PILOSOPIA
Ti Griego a sao a phi·lo·so·phiʹa literal a kaipapananna ti “panagayat iti kinasirib.” Iti agdama a pannakausarna, ti termino ket mainaig kadagiti panangikagumaan ti tao a mangtarus ken mangipaulog babaen ti panangirason ken panangipagarup iti intero a kapadasan ti tao, agraman dagiti nakaibatayan ken prinsipio ti pudno a pasamak.
Ti Griego a sasao maipaay iti “pilosopia” ken “pilosopo” ket saggaysa laeng ti panagparangda iti Kristiano a Griego a Kasuratan. (Col 2:8; Ara 17:18) Nabatad nga idi sinuratan ni Pablo ti kongregasion idiay Colosas iti Asia Menor, agpegpeggad a maapektaran ti sumagmamano sadiay iti “pilosopia ken ubbaw a panangallilaw maitunos iti tradision dagiti tattao.” Nalatak unay idi dagiti Griego a pilosopia. Ngem ipakita ti konteksto ti Colosas 2:8 a dagiti pasurot ti Judaismo ti kangrunaan a pakaseknan ni Pablo, isuda a mangpadpadas a mangisubli kadagiti Kristiano iti panangtungpal iti Mosaiko a Linteg agraman ti kalkalikagumanna a panagpakugit, al-aldaw ti piesta, ken panangliklik iti pannangan iti sumagmamano a taraon. (Col 2:11, 16, 17) Saan a busbusoren ni Pablo ti pannakaammo, ta inkararagna a mapno koma iti dayta dagiti Kristiano. Ngem, kas impakitana, masapul a bigbigen ti maysa a tao ti akem ni Jesu-Kristo iti pannakaitungpal ti panggep ti Dios tapno magun-odanna ti pudno a sirib ken umiso a pannakaammo. (Col 1:9, 10; 2:2, 3) Masapul nga agalibtak dagiti taga Colosas ta amangan no kayawan ida ti asinoman nga addaan kadagiti makaguyugoy nga argumento kas naanupan babaen ti natauan a wagas ti panagpampanunot wenno panangmatmat. Ti kasta a pilosopia ket paset ti “pagdamdamuan a bambanag [stoi·kheiʹa] ti lubong,” kayatna a sawen, dagiti prinsipio wenno pamunganayan a sangkap ken mangtignay a bambanag ti lubong, ken “saan a maitunos ken Kristo.”—Col 2:4, 8.
Idi a ni Pablo ket adda idiay Atenas, nakasangona dagiti “Epicureo ken Estoico a pilosopo.” (Ara 17:18) Ti apostol ket inawaganda iti “tarabitab,” nga inaramatda ti Griego a sao nga sper·mo·loʹgos, a literal nga agaplikar iti tumatayab a mangtuktuktok kadagiti bin-i. Tumukoy met dayta a sao iti maysa a tao a mangpidpidut iti pirpirsay a pannakaammo ket ulitenna dagita nga awanan urnos ken masnup a wagas. Dagidiay a pilosopo inuy-uyawda ni Pablo ken ti mensahena. Kangrunaan a kunaen ti pilosopia dagiti Epicureo a ti kasayaatan a banag iti biag isu ti pananggun-od iti ragsak, nangnangruna ti ragsak iti isip (1Co 15:32); nupay bigbigen dayta nga adda didios, ilawlawagna nga awan nakainaigan ken nakaibiangan dagitoy iti tao. Ti pilosopia dagiti Estoico ipagpaganetgetna ti gasat wenno nainkasigudan a pagtungpalan; rebbeng a nakasaysayaat ti kababalin ti maysa ngem pagreggetanna a di ikankano ti saem wenno ragsak. Saan a mamati dagiti Epicureo ken uray dagiti Estoico iti panagungar. Iti palawagna iti sanguanan ti kakasta a lallaki, intampok ni Pablo ti relasion ken responsabilidad ti maysa a tao iti Namarsua ket innaigna iti dayta ti panagungar ni Kristo ken ti “pammatalged” nga impaay daytoy iti tattao. Kadagiti Griego a dumawdawat iti “sirib,” ti mensahe maipapan ken Kristo ket “kinamaag” (1Co 1:22, 23), ket idi dinakamat ni Pablo ti panagungar, adu kadagiti agdengdengngeg kenkuana ti nangrugi a mangrabrabak, nupay adda sumagmamano a nagbalin a manamati.—Ara 17:22-34.
Kadagiti naipaltiing a suratna, namin-adu nga impagpaganetget ni Pablo a ti sirib ken ti “barengbareng pannakaawagna kas ‘pannakaammo’” ti lubong ket kinamaag iti Dios ken masapul a liklikan dayta dagiti Kristiano.—1Co 1:18-31; 2:6-8, 13; 3:18-20; 1Ti 6:20.