Ni Papa Juan Paulo Sinarungkaranna ti Di Makaidna nga Arban

BAYAT ti sangapulo nga okupado nga al-aldaw idi napalabas a Setiembre, naglugan ti jet ni Papa Juan Paulo II iti intero a Norte America, a simmarungkar kadagiti siam a siudad ti E.U. ken iti maysa a purok iti Northwest Territories iti Canada. Isut’ dimmanon kadagiti saan a Katoliko ken naigiddato iti dayta nakilangen iti dumakdakkel a panagwaywayas iti arbanna iti Norte America.

Nagparikutan dagiti papadi dagiti pagalagadan ti iglesia maipapan iti celibacy wenno saan a panangasawa. Kinuna dagiti obispo a dagiti pagalagadanda iti moral ket nairut unay. Nagprotesta dagiti Americano nga Indians maipapan iti panangtrato ti iglesia kadagiti inapoda.

Nagsao ti papa maipapan iti dumakdakkel nga ugali kadagiti Katoliko ti E.U. maipapan ti ‘panangpidut ken panangpili’ kadagiti paset ti pannursuro ti iglesia a kayatda a suroten. Kas pangarigan, inlawlawag ni Monsignor John Tracy Ellis a kuna ti adu a tattao: “Katolikoak, ngem diak aw-awaten amin nga isursuro ti Papa.” Impadamag ti Time magasin: “Naminsan ikukuenta ti Roma kas maysa kadagiti katutulnogan nga annakna a lallaki ken babbai iti iglesia, adu kadagiti Americano a Katoliko itan ti mamati nga addaanda ti kalintegan a mangpidut ken mangpili kadagiti elemento ti pammatida, a laklaksiden ti pannursuro ti iglesia a dida anamongan.”

Naannad a Panagplano

Daytoy nga ibibisita ti naiplano nga addaan dakkel a panagannad. Dagiti sasao ti palawag a saan laeng a sawento dagiti pannakabagi ti iglesia no di ket no anianto ti ibaga dagiti papangulo a Judio, Muslim, Hindu, ken Buddhista iti papa ket naipatuloddan idiay Vaticana a nakasapsapa tapno maisagana met dagiti naannad a sungbatda.

Ti panagdaliasat nangrugi idiay Miami idi Setiembre 10. Sadiay, ni Katoliko a padi a Frank J. McNulty, nga agsasao kas pannakabagi dagiti 57,000 a papadi ti E.U., ingunamgunamna iti papa nga usigenna dagiti mamagsisinasina nga isyu kas iti di panagasawa ti padi, ti dumakdakkel a bilang dagiti umik-ikay a Katoliko manipud iti pannursuro ti iglesia, ken ti tarigagay dagiti babbai a maipaay iti dakdakkel a paset iti iglesia. Kunana a ti pateg ti celibacy “ti nagreggaayen ken agtultuloy nga agreggaay iti is-isip dagiti adu.” Nagkomento ti Los Angeles Times a ti “napakumbaba a pannakaisao” a sungbat ti papa “ti saan a nangsagid a direkta iti aniaman kadagiti isyu a pinataud [ni McNulty]” no di ket ti papa “impaganetgetna ti annongen dagiti pns, ket iti imatang ti publiko inawatna ti maysa a narelihiusuan a simboliko a dutdot ti agila manipud iti maysa a mangngagas nga Indian.

Kalpasanna, iti taripnong a kadua dagiti 300 nga obispo ti E.U. idiay Los Angeles, kinuna ni kardinal John R. Quinn iti papa: “Dakami kas papastor ket maseknan unay a kadagiti dadduma a luglugar ti pannursuro ti iglesia agpadpada iti seksual ken sosial a moralidad no maminsan ket maikabkabil iti negatibo a pannakababalaw iti pagilianmi ken no maminsan uray pay babaen kadagiti Katoliko a naimbag ti nakemna.” Simmungbat ti papa a maysa a “nasaem a panagbiddut” para kadagiti Katoliko a panunoten ti bagbagida a matalek no suminada met kadagiti pannursuro ti iglesia maipapan iti “moralidad iti sekso ken ti relasion ti agasawa, diborsio ken ti panagasawa manen . . . [ken] aborsion.”

