CIRENE, TAGA CIRENE

Ti Cirene ket orihinal a kabesera ti distrito ti Cyrenaica iti makin-amianan a kosta ti Africa, gistay kabatog ti isla ti Creta. Adda dayta iti agarup 16 km (10 mi) manipud iti igid ti baybay ken adda iti maysa a lantag a daga a 550 m (1,800 pie) iti ngatuen ti Baybay Mediteraneo. Ti kadaanan a Cirene ket maysa itan a gabsuon ti di mapagnanaedan a tedtedda iti asideg ti moderno a Shahhat (sigud a Cirene) idiay Libya.

Mabalin a dagiti Griego ti damo a nagnaed iti Cirene idi maikapito a siglo K.K.P. ken naibilang a maysa dayta kadagiti kadakkelan a koloniada. Idi 96 K.K.P. adda ti Cirene iti sidong ti napolitikaan a panangituray ti Roma, ket idi 67 K.K.P. napagtipon ti distrito ti Cyrenaica ken ti isla ti Creta tapno buklenda ti maymaysa a probinsia.

Ni Simon a taga Cirene (nalabit maysa a Helenistiko a Judio), a napilit a tumulong a mangawit iti kayo a pagtutuokan ni Jesus, ket naawagan “maysa a katutubo” iti dayta a siudad. (Mt 27:32; Mr 15:21; Lu 23:26) Nupay nayanak idiay Cirene, mabalin a nagyan ni Simon idi agangay idiay Palestina. Maibatay iti Aramid 6:9 a tumukoy kadagiti “taga Cirene” a nakisupiat ken Esteban, patien ti adu nga eskolar nga adda umdas a bilang dagiti Judio manipud Cirene a kanayon nga aggigian iti Palestina agsipud ta nakaipasdekda iti bukodda a sinagoga idiay Jerusalem.

Iti sabali a bangir, ni Simon a “maysa a katutubo iti Cirene,” mabalin a karaman iti dadduma pay a ganggannaet a nagdudupudop idiay Jerusalem idi tiempo ti Paskua. Iti umasping a wagas, 51 nga aldaw kalpasanna, adu a “nadayaw a lallaki, manipud iti tunggal nasion,” agraman sumagmamano manipud “kadagiti paset ti Libya, nga agturong iti Cirene,” ti timmabuno iti Piesta dagiti Judio iti Pentecostes. (Ara 2:5, 10, 41) Ti sumagmamano kadagitoy naud-udi a nadakamat mabalin a karamanda kadagiti “agarup tallo ribu a kararua” a nabautisaran kalpasan ti pannakaibukbok ti nasantuan nga espiritu ken ti simmaruno a palawag ni Pedro, ket mabalin a kalpasanna intugotda ti Nakristianuan a mensahe idi nagsublida iti nakayanakanda a daga.

Kristianidad. Sumagmamano a tawen kalpasanna, idi nagbalinen a Kristiano ni Cornelio, inyussuat dagiti lallaki a taga Cirene ti pannakaiwaragawag ti “naimbag a damag ni Apo Jesus” iti Antioquia ti Siria agpaay kadagidiay natukoy kas Hel·le·ni·stasʹ (sigun iti kaaduan a Griego a teksto ti Ara 11:20). Yantangay daytoy met laeng a Griego a sao naipatarus kas “Judio a Griego ti pagsasaoda” (AT, NW) iti Aramid 6:1, inkeddeng ti sumagmamano a dagidiay nakaskasabaan idiay Antioquia ti Siria ket nakugit la ketdi a Judio wenno proselita a Griego ti pagsasaoda. Nupay kasta, nupay nagtultuloy nanipud idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P. ti panangaskasaba kadagiti Griego ti pagsasaoda a Judio ken proselita, ti pannakakomberte ti adu a tattao idiay Antioquia ket agparang a baro a banag ken nagpaiduma, yantangay naibaon ni Bernabe iti dayta a siudad mabalin a tapno sukimatenna ken paregtaenna ti trabaho sadiay. (Ara 11:22, 23) Ti sabali pay a mangipasimudaag a maysa daytoy a panagbalbaliw dagiti pamay-an iti panagaramid iti ad-adalan ket ti pannakaiduma ti trabaho nga inaramid dagiti taga Cirene ken dagiti kakaduada no idilig iti panangaskasaba ti dadduma pay a napan idiay Antioquia nga agpaay kadagiti “Judio laeng.” (Ara 11:19, 20) Maigapu itoy ken yantangay ti adu a mapagtalkan a kadaanan a Griego a manuskrito aramatenda ti sao a Helʹle·nas (kaipapananna ti “dagiti Griego”; kitaenyo ti Ara 16:3) imbes a Hel·le·ni·stasʹ, ti kaaduan a moderno a managipatarus tukoyenda kas “Griego” dagidiay nakomberte babaen iti tulong dagiti lallaki a taga Cirene (AS, AT, Da, Fn, JB, Mo, RS), nupay ti dadduma kaykayatda ti termino a “pagano” (CK) wenno “Gentil” (TEV, NE), a dagitoy a termino ipasimudaagda a saan a kamkameng ti Judaismo dagita nga indibidual idiay Antioquia. Nupay kasta, bigbigen ti sumagmamano nga eskolar a posible a dagitoy a tattao idiay Antioquia ket mabalin nga agpadpada a Judio ken Gentil a makaammo iti Griego a pagsasao, ket ngarud deskribirenda dagita iti sasao a “tattao a Griego ti pagsasaoda.” (NW) Ni “Lucio a taga Cirene” ket nailista a karaman kadagiti mannursuro ken mammadto iti daytoy a kongregasion ti Antioquia idi inrugi ni Pablo ti umuna a panagdaliasatna kas misionero idi agarup 47 K.P.​—Ara 11:20; 13:1.