KAPUONAN NI JESU-KRISTO

Iti umuna a kapitulo ti Mateo, masarakantayo ti kapuonan ni Jesus a mangrugi ken Abraham nga agpatpatuloy. Iti Lucas kapitulo 3 masarakan ti kapuonan nga agsubli ken “Adan, nga anak ti Dios.” Ti kapuonan ni Jesus ti kakaisuna a nailanad iti Kristiano a Griego a Kasuratan. Ti maysa a paset ti kapuonanna ket agparang iti 1 Cronicas kapitulo 1 agingga iti 3, a mangrugi ken Adan nga agtultuloy kada Solomon ken Zorobabel. No pagkaduaen dagiti libro ti Genesis ken Ruth, idatagda ti linia ti kapuonan a mangrugi ken Adan agingga ken David.

Ti naud-udi a nadakamat a tallo a listaan (Genesis/Ruth, 1 Cronicas, ken Lucas) ket naan-anay nga agtutunosda manipud ken Adan agingga ken Arpaksad, nga adda laeng babassit a panagduduma no maipapan iti sumagmamano a nagan, kas iti Quenan, a “Cainan” iti Lucas 3:37. Dagiti listaan ti Cronicas ken Genesis/Ruth agtutunosda agingga ken David, idinto ta adda sabali pay a “Cainan” a masarakan iti salaysay ni Lucas iti nagbaetan da Arpaksad ken Sela.—Lu 3:35, 36.

Manipud ken Solomon agingga ken Zorobabel, agtunos ti rekord ti Cronicas ken ti Mateo, nupay adda sumagmamano a nagan nga awan iti Mateo. Dagitoy a panagduma ken dagiti panagduma iti salaysay ni Lucas manipud ken David agingga ken Jesus ket mailawlawagto.

Iti sidong ti KAPUONAN, naipakita kadatayo a malaksid iti adu a pribado a rekord ti pamilia, nangiduldulin idi dagiti Judio kadagiti publiko a rekord dagiti kapuonan, ket dagiti mannurat iti salaysay, kas ken Esdras, mabalinda idi ti mangala iti impormasion kadagitoy idi gupgupgopenda dagiti listaanda; kasta met, naipakita kadatayo dagiti publiko a nakaipasalistaan nga adda idi umuna a siglo ket nabatad a nagpatinggada idi 70 K.P. Nakapatpateg kadakuada a ti Mesias ket nagtaud ken Abraham, nga agtultuloy ken David. Gapuna makapagtalektayo nga agpada a nagkonsulta da Mateo ken Lucas kadagitoy a listaan ti kapuonan.

Kinamapagtalkan Dagiti Kapuonan a Nailanad iti Ebanghelio. Tumaud ti saludsod: Apay a saan nga inraman ni Mateo ti sumagmamano a nagan nga adda kadagiti listaan ti dadduma a mannurat iti salaysay? Umuna iti amin, tapno mapaneknekan ti kapuonan ti maysa a tao saan a nasken nga inaganan ti tunggal silpo iti linia ti kapuonan. Kas pagarigan, idi pampaneknekan ni Esdras ti maipapan iti papadi a kapuonanna, iti Esdras 7:1-5, saanna nga inraman ti sumagmamano a nagan nga adda iti listaan ti papadi a linia iti 1 Cronicas 6:1-15. Nabatad a saan a nasken nga inagananna amin dagitoy nga inapo tapno makombinsir dagiti Judio maipapan iti papadi a kapuonanna. Kasta met laeng ken Mateo: Awan duadua nga inaramatna ti publiko a nakaipasalistaan ket iti dayta a nangkopia iti nagnagan, no saan nga amin a nagan, a nasken tapno mapaneknekan a ti kapuonan ni Jesus ket nagtaud kada Abraham ken David. Magun-odanna met idi ti Hebreo a Kasuratan, a mabalinna a pagkonsultaan a karaman kadagiti opisial a publiko a rekord.—Idiligyo ti Ru 4:12, 18-22 ken Mt 1:3-6.

