Ti Aldaw a Malaglagip

“Dagitoy insaok idi kadakayo tapno babaen kaniak adda koma talnayo. Ditoy lubong adda rigatyo, ngem agmaingelkayo! Siak pinarmekko ti lubong.”​—JUAN 16:33.

1, 2. Ania a maysa nga aldaw iti historia ti naidumduma kadagiti amin nga aldaw, ken apay?

TI LUBONG ita ket adut’ maikunana maipapan iti talna. Iti panagngudo ti Gubat Sangalubongan II, ti talna ket naisinggalot iti V-E Day ken V-J Day.a Iti tunggal tawen, ti Paskua pagpanunotenna dagiti tattao maipapan iti ‘talna ditoy daga.’ (Lucas 2:14) Ngem adda maysa nga aldaw iti intero a natauan a historia a naidaddaduma kadagiti sabsabali. Isu dayta ti aldaw nga inyebkas ni Jesu-Kristo kadagiti sasao a naadaw iti ngato. Iti nasurok a dua a milion ken ad-adu pay nga al-aldaw a kaadda ti tao ditoy daga, dayta a maysa nga aldaw ti nangbalbaliw a naan-anay iti dalan ti sangatauan para iti agnanayon a pagimbaganna.

² Dayta a naisangsangayan unay nga aldaw ket isu ti Nisan 14 iti kalendario dagiti Judio. Idi tawen 33 iti Kadawyan a Panawentayo, ti Nisan 14 ket mangrugi iti ilelennek ti init inton Abril 1. Usigentayo dagiti paspasamak iti dayta nakapatpateg unay nga aldaw ti historia.

Nisan 14!

3. Kasano nga inusar ni Jesus dagitoy a maudi nga oras?

³ Idi sumipngeten, sumilnagen ti kabus a bulan kas pammalagip a paglasinen ni Jehova dagiti tiempo ken panawen. (Aramid 1:7) Ket aniat’ mapaspasamak iti dayta a makingngato a silid a nagtitiponan ni Jesus ken dagiti 12 nga apostolna tapno rambakanda ti tinawen a Paskua dagiti Judio? Bayat nga agsagana ni Jesus ‘tapno rummuar itoy a lubong agturong iti Ama, isut’ mangipakpakita iti ayat maipaay iti kukuana agingga iti panungpalan.’ (Juan 13:1) Kasanot’ panangaramidna iti daytoy? Babaen sao ken ulidan, itultuloy ni Jesus nga iyukuok kadagiti adalanna dagiti galad a tumulong kadakuada a mangparmek iti lubong.

Panangikawes iti Kinapakumbaba ken Ayat

4. (a) Kasano nga indemostra ni Jesus kadagiti adalanna ti maysa a kangrunaan a galad? (b) Kasanotayo nga ammo a naadal ni Pedro ti kinapateg ti kinapakumbaba?

⁴ Kasapulan pay dagiti apostol nga ikkaten kadagiti bagbagida ti maysa a rukod ti managtarigagay a kinaimon ken kinatangsit. Gapuna a binariksan ni Jesus ti bagina iti maysa a tualia ket binugguanna dagiti sakada. Saan daytoy a panangiparang iti ang-angaw a kinapakumbaba, kas tinawen a tultuladen ti papa ti Kakristianuan idiay Roma. Saan, la ketdi! Ti pudno a kinapakumbaba ket isu ti panangipaay iti bagi nga agtaud manipud ‘kinapakumbaba ti nakem a mangibilbilang kadagiti sabsabali a nangatngato.’ (Filipos 2:2-5) Idi damo, saan a makita ni Pedro ti punto, ket agkedked a bugguan ni Jesus ti sakana. Iti pannakatubngarna, kiniddawna ken Jesus a bugguanna ti intero a bagina. (Juan 13:1-10) Nupay kasta, naadal la ketdi ni Pedro ti leksion. Tawtawen kalpasanna, siuumiso a binalakadanna dagiti sabsabali. (1 Pedro 3:8, 9; 5:5) Anian a nagpateg dayta ita nga amintayo agpaadipen maipaay ken Kristo buyogen kinapakumbaba!​—Kitaenyo met ti Proverbio 22:4; Mateo 23:8-12.

