PANAGKIKIL
Ti aramid wenno ugali a panangala wenno pananggun-od iti aniaman a banag manipud iti maysa a tao a di situtulok wenno agkedked a mangited, mabalin a babaen ti panangpilit, panangipangta, wenno aniaman a dadduma pay a di maiparbeng a panangaramat iti pannakabalin. Ti gagangay a kaipapanan ti Griego a sao a naipatarus a “manangkikil” (harʹpax) ket “manangrabsut.” (1Co 5:10, Int) Ti Biblia maulit-ulit a mamakdaar maibusor iti aniaman a pananggun-od iti nakillo a gunggona, nangnangruna dagidiay addaan iti responsable wenno opisial a saad.—Ex 18:21; Pr 1:19; 15:27.
Kaskasdi, masansan a birkog ken managkikil dagiti Judio nga agsingsingir iti buis idi a ti Palestina ket inturayan ti Roma. Gapu iti saadda, dakkel ti gundawayda nga agpabaknang (ken awan duadua nga uray met ti Romano nga appoda) babaen iti di nainkalintegan a wagas, a pakairurumenan dagiti umili. Mabalin nga imparipirip daytoy ni Jesus iti maysa a pangngarig idi dinakamatna ti maipapan iti aginlilinteg a Fariseo nga agkarkararag iti sibay ti maysa nga agsingsingir iti buis ken ipadpadayawna ti bagina iti Dios nga isu ket saan a manangkikil. (Lu 18:11) Idi a dagiti agsingsingir iti buis immayda ken Juan a Manangbautisar tapno imtuodenda no ania ti aramidenda, imbalakadna kadakuada: “Dikay mangalikagum iti aniaman nga ad-adu ngem iti gatad ti buis.”—Lu 3:13.
Idi a ti nabaknang a panguluen nga agsingsingir iti buis a ni Zaqueo sangsangailienna ni Jesus iti pagtaenganna, isu nagbabawi ken tinallikudanna ti dakes a danana, a kunkunana: “Aniaman a kinikilko iti asinoman babaen iti ulbod a pammabasol isublik iti mamimpat a kaadu.” (Lu 19:2, 8; kitaenyo ti PAMMABASOL, PANANGAKUSAR, DARUM.) Nupay kasta, 120 porsiento laeng ti kalkalikaguman ti Linteg nga isubli ti asinoman a nagbabawi ken nangannugot iti basolna, nga ipaayna dayta iti sinaurna.—Le 6:2-5.
Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, nailanad ti panagkikil a kadua ti pannakiabig, pannakikamalala, idolatria, kinaagum, panagtakaw, panagbarbartek, panangrabngis, ken homoseksualidad kas bambanag a makalappedto iti daydiay mangar-aramid kadagita iti iseserrekna iti Pagarian ti Dios. Idi sinuratan ni apostol Pablo ti kongregasion idiay Corinto, kinunana a ti sumagmamano kadakuada ket sigud nga agar-aramid iti kakasta a banag, ngem naugasanda itan. Gapuna, nupay saanda a maliklikan ti makilangen kadagitoy a kita ti tattao iti lubong, masapul nga isardengda ti makikadkadua iti asinoman kadagitoy nga agkunkuna a “kabsat,” ken masapul nga ikkatenda dagita iti kongregasion.—1Co 5:9-11; 6:9-11.
Nailadawan iti kaso ni apostol Pablo ti Nakristianuan a panangmatmat maipapan iti itutulok a makikilan babaen ti panangted iti pasuksok. Ti Romano a gobernador a ni Felix ginandatna a kikilan ni Pablo iti kuarta babaen ti panangibaybayagna iti dua a tawen ti pannakaibalud ni Pablo. Ammo ni Pablo daytoy ngem awan intedna ken Felix. Idi agangay, simmukaten ni Gobernador Festo iti saad ni Felix.—Ara 24:26, 27.