TRAIDOR
Daydiay manggulib iti panagtalek ti maysa, di mangitungpal iti annongen, wenno liputanna ti pagilianna wenno ti mangiturturay kenkuana. Ti kaguguliban a traidor iti Biblia isu ni “Judas Iscariote, a nagbalin a traidor.” (Lu 6:16) Ti Griego a nombre a pro·doʹtes (“mangliliput; traidor,” manipud berbo a kaipapananna ti “ited wenno iyawat; liputan”) maikanatad a mangiladawan ken Judas, ta kalpasan ti pannakapilina kas maysa nga apostol, nagbalin a naagum, a nagtaktakaw (Jn 12:6) ket iti kamaudiananna liniputanna ni Jesus ket inyawatna kadagiti autoridad maipaay iti bassit laeng a gatad. (Mt 26:14-16, 25, 48, 49) Ti inaramidna ket saan laeng a temporario a panangtallikud ken Kristo babaen ti itatalaw manipud iti kasla napeggad a kasasaad (Mr 14:50) no di ket inggagara a panangliput ken Jesus kadagidiay mangsapsapul iti ipapatayna.
Umiso ti pannakaawag dagiti Judio a panguluen ti relihion iti “manangliliput ken manangpapatay,” ta inaramatda ni traidor a Judas, nga inyawatda a mismo ti kailianda a ni Kristo kadagiti Romano, ket kalpasanna, iti maysa a panangsalungasing iti hustisia, sinupiatda ti pannakaideklara ni Jesus kas awanan basol ket kinalikagumanda a mapapatay.—Jn 18:28–19:16; Ara 3:13-15; 7:52.
Ti sabali pay a kangrunaan a pagarigan ti maysa a traidor a nailanad iti Biblia isu ni Ahitofel. Nupay isu ti talken a manangbalakad ni Ari David, kimmappon iti iyaalsa ni Absalom. (2Sm 15:12, 31; 16:20-23; idiligyo ti Sal 55:20, 21.) Tinungday ti Dios ti pammatigmaan ti traidor a manangbalakad, a nagbanag iti ipapatay ni Ahitofel babaen ti panagbekkelna. (2Sm 17:23) Nabatad nga adda dadduma pay a tattao a nangliput ken David. Ti sumagmamano nga agdama-aldaw a patarus ti Biblia ipatarusda ti pangadu a Hebreo a sao a kasla berbo a porma ti ba·ghadhʹ (kaipapananna ti “makilangen a sigugulib”) kas dagiti “traidor” iti Salmo 59:5: “Dika mangipaay iti parabur kadagiti asinoman a makapasakit a traidor.” (JB, NE, NW, Mo) Ipasimudaag ti superskripsion ti salmo a nainaig dayta iti daydi panangibaon ni Saul iti lallaki a mangbantay iti balay ni David tapno isu papatayenda. (1Sm 19:11-18) Gapuna dagiti “traidor” a nadakamat iti Salmo 59:5 ket mabalin nga isu dagiti kakadua ni David a nangpanaw kenkuana wenno situtulok a mangliput kenkuana iti daydi nga oras ti pannakasuot. Wenno, yantangay ti immun-una a sasao ket iyaawag iti Dios nga iturongna ti asikasona iti “amin a nasion,” ti termino a “traidor” mabalin a tumukoy iti amin a bumusbusor iti pagayatan ti Dios, uray iti uneg wenno ruar ti Israel.
Ti padto iti 2 Timoteo 3:1-5 maipapan kadagiti kasasaad nga agraira kadagiti “maudi nga aldaw” ipakitana nga adunto dagiti mangliliput, wenno traidor (Gr., pro·doʹtai). Nabalakadan dagiti Kristiano nga ‘umadayoda’ manipud kadagita, nga isu ti maiparbeng nga aramiden ti tattao nga agregregget nga agbalin a nasungdo ken mapagtalkan iti amin a bambanag.—1Te 2:10; Heb 13:18.