‘Angol Kadagiti Nagduduma a Disso’
DAGITI angol kadagiti di maartapan a rukod ket naipadto a paset “ti pagilasinan ti kaadda [ni Jesu-Kristo] ken ti panungpalan ti sistema dagiti bambanag.” (Mateo 24:3) Ti mannurat ti Ebanghelio a ni Lucas inayonna daytoy a detalye a saan a nadakamat kadagiti salaysay da Mateo ken Marcos. (Mateo, kapitulo 24 ken 25; Marcos, kapitulo 13) Ti panagbettak dagiti epidemia ken makarba a saksakit mapasamakdanto “iti nagduduma a disso” kadagiti maudi nga al-aldaw. (Lucas 1:3; 21:11) Sadinot’ mabalin a pagtaudan dagiti kakasta a saksakit?
“Ammo dagiti sientista dagiti sumagmamano a virus nga aglemlemmeng kadagiti tropiko a—babaen bassit a tulong manipud natural a puersa—mangisebba iti pannakapukaw ti biag nga adayo nga ad-adu ngem ti mabalin nga agtaud manipud epidemia ti AIDS,” inlanad ti babasaen a Science News. “Uray no agtalinaed a natalged dagiti listaan dagiti virus ditoy lubong, kunaen dagiti managsirarak, nakaurnongen dagiti dagdaga iti tropiko iti umdas a ‘pagtaudan’ ti virus a mangpukaw kadagiti nalawa a paset ti populasion ti Daga.”
Ti mangar-aramid iti tiempotayo a panawen ti ilalanlan ti panagkapuy ket ti napartak nga iyaadu ti populasion ken dagiti daddadakkel a kasapulan ti napusek a lubong. “Ipakita ti historia a dagiti mamagpeggad-biag nga iyaadu dagiti virus masansan a mapasamak no umakar dagiti tattao kadagiti di pay nakutkuti a dagdaga wenno no agpababa dagiti kasasaad ti panagbiag iti siudad kadagiti pamay-an a mangawis kadagiti kabbaro a makaptan ti virus,” kunaen ti Science News. Bayat a serreken ti tattao dagiti nakaptan-virus a luglugar nga iti kallabes ket saan a madandanon, masansan a sumaruno dagiti kabbaro nga epidemia ti virus. Isu met laeng ti mapasamak bayat a lumawa ti saknapan dagiti tumatayab no agbaliw ti panagsasaganad dagiti klima. “Mainayon pay,” kunaen ti magasin, “dagiti moderno a teknolohia ti medisina kas iti panangiyalison ken panangbaliw ti nangipaay kadagiti virus ti kabbaro a pamay-an ti pannakaiyakarda kadagiti tattao. Gapuna nga addaantayo iti nagduduma a panagbalbaliw ti sosial ken panagug-ugali, manipud panangrikus iti lubong dagiti nabaknang ken nalatak agingga iti panagsisinnublat iti renggilia dagiti adikto iti droga.”
“Ti kallabes a historia mangisango kadagiti nabagas a pangarigan dagiti panangdunor dagiti virus kadagiti naiputputong a luglugar a mabalin a mangiyaniniwan kadagiti adayo a nalawlawa a panagsaknap iti masanguanan,” inayon ti artikulo. Dagiti pangarigan ket: ti di am-ammo iti kallabes a Marburg virus, maysa a makapapatay nga igges iti tropiko a nangsaplit kadagiti dinosdosena a sientista idiay Makinlaud nga Alemania idi maud-udi a paset ti 1960’s; ti igges a mamataud ti Rift Valley a gurigor a kimpet kadagiti minilion ket rinibo dagiti pinapatayna idiay Egipto idi 1977; ti Ebola virus iti tropiko a kimpet iti nasurok a sangaribo a tao idiay Zaire ken Sudan idi 1976 ket pinapatayna ti agarup 500, adu kadakuada ti dodoktor ken nars a mangag-agas kadagiti biktimana.
Mammano a maipakpakauna ti pannakaibaga dagiti makarba nga iraraut dagiti virus. “Idi 1918, kas pangarigan, maysa a naipangpangruna a mangparigat nga iyaadu ti virus ti trangkaso ti tao ket nagwaras iti intero a globo, a nangpapatay iti mapattapatta a 20 milion a tao,” kunaen ti Science News. “Nabibiit pay, ti itataud ti virus kadagiti tattao a nalabit kimpet idi kadagiti laeng bakes idiay Africa ti di manen nasipsiputan ti tao. Ti AIDS virus kinaptanna itan ti 5 a milion aginggat’ 10 a milion a tattao kadagiti 149 a pagilian, sigun kadagiti panangpattapatta ti World Health Organization. Ngem iti laksid amin dagiti asikaso a pinataud daytoy a kabaruan a saplit, ad-adda a nakabutbuteng pay a bambanag ti agur-uray kadatayo, a pagam-amkan ti adu a virolohista.”
Makapaladingit kas kadagiti angol, paset ida ti pakabuklan a pagilasinan ti kaadda ni Jesus iti dayag ti Pagarian, a kakuykuyog dagiti pasetna kas kadagiti gubat, bisin, ken napipigsa a ginggined. (Marcos 13:8; Lucas 21:10, 11) Dagiti pasetna ket pakaigapuan met ti panagrag-o, gapu ta inayon ni Lucas dagiti sasao ni Jesus: “Ngem inton dagitoy a banag mangrugida a maaramid, kumitakayo ket itangadyo dagiti ul-uloyo, ta ti pannakasubbotyo umasidegen.”—Lucas 21:28.