Dagiti Narelihiusuan a Tradision ken ti Biblia
“IKKATENYO ti kapapayan ti sao ti Dios gapu iti ugali nga inawatyo.” Dagitoy ket sasao ti awan sabali no di ni Jesu-Kristo. (Marcos 7:13) Kas ti adu a tattao itatta, dagiti Judio idi kaaldawan ni Jesus ti simamatalek a mangan-annurot iti maysa a kumplikado a padron dagiti bilbilin ken ug-ugali. Ken kas kadagiti adu a klero itatta, dagiti narelihiusuan a papanguloda ti mangmatmatmat kadagitoy a tradision kas napatpategda pay ngem ti Biblia.
Kas panangiyilustrar: Espesipiko ti panangibilin ti Sao ti Dios a dagiti annak dayawenda dagiti dadakkelda. (Exodo 20:12) Kaawatan a ramanen daytoy ti panangbadang kadagiti nagannak a natnag iti nakaro a pinansial a pakarigatan. Nupay kasta, timmanor ti tradision a Judio a nangted ti kumbiniente a pamay-an a mangliklik iti daytoy nga obligasion iti Biblia. Ti tao a naimut ti mangikari laeng a ti personal a sanikuana ti maidonarto iti templo, nga isut’ mangilasin iti sanikua babaen iti panangideklara iti dayta a “corban.” Daytoy a sao kaipapananna “sagut a naidedikar iti Dios.” Nupay ti managdaydayaw a Judio ket kaawatan nawaya nga agtultuloy a mangusar iti daytoy a corban para iti bukodna a personal a pakagunggonaan, mabalinna a nakasansanto nga ilibak dayta kadagiti dadakkelna.—Marcos 7:9-12.
Ngem, ni Jesus, ti nangkarit iti daytoy ken kadagiti dadduma a ‘nasantuan a tradision’ dagiti Judio, a kunkunana: “Dakayo managinsisingpet, naimbag ti panangipadto ni Isaias iti maipapan kadakayo, a kunkunana, ‘Daytoy nga umili dayawennak kadagiti bibigda, ngem ti pusoda adda iti adayo kaniak. Ngem barengbareng ti panagdayawda kaniak, nga isursuroda dagiti sursuro a bilbilin dagiti tao.’”—Mateo 15:3-9.
Gapu iti nasao ni Jesus, mabalin kadi nga ibilang ti Kristiano ti aniaman kadagiti narelihiusuan a tradision a katupag ti Biblia? Nikaanoman. Uray no kasanot’ pannakaisinggalut ti sentimiento wenno rikna iti maysa a kustombre, ti pakaseknan ti Kristiano ket no daytat’ maitunos iti Sao ti Dios wenno saan. Kas maysa a pangarigan, usigenyo ti sumagmamano a nakaiyugalian a narelihiusuan nga ar-aramid a nadakamat idiay libro a Katoliko a Liturgy—An Elementary Course, ni María A. Lombillo Clark, T.D. Kasanot’ pannakaidilig dagitoy a tradision iti aktual nga ibagbaga ti Biblia?
[Kahon]
LITURHIA SAO TI DIOS
“Ipamatmattayo ti panagdayawtayo “Annakko a dungdungnguen,
iti Dios babaen kadagiti igagayo dagiti bagbagiyo
narelihiusuan nga ar-aramid.” kadagiti didiosen.”—1 Juan 5:21.
“Ti Dios maysa nga Espiritu,
ket dagiti agdaydayaw kenkuana,
masapul nga agdaydayawda iti
espiritu ken kinapudno.”—Juan 4:24.
“Ti magnakami gapu iti pammati, saan nga
iti panagkita.”—2 Corinto 5:7.
“Ta siak ni Jehova. Dayta ti naganko;
ket ti dayagko diakto ited iti sabali,
ket diak met ited ti dayawko kadagiti
kinitikitan a ladladawan.”—Isaias 42:8.
“Rebbengna a mangipaaytayo ti “Dika mangaramid iti maipaay kenka
narelihiusuan nga ar-aramid iti a ladawan a kinitikitan, uray ania
Nasantuan Unay a Birhen Maria, a katulad ti adda idiay ngato sadi
kadagiti anghel, ken kadagiti langit wenno ti adda iti baba ditoy
sasanto. Ngem [ti kasta a] daga. . . Dika iruknoy ti bagim
narelihiusuan nga ar-aramid a kadakuada wenno a pagserbianda.”
panangdayaw. . . agtungpalto —Exodo 20:4, 5.
met laeng kamaudiananna iti “Ket siak ni Juan. . . nagruknoyak
Dios, kas met laeng a ti ari tapno agdaydayawak iti sanguanan
no ti dayaw maipapaay dagiti saksaka daydi anghel. . .
kadagiti ministrona.” Ket isu kinunana kaniak: ‘Bay-am!
