Kaano a Nayanak ni Jesus?
Sungbat ti Biblia
Saan a nailanad iti Biblia ti espesipiko a petsa a pannakayanak ni Jesus, kas ipakita dagitoy a reperensia:
“Awan ti makaammo iti pudpudno a petsa ti pannakayanak ni Kristo.”—New Catholic Encyclopedia.
“Awan ti makaammo iti eksakto a petsa ti pannakayanak ni Kristo.”—Encyclopedia of Early Christianity.
Nupay saan a direkta a sungbatan ti Biblia ti saludsod a, ‘Kaano a nayanak ni Jesus?’ ilawlawagna ti dua a pasamak iti aldaw a pannakayanakna a nakakombinsiran ti adu a saan a nayanak ni Jesus iti Disiembre 25.
Saan nga iti panawen ti lam-ek
Ti panagparehistro. Sakbay ti pannakayanak ni Jesus, inyetnag ni Cesar Augusto ti bilin a “maipasalista ti intero a mapagnaedan a daga.” Masapul nga agparehistro ti amin “iti bukodna a siudad,” ket mabalin a makalawas wenno napapaut pay ti panagdaliasat. (Lucas 2:1-3) Dayta a bilin—a nalabit naaramid para iti panagsingir iti buis ken panagayab kadagiti agsoldado—ket mabalin a nagrigat a tungpalen iti aniaman a paset ti tawen, isu a saan la ketdi nga inyetnag ni Augusto daytoy a bilin iti panawen ti lam-ek tapno saan nga ad-adda a makapungtot dagiti iturayanna.
Dagiti karnero. Adda idi dagiti pastor nga “aggigian iti ruar ken agbambantay iti rabii kadagiti arbanda.” (Lucas 2:8) Kuna ti libro a Daily Life in the Time of Jesus a dagiti karnero ket adda iti pagaraban “makalawas sakbay ti Paskua [ngudo ti Marso]” agingga iti tengnga ti Nobiembre. Kuna pay dayta a libro a “palabsenda ti panawen ti lam-ek kadagiti kulonganda; ket iti daytoy laengen nga impormasion, agparang a di umiso ti nakairuaman a petsa ti Krismas, iti panawen ti lam-ek, gapu ta kuna ti Ebanghelio nga adda dagiti pastor iti pagaraban.”
Nasapa a paset ti otonio (fall wenno autumn)
Matantiatayo no kaano a nayanak ni Jesus no agbilangtayo a pasanud manipud iti ipapatayna iti Paskua, Nisan 14 iti primavera (spring) ti tawen 33 C.E. (Juan 19:14-16) Agarup 30 ti tawen ni Jesus idi inrugina ti ministeriona a nagpaut iti tallo ket kagudua a tawen, isu a ti pannakayanakna ket iti rugrugi ti otonio ti 2 B.C.E.—Lucas 3:23.
Apay a Disiembre 25 ti Paskua?
Apay ngarud a Disiembre 25 ti Krismas no awan ti pammaneknek a dayta ti petsa a pannakayanak ni Jesu-Kristo? Kuna ti Encyclopædia Britannica a mabalin a pinili dayta dagiti lider ti simbaan tapno “maigiddan iti aldaw a panangrambak dagiti pagano a Romano iti ‘kasangay ti di maparmek nga init,’” iti panawen ti winter solstice. Sigun iti The Encyclopedia Americana, patien ti adu nga eskolar a maar-aramid daytoy “tapno ti Kristianidad ket agbalin nga ad-adda a makaay-ayo kadagiti nakomberte a pagano.”