DAYA

Daytoy a sao naipatarus manipud Hebreo a miz·rachʹ, literal a kaipapananna ti “leleggakan ti init” (De 3:27; 1Cr 4:39), ken manipud kadagiti nombre a naadaw iti berbo a qa·dhamʹ, kaipapananna ti “maadda iti sanguanan (iti sango).” (Eze 48:2) Kaugalian idi dagiti Hebreo ti sumango iti lumlumgak nga init no ammuenda ti direksion, a kaipapananna nga adda ti daya iti sanguananda, ti laud iti likudan, ti amianan iti makannigidda, ken ti abagatan iti makannawanda.

No dadduma naaramat ti qeʹdhem a pangtukoy iti gagangay nga agpadaya a direksion, kas iti Genesis 11:2. Iti dadduma a gundaway kaipapananna ti “daya” no mainaig iti sabali pay a disso, kas iti Numeros 34:11, a sadiay naaramat ti sasao a “daya ti Ain.” Iti sabsabali pay a gundaway tumukoy dayta iti lugar nga adda iti daya ken amianan a daya ti Israel. Inraman daytoy ti dagdaga ti Moab ken Ammon, ti Desierto ti Arabia, Babilonia, Persia, Asiria, ken Armenia.

Ti nadumaduma a tattao nga agnanaed iti dagdaga a natukoy babaen iti sao a “daya” nadakamat kas “annak ti Daya.” Ni Job naawagan a kadakkelan kadagiti amin a “taga Daya,” wenno “annak ti Daya.” (Job 1:3) Nagnaed iti daytoy a makindaya a lugar. Idi napan ni Jacob idiay Mesopotamia tapno mangala iti asawa, naibaga kadatayo nga isu napan iti daga “dagiti taga Daya,” wenno “annak ti Daya.” (Ge 29:1) Ti tattao iti daya ti Israel naawaganda met “annak ti Daya,” wenno “taga Daya,” kas iti Uk-ukom 6:3; 8:10.

Idiay Palestina, ti wayaway wenno angin nga aggapu iti daya ket napudot nga angin a nagpuyupoy manipud desierto a dagdaga iti daya ken makadadael iti mulmula. (Eze 19:12) Daytoy ti pakaibatayan ti sasao a ‘punnuen ti tian [ti maysa] iti wayaway nga angin.’​—Job 15:2.

Ti tabernakulo, dagiti templo da Solomon ken Zorobabel, ken ti maikadua a templo kas binangon manen ni Herodes simmango amin iti daya. (Nu 3:38) Ti templo iti sirmata ni Ezequiel simmango iti agpadaya. (Eze 47:1) Ti iyaay ni Jehova ken ni Kristo iti templo mainanama ngarud a manipud daya.

Iti Isaias 46:11, ni Ciro, ti Persiano nga ari, nadakamat kas um-umay manipud “daya” (KJ), wenno “leleggakan ti init” (NW). Ti damdamag a naipadto nga um-umay manipud “daya” (KJ) ket, iti literal, manipud “leleggakan ti init,” wenno miz·rachʹ. (Da 11:44) Iti libro ti Apocalipsis naaramid ti panangtukoy manen kada Dario ken Ciro kas naimpadtuan nga “ar-ari manipud iti leleggakan ti init,” mainaig iti panagmaga ti simboliko a Eufrates iti tiempo ti pannakaukom ti Babilonia a Dakkel.​—Apo 16:12, 19.

Dagiti astrologo nga immay kumita ken Jesus kalpasan ti pannakayanakna naggapuda iti turong ti Babilonia, manipud “makindaya a paspaset.” (Mt 2:1) Idi kinunada a nakitada ti bituenna “idiay daya [Gr., a·na·to·leiʹ, iti literal, “leleggakan”],” kas dakamaten ti sumagmamano a patarus iti Biblia, saanda idi a kayat a sawen nga adda dayta iti daya ti ayan ti dagada no di ket nakitada dayta manipud Daya wenno idi addada idiay Daya.​—Mt 2:2, Rbi8 ftn.