Panagkararag iti Imatang dagiti Dadduma a Buyogen ti Napakumbaba a Puso

DAYTAT’ maysa a naragsak idi nga aldaw iti pakasarsaritaan dagiti Israelita. Inyurnos ni Ari David a ti Lakasa ni Jehova ti maiyeg idiay baro a kabisera ti siudad, ti Jerusalem. Siraragsak, indaydayawna ni Jehova iti imatang ti amin nga umili, agraman ti naimpusuan a panagkararag kadagitoy a sasao: “Bendito koma ni Jehova ti Dios ti Israel manipud iti agnanayon agingga iti agnanayon.” Buyogen ti napunno a puspuso dagidiay agim-imdeng “kinunada ‘Amen’ ket dinaydayawda ni Jehova.”​—1 Cronicas 16:36, The Bible in Living English.

Idi ugma, gagangayen para iti kualipikado a tao iti ili ti Dios nga ibagi dagiti dadduma iti kararag iti daytoy a pamay-an. Ket dagiti ad-adipen ni Jehova itatta ti addaan met iti kasta nga ugali. Kadagiti gimong ti kongregasion, kadagiti asamblea, iti pannangan ti pamilia, ken kadagiti panagadal ti Biblia iti pagtaengan ti sumagmamano kadagiti okasion a dagiti lallaki a Kristiano​—ken no maminsan dagiti babbai​—addaanda ti pribilehio a mangibagi kadagiti dadduma iti kararag. (1 Corinto 11:4, 5) Ti resulta? Kas idi kaaldawan ni David, dagidiay agimdeng ken agkuna “Amen” mapabilegda ken mariknada a ti pannakirelasionda ken ni Jehova ti napapigsa.

Ti panangibagi kadagiti dadduma iti kararag ket maysa a nadagsen a responsabilidad. Daydiay mangikarkararag ti masapul a mangiyebkas kadagiti pampanunot a siuumiso a mangisarming laeng iti adda iti puspuso dagidiay agim-imdeng. Ti kararagna ti mangapektar iti espiritualidadda. Gapuna, dagidiay a tagtagiragsakenda daytoy a pribilehio naimbag no iyallingagda ti panagdawat ni David: “Ti kararagko agtarus kadi a kas insienso dita sanguanam.”​—Salmo 141:2.

Kasanotay a maisagana ti karkararagtayo tapno nabangloda kas insienso iti imatang ni Jehova? Babaen iti panangted iti nasapa a panangpanunot iti intay ibaga sigun iti lawag ti panangiwanwan nga impaay ni Jehova. Naglaon ti Biblia kadagiti nagadu a mapagulidanan a karkararag agraman ti adu a nagsayaat a pammalakad iti tema ti kararag. Ti panangusig iti daytoy nga impormasion ti mangisuro kadatayo kadagiti importante a prinsipio a nangnangruna a makatulong no agkarkararagtayo a dengdenggen dagiti dadduma ken maipaay kadakuada.

Buyogen ti Napakumbaba a Puso

Maysa kadagita a prinsipio a ta im-imdengan ni Jehova ti karkararag dagiti napakumbaba a tattao. (2 Cronicas 7:13, 14) Kuna ti salmista kadatayo: “Ta nupay natan-ok ni Jehova adda pay la panangpadayawna iti napakumbaba; ngem ti napalangguad mabigbigna manipud adayo.” (Salmo 138:6) Kas maysa a pangarigan iti daytoy, usigenyo ti kinapakumbaba ni Ari Salomon iti panagkararagna iti publiko iti pannakaidedikar ti templo. Kailepleppasna pay laeng ti panangibangon ti maysa kadagiti karangaan unay a pasdek a nakita pay laeng iti daytoy a daga, ngem daytoy ti saan a namagtangsit kenkuana. Imbes ketdi, inkararagna: “Ngem agpayso aya a ti Dios makipagnaedto kadagiti tattao iti daga? Adtoy! Dagiti langit ken ti langit dagiti langlangit, saandaka a malaon; dinto ngarud ad-adda daytoy a balay a pinutarko?”​—2 Cronicas 6:18.

