Ti Balkot iti Turin—Pagitabon Idi a Lupot ni Jesus?

Ti Balkot iti Turin—Pagitabon Idi a Lupot ni Jesus?

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA

Nanipud Abril 18 agingga idi Hunio 14, 1998, ti balkot, wenno lupot, a nakaibalkotan kano ti bangkay ni Jesus ti Nazaret kalpasan ti ipapatayna ket naipabuya idiay Italia iti Cathedral of San Giovanni Battista, sadi Turin. Naikabil dayta iti de-sarming a kaha a nakubong iti gas, di mastrek ti angin ken di masalput ti bala. Sadiay a namantiner iti sidong ti natalged a temperatura.

NAGNA dagiti sangaili iti sanguanan ti nagsayaat-pannakasalaknibna a balkot iti tallo kangatona a pagnaan a medio nagduduma bassit ti tukadda tapno amin makitada a naimbag. Nalimitaran ti isasarungkar iti dua a minuto ken iti nainget a panagpareserba laeng. Nagduduma dagiti rimsua a karirikna manipud magagaran, napnuan lulua a panagmennamenna agingga iti basta panagusioso. Naipadamag nga adda agarup 2.5 a milion a simmarungkar.

“Ania ti kaipapanan ti balkot kenka?” masansan a nayimtuod. Para iti siasinoman a kaykayatna a pagsasaritaan ti relihion, ti okasion ket nangipaay iti gundaway nga ad-adda a mangusig iti tema ken mangbasa manen kadagiti panid ti Biblia a mangtukoy iti pannakaipumpon ni Jesus.—Kitaem ti kahon iti sumaganad a panid.

Ti balkot ket lienso a lupot nga 436 a sentimetro ti kaatiddogna ken 110 a sentimetro ti kaakabana a medio adda lamma ti bagi ti lalaki a nakapasar kano iti naranggas nga ipapatay. Ngem ti saludsod ket, Daytoy aya Balkot iti Turin ti nakaibalkotan ti bagi ni Jesus nasurok a 19 a siglon ti napalabas?

Historikal nga Irarang-ay

“Awan ebidensia nga adda balkot kabayatan dagiti immuna a siglo ti Kristiano a panawen,” kuna ti New Catholic Encyclopedia. Idi 544 K.P., adda maipagarup a lamma a saan a gapuanan dagiti ima ti tao a nagparang idiay Edessa, lugar a masarakan iti moderno-aldaw a Turkey. Inladawanna kano ti rupa ni Jesus. Idi 944 K.P., naikuna a ti ladawan ket adda idiay Constantinople. Nupay kasta, di patien ti kaaduan a historiador daytoy pagaammo itan a Balkot iti Turin.

Idiay Francia, kabayatan ti maika-14 a siglo, ti balkot ket tinagikua ni Geoffroi de Charny. Idi 1453, sinublat dayta ni Louis, Duke iti Savoy, a nangipasublat iti dayta iti simbaan idiay Chambéry, ti kabesera ti Savoyard. Manipud sadiay, idi 1578, impan dayta ni Emmanuel Philibert idiay Turin.

Nadumaduma nga Opinion

Idi 1988, ti arsobispo idi iti Turin a ni Anastasio Ballestrero, impaeksamenna ti Balkot iti Turin babaen ti radiocarbon dating tapno maammuan ti petsana. Impalgak dagiti panangeksamen ti tallo a mapagraraeman a laboratorio idiay Switzerland, Inglatera, ken ti Estados Unidos nga edad media ti petsana, no kasta, daytat’ banag a timmaud nabayagen kalpasan ti ipapatay ni Kristo. Inakseptar ni Ballestrero ti resulta ti panangeksamen sana kinuna iti maysa nga opisial a pakaammo: “Ti panangitalek ti iglesia iti panangeksamen ti siensia kadagitoy a resulta, ul-ulitenna ti panagraem ken panagdayaw iti daytoy mapagraraeman a ladawan ni Kristo, nga agtalinaed a banag a pangipapaayan ti debosion dagiti matalek.”

Kinuna ti agdama nga arsobispo, ni Giovanni Saldarini: “Saanmi a maibaga a ti ladawan ket ti ladawan ni Kristo a nayulog manipud iti krus.” Ngem maigiddato iti dayta, kinunana: “Sigurado a makita ti manamati ti nailamma a ladawan ti lalaki a dineskribir dagiti Ebanghelio.” Idi Mayo 24, 1998, bayat a naipabuya ti balkot, inawagan ni Pope John Paul II ti ladawan a “ti lamma ti natutuok a bagi Daydiay Nailansa iti Krus.”