5. Ania a bilin ni Jesus ti nangipakita ti kinapateg ti ad-adda pay a pamunganayan a galad?

⁵ Maysa kadagiti 12 di nagunggonaan manipud balakad ni Jesus. Isu daytoy ni Judas Iscariote. Bayat a natuloy ti pannangan iti Paskua, nariribukan ni Jesus, nabigbigna ni Judas kas ti manangliputna, ket isut’ pinaruarna. Kalpasan laeng daytoy a kuna ni Jesus kadagiti 11 a matalek nga adalanna: “Ikkankayo iti maysa a baro a bilin, nga agayan-ayatkayo iti maysa ken maysa; kas iti panangayatko kadakayo, kasta met agayan-ayatkayo iti maysa ken maysa. Gapu itoy maammuandanto a dakayo dagiti adalak, no adda ayatyo iti maysa ken maysa.” (Juan 13:34, 35) Daytoy ket pudno a maysa a baro a bilin, nga inyilustrar ti bukod a natan-ok nga ulidanna! Bayat nga umas-asideg ti oras ti daton nga ipapatayna, impakita ni Jesus ti naidumduma nga ayat. Kalpasanna, impaganetgetna ti kinapateg ti ayat, a kunkunana: “Daytoy ti bilinko, nga agayan-ayatkayo iti maysa ken maysa kas iti panangayatko kadakayo. Awan ti addaan dakdakkel nga ayat ngem daytoy, nga ited ti maysa ti bagina gapu kadagiti gagayyemna.”​—Juan 15:12, 13.

“Ti Dalan ken ti Pudno ken ti Biag”

6. Ania a kalat ti idatag ni Jesus kadagiti nasinged nga adalanna?

⁶ Kuna ni Jesus kadagiti 11 a matalek: “Dikay ipalubos nga agpulkok dagiti pusoyo. Alagadenyo ti pammati iti Dios, alagadenyo met ti pammati kaniak. Idiay balay ni Amak adda adu a pagianan. No koma saan a kasta, kinunak koma kadakayo, ta innak isaganaankayo iti pagianan.” (Juan 14:1, 2) Daytoy a lugar ket idiay “pagarian dagiti langit.” (Mateo 7:21) Inyebkas ni Jesus no kasano a daytoy a nasinged a grupo dagiti nasungdo nga adalan maragpatda ti kalatda. Kunana: “Siak ti dalan ken ti pudno ken ti biag. Awan ti umay ken Ama no di babaen kaniak.” (Juan 14:6) Agaplikar met daytoy kadagidiay paset ti sangatauan a makagun-od iti biag nga agnanayon ditoy daga.​—Apocalipsis 7:9, 10; 21:1-4.

7-9. Apay a dineskribir ni Jesus ti bagina kas “ti dalan ken ti pudno ken ti biag”?

⁷ Ni Jesus isu “ti dalan.” Ti laeng maymaysa ken kakaisuna nga umadanian iti Dios iti kararag ket baeten ken Jesu-Kristo. Pinasiguruan a mismo ni Jesus dagiti adalanna nga ited kadakuada ti Ama aniaman a kiddawenda iti nagan ni Jesus. (Juan 15:16) Dagiti kararag a naiturong kadagiti papadi wenno relihiuso a “sasanto” wenno lualo nga Ave Maria ken maulit-ulit a panagtanamitim​—awan kadagitoy ti denggen ken awaten ti Ama. (Mateo 6:5-8) Ad-adda pay, maipapan ken Jesus, mabasatayo idiay Aramid 4:12: “Awan sabali a nagan iti babaen ti langit a naited kadagiti tattao ti mabalintayo a pakaisalakanan.”