Datayo met ti rebbeng a napakumbaba, nangnangruna no agkarkararagtayo a maipaay kadagiti dadduma. Iti pasetna, maipakita ti kinapakumbaba babaen iti tono ti timek. Siempre, rebbeng a liklikan dagiti Kristiano ti ulbod a kinapakumbaba wenno panaginsasanto. Ngem dagiti napakumbaba a karkararag awan awengna a bombastiko. (Mateo 6:5) Ti kinapakumbaba maipakita met babaen iti ibagatayo. No agkararagtayo a sipapakumbaba ditay mangpilpilit a mangaramid ni Jehova kadagiti sumagmamano a bambanag. Imbes ketdi, umararawtayo nga umanamong koma nga agtignay iti maysa a pamay-an a maitunos iti pagayatanna.​—Idiligyo iti Salmo 118:25.

Ti kinapakumbaba, met, iturongnatayo a mangliklik a mangusar kadagiti karkararag a mangpaneknek iti maysa a punto wenno mangted iti personal a balakad kadagiti indibidual. Ta no kasta mangipakpakitatayo iti isu met laeng nga espiritu nga imparangarang ti Pariseo iti maysa kadagiti pangngarig ni Jesus. Nagsao ni Jesus maipapan iti maysa a Pariseo ken ti agsingsingir ti buis nga agkarkararag a naggiddan idiay templo. Kuna ti Pariseo: “Dios, agyamanak kenka ta saanak a kas kadagiti sabali a tao, a mannanakawda, nakilloda, mannakikamalalada, ket saanak a kas itoy agsingsingir ti buis. Agayunarak ti mamindua iti maysa a lawas, itedko ti apagkapullo ti amin a kupkupikopak.” Ngem ti agsingsingir ti buis dandanogenna ti barukongna, a kunkunana: “Dios, mangngaasika kaniak, a managbasol.” Ti konklusion ni Jesus? “Daytoy [ti agsingsingir ti buis] nagawid iti balayna a napakawan nga imun-una ngem daydi maysa [ti Pariseo].”​—Lucas 18:9-14.

Dagiti ad-adipen ni Jehova a pudpudno a napakumbaba bigbigenda met ti sasaadenda iti imatangna. Isuda ti nababbaba bassit ngem kadagiti anghel, bayat a ni Jehova ti agnanayon, katan-okan a Soberano ti uniberso. (Salmo 8:3-5, 9; 90:1-4) No addada dagiti indibidual nga addaan gundaway a makisao kadagiti ar-ari ken agtuturay daytoy a lubong, masansan nga ar-aramidenda dayta a siraraem ken sidadayaw, nga apresiarenda unay ti pribilehio. Nakurkurangto aya ti panagraem ken panangipategtayo no makisasaotayo iti “sibibiag a Dios ken agnanayon nga Ari”? (Jeremias 10:10) Siempre saan. Gapuna, dagiti sasao kas ti, “Naimbag a malemmo, Jehova” wenno, “Kayatmi ti makisarita kenka, Jehova” ket awan lugarda iti panagkararag, kas met laeng kadagiti sasao a pannakipatpatang a kas ti, “Komostakay ita?” “Idanonmo ti ayatmi ken Jesus,” wenno, “Nasayaat koma ti aldawmo.”​—Idiligyo iti Eclesiastes 5:1, 2.

Ngem di met aya kuna ni apostol Pablo, nga umadanitayo ken Jehova nga “addaan siwayawaya a panagsao”? (Hebreo 4:16; idiligyo iti 1 Juan 3:21, 22.) Dayta aya ti mangted kadatayo iti wayawaya nga agsao kas makitatayo a maiyanatop? Saan met a kasta. Ti tuktukoyen ti sasao ni Pablo isu ti kinapudno a gapu iti daton ni Jesus mabalintay ti umadani ken ni Jehova agpapan pay iti sibabasol a kasasaadtayo. Mabalintayo ti umadani kenkuana iti kararag iti aniaman a kanito ken iti aniaman a tema. Ngem uray pay no agkarkararag a buyogen iti siwayawaya a panagsao, masapul a sipapakumbaba a bigbigentay ti kinaawan kaes-eskantayo. Gapuna kuna ni Jehova: “Ngem itoy a tao imatangakto, daydiay met laeng nga isu napanglaw ken napagbabawi nga espiritu ken daydiay nga agkintayeg iti saok.”​—Isaias 66:2.

