KAPITULO 15

‘Panangpabileg Kadagiti Kongregasion’

Dagiti agdaldaliasat a ministro tultulonganda dagiti kongregasion nga agtalinaed a natibker iti pammati

1-3. (a) Siasino ti baro a kadua ni Pablo nga agdaliasat, ken ania ti maikunatayo maipapan kenkuana? (b) Ania ti masursurotayo iti daytoy a kapitulo?

NI APOSTOL Pablo ken ti agtutubo a kaduana nga agnagan Timoteo, a nalabit sumurok-kumurang a 20 idin ti tawenna, ket agdaldaliasat kadagiti katurturodan iti nagbabaetan ti tunggal ili. Umadayoda nga umadayo iti pagtaengan ni Timoteo bayat nga agtultuloy ti panagdaliasatda manipud iti rehion ti Listra ken Iconio. Ania ti agur-uray kadakuada? Adda pamalatpatan ni Pablo yantangay maikadua daytoyen a panagdaliasatna kas misionero. Ammona nga adda dagiti sumangbay a peggad ken parikut. Bayat a magmagnada, pampanunoten la ketdi ni Pablo no maibturan met laeng ngata ti agtutubo a kaduana dagiti parikut a pakaipasanguanda.

² Agtalek ni Pablo ken Timoteo. Nalabit dakdakkel pay ketdi ti panagtalekna ngem iti panagtalek daytoy a napakumbaba nga agtutubo iti bagina. Dagiti nabiit pay a pasamak ti ad-adda a nangkombinsir ken Pablo a kasapulanna ti nasayaat a kadua iti panagdaliasatna. Ammo ni Pablo a ti trabaho nga agur-uray kenkuana, nga isu ti panangsarungkar ken panangpabileg kadagiti kongregasion, ket agkasapulan iti natibker a determinasion ken panagkaykaysa iti panunot iti biang dagiti agdaldaliasat a ministro. Apay a mabalin a kastoy ti karirikna ni Pablo? Nalabit a ti maysa a makagapu ket ti dida panagkinnaawatan ken Bernabe a nakaigapuan ti panagsinada.

³ Iti daytoy a kapitulo, adu ti masursurotayo maipapan iti kasayaatan a pamay-an ti panangrisut kadagiti di panagkikinnaawatan. Maammuantayo met no apay a ni Timoteo ti pinili ni Pablo a kaduana nga agdaliasat, ken no ania ti napateg nga akem dagiti agserserbi kas manangaywan iti sirkito ita.

“Agsublitan ket Bisitaenta Dagiti Kakabsat” (Aramid 15:36)

4. Ania ti panggep ni Pablo iti maikadua a panagdaliasatna kas misionero?

⁴ Iti napalabas a kapitulo, naammuantayo no kasano a pinatibker dagiti uppat a kakabsat a naibaon—da Pablo, Bernabe, Judas, ken Silas—ti kongregasion idiay Antioquia babaen ti desision ti bagi a manarawidwid mainaig iti panagpakugit. Ania ti simmaruno nga inaramid ni Pablo? Kinasaritana ni Bernabe maipapan iti baro a plano mainaig iti panagdaliasatda. Kinunana: “Agsublitan ket bisitaenta dagiti kakabsat iti tunggal siudad a nangikasabaanta iti sao ni Jehova tapno kitaenta ti kasasaadda.” (Ara. 15:36) Saan nga isingsingasing ni Pablo a nainggayyeman laeng nga isasarungkar ti aramidenda kadagiti kabbaro a nakomberte a Kristiano. Ti libro nga Aramid ipalgakna ti panggep ti maikadua a panagdaliasat ni Pablo kas misionero. Umuna, itultuloyna nga idanon dagiti bilin a napagtitinongan ti bagi a manarawidwid. (Ara. 16:4) Maikadua, kas agdaldaliasat a manangaywan, determinado ni Pablo a mangpabileg iti pammati dagiti kongregasion. (Roma 1:11, 12) Kasano a ti organisasion dagiti Saksi ni Jehova iti moderno a panawen sursurotenna ti pagtuladan nga impasdek dagiti apostol?

