Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kadawyan Aya ti Panagbalin a Birhen?

‘Adda kadi mangburburibur kenka ita, Jane?’ inamad ti naasi a doktor.

‘Doktor,’ siinayad a kinunana, ‘nakaad-adu a babbai idiay eskuelaan ti agsasarita maipapan iti panagtomar iti pildoras a panglapped iti sikog ken maipapan iti pannakiraman iti sekso. Abnormalak kadi gapu ta diak makidendenna?’—What Shall We Tell the Kids?,ni Dr. Bennett Olshaker.

KINABIRHEN. Iti napalabas a panawen pagilasinan dayta iti dayaw. Itatta, adu nga agtutubo matmatanda dayta kas pakaibabainan, maysa nga abnormal a kasasaad, maysa a sakit a nasken a “maagasan” iti kabiitan a tiempo.

Di nakaskasdaaw, umad-adu dagiti agtutubo ti mangisungsungo iti kinabirhenda. Kas pangarigan, maysa a surbey idi 1983 a pakairamanan dagiti agtutubo nga Aleman impanayagna a 9 porsiento laeng kadagiti babbai nga agtawen iti 15 ken 4 porsiento kadagiti lallaki nga agtawen iti 15 napadasandan ti nakidenna. Idi 1989 ngimmato ti bilang iti 25 porsiento kadagiti babbai ken 20 porsiento kadagiti lallaki! Kasta met ti mapaspasamak iti sangalubongan.

Ania, nupay kasta, ti nangted iti kinabirhen iti dakes a pakasarsaritaan kadagiti agtutubo? Dagiti agtutubo iti amin a kaputotan nasken a sarangtenda dagiti nasged a rikna a rumasuk bayat ti pubertad. Dagiti agtutubo itatta, nupay kasta, dimmakkelda iti lubong a mangipapaay iti bassit laeng a panangiwanwan iti moral wenno awan pay ketdi. Iti maysa a daga idiay Europa, maysa a grupo dagiti panglakayen a Kristiano ti nangipadamag: “Nupay agparang a relihiusoda ditoy, daytoy ket maysa a pagilian nga awanan pagalagadan iti moral. Mapampanuynoyan ti imoral a sekso kas maysa a ‘natauan a kinalap-it.’ Dimmakkel dagiti ubbing kadagiti pamilia a sadiay dagiti nagannak ket saan a nagkasar. Nakarkaro ditoy ti panangitandudo iti sekso ngem iti dadduma a pagilian iti Makinlaud a lubong.”

Dagiti agtutubo kadagiti rumangrang-ay a daga maisarangda met kadagiti nabileg a puersa ti kultura ken ekonomia a mangparparegta iti kinalulok iti sekso. ‘No saan a makidenna ti agtutubo a lalaki,’ naiballaag kadagiti agtutubo iti maysa a daga idiay Africa, ‘ngarud kumapsutto ti bagina.’ Kadawyan met ti pammati a ‘saan pay nga ammo ti balasang ti biag agingga a mapadasanna ti makidenna iti lalaki.’

Maysa pay, gapu iti nasaknap a kinaawan panggedan ken kinapanglaw, mabalin a maamak ti balasang nga agkedked iti kalikagum ti amona a makidenna kenkuana. Dagiti mannursuro mabalin met a kalikagumanda ti sekso kas bayad iti pannakaruar idiay eskuelaan. Kinapudnona, gagangayen kadagiti nakurapay nga ubbing a babbai ti mangidiaya iti sekso kas kasukat dagiti kangrunaan a kasapulan—uray payen iti sangabareta a sabon! “Ti pannakidenna ket arigna ti panaginum wenno pannangan,” impadamag dagiti managpaliiw iti maysa a rumangrang-ay a daga.

Panangpilit dagiti Kapatada

Nupay kasta, ti nangnangruna a mangimpluensia isut’ panangpilit dagiti kapatada. Ti agtutubo a birhen pay laeng mabalin nga isut’ puntiria ti di agsarday a panangsutil ken panangriribuk. Ket no maysakayo a Saksi ni Jehova, mabalin a dakayo ti kangrunaan a puntiriada iti daytoy a banag. Mabalin nga ibaga dagiti kapatadayo a saankayo a pudpudno a lalaki wenno babai malaksid no napadasyon ti nakidenna. Mabalin nga ikalinteganda a nasayaat a kapanunotan ti makagun-od iti “kapadasan” sakbay ti pannakiasawa. Wenno mabalin nga estoriaandakayo maipapan kadagiti narugit a seksual nga aramid.