Dika aramiden dayta! . . .
Agdaydayawka iti Dios.’”
“Ta maymaysa ti Dios, ken
maymaysa ti manangibabaet iti
Dios kadagiti tao, ni tao a
Kristo Jesus.”—1 Timoteo 2:5.
“Ti Krusipiho ket saan a “Ti Dios a nangaramid iti lubong
mabalin a maawan iti altar; ken dagiti amin a banag nga
no awan daytoy ti Misa Sagrada adda kenkuana, idinto nga
saan a maselebraran. Tallo a lupot Isu ti Apo ti langit ken daga,
ti altar, dua a kandelabra, ken saan nga agnaed kadagiti templo
dagiti taptapi ti sakramento ket nga inaramid dagiti ima.”
naskenda met.” —Aramid 17:24.
“Dikam kitaen dagiti bambanag
a makita, no di ket dagiti
saan a makita.”—2 Corinto 4:18.
“Nobiembre 1. . . panangselebrar “Dagiti natay dida idaydayaw ni Jah,
ti Todos los Santos. Isut’ ken siasinoman a bumaba iti
Nasantuan nga Aldaw ti amin a ulimek.”—Salmo 115:17.
kararua nga agbibiag a siraragsak “Dagiti natay awan ammoda.”
idiay langit, ket dayta maysa nga —Eclesiastes 9:5, Revised
aldaw ti kukuatayo.” Standard Version Common Bible.
“Amin a kararua a dinto dumngeg
iti dayta a mammadto mapukawto.”
—Aramid 3:23, Douay Version.
“Kas panangtulong kadagitoy “Ta awan ti aramid, wenno gakat,
a kararua [ti Simbaan] ti wenno sirib, wenno pannakaammo,
nangipasdek ti ‘Pananglaglagip idiay impierno, nga isut’ papanam.”
kadagiti matalek a pimmusay’ —Eclesiastes 9:10, Douay Version.
iti maika-2 ti Nobiembre. “Dika agkammatalek iti [tao;]
Iti daytoy nga aldaw selebraran ti . . . isu agpulang iti dagana:
papadi ti Misa iti tallo a daras iti dayta met la nga aldaw
tapno mabangaran ti panagtutuok dagiti pampanunotna mapukawda.”
dagidiay bendito a karkararua idiay —Salmo 145:2-4, Douay Version.
purgatorio ken tapno mapadaras
ti iseserrekda idiay langit.”
“Iti maudi a pananganalisar,
ti doktrina Katoliko maipapan
ti purgatorio ket naibatay iti
tradision, saan nga iti Nasantuan
a Kasuratan.”—New Catholic
Encyclopedia, Tomo 11, panid 1034.
Nawayawayaan Manipud Makadangran nga Ug-ugali
Nagadu a popular a narelihiusuan nga ug-ugali ngarud ti di makaay-ayo iti Dios ket ngarud makadangranda. Ngem, makapainteres, ta insurat ni apostol Pablo: “Siak daydayawenkayo gapu ta kadagiti isuamin a banag. . . salsalimetmetanyo a di agbalbaliw dagiti sursuro a kas idi inyawatko ida kadakayo.” (1 Corinto 11:2) Dagitoy a tradision, nupay kasta, ket nasasayaatda, makagunggona nga ar-aramid a naibatay iti Sao ti Dios-saan a dagidiay ongaong, aramid-tao a serseremonia. Sinuktanda dagiti “awan serserbina a kababalin a naawat babaen iti tradision” nga inal-alagad dagiti adu idi umuna a siglo sakbay a nagbalinda a Kristiano.—1 Pedro 1:18.