Dagiti listaan nga inaramid agpadpada da Mateo ken Lucas ket buklen ti nagnagan a publiko a binigbig dagiti Judio iti daydi a tiempo kas pudpudno. Dagiti eskriba ken Fariseo kasta met dagiti Saduceo ket nauyong a bumusbusor kadagiti Kristiano, ket mabalin a nagaramatda iti aniaman a posible nga argumento tapno maibabainda ni Jesus, ngem makapainteres ta saanda a pulos kinarit dagitoy a listaan ti kapuonan. No biddut koma ti aniaman kadagiti inlanad ni Mateo wenno ni Lucas a listaan ti kapuonan ni Jesus, gundaway koma idin dagitoy a kabusor a paneknekan dayta! Agsipud ta agingga idi 70 K.P. nabatad a nalakada a kitaen dagiti publiko a nakaipasalistaan dagiti kapuonan ken ti Kasuratan.

Pudno met dayta maipapan kadagidi umuna-siglo a pagano a bumusbusor kadagiti Kristiano, nga adu kadakuada ket, kas kadagidiay a Judio, adda adalna a tattao a sidadaan a mangipatuldo iti aniaman a pammaneknek a dagitoy a listaan da Mateo ken Lucas ket di pudno ken agsusupadi. Ngem awan ti rekord a mangipakita a dagiti nagkauna a pagano a kabusor inatakarda dagiti Kristiano mainaig iti daytoy a punto.

Kasta met, naragpat nga agpadpada da Mateo ken Lucas ti panggepda, ket dayta laeng ti kasapulan nga aramidenda. Tapno paneknekan a ni Jesus nagtaud kada Abraham ken David, saan a nasken ti panagaramid iti baro a listaan ti kapuonan. Ti kasapulan laeng nga aramidenda ket agkopiada manipud kadagiti publiko a listaan a naan-anay nga inawat ti nasion maipapan iti kapuonan ni David ken iti kinapadi ken amin a sabsabali pay a banag nga agkalikagum iti pammaneknek iti kapuonan ti maysa a tao. (Kitaenyo ti Lu 1:5; 2:3-5; Ro 11:1.) Uray no adda saan a nairaman kadagitoy a listaan, saan nga immadayo dayta iti panggep dagitoy a mannurat iti Ebanghelio no di ket pudno a naitungpalda, awan sabali, ti mangiparang iti legal ken bigbigen ti publiko a pammaneknek mainaig iti kapuonan ni Jesus a Mesias.

Parparikut iti Listaan ti Kapuonan ni Jesus nga Inlanad ni Mateo. Biningbingay ni Mateo ti kapuonan manipud ken Abraham agingga ken Jesus iti tallo a benneg a sagtunggal 14 a kaputotan. (Mt 1:17) Mabalin a naaramid daytoy a panangbingay kas pangtulong iti pananglagip. Nupay kasta, no bilangentayo dagiti nagan matakuatantayo nga agdagupda iti 41, imbes nga 42. Ti maysa a singasing no kasano ti panangbilang kadagita ket kas iti sumaganad: Bilangen manipud ken Abraham agingga ken David, 14 a nagan, kalpasanna rugian iti nagan ni David ti panangbilang iti maikadua a 14, a ni Josias ti maudi; kamaudiananna, ti maikatlo a panagsasaganad ti 14 a nagan rugian ken Jeconias (Jehoiaquin) ket agpatingga ken Jesus. Paliiwenyo ta uliten ni Mateo ti nagan a David kas maudi iti umuna a 14 a nagan ken kas umuna iti sumaruno a 14. Kalpasanna ulitenna ti sasao a “pannakaidestiero idiay Babilonia,” nga inaigna ken Josias ken iti annakna.—Mt 1:17.

Kas nadakamaten, mabalin a ni Mateo kinopiana nga apag-isu ti listaanna manipud iti publiko a nakaipasalistaan nga inaramatna, wenno mabalin nga inrantana a saan nga iraman ti sumagmamano a silpo kas pangtulong iti pananglagip. Nupay kasta, naikuna a saan a nairaman ditoy ti tallo nga ari iti linia ni David iti nagbaetan da Jehoram ken Ozias (Azarias) agsipud ta daytoy a kinondenar ti Dios a kaputotan ket naiserrek laeng iti linia ti ar-ari ti Juda gapu iti panangasawa ni Jehoram iti nadangkes a ni Athalia iti balay ni Acab, ti anak a babai ni Jezebel. (1Ar 21:20-26; 2Ar 8:25-27) Kalpasan ti panangnaganna ken Jehoram kas umuna iti dayta a nadangkes nga aliansa, saanen nga inraman ni Mateo ti nagnagan ti sumaganad a tallo nga ari agingga iti maikapat a kaputotan, da Ocozias, Jehoas, ken Amazias, dagiti bunga dayta nga aliansa.—Idiligyo ti Mt 1:8 iti 1Cr 3:10-12.