5. Kasano a ti Bagi a Manarawidwid iti moderno a panawen iwanwanwan ken parparegtaenna dagiti kongregasion?

⁵ Iti kaaldawantayo, us-usaren ni Kristo ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova a mangiturong iti kongregasionna. Dagitoy a matalek a lallaki a dinutokan ti espiritu iwanwanwan ken parparegtaenda dagiti amin a kongregasion iti intero a lubong babaen kadagiti surat, publikasion a nayimprenta wenno iti online, gimong, ken dadduma pay a pamay-an ti komunikasion. Ti Bagi a Manarawidwid ikagkagumaanna met a taginayonen ti nasinged a komunikasionna iti tunggal kongregasion. Tapno maibanag daytoy a panggep, us-usarenna dagiti manangaywan iti sirkito a bumisita kadagiti kongregasion. Rinibu a panglakayen iti intero a lubong ti direkta nga inapointaran ti Bagi a Manarawidwid nga agserbi kas manangaywan iti sirkito.

6, 7. Ania ti dadduma kadagiti responsabilidad dagiti manangaywan iti sirkito?

⁶ Dagiti agdaldaliasat a manangaywan iti kaaldawantayo ipampamaysada ti mangipaay iti personal nga atension ken naespirituan a pammaregta kadagiti amin a kongregasion a bisitaenda. Kasano? Babaen ti panangsurotda iti pagtuladan nga impasdek dagiti Kristiano idi umuna a siglo a kas ken Pablo. Indagadag ni Pablo iti padana a manangaywan: “Ikasabam ti sao; sigaganat koma nga aramidem dayta iti nasayaat ken narigat a tiempo; mangtubngarka, mangpakdaarka, mangparegtaka, buyogen ti kinaanus ken kinalaing a mangisuro. . . . Aramidem ti trabaho ti ebanghelisador.”—2 Tim. 4:2, 5.

⁷ Maitunos kadagita a sasao, ti manangaywan iti sirkito, agraman ti asawana no naasawaan, ket makiraman kadagiti agibumbunannag iti kongregasion kadagiti nagduduma nga aspeto ti ministerio. Dagiti kasta nga agdaldaliasat a manangaskasaba ket naregta iti ministerio ken nalaing a mannursuro—dagiti kualidad nga adda positibo nga epektona iti arban. (Roma 12:11; 2 Tim. 2:15) Dagiti manangaywan iti sirkito ket pagaammo gapu iti managsakripisio nga ayatda. Situtulok nga agserserbida kadagiti sabsabali, nga agbibiaheda uray no saan a nasayaat ti paniempo ken uray kadagiti napeggad a lugar. (Fil. 2:3, 4) Parparegtaen, isursuro, ken bagbagaanda pay ti tunggal kongregasion babaen kadagiti naibatay iti Biblia a palawagda. Mabenepisiaran ti amin a miembro ti kongregasion no utobenda ti kababalin dagitoy nga agdaldaliasat a ministro ken no tuladenda ti pammatida.—Heb. 13:7.

‘Nakaro a Saan a Panagkinnaawatan’ (Aramid 15:37-41)

8. Ania ti reaksion ni Bernabe iti singasing ni Pablo?

⁸ Immanamong ni Bernabe iti singasing ni Pablo a ‘bisitaenda dagiti kakabsat.’ (Aramid 15:36) Nagsayaat ti panagtinnulong dagitoy a lallaki iti trabaho a panagdaliasat ken kabesadodan dagiti rehion ken dagiti tattao a sarungkaranda. (Ara. 13:2–14:28) Gapuna, kasla nainsiriban ken praktikal nga agtinnulongda iti daytoy nga annongen. Ngem adda timmaud a parikut. Kuna ti Aramid 15:37: “Determinado ni Bernabe a mangikuyog ken Juan, a maawagan Marcos.” Saan a mangmangted laeng ni Bernabe iti singasing no di ket “determinado” a mangikuyog iti kasinsinna a ni Marcos iti panagdaliasatda kas misionero.

9. Apay a saan nga immanamong ni Pablo ken Bernabe?

⁹ Saan nga immanamong ni Pablo. Apay? Kuna ti salaysay: “Ngem saan a kayat ni Pablo nga ikuyogda [ni Marcos], ta pinanawanna ida idi idiay Pamfilia ket saanen a kimmuyog kadakuada iti trabaho.” (Ara. 15:38) Ni Marcos ket kadua da Pablo ken Bernabe iti damo a panagdaliasatda kas misionero ngem simmina met laeng kadakuada. (Ara. 12:25; 13:13) Iti rugrugi pay laeng ti panagdaliasatda, bayat ti kaaddada idiay Pamfilia, pinanawan ni Marcos ti annongenna ket nagawid idiay Jerusalem. Saan a nadakamat iti Biblia no apay a pimmanaw, ngem nabatad a para ken apostol Pablo, saan a responsable ni Marcos. Nalabit pinagduaduaan ni Pablo ti kinamapagtalkan ni Marcos.