Pammakdaar a Balakad

Nangted pay ni Jesu-Kristo ti kanayonan a balakad iti panagkararag idiay Sermonna iti Bantay. Iti dayta namakdaar a no agkarkararag ditay koma “aramaten dagiti awan kapapaayanna a panangulit-ulit, a kas ti aramiden dagiti tattao iti nasnasion.” (Mateo 6:7) Daytoy dina kayat a sawen a ditay koma maulit-ulit nga agkararag maipapan iti isu met laeng a tema (la ketdi no siguradotayo a dagita ti umiso a bambanag a kararagen). Naibaga kadatayo: “Itultuloyyo ti agdawat, ket maikkankayto; itultuloyyo ti agsapul, ket makasarakkayto; itultuloyyo ti umawag, ket mailukatankayto.” (Mateo 7:7) Imbes ketdi, ti kaipapanan ti pakdaar ni Jesus a ta ditay koma ulit-uliten dagiti isu met laeng a bambanag agingga iti punto nga agbalinda nga awan kaipapananda. Iti sabali a pannao, “Dikay aramaten ti ongaong a panangulit-ulit.”​—Mateo 6:7, Reference Bible footnote.

Dadduma a tattao ti addaan ti ugali a mangulit-ulit kadagiti pormula ti kararag a dagdagullitenda a dida mangted ti aniaman a panagpanunot kadagiti sasao. No maminsan dagiti pormula ket adda iti pagsasao a daydiay mismo nga agkarkararag ket dina matartarusan. Daytoy ti maysa a kita ti ‘awan kapapaayanna a panangulit-ulit.’ Adtoy pay ti sabali: Panunotenyo ti maysa a Kristiano a sililiway a natnag iti ugali nga automatiko a mangus-usar iti sasao nga isu met laeng iti tunggal aldaw no mangipapaay iti panagyaman ken ni Jehova. Inton agangay, dagiti sasao ti agbalinton nga awan ti kaipapananna. Uray pay ti nasantuan a nagan, a Jehova, ti mausar iti daytoy a pamay-an. Pudno, maigunamgunam ti intay panangawag ti nagan ni Jehova. (Salmo 105:1) Ngem no ar-aramatentay dayta a nagan iti ungto ti ngangngani tunggal sentensia ti kararagtayo, no kasta agbalin dayta a kasla manerismo wenno ‘awan kapapaayanna a panangulit-ulit.’

Nasagid ni Pablo ti sabali pay nga importante a prinsipio idi a nagsurat: “Ta no agkararagak babaen iti sabali a pagsasao, ti espirituk agkararag, ngem ti panunotko awan bungana . . . no mangbendisionka babaen ti espiritu ti saan a nasursuruan, kasano ti panagkunananto ti ‘Amen’ iti panungpalan ti panagyamanmo, ta dina met maawatan ti sawem?” (1 Corinto 14:14-16) Idi kaaldawan ni Pablo dadduma kadagiti Kristiano ti immawat kadagiti namilagruan a sagut dagiti pagsasao, ket nalawag a dadduma kadakuada agkararagda kadagitoy a pagsasao iti imatang ti kongregasion. Ngem kas impakita ni Pablo ti dadduma nga adda iti kongregasion dida maaw-awatan ida.

Itatta, awanantayo iti kasta a namilagruan a sagut. Ngem dagiti Kristiano nga agkarkararag a maipaay kadagiti dadduma ti agkararag koma iti pamay-an a matarusanda ida. Kas pangarigan, iti pangrugian ti palawag publiko, awisentay dagiti kamkameng ti publiko a makipagkararag kadatayo. Iti kasta a kararag, nainkalintegan laeng ti panangliklik kadagiti bokabulario wenno tema dagiti bambanag nga adda pakarigatan dagiti sangngaili a mangtarus.

Kasano Koma ti Kaatiddog dagiti Kararag?

Dagiti pribado a karkararag ti mabalin nga atiddog kas ti kaykayattayo. Sakbay a pinili ni Jesus dagiti 12 nga apostolesna, isut’ nagkararag a nagpatnag. (Lucas 6:12) Ngem, kasano kaatiddog ti rebbeng a panagkararag iti publiko? Bueno, sakbay ti panangiyawatna kadagiti emblema idi inrugina ti panglaglagip iti ipapatayna, ni Jesus ti ‘nangbendision’ ken ‘nagyaman,’ a kaawatan inaramidna dayta babaen kadagiti ababa a karkararag. (Mateo 26:26-28) Iti kasumbangirna, ti kararag ni Salomon iti panangidedikarna iti templo ket atiddog bassit. Kasta met ti kararag ni Jesus iti rabii sakbay ti ipapatayna.​—2 Cronicas 6:14-42; Juan 17:1-26.