Ipatuldo ni Mateo a ni Zorobabel ket anak ni Sealtiel (Mt 1:12), ket maitunos daytoy iti dadduma pay a reperensia. (Esd 3:2; Ne 12:1; Hag 1:14; Lu 3:27) Nupay kasta, iti 1 Cronicas 3:19 natukoy ni Zorobabel kas anak ni Pedaias. Nabatad a ni Zorobabel ket putot a mismo ni Pedaias ken legal nga anak ni Sealtiel maigapu iti agkayong a pannakiasawa; wenno mabalin a, kalpasan ti ipapatay ti ama ni Zorobabel a ni Pedaias, ni Zorobabel ket pinadakkel ni Sealtiel kas anakna ket ngarud nagbalin a legal a nabigbig kas anak ni Sealtiel.

Parikut iti Listaan ti Kapuonan ni Jesus nga Inlanad ni Lucas. Kadagiti magun-odan a manuskrito a kopia ti Lucas adda nailanad a maikadua a “Cainan,” iti nagbaetan da Arpaksad (Arphaxad) ken Sela. (Lu 3:35, 36; idiligyo ti Ge 10:24; 11:12; 1Cr 1:18, 24.) Ibilang daytoy ti kaaduan nga eskolar kas biddut ti managkopia. Iti Hebreo a Kasuratan, awan ti “Cainan” iti daytoy a nakailugaranna koma kadagiti listaan ti kapuonan iti Hebreo wenno kadagiti Samaritano a teksto, awan met dayta iti aniaman kadagiti Targum wenno kadagiti bersion malaksid iti Griego a Septuagint. Ken agparang nga awan met dayta uray kadagiti nagkauna a kopia ti Septuagint, agsipud ta ni Josephus, a gagangay a mangtultulad iti Septuagint, simmaruno nga inlistana ni Seles (Sela) kas anak ni Arphaxades (Arpaksad). (Jewish Antiquities, I, 146 [vi, 4]) Dagiti nagkauna a mannurat a da Irenaeus, Africanus, Eusebius, ken Jerome linaksidda ti maikadua a “Cainan” kadagiti kopia ti salaysay ni Lucas nga imbilangda dayta kas maysa a pananginayon.—Kitaenyo ti CAINAN Num. 2.

Apay a nagduma dagiti kapuonan ni Jesu-Kristo nga inlanad da Mateo ken Lucas?

Ti nakaidumaan ti gistay amin a nagan iti kapuonan ni Jesus nga inlanad ni Lucas no idilig iti inlanad ni Mateo ket dagus a marisut gapu iti rason a ni Lucas tinuntonna ti linia babaen iti anak ni David a ni Natan, imbes a ken Solomon kas iti inaramid ni Mateo. (Lu 3:31; Mt 1:6, 7) Nabatad a sinurot ni Lucas ti kapuonan ni Maria, iti kasta impakitana a ni Jesus ket natural a kapuonan ni David, idinto ta impakita met ni Mateo ti legal a kalintegan ni Jesus iti trono ni David gapu ta isu ket kapuonan ni Solomon nga agtultuloy ken Jose, a legal nga ama ni Jesus. Agpada nga ipasimudaag da Mateo ken Lucas a ni Jose ket saan nga isu a mismo ti ama ni Jesus no di ket agsiuman laeng kenkuana, a nangipaay kenkuana iti legal a kalintegan. Simiasi ni Mateo iti estilo nga inaramatna iti intero a listaanna iti kapuonan idi makagteng ken Jesus, a kunkunana: “Ni Jacob isu ti ama ni Jose nga asawa ni Maria, a kenkuana nayanak ni Jesus, a maawagan Kristo.” (Mt 1:16) Paliiwenyo ta saanna a kinuna a ‘ni Jose isu ti ama ni Jesus’ no di ket isu ti “asawa ni Maria, a kenkuana nayanak ni Jesus.” Nalawlawag pay ti kuna ni Lucas ta, kalpasan ti immun-una a panangipakitana a ni Jesus iti kinapudnona ket Anak ti Dios babaen ken Maria (Lu 1:32-35), kinunana: “Ni Jesus . . . nga isu ti anak, kas iti kapanunotan idi, ni Jose, nga anak ni Heli.”—Lu 3:23.