10. Ania ti nagbanagan ti di panagkinnaawatan da Pablo ken Bernabe, ket ania ti napasamak?

¹⁰ Determinado latta ni Bernabe a mangikuyog ken Marcos. Ngem impapilit met ni Pablo ti desisionna. “Nakaro ti saanda a panagkinnaawatan isu a nagsinada,” kuna ti Aramid 15:39. Inkuyog ni Bernabe ni Marcos ket naglayagda a nagturong idiay Chipre—ti isla a nakayanakanna. Intuloy met ni Pablo dagiti planona. Kuna ti salaysay: “Pinili ni Pablo ni Silas ket pimmanawda kalpasan nga inkararag dagiti kakabsat nga ipakita koma ni Jehova ti nagpaiduma a kinaimbagna ken Pablo.” (Ara. 15:40) Nagkaduada a nagdaliasat ‘idiay Siria ken Cilicia, ket pinabilegna dagiti kongregasion.’—Ara. 15:41.

11. Ania dagiti kualidad a kasapulan tapno saan nga agpaut ti di panagkinnaawatan iti nagbaetantayo ken iti daydiay nakasair kadatayo?

¹¹ Daytoy a salaysay mabalin nga ipalagipna kadatayo ti kinaimperpektotayo. Naibaon da Pablo ken Bernabe kas espesial a pannakabagi ti bagi a manarawidwid. Nalabit nagbalin met ni Pablo a miembro dayta a bagi. Kaskasdi, iti daydi a kanito, da Pablo ken Bernabe ket inabak dagiti imperpekto a natauan a tendensiada. Impalubosda kadi nga agpaut ti saanda a panagkinnaawatan? Nupay imperpekto da Pablo ken Bernabe, napakumbabada ken adda kadakuada ti kababalin a kas iti kababalin ni Kristo. Awan duadua nga iti di nagbayag, imparangarangda met laeng ti espiritu ti Nakristianuan a panagkakabsat ken nagpinnakawanda. (Efe. 4:1-3) Idi agangay, nagkadua met laeng da Pablo ken Marcos kadagiti sabali pay a nateokratikuan nga annongen.a—Col. 4:10.

12. Kas panangtulad kada Pablo ken Bernabe, ania dagiti kualidad a rumbeng nga ipakita dagiti manangaywan iti kaaldawantayo?

¹² Nupay nagsupiatda iti daydi a gundaway, dina kayat a sawen a managpungpungtot da Bernabe ken Pablo. Ni Bernabe ket pagaammo kas naayat ken naparabur a tao nga uray la saanen nga aw-awagan dagiti apostol iti naganna a Jose no di ket inawaganda iti Bernabe, a ti kayatna a sawen, “Anak ti Liwliwa.” (Aramid 4:36) Ni Pablo ket pagaammo met kas nadungngo ken naalumamay a tao. (1 Tes. 2:7, 8) Kas panangtulad kada Pablo ken Bernabe, amin a Kristiano a manangaywan ita, agraman dagiti manangaywan iti sirkito, rumbeng nga ikagumaanda a kanayon ti agbalin a napakumbaba ken rumbeng a tratuenda a sidudungngo dagiti padada a panglakayen ken ti intero nga arban.—1 Ped. 5:2, 3.

“Nasayaat ti Ibagbaga Dagiti Kakabsat . . . Maipapan Kenkuana” (Aramid 16:1-3)

13, 14. (a) Siasino ni Timoteo, ken kasano a naam-ammo ni Pablo? (b) Apay a naawis ti atension ni Pablo ken ni Timoteo? (c) Ania nga annongen ti inawat ni Timoteo?