Naisalaysay ti homoseksualidad idiay San Francisco, maysa a siudad a sadiay ti AIDS ti nangalan ti nasurok ngem 2,150 a biag. Innem a pulo ket dua kadagiti biktima iti AIDS ket paset iti maysa a panagtataripnong a nakipagkita iti papa. Nairaman kadakuada isu dagiti dua a papadi, maysa a dati a monghe, ken sumagmamano a homoseksual a lallaki, ken ti uppat-tawenna nga ubing a lalaki a nakaptan ti AIDS babaen ti pannakaiyalison ti dara.

Idiay Detroit, kinondenar ni Juan Paulo ti aborsion. Kunana: “Ti panagraem iti biag ken ti panangsalaknib iti dayta babaen iti linteg [ti rebbeng a] maipaay iti tunggal tao a sibibiag manipud pannakainginaw agingga iti natural nga ipapatayna.” Manipud Detroit isut’ nagturong idiay Fort Simpson, idiay Canada, a sadiay nangted ti “umaw-aweng a panangsuportarna” iti kalikagum dagiti Indian a maipaay iti panangituray iti bagbagida ken panangtagikua kadagiti bukodda a dagdaga.

Kasanot’ panagrikna dagiti Katoliko iti E.U. iti takder ti papa? Kuna ti The Times iti London: “Nupay ti makaallukoy unay a personal a kaaddana ti awan duadua nangitag-ay iti Iglesia, ti awan pannakikompromiso a panangikalikagumna iti panagtulnog ti Vaticana ti nangpadegdeg laeng iti ibubusorda.”

Iturturayan ni Kristo?

Idiay Miami, iti pangrugian ti panagdaliasatna, kinuna ni Papa Juan Paulo a ti rason ti panangawat ti autoridad Katoliko a ta ti relihionna ket “maysa nga institusion nga iturayan ni Jesu-Kristo.” No pudno koma dayta, di aya koma dagiti pannursurona ti mapagtulnogan nga awan ti pannakikompromiso? Apay koma a tarigagayan dagiti papadi a sukatan dagiti pannursuro ni Kristo? Ket apay koma a maseknan dagiti obispo maipapan iti panangbabalaw ti publiko?

Ti problema a ta saan nga amin dagiti pagalagadan ti iglesia ket naibatay kadagiti pannursuro ni Jesu-Kristo. Dadduma isarsarmingna dagiti idea, pagannurotan, ken tradision a naur-urnong kadagiti adu a siglo imbes a naibatay a mismo kadagiti pannursuro ni Kristo ken iti pammati nga idi punganay inyallatiwna kadagiti paspasurotna.

Mabalin a makitatayo a makapainteres unay nga iyarig dagitoy moderno a pannursuro iti pudno nga insursuro ni Jesus ken dagiti apostolna.

No Ania ti Pudno a Kinuna ni Jesus ken dagiti Apostolna

Dagitoy a pannursuro naitalimengda iti libro a naglaon laeng iti apagpag-isu a naisurat a rekord dagiti mismo a sasao ni Jesus ken no ania ti aktual nga insurona ken dagiti apostolna. Mabalin nga addaankayon iti kabukbukodan a kopia dayta a libro, ti Biblia. Ipakpakita dayta no ania ti pudno nga insuro ti pudno a Kinakristiano sakbay a nainayon dagiti adu a natauan nga idea. Dagiti sumaganad a panagadaw (malaksid daydiay manipud Exodo) ket sasao nga inlanad dagiti apostol ni Jesus a mismo, a salsalaysayenda ti ar-aramid a di maipalubos iti pudno a kongregasion Kristiano:

Panagdenna iti Ruar ti Panagasawa: “Dagiti tattao nga imoral ti panagbiagda, managrukbab ti ladladawan, mannakikamalala . . . didanto pulos tawiden ti pagarian ti Dios.”​—1 Corinto 6:9, 10, The Jerusalem Bible.

“No ti kinamanaglablabes maar-aramid nalawag dagiti ibungana: pannakiabig, aglablabes a kinarugit ken seksual a kinaderrep . . . dagidiay agtigtignay a kas iti daytoy didanto tawiden ti pagarian ti Dios.”​—Galacia 5:19 21, JB.

