PAGIDULINAN ITI GAMENG
Maysa a lugar, masansan a maysa a patakder wenno siled, a pakaidulinan ti kuarta wenno dadduma pay a napapateg a banag tapno natalgedda. Ipasimudaag ti Numeros 31:54 nga iti maysa a nasapa a tiempo, mabalbalin a ti “tolda ti gimong” nagpaay kas sagrado a pagidulinan iti gameng a nakaikabilan dagiti naikontribusion a balitok. Ti napapateg a bambanag manipud Jerico a “kukua ni Jehova” ket naited iti “gameng iti balay ni Jehova,” mangipasimudaag nga adda maysa a kita ti pagidulinan iti gameng a naipasdek mainaig iti tabernakulo. (Jos 6:17, 24) Dagiti Levita ti nadutokan nga agaywan kadagiti gameng a naikontribusion ken kadagidiay naiyeg kas samsam a napagbalin a nasantuan maipaay iti Dios. (1Cr 26:20-28) Ti templo nga imbangon ni Solomon addaan met iti pagidulinan iti gameng, a nakaidulinan ti balitok ken pirak, kasta met dagiti nangina nga aruaten ti templo.—1Ar 7:51; 2Cr 5:1.
Iti sidong ti monarkia iti Israel, adda idi nainayon a naarian a paggamengan. (2Ar 20:13; 24:13; 2Cr 32:27, 28; Jer 38:11) Iti panaglabas ti tawtawen, dagiti napapateg a banag iti naarian a paggamengan kasta met iti pagidulinan iti gameng ti balay ni Jehova ket maulit-ulit nga innala dagiti kabusor kas samsam wenno naaramat a pangpasukib wenno pangpasuksok kadagiti pagano a nasion.—1Ar 14:26; 15:18; 2Ar 12:18; 14:14; 16:8; 18:15; 24:13.
Maipapan iti pagidulinan iti gameng ti Babilonia, kuna ti Daniel 1:2 a dagiti napateg nga aruaten ti balay ni Jehova ket impan ni Nabucodonosor iti “balay ti gameng ti diosna.” Iti maysa a kitikit ti Babilonia, nadeskribir ni Nabucodonosor kas agkunkuna maipapan iti templo ni Merodac: “Idiay uneg, nangidulinak kadagiti pirak ken balitok ken napateg a batbato . . . ket inkabilko sadiay ti balay ti gameng ti pagariak.” (Idiligyo ti Esd 1:8.) Mabalin nga addaan idi dagiti Babilonio kadagiti segundario a pagidulinan iti gameng iti nadumaduma a paset ti imperio. (Da 3:2) Addaan dagiti Persiano iti kasta nga urnos, a dagiti pagidulinan iti gameng iti babbabassit a lugar ti nakaikabilan ti dadduma kadagiti kuarta a nasingir dagiti satrapa kas buis. (Esd 7:20, 21) Uray pay dagiti kangrunaan a pagidulinan iti gameng ti Persia nagpaayda met kas naarian a pagidulinan kadagiti opisial a dokumento, a naglaon kadagiti napateg a rekord a karaman iti balitok ken dadduma pay a sanikua.—Esd 6:1, 2; Est 3:9.
Kristiano a Griego a Kasuratan. Idi adda ni Jesus ditoy daga, ti maysa a paset ti templo idiay Jerusalem ket naawagan “pagidulinan iti gameng.” (Jn 8:20) Nalawag nga adda daytoy iti disso a naawagan Paraangan dagiti Babbai. Sigun kadagiti rabbiniko a gubuayan, iti daytoy a templo nga imbangon manen ni Herodes, adda 13 a baul ti gameng iti aglawlaw ti pader iti daytoy a paraangan. (The Mishnah, Shekalim 2:1; 6:1, 5) Kasla trumpeta ti sukog dagitoy, nga addaanda iti babassit nga abut iti tuktok, ket dagita ti pangipisokan dagiti umili iti nadumaduma a kontribusion ken datdaton. (Mr 12:41) Dagiti kapisi a pirak nga impuruak ni Judas iti templo ket saan nga impisok dagiti papadi iti daytoy a sagrado a pagidulinan iti gameng, “agsipud ta,” kinunada, “dagita ket gatad ti dara.” (Mt 27:6) Adu ti mamati nga iti daytoy a templo adda met maysa a kangrunaan a pagidulinan iti gameng a nakaikabilan ti kuarta manipud kadagiti baul ti gameng.