“Dagdagulliten ni Sally ti maipapan iti no kasano kaganas ti pannakidennana iti nobiona,” kinuna ti maysa nga agtutubo a babai. “Pinagpanunotnak pay a saysayangek kano ti maysa kadagiti kararagsakan a paset iti biag.” Gapu ta saanda a mabigbig nga “agraira ti panagpasindayaw, nalabes a panagsao ken panangtiri kadagiti seksual a kapadasan kadagiti agtutubo,” adu nga agtutubo ti maguyugoy kadagita nga estoria. (Coping With Teenage Depression, ni Kathleen McCoy) Maysa a balasang nga agnagan Maria a nangipabus-oy iti kinabirhenna iti imoral a sekso ti nagkuna: “Pinilitdak, ken tarigagayak unay nga awatendak. Nupay ammok a dakes dayta, kayatko ti agbalin a kas kadakuada—a maaddaan iti nobio.”

Kasta met minilion nga agtutubo ti nangabrasa iti panangallukoy ti lubong ken pinatida a ti kinabirhen ket abnormal ket ti pannakidenna sakbay ti pannakiasawa ket maysa laeng nga awan pagdaksanna a pagraragsakan. Ngarud agpegpeggad ti sasaaden dagiti agtutubo a birhen pay laeng.

Kinabirhen—Panangmatmat ti Dios

Nupay kasta, adda banag maipapan iti panagdenna sakbay ti pannakiasawa a mabalin a di dakamaten dagiti kapatadayo. Kinuna ni Maria: “Kalpasan ti pannakidennak nalaus ti bainko. Ginurak ti bagik kasta met ti nobiok.” Dagita a kapadasan ket ad-adda a kadawyan ngem iti aminen ti kaaduan nga agtutubo. Lipatenyo dagiti nasalawasaw nga estoria ken panaglablabes a mangngeganyo manipud kadagiti kapatadayo. Kinapudnona ti panagdenna sakbay ti pannakiasawa ket masansan a nasaem ken nakababain a kapadasan—nga addaan makadangran a pagbanagan!

Saan a rumbeng a pakasdaawanyo daytoy. Ta nupay matmatan ti lubong ti panagdenna sakbay ti pannakiasawa kas nasalun-at ken gagangay, dina kayat a sawen nga umiso dayta iti imatang ti Dios. Ipalagip kadatayo ni Jesu-Kristo a “ti natan-ok kadagiti tattao nakaap-aprang iti imatang ti Dios.” (Lucas 16:15) Addaan ti Dios iti bukod a pagalagadan iti maanamongan a kababalin. “Ta daytoy ti pagayatan ti Dios,” kunaen ti Biblia, “isu ti pannakapagsantoyo; nga idianyo koma ti pannakiabig; a tunggal maysa kadakayo ammona koma a salimetmetan ti asawana met laeng a mabuyogan iti kinasanto ken kinadayaw . . . Ta saannatayo nga inayaban ti Dios a maipaay iti kinarugit, no di iti kinasanto.”—1 Tesalonica 4:3-7.

Iti panangmatmat ti Dios, ngarud, ti kinabirhen ti agtutubo a lalaki wenno babai ket saan laeng a kadawyan no di ket nadalus ken nasantuan! Iti kadaanan nga Israel, tinagiragsak dagiti birhen a babbai ti madaydayaw a kasasaad iti kagimongan. Isudat’ sinalakniban ti Linteg manipud seksual a panangabuso. (Deuteronomio 22:19, 28, 29) Ket ti kinabirhen bigbigen pay laeng dagiti pudno a Kristiano. Ti kongregasion Kristiano a mismo ket maiyasping iti “nadalus a birhen” gapu iti kinasin-awna iti moral.—2 Corinto 11:2; Apocalipsis 21:9.