“Yantangay ti sekso kankanayon a maysa a peggad, bay-an a tunggal lalaki maaddaan iti kabukbukodan nga asawa ket tunggal babai maaddaan ti lakayna.”​—1 Corinto 7:2, JB; kitaenyo met ti 1 Tesalonica 4:3-8.

Ti Homoseksual nga Ar-aramid: “Gapu iti daytoy ti Dios binaybay-anna ida kadagiti derderrep a nakababain: . . . kasta met dagiti lallaki binaybay-anda ti natural a panagdenna a simgedda iti derrep iti maysa ken maysa kadakuada, nga inaramidda dagiti nakababain a bambanag kadagiti lallaki ket inawatda kadagiti bagbagida met laeng ti maikari a gunggona iti pannakaallilawda.”​—Roma 1:26, 27, JB.

“Uray dagiti mannakiabig . . . uray dagiti lallaki nga agpaay kadagiti di nainkasigudan a pangpanggep, lallaki a makidenna iti padada a lallaki . . . didanto tawiden ti pagarian ti Dios. Ket kakastada idi dagiti dadduma kadakayo. Ngem nadalusankayo, ngem napagsantokayo, ngem napalintegkayo babaen iti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo ken iti espiritu ti Diostayo.”​—1 Corinto 6:9-11; kitaenyo met ti 1 Timoteo 1:9-11.

Aborsion: Kuna ti Biblia nga uray pay babaen ti aksidente no dagiti dua nga agringringgor a lallaki ket “makabilda ti babai a masikog ket iti kasta maalisan . . . no adda ti pagdaksanna, itdento ngarud ti biag iti biag.” Gapuna, uray no ti di naannad a kinakurang ti pannakaseknan ti makapataud ti ipapatay ti maysa a di pay naipasngay, dayta nga aramid ti madusa babaen iti ipapatay. Ket ti Kristiano nga apostol Juan insuratna: “Awan ti manangpapatay nga adda biagna nga agnanayon nga agtaeng kenkuana.”​—Exodo 21:22, 23; 1 Juan 3:15.

Sumaganad dagiti bambanag a di pulos nadakdakamat ni Jesus ken dagiti apostolna. Dagitoy dagiti di nasken a panangiparit a nainayon iti kamaudiananna.

Di Panagasawa dagiti Papadi: Ni Pablo, nga apostol ni Jesus a nangipan ti Kinakristiano iti lubong dagiti saan a Judio, impakitana a ti di panagasawa ket saan a kasapulan. Insuratna: “Awan aya ti kalinteganmi a mangasawa iti Kristiano nga asawa a babai a kas kadagiti dadduma nga apostol, ken ti kakabsat ti Apo, ken ni Kefas [ni Pedro]?”​—1 Corinto 9:5, The New American Bible, Saint Joseph Edition.

Insuratna met: “Masapul ngarud a ti obispo . . . asawa ti maymaysa a babai.”​—1 Timoteo 3:2, Douay Version a Romano Katoliko; kitaenyo met ti 1 Timoteo 4:1-3.

Ti Di Panagasawa Manen: Impakita ni Jesus nga adda maysa a basol a maibusor iti asawa ti maysa a tao a nakadagdagsen unay a daytat’ mangipalubos ti diborsio ken ti pannakiasawa manen. Kunana: “Ket siak kunak kadakayo, a siasinoman a mangidiborsio iti asawana (ti narugit a kababalin ket maysa a naisina a kaso) ket makiasawanto iti sabali agbasol iti pannakikamalala, ket ti lalaki a mangasawa iti diborsiada agbasol iti pannakikamalala.” (Mateo 19:9, NAB) Iti footnote ti bersikulo 9 ti nadakamat iti ngato a patarus ti Biblia kunana: “Ti narugit a kababalin ket maysa a naisina a kaso: iti literal ‘malaksid iti pornea,’ k. p., imoralidad, pannakiabig, uray pay ti incesto.”

Pagannurotan Maipapan iti Panangtiped ti Sikog: Kuna ti Biblia a dagiti annak rebbeng nga ayaten ida, aywanan, ken padakkelen sigun kadagiti nadiosan a prinsipio, ngem awan pulos ti panangikunana a tunggal seksual a panagdenna ket rebbeng a mangipaay ti gundaway a pannakainginaw ti maysa nga ubing. Saanna nga ibagbaga ti panangkontrol ti sikog a mangikeddeng iti kadakkel ti pamilia iti las-ud ti panagasawa.