⁸ Ni Jesus isu “ti pudno.” Kuna ni apostol Juan maipapan kenkuana: “Ti Verbo nagbalin a lasag ket nakipagnaed kadatayo, ket nakitami ti dayagna, a kasla iti dayag ti bugbugtong nga anak manipud iti ama; ket isut’ napno iti di kaikarian a kinamanangaasi ken kinapudno.” (Juan 1:14) Nagbalin ni Jesus a pudno kadagiti ginasut a padto idiay Hebreo a Kasuratan babaen panangitungpalna kadakuada. (2 Corinto 1:20; Apocalipsis 19:10) Impakaammona ti kinapudno iti pannakisaritana kadagiti adalanna ken kadagiti umariwekwek a nagimdeng, iti pannakidangadangna kadagiti managinsisingpet a klero, ken babaen iti sibibiag nga ulidanna.

⁹ Ni Jesus isu “ti biag.” Kas Anak ti Dios, kuna ni Jesus: “Ti mangalagad ti pammati iti Anak adda biagna nga agnanayon; ti sumukir iti Anak dinanto makita ti biag, ngem ti pungtot ti Dios agtaeng kenkuana.” (Juan 3:36) Ti pammati a maalagad iti daton ni Jesus mangiturong iti biag nga agnanayon​—imortal a biag idiay langit para iti “bassit nga ipastoran” dagiti napulotan a Kristiano ken biag nga agnanayon iti maysa a paraiso a daga para iti dakkel a bunggoy dagiti “sabsabali a karnero.”​—Lucas 12:32; 23:43; Juan 10:16.

Panagibtur iti Pannakaidadanes

10. Apay a kasapulantayo a ‘parmeken ti lubong,’ ken ania a pammaregta ti inted ni Jesus iti daytoy a banag?

¹⁰ Dagidiay manginanama nga agbiag iti baro a sistema ni Jehova masapul a makidangadangda iti lubong nga “adda iti babaen ti pannakabalin ti managdakdakes,” ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Anian a makaparegta, ngarud, dagiti sasao ni Jesus idiay Juan 15:17-19! Inyebkasna: “Dagitoy a bambanag ibilinko kadakayo, tapno agayan-ayatkayo koma iti maysa ken maysa. No ti lubong guraennakayo, ammoyo a ginuranak nga immun-una ngem dakayo. No pasetnakayo koma ti lubong, ti lubong ayatenna koma ti kukuana. Ngem gapu ta saanakay a paset ti lubong, no di ket pinilikayo iti lubong, gapuna guraennakayo ti lubong.” Nagurgura dagiti pudno a Kristiano agingga iti daytoy a tawen 1992, ket anian ti panagrag-otayo kadagiti nagsayaat nga ulidan dagidiay agtultuloy a natibker, sipapakumbaba a makasarak iti pigsa iti sidong ti nabileg nga ima ti Dios! (1 Pedro 5:6-10) Makapagibturtayo amin kadagiti suot babaen panangalagad pammati ken Jesus, a nangserra iti panangsalaysayna kadagitoy a makaparagsak a sasao: “Ditoy lubong adda rigatyo, ngem agmaingelkayo! Siak pinarmekko ti lubong.”​—Juan 16:33.

Panangiyam-ammo iti Baro a Tulag

11. Aniat’ impadto ni Jeremias maipanggep iti baro a tulag?

¹¹ Iti dayta a rabii, kalpasan rambak ti Paskua, nagsao ni Jesus maipapan maysa a baro a tulag. Impakpakauna daytoy ni mammadto Jeremias siniglo sakbayna, a kunkunana: “‘Adtoy! Dagiti al-aldaw dumtengda,’ kuna ni Jehova, ‘a mangaramidakto iti maysa a baro a tulag iti balay ni Israel ken iti balay ni Juda . . . Isaadkonto ti lintegko iti unegda, ken isuratkonto iti pusoda. Ket siakto ti Diosda, ket isudanto ti ilik. . . . Pakawanekto ti kinadakesda, ket saankonto a lagipenen ti basolda.’” (Jeremias 31:31-34) Iti Nisan 14, 33 K.P., maaramid ti daton a namagkurri itoy a baro a tulag!

