PANAGBALBALIW TI LANGA

Namilagruan a pasamak a nasaksian da Pedro, Santiago, ken Juan, nga iti dayta ‘ti rupa ni Jesus nagsilnag a kas iti init, ket dagiti makinruar a kawesna nagraniagda a kas iti lawag.’ (Mt 17:1-9; Mr 9:2-10; Lu 9:28-36) Kuna ni Marcos nga iti daytoy a pasamak, dagiti makinruar a kawes ni Jesus nagbalin nga “adayo a napudpudaw ngem iti mabalin a panangpapudaw kadakuada ti asinoman nga agdaldalus kadagiti lupot ditoy daga,” ket kuna ni Lucas a “nagbalbaliw ti langa ti rupana.” Ti panagbalbaliw ti langa napasamak iti maysa a bantay maysa a tiempo kalpasan ti Paskua ti 32 K.P., di nagbayag sakbay ti maudi a panagdaliasat ni Jesus idiay Jerusalem.

Sakbay unay daytoy a panagbalbaliw ti langa, ni Jesus ken dagiti adalanna addada iti rehion ti Cesarea Filipos, ti purok ti Banyas iti agdama nga aldaw. (Mr 8:27) Mabalbalin a saan a pimmanaw ni Kristo ken dagiti adalanna iti daytoy a lugar wenno rehion idi simmang-atda iti “nangato a bantay.” (Mr 9:2) Nanipud agarup maikapat a siglo K.P., ti kaaduan nabayagen nga ibilbilangda ti Bantay Tabor kas ti disso a nakapasamakanna, ngem yantangay nagsaad agarup 70 km (40 mi) iti abagatan nga abagatan-a-laud ti Cesarea Filipos, agparang nga imposible a kasta.​—Kitaenyo ti TABOR Num. 1.

Iti sabali a bangir, ti Bantay Hermon ket agarup 25 km (15 mi) laeng iti amianan a daya ti Cesarea Filipos. Ti kangatona iti ngatuen ti patar ti baybay ket 2,814 m (9,232 pie), ngarud maysa dayta a “nangato a bantay.” (Mt 17:1) Gapuna, ti panagbalbaliw ti langa mabalin a napasamak iti maysa a pantok ti Bantay Hermon. Daytoy ti panangmatmat ti adu nga eskolar iti agdama nga aldaw, nupay agtalinaed a di masinunuo ti eksakto a nakapasamakanna gapu ta awan ibaga ti Biblia maipapan iti dayta.

Nalabit napasamak dayta iti rabii, ta dagiti apostol “makaturturogda unay.” (Lu 9:32) Ad-adda a napatak ti pasamak iti rabii, ket nagpalabasda iti rabii iti bantay, ta iti simmaganad nga aldaw a bimmabada. (Lu 9:37) Nupay kasta, saan nga ibaga ti Biblia no kasano kapaut ti panagbalbaliw ti langa.

Sakbay ti iyuulida iti bantay, inyimtuod ni Kristo kadagiti amin nga adalanna: “Siasinoak sigun iti panagkuna dagiti tattao?” nga iti dayta insungbat ni Pedro: “Sika ti Kristo.” Idin imbaga kadakuada ni Jesus nga isu matay ket mapagungar (Mr 8:27-31), nupay inkarina met a ti sumagmamano kadagiti adalanna “saandanto a pulos maramanan ni patay” agingga nga umuna pay a makitada “ti Anak ti tao nga um-umay iti pagarianna,” wenno “ti pagarian ti Dios nga immayen iti pannakabalinna.” (Mt 16:28; Mr 9:1) Daytoy a kari natungpal “innem nga aldaw kalpasanna” (wenno “walo” sigun ken Lucas, a mabalbalin nga inramanna ti aldaw a pannakaipaay ti kari ken ti aldaw a pannakatungpalna) idi a da Pedro, Santiago, ken Juan kinuyogda ni Jesus iti “maysa a nangato a bantay” (Mt 17:1; Mr 9:2; Lu 9:28) a sadiay, bayat nga agkarkararag, nagbalbaliw ti langa ni Jesus iti sanguananda.

Bayat ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus, nagparang met da Moises ken Elias “buyogen ti dayag.” (Lu 9:30, 31; Mt 17:3; Mr 9:4) Nagsasaritaanda ti “ipapanaw [maysa a porma ti Griego a sao nga eʹxo·dos] [ni Kristo] a naikeddeng a tungpalenna idiay Jerusalem.” (Lu 9:31) Daytoy nga eʹxo·dos, ipapanaw, nabatad a ramanenna agpadpada ti ipapatay ni Kristo ken, kalpasanna, ti panagungarna nga agturong iti espiritu a biag.