Gapuna, awan ti pagalagadan maipapan no kasano ti rebbeng a kaatiddog ti panagkararag iti publiko. Ngem awan ti aniaman a naisangsangayan a birtud dagiti atiddog a karkararag. Kinapudnona, binabalaw ni Jesus dagiti eskribas ‘isuda a mangalun-on kadagiti balbalay dagiti babbai a balo ket pagpambarda dagiti atiddog a lualoda.’ (Lucas 20:46, 47) Ti karkararag a maipaay kadagiti dadduma ti rebbeng a mangdakawat a silalawag kadagiti kasasaad wenno pakasapulanda ket rebbeng ti kaatiddogna maiyanatop iti adda nga okasion. Ditay kasapulan ti mangipaay iti nakaat-atiddog, maulit-ulit a kararag a mangsaklaw kadagiti adu a di agkakanaig a punto. No agyamyamantayo a maipaay iti maysa a pannangan, mabalin met nga ababa ti kararag. Ti kararag a pangilukat ti maysa a Nakristianuan a gimong ti saan met a kasapulan nga atiddog. Daydiay mangibagbagi ti pamilia iti pangrugian wenno panagpatingga ti aldaw, wenno daydiay mamagpatingga iti maysa nga asamblea iti kararag, ti mabalin a kayatna a saklawen ti ad-adu a punto a maiyanatop iti dayta nga okasion.

Ti kararag a naipaay a maipaay kadagiti dadduma ti addaan iti nasayaat nga epekto no daytat’ nagtaud iti napakumbaba a puso ken naiyebkas a sititimbeng ken addaan konsiderasion. Daytat’ makatulong a mangpabileg iti espiritualidad dagidiay agdengdengngeg ken mapabileg ti pannakirelasionda ken ni Jehova. Kas resultana, kas kadagidiay nakiraman iti naimpusuan a kararag ni David idi a naiyeg ti lakasa ti tulag idiay Jerusalem, amin nga agdengdengngeg ti natignay a ‘nagkuna “Amen” ket dinaydayawda ni Jehova.’​—1 Cronicas 16:36.

[Kahon iti panid 22]

Maiyanatop kadi nga agpaay kadagiti agdengdengngeg a kunaen ti mangngeg nga “Amen” iti ungto ti panagkararag iti publiko?

Wen, no tarigagayanda ken natignayda a mangaramid iti kasta. Nagsao ni Pablo maipapan iti panagkuna dagidiay agdengdengngeg ti maysa a kararag ti “Amen” numan pay saan nga espisipiko ti panagkunana no daytoy ti nangngegan, wenno naulimek laeng kadagiti puspusoda. (1 Corinto 14:16) Nupay kasta, iti sidong ti Linteg ni Moises, adda okasion idi a dagiti Israelitas espisipiko a nabilinda nga agkuna ti “Amen!” a sipipigsa. (Deuteronomio 27:14-26) Gapuna, no daydiay tao nga agkarkararag ipamatmatna babaen ti panagkunana ti “Amen,” maiyanatop nga agpaay kadagiti agdengdengngeg a kunaen met ti “Amen” iti puspusoda wenno nangngeg iti nababa laeng a timek. Dagiti nagannak rebbeng a sanayenda dagiti annakda a mangipakita iti umiso a panangipateg iti pamay-an a panangiyebkasda iti napakumbaba nga “Amen.”

[Kahon iti panid 23]

No mangrugi nga agsangit ti maysa a maladaga, agkiriring ti telepono, wenno dadduma pay a pakaisturbuan bayat ti kararag ti kongregasion, panangipakita aya ti di panagraem ti maysa nga agdengdengngeg no tamingenna dayta a pagkasapulan?

Saan. Kinapudnona, maysa nga ebkas ti panagayat ti ministerial nga adipen a panawan a siuulimek ti agkarkararag a kongregasion ket tamingenna dayta a pagkasapulan iti naurnos a pamay-an. (1 Corinto 14:40) Iti kasta, ti dadduma iti kongregasion makapagtultuloyda nga agkararag nga awan pannakaisturboda. Asinoman a mangtaming iti pagkasapulan ti mabalin a makitipon manen iti panagkararag no nalpasen dayta a pagkasapulan.

m