12. Kasanot’ panangiyusuat ni Jesus iti baro a tulag, ken aniat’ maaramidan dayta?

¹² Kuna ni Jesus kadagiti 11 a matalek a tinarigagayanna unay ti makipangan kadakuada iti daytoy a Paskua. Kalpasanna innalana ti maysa a tinapay, nagyaman, pinisina dayta, ket intedna kadakuada, a kunkunana: “Daytoy kaipapananna ti bagik a maiyawat gapu kadakayo. Itultuloyyo nga aramiden daytoy a panglaglagip kaniak.” Iti isu met laeng a pamay-an, impasana kadakuada ti kopa ti nalabaga nga arak, a kunkunana: “Daytoy a kopa kaipapananna ti baro a tulag babaen iti darak, a maibukbok gapu kadakayo.” (Lucas 22:15, 19, 20) Nagandar ti baro a tulag babaen iti “napateg a dara” ni Jesus, nga adayo a napatpateg ngem ti dara ti animal a naiwarsi iti pannakapagkurri ti Linteg ti tulag ti Israel! (1 Pedro 1:19; Hebreo 9:13, 14) Dagidiay naiyeg iti baro a tulag tagiragsakenda ti naan-anay a pannakapakawan dagiti basol. Ngarud, mabalin a maikarida a paset ti 144,000, nga umawat iti agnanayon a tawid kas naespirituan nga Israel.​—Galacia 6:16; Hebreo 9:15-18; 13:20; Apocalipsis 14:1.

“A Panglaglagip Kaniak”

13. (a) Iti ania ti rebbeng nga isilnagtayo iti panawen ti Pananglaglagip? (b) Siasinoda laeng ti rebbeng a makiraman kadagiti emblema, ken apay?

¹³ Ti maika-1,960 a tinawen a Pananglaglagip iti ipapatay ni Jesus ket agtinnag iti Abril 17, 1992. Bayat nga umas-asideg ti petsa, nasayaat aramidentayo no panunotentayo amin a maaramidan ti perpekto a daton ni Jesus. Daytoy nga urnos itan-okna ti kinasirib ni Jehova ken ti nauneg nga ayatna iti sangatauan. Ti awan mulitna a kinatarnaw ni Jesus, uray agingga iti makatuok nga ipapatay, alangonenna ni Jehova maibusor iti panangumsi ni Satanas a dagiti natauan a parsuana ket managlabsingda ken dida agballigi iti sidong ti pannakasuot. (Job 1:8-11; Proverbio 27:11) Babaen iti daton a darana, imbabaet ni Jesus ti baro a tulag, ti pamay-an ni Jehova maipaay iti panangpilina iti “napili a rasa, naarian a kinapadi, nasantuan a nasion, ili a naisangsangayan a kukuana.” Bayat nga addada pay ditoy daga, dagitoy “ipakaammoda dagiti kinadayag” ti Diosda, ni Jehova, isu a ‘nangawis kadakuada manipud sipnget agturong iti nakaskasdaaw a lawag.’ (1 Pedro 2:9; idiligyo ti Exodo 19:5, 6.) Umiso unay, isuda laeng ti makiraman kadagiti emblema ti Pananglaglagip iti kada tawen.