Ti sumagmamano a kritiko inkagumaanda nga ibilang ti panagbalbaliw ti langa kas tagtagainep laeng. Nupay kasta, saan a lohikal a da Pedro, Santiago, ken Juan agpapadada amin iti natagtaga­inep. Ni Jesus a mismo inawaganna ti napasamak kas “sirmata” (Mt 17:9), ngem saan nga arapaap laeng. Aktual nga adda sadiay ni Jesus, nupay saan a literal nga adda da Moises ken Elias, ta nataydan. Nairepresentaranda iti sirmata. Ti Griego a sao a naaramat maipaay iti “sirmata” iti Mateo 17:9 ket ­hoʹra·ma, naipatarus met a “buya.” (Ara 7:31) Saanna nga ipasimudaag ti maysa a saan a pudno a pasamak, a kasla ket tay agar-arapaap dagiti umim-imatang. Saanda met a di sipupuot iti napasamak, ta naan-anay a siririingda idi masaksianda ti panagbalbaliw ti langa. Babaen kadagiti literal a mata ken lapayagda, aktual a nakita ken nangngegda ti napasamak iti dayta a tiempo.​—Lu 9:32.

Bayat a maisinsina da Moises ken Elias manipud ken Jesus, ni Pedro, a “saanna nga ammo ti sasawenna,” insingasingna ti panangibangon iti tallo a tolda, saggagaysa da Jesus, Moises, ken Elias. (Lu 9:33) Ngem bayat nga agsasao idi ti apostol, nabukel ti maysa nga ulep (Lu 9:34), nabatad (kas adda idi iti tolda ti gimong idiay let-ang) a mangisimbolo iti kaadda ni Jehova sadiay iti bantay a nakapasamakan ti panagbalbaliw ti langa. (Ex 40:34-38) Manipud iti ulep naadda ti timek ni Jehova, a kunkunana: “Daytoy ti Anakko, daydiay napili. Agimdengkayo kenkuana.” (Lu 9:35) Adu a tawen kalpasanna, mainaig iti dayta a panagbalbaliw ti langa, imbatad ni Pedro a ti nailangitan a timek ket timek ti “Dios nga Ama.” (2Pe 1:17, 18) Nupay iti napalabas nagsao ti Dios babaen kadagiti mammadto, impakitana a ti panagsaona itan ket babaen iti Anakna.​—Ga 3:24; Heb 1:1-3.

Minatmatan ni apostol Pedro ti panagbalbaliw ti langa kas nakaskasdaaw a pammatalged iti naimpadtuan a sao, ket babaen ti pannakasaksina iti kinatan-ok ni Kristo, nabalinanna nga ipakaammo kadagiti agbasbasa iti suratna ti “pannakabalin ken kaadda ni Apotayo a Jesu-Kristo.” (2Pe 1:16, 19) Napasaran ti apostol ti kaitungpalan ti kari ni Kristo a ti sumagmamano kadagiti pasurotna “saandanto a maramanan a pulos ni patay agingga nga umuna pay a makitada ti pagarian ti Dios nga immayen iti pannakabalinna.” (Mr 9:1) Mabalin a ti panagbalbaliw ti langa ti imparipirip met ni apostol Juan iti Juan 1:14.

Imbaga ni Jesus kadagiti tallo nga apostolna: “Dikay ibaga ti sirmata iti asinoman agingga a ti Anak ti tao maibangon manipud kadagiti natay.” (Mt 17:9) Nanipud idin liniklikandan nga ipadamag iti asinoman no ania ti nakitada, mabalbalin nga uray iti dadduma pay nga apostol. (Lu 9:36) Bayat a bumabbabada iti bantay, dagiti tallo nga apostol nagsasaritaanda iti nagtetengngaanda no ania ti kayat a sawen ni Jesus iti “ibabangon manipud kadagiti natay.” (Mr 9:10) Sigun iti maysa nga agdama idi a narelihiosuan a sursuro dagiti Judio, masapul nga agparang ni Elias sakbay ti pannakapagungar dagiti natay, a dayta ti pangrugian ti panagturay ti Mesias. Gapuna, inyimtuod dagiti apostol: “Apay, ngarud, a kuna dagiti eskriba a masapul nga umay nga umuna ni Elias?” Impasigurado kadakuada ni Jesus nga immayen ni Elias, ket natarusanda a nagsao maipapan ken Juan a Manangbautisar.​—Mt 17:10-13.

Agparang a ti panagbalbaliw ti langa ket nagpaay kas pammabileg ken Kristo kadagiti panagsagaba ken ipapatayna, kasta met a nangliwliwa kadagiti pasurotna ken nangpabileg iti pammatida. Impakita dayta a ni Jesus inanamongan ti Dios, ket maysa dayta a pannakasirmata iti masanguanan a dayag ken pannakabalinna iti Pagarian. Pakpaka­una dayta iti kaadda ni Kristo, inton maan-anayen ti naarian nga autoridadna.