Kas makita, adda napigsa nga ebidensia a maibusor iti Balkot iti Turin kas ti pagitabon idi a lupot ni Jesus. Ngem kasano ngay no agpayso dayta? Umiso kadi para iti tao a kayatna a pagtulnogan dagiti pannursuro iti Biblia a dayawenna dayta a lupot?

Usigenyo ti maikadua iti Sangapulo a Bilin, a kunana, sigun iti Romano Katoliko a patarus ti Biblia: “Dika mangaramid iti maipaay kenka a ladawan a kinitikitan wenno aniaman a katulad ti adda idiay ngato sadi langit wenno ti adda iti baba ditoy daga wenno ti adda iti danum iti uneg ti daga. Dika iruknoy ti bagim kadakuada.” (Exodo 20:4, 5, New Jerusalem Bible) Kinapudnona, ipangpangag dagiti pudno a Kristiano ti sasao ni apostol Pablo: “Magmagnakami babaen ti pammati, saan a babaen ti panagkita.”—2 Corinto 5:7; 1 Juan 5:21.

[Kahon iti panid 24]

Ti Balkot ken Dagiti Salaysay ti Ebanghelio

Kuna dagiti mannurat ti Ebanghelio a ti bagi ni Jesus, kalpasan nga innala ni Jose a taga Arimatea manipud iti kayo, nabalkot “iti nadalus a napino a lienso.” (Mateo 27:57-61; Marcos 15:42-47; Lucas 23:50-56) Kuna pay ni apostol Juan: “Kasta met ni Nicodemo . . . immay a nangyeg iti sangalukot a mirra ken dagiti aloe, agarup sangagasut a libra dayta. Gapuna innalada ti bagi ni Jesus ket binedbedanda kadagiti patapat agraman dagiti especia, kas ti wagas ti kaugalian dagiti Judio a panangisagana a maipaay ti panangitabon.”—Juan 19:39-42.

Nakayugalian dagiti Judio a digusenda ti bangkay sada agusar kadagiti lana ken especia a mangsapsapo iti bagi. (Mateo 26:12; Aramid 9:37) Kabigatanna, kalpasan ti Sabbath, panggep idi dagiti babbai a gagayyem ni Jesus a kompletuen ti pannakaisagana ti bagina, a naitanem idin. Nupay kasta, idi simmangpetda a tugotda dagiti ‘especia a pangsapsapo kenkuana,’ awanen ti bagi ni Jesus iti tanem!—Marcos 16:1-6; Lucas 24:1-3.

Ania ti nasarakan ni Pedro idi simmaruno a dimteng ken simrek iti tanem? Impadamag ti nakasaksi a ni Juan: “Nakitana dagiti patapat a nakadisso, kasta met ti lupot nga adda idi iti rabaw ti ulona a di nakadisso a naitipon kadagiti patapat no di ket naisina a nalukot iti maysa a disso.” (Juan 20:6, 7) Usigenyo nga awan ti nadakamat a pino a lienso—dagiti laeng patapat ken ti lupot iti rabaw ti ulona. Tangay inyespesipiko ni Juan dagiti patapat ken ti lupot iti rabaw ti ulo, saan kadi a rumbeng a dinakamatna met koma ti pino a lienso, wenno ti balkot, no adda koma dayta sadiay?

Daytoy ti maysa pay nga usigenyo: No adda lamma ni Jesus iti pagitabon idi a lupotna, saan kadi a nadlawda koma dayta ken nagbalin a tema ti saritaanda? Ngem malaksid iti sagudayen dagiti Ebanghelio, naan-anay nga awan ti dinakamat ti Biblia maipapan kadagiti pagitabon idi a lupot.

Uray dagiti agkunkuna a Kristiano a mannurat idi maikatlo ken maikapat a siglo, nga adu kadakuada ti nagsurat maipapan iti nagadu a makunkuna a milagro a nainaig iti nagadu a relikia, dida nadakamat ti kaadda ti balkot a naglaon iti ladawan ni Jesus. Narigat a maawatan daytoy, tangay sigun iti Jesuita nga eskolar a ni Herbert Thurston, dagiti maika-15 ken maika-16 a siglo a managpaliiw, “deskribirenda a nakalawlawag dagiti lamma ken kolor iti balkot ta talaga a kas man la kabarbaro a nailammada.”

[Picture Credit Line iti panid 23]