14. Kasano a mapabaknang dagiti minilion a managpaliiw?

¹⁴ Iti Pananglaglagip idi napan a tawen, 10,650,158 ti timmabuno iti intero a daga, ngem kadagitoy 8,850​—nakurang a kakapullo ti 1 a porsiento​—ti nakipaset kadagiti emblema. Iti ania a gunggona, ngarud, daytoy a rambak kadagiti minilion a nagpaliiw? Addaan dakkel a gunggona! Nupay dida makipaset, mapabaknangda iti naespirituan babaen daytoy a pannakitimpuyog iti nagdakkel a sangalubongan a panagkakabsat, bayat a mangngeganda amin dagiti nakaskasdaaw a bambanag nga aramiden ni Jehova baeten ti daton ti Anakna.

15. Kasano a magunggonaan dagiti saan a napulotan manipud daton ni Jesus?

¹⁵ Kasta pay met, pakaammuannatayo ti apostol idiay 1 Juan 2:1, 2: “Addaantayo iti katulongan iti Ama, ni Jesu-Kristo, a nalinteg. Ket isu ti daton a subbot kadagiti basoltayo, ngem saan laeng a gapu kadagiti basbasoltayo no di pay ket gapu iti isuamin a lubong.” Wen, ti daton ni Jesus, nupay umuna a gunggonaanna ti klase Juan a naiserrek iti baro a tulag, mangipaay met para iti pannakapakawan dagiti basol “ti intero a lubong.” Dayta ket “maysa a daton a subbot” para iti basbasol dagiti amin a sabsabali pay iti lubong ti sangatauan a mangalagad iti pammati iti naibukbok a dara ni Jesus, a mangilukat kadakuada iti naragsak a namnama ti biag nga agnanayon iti maysa a paraiso a daga.​—Mateo 20:28.

“Idiay Pagarian ni Amak”

16. (a) Iti ania ti agparang a pagbimbinnuligan itan ni Jesus ken dagiti kakaduana nga agtawid? (b) Aniat’ makalikaguman ita agpada kadagiti napulotan a natda ken ti dakkel nga umariwekwek?

¹⁶ Iti panangitultuloyna a paregtaen dagiti apostolna, intudo ni Jesus ti aldaw inton iti simboliko a pamay-an inumennanto ti tubbog ti ubas a baro kaduana dagiti adalanna idiay Pagarian ni Amana. (Mateo 26:29) Kunana kadakuada: “Dakayo dagiti nagtalinaed kaniak kadagiti pannakasusuotko; ket makitulagak kadakayo, kas iti pannakaitulag kaniak ni Amak, maipaay iti maysa a pagarian, tapno makipangan ken makiinumkayo iti panganak idiay pagariak, ken agtugawkayo kadagiti trono a mangukom kadagiti sangapulo ket dua a tribo ti Israel.” (Lucas 22:28-30) Yantangay innala ni Jesus ti pannakabalin ti Pagarian idiay langit idi 1914, mabalintayo nga ipato a ti dakdakkel a bilang dagiti kadua ni Jesus nga agtawid, a naurnong kadagiti siniglo, ket napagungardan, nga “agtugaw kadagiti trono” a kaduana. (1 Tesalonica 4:15, 16) Sipapartak nga umasideg ti aldaw para kadagiti anghel tapno bulosanda “dagiti uppat nga angin” ti “dakkel a rigat”! Iti daytanton, nakumpletonton ti pannakaselio dagiti 144,000 ti naespirituan nga Israel ken ti panangurnong kadagiti minilion iti dakkel nga umariwekwek. Amin dagitoy masapul a salimetmetanda ti kinatarnawda, kas inaramid ni Jesus, tapno awatenda ti gunggona a biag nga agnanayon.​—Apocalipsis 2:10; 7:1-4, 9.

17 ken kahon. (a) No ti maysa a napulotan ket maikkat gapu ta di nasungdo, siasino ti rasonable a mangsukat kenkuana? (b) Dagiti artikulo ti Pagwanawanan iti 1938 mangipaay ania a makapainteres a lawag iti pannakaibangon ken kalpasanna panagsaknap ti teokratiko nga organisasion ditoy daga?

