GATAS

Ti pinataud ti babbai-a-mamalia a pangtaraon iti ubbing wenno urbonda. Naaramat met kas taraon ti sangatauan iti pangkaaduan. (Ge 18:8; Uk 4:19; 5:25) Ti Hebreo a sao a naipatarus a “gatas” gagangay a tumukoy iti sadiwa a gatas ken kadawyan a naiduma kadagiti nagbalay a gatas, keso, ken mantekilia. (De 32:14; 2Sm 17:29; Job 10:10; Pr 27:27) Nupay kasta, saan a napagduduma ti gatas dagiti baka, karnero, ken kalding. (Eze 25:4; 1Co 9:7) Ti naalsem wenno napagbalay a gatas masansan a nalaokan iti diro ken naibilang a makapabang-ar nga inumen. Ni David nangipan iti “sangapulo a kapaset ti gatas” (“keso,” Vg) iti “panguluen ti sangaribu” idi nangala a nangipan iti taraon iti kakabsatna idiay pakarso ti buyot. Dagitoy a kapaset mabalin nga iti porma a keso a sadiwa a gatas. Kunaen ti Rotherham a “sangapulo nga iwa ti nalukneng a keso.”​—1Sm 17:17, 18.

Apay nga imparit ti Linteg ti panangilambong iti urbon a kalding iti gatas ti inana?

Ti panangilambong iti urbon a kalding iti gatas ti inana naiparit iti sidong ti Mosaiko a Linteg. (De 14:21) Namindua a nadakamat daytoy a panangiparit mainaig iti panangipaay ken Jehova iti umuna a bungbunga ti maysa.​—Ex 23:19; 34:26.

Naipagarup a daytoy a kaugalian addaan pinapagano, idolatroso, wenno sinasalamangka a pannakainaig. Nupay kasta, iti agdama saan a natibker ti pammaneknek a mangpasingked iti daytoy a panangmatmat.

Ti sabali pay a singasing ket daytoy a paglintegan igunamgunamna nga adda umiso ken maikanatad nga urnos iti bambanag a masapul a maannurot. Impaay ti Dios ti gatas ti ina iti panggep a panangtaraon iti ubing wenno urbonna. Ti panangaramat iti dayta a pangilambong iti anakna tapno isagana dayta a kanen ket mangdangran iti urbon a kalding ken kasungani ti adda iti panunot ti Dios idi impaayna ti kasta a gatas.

Ti maikatlo a posibilidad ket naipaay daytoy a bilin tapno maiparegta ti asi. Maitunos daytoy iti dadduma pay a bilin a nangiparit iti panangisakripisio iti maysa nga animal no saan pay a naikadua nga umuna iti inana iti di kumurang a pito nga aldaw (Le 22:27), panangparti nga agpadpada iti animal ken iti anakna iti isu met laeng nga aldaw (Le 22:28), wenno panangala manipud iti umok agpadpada iti ina ken kadagiti itlogna wenno annakna (De 22:6, 7).

Iti Padto. Naipadto maipapan ken Emmanuel: “Gapu iti kinaruay ti panagpataud iti gatas, isu manganto iti mantekilia; agsipud ta mantekilia ken diro ti kanento ti tunggal maysa a nabati iti tengnga ti daga.” Daytoy a kasasaad ket bunga ti pannakapagwalangwalang ti Juda babaen kadagiti Asirio. Maigapu itoy a pannakapagwalangwalang, ti sigud a taltalonen a daga mapno kadagiti dakes a ruot. Ngarud, dagidiay naibati iti daga kasapulan nga agtaraonda a nangnangruna kadagiti produkto ti gatas ken atap a diro. Yantangay adda umdas a pagpaaraban, dagiti animal a nataginayon a sibibiag makapataud iti naruay a gatas maipaay iti bimmassit unay a populasion.​—Isa 7:20-25; idiligyo ti 37:30-33.

Mangiladawan nga Usar. Masansan a matuktukoy ti gatas iti piguratibo wenno mangiladawan a pamay-an. (Ge 49:12; Sol 5:12; Un 4:7) Dagiti sanikua ti nasnasion ken il-ili naawagan gatas. (Isa 60:16) Naulit-ulit a nadeskribir ti Naikari a Daga kas “pagay-ayusan ti gatas ken diro,” a mangipasimudaag iti kinaruay, kinabunga, ken kinarang-ay maigapu iti pamendision ni Jehova. (Ex 3:8; De 6:3; Jos 5:6; Jer 11:5; Eze 20:6; Joe 3:18) Ti pastor iti Kanta ni Solomon nagsao maipapan iti dungdungnguenna a Sulamita kas addaan diro ken gatas iti baba ti dilana, nabatad a kaipapananna a ti dilana nagiyebkas iti makaay-ayo a sasao.​—Sol 4:11.

Yantangay ti gatas tumulong iti pisikal nga idadakkel agingga iti kinanataengan, ti pagdamdamuan a Nakristianuan a doktrina nayasping iti “gatas” maipaay kadagiti naespirituan nga ubbing, a mangpakired kadakuada a dumakkel agingga iti punto a kabaelandan a runawen ti “nakired a taraon,” dagiti naun-uneg a naespirituan a kinapudno. (1Co 3:2; Heb 5:12-14) Ni apostol Pedro, iti panagsaona kadagiti Kristiano, kunaenna: “Kas kayanak a maladaga, patanorenyo ti panagtarigagay iti awan lalaokna a gatas a kukua ti sao.” Maipaay iti ania a panggep? Tapno makapagtultuloyda a dumakkel saan laeng nga iti kinanataengan no di ket “agturong iti pannakaisalakan,” kayatna a sawen, pagbalinenda a sigurado maipaay iti bagbagida ti pannakaayab ken pannakapilida. (1Pe 2:2; 2Pe 1:10) Iti Isaias 55:1, umaw-awag ti Dios kadagidiay mawaw iti naespirituan a gumatangda iti daytoy tumulong iti idadakkel a naespirituan a “gatas,” a, babaen ti di kaikarian a kinamanangngaasina, mabalinda a gun-oden nga “awan kuarta ken awan ti bayad.”