¹³ Iti maikadua a panagdaliasatna kas misionero, nagturong ni Pablo idiay Galacia a probinsia ti Roma. Adda idin sumagmamano a kongregasion sadiay. Idi agangay, “nakadanon ni Pablo idiay Derbe kasta met idiay Listra.” Kuna pay ti salaysay: “Adda sadiay ti maysa nga adalan nga agnagan Timoteo, a ti inana ket manamati a Judio ngem Griego ti amana.”—Ara. 16:1.b

¹⁴ Nabatad a naam-ammo ni Pablo ti pamilia ni Timoteo idi damo a bimmisita iti lugarda idi agarup 47 C.E. Kalpasan ti dua wenno tallo a tawen, nagsubli ni Pablo ket naawis ti atensionna iti agtutubo a ni Timoteo. Apay? Gapu ta “nasayaat ti ibagbaga dagiti kakabsat” maipapan ken Timoteo. Saan laeng a dagiti kakabsat a kailianna ti mangap-apresiar kenkuana no di ket agdindinamag ti nasayaat a reputasionna uray kadagiti dadduma a kongregasion. Kuna ti salaysay nga uray dagiti kakabsat idiay Listra ken Iconio, nga agarup 30 a kilometro ti kaadayona, nagsayaat ti maibagada maipapan kenkuana. (Ara. 16:2) Babaen ti panangidalan ti nasantuan nga espiritu, dagiti panglakayen intalekda ken agtutubo a Timoteo ti nagpateg a responsabilidad, nga isu ti panangtulong kada Pablo ken Silas kas agdaldaliasat a ministro.—Ara. 16:3.

15, 16. Apay a nagsayaat ti reputasion ni Timoteo?

¹⁵ Apay a nagsayaat ti reputasion ni Timoteo uray no agtutubo pay laeng? Maigapu kadi iti kinasiribna, iti pisikal a langana, wenno kadagiti abilidadna? Masansan a magustuan dagiti tattao dagiti kasta a kualidad. Uray ni propeta Samuel, ti makinruar a langa met idi ti nangnangruna a kinitana. Ngem impalagip kenkuana ni Jehova: “Ti panagkita ti tao ket saan a kas iti panagkita ti Dios, ta dagiti laeng makita ti mata ti kitkitaen ti tao, ngem ti puso ti kitkitaen ni Jehova.” (1 Sam. 16:7) Saan a ti pisikal a langa no di ket ti makin-uneg a kinatao ni Timoteo ti nangted kenkuana iti nasayaat a reputasion kadagiti kapammatianna.

¹⁶ Tawtawen kalpasanna, dinakamat ni apostol Pablo ti dadduma kadagiti naespirituan a kualidad ni Timoteo. Dineskribir ni Pablo ti nasayaat a kababalin ni Timoteo, ti managsakripisio nga ayatna, ken ti kinagagetna a mangasikaso kadagiti nateokratikuan nga annongenna. (Fil. 2:20-22) Pagaammo met ni Timoteo kas addaan iti ‘napudno a pammati.’—2 Tim. 1:5.

17. Kasano a matulad dagiti agtutubo ita ti ulidan ni Timoteo?

¹⁷ Adu nga agtutubo ita ti mangtultulad ken Timoteo babaen ti panangpatanorda kadagiti nadiosan a kualidad. Uray no ubbingda pay laeng, makaar-aramiddan iti nasayaat a nagan iti imatang ni Jehova ken kadagiti adipenna. (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15) Iparparangarangda ti napudno a pammati babaen ti panangliklikda iti doble kara a panagbiag. (Sal. 26:4) Kas resultana, adu nga agtutubo ti kas ken Timoteo nga addaan iti napateg nga akem iti kongregasion. Mapabileg la ketdi dagitoy nga agtutubo ti amin a mangay-ayat ken Jehova no makualipikardan nga agserbi kas agibumbunannag iti naimbag a damag, ket inton agangay idedikarda ti biagda ken Jehova ken agpabautisarda!

‘Timmibker ti Pammatida’ (Aramid 16:4, 5)

18. (a) Ania dagiti pribilehio a tinagiragsak da Pablo ken Timoteo kas agdaldaliasat a manangaywan? (b) Kasano a nabenepisiaran dagiti kongregasion?