¹⁷ Ania ngay no dadduma a napulotan dida agbalin a manangsalimetmet iti kinatarnaw? Iti daytoy a naladawen a panawen, ti bilang dagiti kakasta a di nasungdo ket awan duadua a mammano laeng. Nainrasonan unay, adda maisukat, saan a manipud kadagiti kabbaro a nabautisaran, no di ket manipud kadagidiay nakipagtalinaed ken Jesus kadagiti suotna baeten adu a tawen ti matalek a serbisio. Dagiti naranga a raniag ti naespirituan a lawag a dimteng baeten Ti Pagwanawanan kadagiti 1920’s ken 1930’s ipabigbigda a ti panangurnong kadagiti natda dagiti napulotan ket nakumpleton kabayatan dayta a panawen. Dagidiay ‘mangbugbuggo kadagiti pagan-anayda ken pappapudawenda ida iti dara ti Kordero’ nanipud idi ket addaandan sabali a makaparag-o a namnama. Baeten ken Kristo, ti espiritu ni Jehova idalanna ida kadagiti “ubbog ti dandanum ti biag” iti Paraiso a daga.​—Apocalipsis 7:10, 14, 17.

Napasnek Unay a Kararag

18. Aniada a nabileg a leksion ti maadaltayo manipud kararag ni Jesus idiay Juan kapitulo 17.

¹⁸ Sinerraan ni Jesus ti taripnong ti Pananglaglagipna kaduana dagiti adalanna babaen panangidatag iti napasnek a kararag a nairekord idiay Juan 17:1-26. Umuna nga inkararagna nga isut’ ipadayag koma ni Amana bayat a taginayonenna ti kinatarnawna agingga iti panungpalan. Iti daytoy a pamay-an maipadayag met ni Jehova, masantipikar ti naganna​—madalusan manipud amin a panangumsi. Iti kasta, ngarud, ti perpekto a tao a ni Jesus paneknekanna a ti natauan a pinarsua ti Dios mabalin nga awan pakapilawanna, uray iti sidong ti kakaruan a suot. (Deuteronomio 32:4, 5; Hebreo 4:15) Ad-adda pay, ti daton nga ipapatay ni Jesus luktanna ti maysa a naindaklan a gundaway para kadagiti putot ni Adan. Kuna ni Jesus: “Daytoy kaipapananna ti biag nga agnanayon, ti pananggun-odda iti pannakaammo kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken ni Jesu-Kristo nga imbaonmo.” Anian a nagpateg ti gumun-od iti umiso a pannakaammo ken Jehova a Dios ken ti Anakna, ti Kordero ti Dios, a nangited iti biagna maipaay iti pannakaalangon ni Jehova ken para iti pannakaispal ti sangatauan! (Juan 1:29; 1 Pedro 2:22-25) Apresiarenyo kadi dayta a kaayatan a daton agingga iti panangidedikar iti isuamin a bagiyo ken Jehova ken iti napateg a serbisiona?

19. Kasano a mabalin a tagiragsaken ti natda ken ti dakkel nga umariwekwek ti napateg a panagkaykaysa?

¹⁹ Ad-adda pay, nagkararag ni Jesus ken Nasantuan nga Amana a tarabayenna dagiti adalanna bayat nga ipakitada a saanda a paset ti lubong, kumpetda iti Saona kas kinapudno, ken taginayonenda ti napateg a pannakikaykaysada iti Ama ken ti Anak. Saan kadi a nakaskasdaaw pannakasungbatna daytoy a kararag agingga iti daytoy agdama a panawen bayat a ti napulotan a natda ken ti dakkel a bunggoy agdadanggayda a sangsangkamaysa nga agserbi iti singgalut ni ayat, bayat a tagtaginayonenda ti neutralidadda iti lubong, iti kinaranggasna, ken iti kinadakesna? Anian a nagpateg dagiti pammakada a sasao ni Jesus iti Amana, ni Jehova! “Impakaammok ti naganmo kadakuada ket ipakaammokto,” kuna ni Jesus, “tapno ti ayat a panangayatmo kaniak maadda koma kadakuada ken siak kadakuada.”​—Juan 17:14, 16, 26.