Yantangay ni Jesus ket saan a natural nga anak ni Jose no di ket Anak ti Dios, paneknekan ti kapuonan ni Jesus nga inlanad ni Lucas nga isu, babaen ti pannakayanakna kas tao, ket anak ni David babaen ti natural nga inana a ni Maria. Maipapan kadagiti kapuonan ni Jesus nga inlanad ni Mateo ken ni Lucas, insurat ni Frederic Louis Godet: “Daytoy a detalyado a panangadal iti teksto iturongnatayo a mangbigbig—1. A ti nakaipasalistaan ti kapuonan nga inlanad ni Lucas ket kapuonan ni Heli, ti apong ni Jesus; 2. A yantangay daytoy a pannakainaig ni Jesus ken Heli ket nalawag a maisupadi iti pannakainaigna ken Jose, ti dokumento a tinaginayonna maipaay kadatayo ket mabalin nga awan sabali no di ti imbilangna a kapuonan ni Jesus babaen ken Maria. Ngem apay a ni Lucas saanna nga inaganan ni Maria, ken apay a manipud ken Jesus limmagto a dagus iti apongna? Maitunos iti kadaanan a panangmatmat saan a mayanatup ti panangdakamat iti ina kas silpo ti kapuonan. Kadagiti Griego ti maysa a tao ket anak ni amana, saan a ni inana; ken kadagiti Judio, adda pagsasaoda a: ‘Genus matris non vocatur genus [“Ti kaputotan ti ina saan a maawagan a kaputotan(na)”]’ (‘Baba bathra,’ 110, a).”—Commentary on Luke, 1981, p. 129.

Kinapudnona, tunggal listaan ti kapuonan (listaan ni Mateo ken listaan ni Lucas) ipakitana a ti kapuonan nagtaud ken David, babaen ken Solomon ken babaen ken Natan. (Mt 1:6; Lu 3:31) Iti panangsukimat kadagiti listaan da Mateo ken Lucas, makitatayo a kalpasan ti panagsina iti Solomon ken Natan, nagsabatda manen iti dua a tattao, kada Sealtiel ken Zorobabel. Mailawlawag daytoy iti kastoy a pamay-an: Ni Sealtiel ket anak ni Jeconias; nalabit babaen ti panangasawana iti anak a babai ni Neri isu nagbalin a manugang ni Neri, iti kasta naawagan iti “anak ni Neri.” Posible met nga awanan ni Neri iti annak a lallaki, iti kasta, dayta met ti makagapu a naibilang ni Sealtiel kas ‘anakna.’ Ni Zorobabel, a nalabit putot a mismo ni Pedaias, ket legal a naibilang kas anak ni Sealtiel, kas immun-unan a nadakamat.—Idiligyo ti Mt 1:12; Lu 3:27; 1Cr 3:17-19.

Kalpasanna ipatuldo dagiti salaysay a naaddaan ni Zorobabel iti dua nga annak a lallaki, da Resa ken Abiud, iti kasta, nagsina manen dagiti linia iti daytoy a punto. (Mabalin a saanna a putot a mismo dagitoy, no di ket kapuonan, wenno ti maysa kadakuada ket mabalin a manugangna. Idiligyo ti 1Cr 3:19.) (Lu 3:27; Mt 1:13) Dagiti listaan ti kapuonan ni Jesus nga inlanad da Mateo ken Lucas ket agpada a naiduma ditoy iti listaan a masarakan iti 1 Cronicas kapitulo 3. Mabalin a gapu ta inranta ni Mateo a saan nga iraman ti adu a nagan ken mabalin a kasta met ti inaramid ni Lucas. Ngem rebbeng a laglagipen a ti kakasta a panagduduma kadagiti listaan ti kapuonan nga inlanad da Mateo ken Lucas ket nalabit dagidiay sigud nga addan kadagidi nakaipasalistaan ti kapuonan a maus-usar idi ken naan-anay nga inawat dagiti Judio, saan a panagbalbaliw nga inaramid da Mateo ken Lucas.