No pudno a ti Iglesia Katolika ket pudno a maysa nga institusion nga iturturayan ni Kristo Jesus, ngarud amin koma a pannursuro ken ar-aramidna ket maitunos a naan-anay iti Sao ti Dios, ti Nasantuan a Kasuratan. Saan koma nga agpaspasar ti pannakasinasina kadagiti obispona, papadina, ken kamkameng ti iglesiana. Dayta a banag ti serioso. Kinuna ni Jesus: “Isuamin a pagarian a mabingaybingay a maibusor met laeng kenkuana agturong iti pannakadadael, ket ti maysa a sangakabbalayan a nabingbingay a maibusor met la kenkuana marba.” (Lucas 11:17, JB) Sapay koma ta daytoy a kasasaad ti mangtignay kadagiti Katoliko a managbasami a mangsukimat a naan-anay iti Biblia tapno maammuanda no ania ti kalkalikaguman ti Dios kadatayo tapno agbalintayo a makaay-ayo kenkuana. Maragsakanto dagiti Saksi ni Jehova a tumulong iti daytoy.

[Kahon iti panid 25]

Panangawat iti Pannursuro ti Iglesia

Ti panagsirarak ti magasin a Time a naala idi napalabas nga Agosto (a naipablaak idi Setiembre 7) ipakpakitana ti kaadu dagiti Americano nga agkunkuna a Katoliko a di umanamong iti opisial a pannursuro ti iglesia. Impadamagna dagitoy a bilang:

27% kadagiti Katoliko ti E.U. a napagsaludsodan kunada a dagiti babbai rebbeng a maaddaan kalintegan a mangiregreg no maidawat

53% ti agkuna a dagiti papadi rebbeng a mapalubosanda a mangasawa

78% ti agkuna a maipalubos kadagiti Katoliko a “mangbalbaliw iti bukodda a kapampanunotan” kadagiti isyu kas ti panangtiped ti sikog ken aborsion

93% ti mamati a “posible ti di iyaanamong ti Papa ket kaskasdi nga agtalinaed a naimbag a Katoliko”

Ti nabiit pay a New York Times/CBS News Poll (a naipablaak idi Setiembre 11, 1987, iti The New York Times) impakitana ti umas-asping a panagduadua iti nagbabaetan dagiti papadi:

24% porsiento ti agkuna a personal nga anamonganda “ti panagusar kadagiti artipisial a metodo iti panangtiped ti sikog”

55% ti mangpabor a makiasawa dagiti papadi

57% ti agkuna a ti maysa a tao mabalinna ti sumuppiat “iti iglesia a ti panangiregreg ket maysa a basol” ket “kaskasdi agtalinaed a naimbag a Katoliko”

[Kahon iti panid 26]

Ti Celibacy Saan a Bilin Idi Umuna a Siglo

Sinuportaran ni Papa Paulo VI ti pagalagadan ti celibacy wenno di panangasawa nga agpaay kadagiti klero ngem binigbigna a “ti Baro a Tulag a nangitalimeng iti pannursuro ni Kristo ken dagiti Apostol . . . saanna a sipapanayag nga inkalikagum ti celibacy kadagiti sagrado a ministro . . . Ni Jesus a Mismo dina pinagbalin dayta a pagalagadan iti panangpilina kadagiti Sangapulo ket Dua, wenno uray dagiti Apostol a nangidaulo kadagiti immuna a Nakristianuan nga il-ili.”​—Sacerdotalis Caelibatus (Priestly Celibacy, 1967).

[Kahon iti panid 26]

“Papanawenyo ti Managdakdakes . . .”

Imbaga ni apostol Pablo kadagiti Kristiano idi umuna a siglo no ania ti aramidenda iti imoral a tao nga adda iti kongregasion: “Dikay makikadkadua iti uray siasino a managan Kristiano nga addaan iti imoral a panagbiag . . . Masapul a papanawenyo ti managdakdakes iti tengngayo.” Pudno aya nga ar-aramiden ti relihionyo dayta?​—1 Corinto 5:11-13, JB.