¹⁸ Adu a tawen a nagkadua da Pablo ken Timoteo iti trabaho. Kas agdaldaliasat a ministro, nagduduma a mision ti intungpalda kas pannakabagi ti bagi a manarawidwid. Kuna ti Biblia: “Bayat ti panagdaliasatda kadagiti siudad, idandanonda kadagiti kakabsat ti desision dagiti apostol ken panglakayen idiay Jerusalem, tapno tungpalenda dayta.” (Ara. 16:4) Nabatad a sinurot dagiti kongregasion ti instruksion a naggapu kadagiti apostol ken kadagiti panglakayen idiay Jerusalem. Kas resulta ti kasta a kinatulnog, “nagtultuloy a timmibker ti pammati dagiti kongregasion ken inaldaw nga immadu ti bilangda.”—Ara. 16:5.

19, 20. Apay a rumbeng nga agtulnog dagiti Kristiano kadagiti “mangidadaulo”?

¹⁹ Umasping iti dayta, dagiti Saksi ni Jehova ita tagtagiragsakenda dagiti bendision nga itden ti sipapakumbaba a panagtulnogda iti instruksion a naggapu “kadagiti mangidadaulo” kadakuada. (Heb. 13:17) Gapu ta kanayon nga agbaliwbaliw ti kasasaad ditoy lubong, napateg nga aprobetsaren dagiti Kristiano ti naespirituan a taraon nga ipapaay “ti matalek ken masirib nga adipen.” (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31) No aramidentay dayta, makapagtalinaedtayo a natibker iti naespirituan ken awanan rugit iti daytoy a lubong.—Sant. 1:27.

²⁰ Pudno a dagiti Kristiano a manangaywan iti kaaldawantayo, agraman dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid, ket imperpekto a kas met laeng kada Pablo, Bernabe, Marcos, ken dadduma pay a panglakayen a dinutokan ti espiritu idi umuna a siglo. (Roma 5:12; Sant. 3:2) Ngem gapu ta siiinget nga iyap-aplikar ti Bagi a Manarawidwid ti Sao ti Dios ken siaannad a sursurotenda ti pagtuladan nga impasdek dagiti apostol, pampaneknekanda a mapagtalkanda. (2 Tim. 1:13, 14) Kas resultana, mapabpabileg ken mapatpatibker ti pammati dagiti kongregasion.

NAGPAADIPEN NI TIMOTEO PARA “ITI PANNAKAISAKNAP TI NAIMBAG A DAMAG”

Ni Timoteo ket maipatpateg unay a katulongan ni apostol Pablo. Kalpasan ti agarup 11 a tawen a panagtinnulongda, insurat ni Pablo maipapan ken Timoteo: “Awan ti sabali a maibaonko nga addaan iti kababalin a kas kenkuana a napaypayso a mangasikaso kadagiti pakaseknanyo. . . . Ammoyo a pinaneknekanna a maikari, a kas man la iti anak a kadua ni amana, isu ket kaduak a nagserbi iti pannakaisaknap ti naimbag a damag.” (Fil. 2:20, 22) Nagtrabaho a sipipinget ni Timoteo para iti pannakaisaknap ti trabaho a panangasaba. Dayta ti gapuna nga isu ket impatpateg ni Pablo ken nagbalin a nasayaat nga ulidan para kadatayo.

Agparang nga idiay Listra ti dimmakkelan ni Timoteo. Griego ti amana ken Judio ti inana. Manipud kinaubingna, naisuro ken Timoteo ti Kasuratan babaen iti inana a ni Eunice ken ni apongna a Loida. (Ara. 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Nalabit nagbalin a Kristiano ni Timoteo kasta met da nanang ken apongna kabayatan ti damo nga ibibisita ni Pablo iti lugarda.

Idi nagsubli ni Pablo kalpasan ti sumagmamano a tawen, ni Timoteo, a nalabit sumurok-kumurang a 20 idin ti tawenna, ket “nasayaat ti ibagbaga dagiti kakabsat idiay Listra ken Iconio maipapan kenkuana.” (Ara. 16:2) Inwanwan ti espiritu ti Dios ti pannakaisurat dagiti “padto” maipapan iti daytoy nga agtutubo a lalaki, ket maitunos kadagita, ni Pablo ken dagiti panglakayen sadiay inikkanda ni Timoteo iti naisangsangayan nga annongen. (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6) Kaduaenna ni Pablo iti trabahona kas misionero. Masapul a panawan ni Timoteo ti pamiliana ken agpakugit tapno awan ti pangbabalawan kenkuana dagiti Judio a sarungkaranna.—Ara. 16:3.