20. Apay a ti Nisan 14, 33 K.P., ket sigurado nga isu ti aldaw a malaglagip?

²⁰ Iti iruruarna agturong idiay hardin ti Getsemani, addaan pay ni Jesus iti kanayonan nga ababa, makapabileg a pannakilangen kadagiti adalanna. Kalpasanna immasidegen kenkuana dagiti kabusorna! Saan a mailadawan dagiti sasao dagiti pisikal a panagtutuok ni Jesus, ti nalaus a lidayna iti panangumsi a naiturong ken Jehova, ken ti mapagulidanan a kinatarnawna kadagita amin. Nagibtur ni Jesus agingga iti panungpalan, iti nagpatnag ken iti nagmalmalem iti dayta nga aldaw. Silalawag nga indemostrana a ti Pagarianna ket saan a paset ti lubong. Ket iti maudi nga angesna, impukkawna: “Natungpalen!” (Juan 18:36, 37; 19:30) Naan-anay ti panangparmekna iti lubong. Ti Nisan 14, 33 K.P., ket sigurado nga isu ti aldaw a malaglagip!

[Dagiti Footnote]

Kasanom a Sungbatan?

◻ Aniat’ insuro ni Jesus maipanggep iti kinapakumbaba ken ayat?

◻ Kasano a nagbalin ni Jesus a “ti dalan ken ti pudno ken ti biag”?

◻ Aniat’ panggep ti baro a tulag?

◻ Ania a panagkaykaysa ken ayat ti pagbimbinnuligan ti napulotan a natda ken ti dakkel nga umariwekwek?

[Kahon iti panid 20]

Ti Sirib ti Dakdakkel a Salomon

Dagiti artikulo a napauluan “Organisasion” iti Hunio 1 ken Hunio 15, 1938, a ruar Ti Pagwanawanan impasdekda ti kangrunaan a teokratiko nga urnos a sursuroten dagiti Saksi ni Jehova ita. Intampokda ti maysa a karkarna a panawen ti doktrinal ken organisasional a panangbalbaliw a nangrugi idi 1919. (Isaias 60:17) Iti panangidilig iti dayta a 20-tawen a tiempo kadagiti 20 a tawen a panangibangon ni Salomon iti templo ken ti balay ti ari idiay Jerusalem, kuna Ti Pagwanawanan: “Ipakita dagiti Kasuratan a, kalpasan dagiti duapulo a tawen ti panangibangon a programa ni Salomon . . . , isut’ nakiraman iti intero a nasion a programa ti panagibangon. (1 Ar. 9:10, 17-23; 2 Cron. 8:1-10) Kalpasanna dimteng ti reina ti Seba ‘manipud kaadaywan a paset ti daga tapno denggenna ti kinasirib ni Salomon’. (Mat. 12:42; 1 Ar. 10:1-10; 2 Cron. 9:1-9, 12) Isingasing daytoy ti saludsod nga: Ania ti adda iti asideg a masanguanan maipaay iti ili ni Jehova ditoy daga? Buyogen naan-anay a panagtalek nga aguraytayo, ket makitatayonto.” Dayta a panagtalek ket saan a di umisot’ nakaisaadanna. Iti sidong ti teokratiko nga organisasion maysa a dakkel a sangalubongan a naespirituan a programa ti panagbangon ti nangurnongen iti nasurok nga uppat a milion iti dakkel nga umariwekwek. Kas iti reina ti Seba, dagitoy naggapuda manipud kaadaywan a paspaset ti daga tapno denggenda ti kinasirib ti Dakdakkel a Salomon, ni Kristo Jesus​—a naikalasugan kadakuada baeten “ti matalek ken naannad nga adipen.”​—Mateo 24:45-47.