ITALIANO, BUNGGOY NGA

Yunit ti buyot ti Roma nga iti dayta a ni Cornelio ti Cesarea ket nagserbi kas maysa a senturion. Iti kakaisuna a panangtukoy ti Biblia iti dayta, ni Cornelio naikuna a “maysa nga opisial ti buyot iti bunggoy nga Italiano, kas iti pannakaawagna.” (Ara 10:1) Nalabit maysa daytoy a benneg, napanaganan iti kasta tapno maiduma kadagiti gagangay a lehion ti Roma. Ti maysa a benneg nga addaan naan-anay a bileg buklen ti agarup 600 a lallaki, kayatna a sawen, agarup apagkapullo ti kadakkel ti maysa a lehion. Kas ipamatmat ti naganna, daytoy a benneg nalabit buklen dagiti boluntario a naurnong idiay Italia, a Romano ti pannakipagilida mabalin a kas tattao a nayanak a siwayawaya wenno kas nawayawayaan a tattao.

Saan nga ibaga ti kasuratan a daytoy a bunggoy nga Italiano naisaad idiay Cesarea. Ibagana laeng a ni Cornelio, maysa kadagiti opisial ti buyot dayta, adda idiay Cesarea ti pagtaenganna.​—Ara 10:1, 2, 22, 24.

Adda pagtaengan ni Cornelio idiay Cesarea, ken awan duadua nga isu ket Italiano ken maysa nga opisial ti buyot iti “bunggoy nga Italiano.” (Ara 10:1) Idiay Cesarea nga inyapelar ni Pablo ti kasona ken Cesar, idi maus-usig iti saklang ni Festo. Kalpasanna, nailugan iti barko nga agturong idiay Mira, a sadiay nayakar a kaduana ti dadduma pay a balud, iti maysa a barko a nagkarga iti bukbukel a naggapu iti Alejandria ken agturong idiay Italia. (Ara 25:6, 11, 12; 27:1, 5, 6) Gapu ta narebba ti barkoda iti panaglayagda, kasapulan a palabsenda ti tiempo ti lam-ek idiay isla ti Malta. Kalpasanna, nalabit idi primavera ti 59 K.P., damo a nakadap-aw ni Pablo iti daga ti Italia idiay Regio iti “pannakaramay” ti Italia, ket di nagbayag kalpasan dayta dimsaag idiay Puteoli iti Luek ti Pozzuoli (Naples). Iti daytoy a lugar a nasurok a 160 km (100 mi) iti abagatan ti Roma, makalawas a nakikadua ni Pablo iti lokal a kongregasion sakbay a napan idiay Roma babaen iti Kalsada ni Appio, nga iti dayta a kalsada isu ket sinabat dagiti kakabsat manipud Roma, idiay “Plasa ni Appio ken idiay Tallo a Taberna.” (Ara 28:11-16) Nalabit, idi dandanin agngudo ti damo a pannakaibalud ni Pablo idiay Roma, wenno di nagbayag kalpasan ti pannakaluk-atna idi agarup 61 K.P., insuratna ti libro a napanaganan iti Hebreo bayat nga adda pay laeng idiay Italia.​—Heb 13:24.