Kasta met itatta, masapul a ti maysa a managbuteng iti Dios a tao ti mangsukimat ken mangilaksid ti aniaman a tradision a di nainkasuratan. Pudno unay, ti relasion ti maysa iti Dios ket adayo a napatpateg ngem iti aniaman nga aramid-tao a langa ti panagdaydayaw! Siempre, ti panangilaksid kadagiti di nainkasuratan a tradision ket saan a nalaka. Masansan a kasapulan dayta ti panangbalbaliw kadagiti nabayagen a naipasdek a padron ti panagbiag. Maysa nga agtutubo a lalaki a taga Colombia, kas pangarigan, ti naigaed unay iti narelihiusuan a tradision. Manipud kinaubingna nagbara ti tarigagayna nga agbalinto a padi a Katoliko. Isut’ masansan nga agayay-ayam a ‘Mangmismisa’ a kadua dagiti kakabsatna a babbai, nga isu pay ti “pagkumkumpesaranda.” Kadagiti tawtawen kamaudiananna isut’ nakastrek iti eskuelaan sakbay ti panagseminariona, nga iti agangay nagpasalista iti Katoliko nga unibersidad. Sadiay, ad-adda manen a naipasagepsep a naun-uneg dagiti narelihiusuan a tradision iti panagbiagna.
Maysa nga aldaw, maysa kadagiti Saksi ni Jehova ti bimmisita iti balayda. Nupay dagiti dadakkelna ti ngangngani di mangipalubos iti Saksi a mangiyebkas ti bagina, ti nagbassitan a naibaga ti namagsiddaaw iti daytoy narelihiusuan panagpampanunotna nga agtutubo. Iti kamaudianan inyurnosna ti makipagadal ti Biblia a sililimed iti daytoy a Saksi. “Ti agpaypayso a tarigagayko,” malaglagipna, “ket isut’ pannakaammo ti Biblia manipud iti naiduma a punto de vista a di balbaliwan ti relihionko. Tinarigagayak a sibabara ti agserbi iti Dios kas maysa a padi, tapno mapagbalbaliwko ti puspuso dagiti tattao. Kalpasan ti panagadalko ti Biblia it makabulan, rimsua ti susik iti unegko, idinto ta dagiti tradision ken serseremonia ti relihionko ket kontra kadagiti nadalus nga estandarte ti Kasuratan.”
Ti pamiliana ti nangpilit kenkuana a sumardengen iti panagad-adalna ti Biblia, ket iti kamaudiananna isut’ napilitan a pumanaw iti balayda. Nupay kasta, kinunana: “Kalpasan ti dua bulan a panagad-adal ti Biblia, kumbinsidoakon a dakkel biddutko, ket pinanawak ti unibersidad ken ti trabahok kas maestro iti narelihiusuan a kolehio ket impamaysak ti bagikon iti panangaskasaba iti binalaybalay. Itan ti biagko ket nagbalbaliwen ken kasta met ti kustombrek. Naisangsangayan ti ragsakko iti dayta di maliplipatan nga aldaw nga insimbolok ti dedikasionko ken Jehova babaen iti bautismo.” Daytoy agtutubo a lalaki ti agserserbi itan iti amin-tiempo a mangtultulong kadagiti dadduma a mawayawayaan manipud kadagiti makaibabain iti Dios a tradision.
No maysakayo a debosionado iti narelihiusuan nga ug-ugali, mabalin a makitayo met a kasapulan ti panagbalbaliwyo. Lagipenyo manen ti naminsan a kinuna ni Jesus iti babai a Samaritana idiay bubon. Isu ken dagiti kailianna ti addaan ti nakabaybayagen a kustombre nga agdaydayaw iti Dios idiay Bantay Gerizim. Ni Jesus, nupay kasta, ti nangipakita kenkuana a daytoy ket maysa a tradision nga awan mamaayna, a kunkunana: “Patiennak, babai, Ta umay ti oras nga uray ditoy a bantay wenno uray idiay Jerusalem dikayto agdaydayaw ken Ama. . .. Dagiti pudno nga agdaydayaw agdaydayawdanto iti Ama iti espiritu ken iti kinapudno, ta ni Ama sapulenna dagiti kakasta nga agdaydayaw kenkuana.”—Juan 4:19-23.
Maysakayo aya kadagidiay “ni Ama sapulenna”? Addaankay aya ti nabara a tarigagay nga agdayaw iti Dios iti kinapudno? No kasta ti pakdaar ni apostol Pablo idiay Colosas 2:8 ket maiyanatup unay: “Agannadkayo di la ket ta adda mangkusit kadakayo gapu iti panangpilpilosopona, ken kadagiti ongaong a sursuro a naadaw kadagiti natauan a tradision.” (The Holy Bible, Ronald A. Knox) Imbes ketdi, surotenyo, dagiti sursuro ti pudno a Kinakristiano, nga isut’ mangiturong kadakayo iti biag nga agnanayon!—Juan 17:3.