Ngarud, maikunatayo a pinagkaykaysa ti dua a listaan da Mateo ken Lucas ti dua a kinapudno, awan sabali, (1) a ni Jesus iti kinapudnona Anak ti Dios ken ti natural nga agtawid iti Pagarian maigapu iti namilagruan a pannakayanak babaen ti birhen a babai a ni Maria, iti linia ni David, ken (2) a ni Jesus ket legal met nga agtawid iti linia ti kapuonan a lalaki a nagtaud kada David ken Solomon nga agtultuloy iti pannakaamana a ni Jose. (Lu 1:32, 35; Ro 1:1-4) No adda aniaman nga akusasion dagiti bumusbusor a Judio a ni Jesus ket nayanak a bastardo, ti kasta a pammardaya ket kontraen ti panangasawa ni Jose ken Maria, nupay ammona dagiti sirkumstansia, ken ti panangipaayna ken Maria iti pannalaknib ti naimbag a naganna ken naarian a liniana.

[Tsart iti panid 1351]

LISTAAN TI KAPUONAN NI JESUS ITI BIBLIA

Genesis ken Ruth

1 Cronicas Kap 1, 2, 3

Mateo Kap 1

Lucas Kap 3

Adan

—

Adan

Set

—

Set

Enos

—

Enos

Quenan

—

Cainan

Mahalalel

—

Mahalaleel

Jared

—

Jared

Enoc

—

Enoc

Matusalem

—

Matusalem

Lamec

—

Lamec

Noe

—

Noe

Sem

—

Sem

Arpaksad

—

Arpaksad

—

Cainan

Sela

—

Sela

Eber

—

Eber

Peleg

—

Peleg

Reu

—

Reu

Serug

—

Serug

Nacor

—

Nacor

Tare

—

Tare

Abram

Abraham

Abraham (Abraham)

Isaac

Jacob (Israel)

Jacob

Juda (ken Tamar)

Juda

Juda (ken Tamar)

Perez

Hezron

Ram

Arni (Ram?)

Aminadab

Naason

Salmon

Salmon (Salma, 1Cr 2:11)

Salmon (ken Salmon Rahab)

Boaz

Boaz (ken Ruth)

Boaz

Boaz (ken Ruth)

Obed

Jesse

David

David (ken Bath-sheba)

David

Solomon

Natan ¹

Matata

Mena

Melea

Eliakim

Jonam

Jose

Judas

Simeon

Levi

Matat

Jorim

Eliezer

Jesus

Elmadam

Cosam

Adi

Melqui

Neri

—

Rehoboam

—

Abias

—

Asa

—

Jehosafat

—

Jehoram

—

Ocozias

—

Jehoas

—

Amazias

—

Azarias (Ozias)

Ozias(Azarias)

—

Jotam

—

Acaz

—

Ezekias

—

Manases

—

Amon

—

Josias

—

Jehoiaquim

—

Jehoiaquim

—

Jeconias

(Jehoiaquin)

—

Sealtiel (Pedaias) ²

Sealtiel

Sealtiel ³

—

Zorobabel⁴

Zorobabel

Resa

Joanan

Joda

Josec

Semein

Matatias

Maat

Nagai

Esli

Nahum

Amos

Matatias

Jose

Janai

Melqui

Levi

Matat

Heli (ama ni Maria)

—

Abiud

—

Eliakim

—

Azor

—

Sadok

—

Aquim

—

Eliud

—

Eleazar

—

Matan

—

Jacob

—

Jose

Jose (manugang ni Heli)

—

Jesus (siuman)

Jesus (anak ni Maria)

¹ Manipud iti nagan a Natan, rinugian ni Lucas nga ilanad ti kapuonan iti dasig ti ina ni Jesus, idinto ta ni Mateo itultuloyna nga ilanad iti dasig ti ama ni Jesus.

² Nabatad a ni Zorobabel ket putot a mismo ni Pedaias ken naibilang a legal nga anak ni Sealtiel babaen ti agkayong a pannakiasawa; wenno isu ket pinadakkel ni Sealtiel idi natay ti amana a ni Pedaias ket naibilang a legal nga anak ni Sealtiel.—1Cr 3:17-19; Esd 3:2; Lu 3:27.

³ Ni Sealtiel nga anak ni Jeconias ket nalabit manugang ni Neri.—1Cr 3:17; Lu 3:27.

⁴ Agsinnabet dagiti linia kada Sealtiel ken Zorobabel, kalpasanna agsinada met laeng. Daytoy a panagsina ket mabalin a gapu ta adda dua a nagduma a kaputotan ni Zorobabel, wenno mabalin a manugangna ni Resa wenno ni Abiud.