Awan masarakan idiay Biblia a mangparparegta kadagiti agtutubo a mangmatmat iti kinabirhenda kas maysa a lunod. Maisupadi iti dayta, kinuna ni apostol Pablo a “a no ti [maysa] impatona iti pusona . . . a taginayonenna ti kinabalasangna [babaen ti panagtalinaedna nga agwaywayas], naimbagto ti aramidenna. Iti kasta, ti mangiasawa iti balasang, nasayaat ti aramidenna; ket ti saan a mangiasawa kenkuana, nasaysayaat pay ti aramidenna.”a Saan a konkondenaren ni Pablo ti nadayaw a panagdenna dagiti agassawa. Imbes ketdi, ipakpakitana a ti maysa a Kristiano nga inkeddengna a taginayonen ti kinabirhenna babaen ti panagtalinaedna nga agwaywayas ket nawaya nga “agserbi iti Apo nga awan makasingsinga.”—1 Corinto 7:25, 33-38.

Para iti agtutubo a Kristiano, ngarud, ti kinabirhen ket saan a pakaibabainan no di ket maysa a pammaneknek ti kinatarnaw ti maysa iti Dios. Pudno, saan a nalaka ti panagtalinaed a nadalus; nasken ti panagteppel. Ngem ipanamnama ti Biblia kadatayo a dagiti bilbilin [ti Dios] saanda a makapadagsen.” (1 Juan 5:3) Ipanamnama kadatayo ti salmista: “Dagiti al-alagaden ni Jehova nalintegda, paragsakenda ti puso: ti linteg ni Jehova nasin-aw, lawaganna dagiti matmata.” (Salmo 19:8) Ti panangsurot kadagiti wagas ni Jehova ket kanayon a nasalun-at, makagunggona.

‘Panagbasol Maibusor iti Bagi’

Kas panangisupadi, kunaen ti Biblia idiay 1 Corinto 6:18: “Ti mannakikamalala agbasbasol iti bagina met laeng.” Agpapan pay dagiti kadawyan a kababalin, awan pammaneknek a ti panangliklik iti sekso ket makadangran iti pisikal. Ti pannakiraman iti dayta ti mangyeg kadagiti pisikal a peggad! Kunaen ti maysa a nalatak a mangngagas: “Agtultuloy nga umadu dagiti sakit a maiyakar gapu iti sekso malaksid no maipakat dagiti epektibo a pamay-an ti panagkontrol, ken ti nabiit pay nga iyaadu ti sakit ket maigapu iti limmanlan a seksual nga aramid kadagiti agtutubo.”—Current Controversies in Marriage and Family.

Ti nagaramugam a kababalin dagiti agtutubo nangparnuay met iti epidemia ti panagsikog dagiti tin-edyer. Idiay Estados Unidos, kagudua kadagitoy a panagsikog ti naguped babaen ti di ginagara ken ginagara a panangiregreg. Adda met dita ti pannakariribuk ti emosion nga ibunga ti imoral a sekso. “Kalpasan a naalanan ti nabayagen a tinartarigagayanna,” kuna ni agtutubo a Diana, “ginupednan ti pannakilangenna kaniak.” Agpayso dagiti sasao ni Pablo. Ti panagdenna sakbay ti pannakiasawa ket ‘basol maibusor iti bagi.’

Ti pannakiabig ‘ranggasanna ken rautenna ti kalintegan dagiti sabsabali.’ (1 Tesalonica 4:6) Paidamanna ti sabali iti kalintegan a sumrek iti nadalus a panagasawa. Ti agbalinto nga asawana iti masanguanan ket mapaidaman met iti kalinteganna a maaddaan iti birhen nga asawa.

Gapuna ti libro a Why Wait Till Marriage? ipaayna daytoy a natakneng a kapaliiwan: “Iti damo a pannakidennam, saankan a birhen . . . Maminsanka laeng a makapagpili.” Pilienyo ti umiso! Dikay paallukoy iti propaganda ti lubong iti panagpanunot nga abnormalkayo no salimetmetanyo dagiti pagalagadan ti Biblia. Ti kinabirhen ket saan a karkarna wenno abnormal. Ti imoral a sekso isut’ mangukas iti dayaw, mangibabain, ken makadangran. Babaen panangtaginayonyo iti kinabirhenyo, salsalknibanyo ti salun-atyo, ti emosional a pagimbaganyo, ken kapapatgan iti amin, ti pannakirelasionyo iti Dios.

No kasano a maaramidan ti maysa nga agtutubo daytoy isunto ti tema dagiti masanguanan nga artikulo.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 21]

Nakaad-adu a panagpasindayaw ken panangtiri maipapan kadagiti seksual nga aramid