Adu ti dinaliasat ni Timoteo. Kaduana da Pablo ken Silas a nangasaba idiay Filipos, duada ken Silas idiay Berea, sa maymaysanan idiay Tesalonica. Idi nagkitada manen ken Pablo idiay Corinto, indanonna ti nagsayaat a damag maipapan iti ayat ken kinamatalek dagiti taga-Tesalonica iti laksid dagiti pakarigatan. (Ara. 16:6–17:14; 1 Tes. 3:2-6) Idi adda ni Pablo idiay Efeso, adda naidanon kenkuana a saan a nasayaat a damag maipapan kadagiti taga-Corinto. Dayta ti gapuna a kayatna nga ibaon ni Timoteo idiay Corinto. (1 Cor. 4:17) Manipud Efeso, imbaon ni Pablo idi agangay da Timoteo ken Erasto idiay Macedonia. Ngem idi sinuratan ni Pablo dagiti taga-Roma, kaduanan ni Timoteo idiay Corinto. (Ara. 19:22; Roma 16:21) Sumagmamano laeng dagitoy kadagiti panagdaliasat ni Timoteo para iti naimbag a damag.

Ti pammaregta ni Pablo a “dimo ipalubos nga adda asinoman a manglais iti kinaagtutubom,” ipasimudaagna a medio agalikaka ni Timoteo a mangusar iti autoridadna. (1 Tim. 4:12) Ngem sikokompiansa ni Pablo a mangibaon ken Timoteo iti nariribuk a kongregasion buyogen daytoy nga instruksion: “Balakadam ti dadduma a saanda a mangisuro iti sabali a doktrina.” (1 Tim. 1:3) Inikkan pay ni Pablo ni Timoteo iti autoridad a mangdutok kadagiti manangaywan ken kadagiti ministerial nga adipen iti kongregasion.—1 Tim. 5:22.

Ni Timoteo ket impatpateg ni Pablo gapu kadagiti nagsayaat a kualidadna. Ipalgak ti Kasuratan a ni Timoteo ket nasinged, matalek, ken nadungngo a kadua, a kasla maysa nga anak. Insurat ni Pablo a malaglagipna dagiti lua ni Timoteo, il-iliwenna a makita, ken inkarkararaganna ni Timoteo. Kas iti maseknan nga ama, insuro met ni Pablo ken Timoteo no ania ti aramidenna iti ‘masansan a panagsakitna’—nalabit ti panagsakit ti rusokna.—1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4.

Kadua ni Pablo ni Timoteo kabayatan ti damo a pannakaibaludna idiay Roma. Gapuna, napadasan met ni Timoteo ti naibalud iti sumagmamano a tiempo. (Flm. 1; Heb. 13:23) Nabatad a nakasingsinged dagitoy a dua a lallaki ta idi ammo ni Pablo nga asidegen ti ipapatayna, pinaayabanna ni Timoteo: “Ikagumaam ti umay kaniak iti mabiit.” (2 Tim. 4:6-9) Saan a nadakamat iti Kasuratan no sibibiag pay ni Pablo a nasangpetan ni Timoteo.

ADU A PRIBILEHIO TI TINAGIRAGSAK NI MARCOS

Sigun iti Ebanghelio ni Marcos, dagidiay nangaresto ken Jesus pinadasda met a tiliwen ti “agtutubo a lalaki” a nakalibas ken “nagtartaray a nakaussob.” (Mar. 14:51, 52) Yantangay ni laeng Marcos, a pagaammo met kas Juan Marcos, ti kakaisuna a nangdakamat iti daytoy a salaysay, mabalin nga isu a mismo ti nadakamat nga agtutubo a lalaki. No kasta, personal a nakalangen idi ni Marcos ni Jesus.

Agarup 11 a tawen kalpasanna, kabayatan ti panangidadanes ni Herodes Agripa kadagiti Kristiano, “adda sumagmamano” a miembro ti kongregasion iti Jerusalem a naguummong iti balay ni Maria nga ina ni Marcos tapno agkararagda. Dayta a balay ti nagturongan ni apostol Pedro idi simimilagro a nakaruar iti pagbaludan. (Ara. 12:12) Gapuna, mabalin a dimmakkel ni Marcos iti pagtaengan a nausar idi agangay a paggigimongan dagiti Kristiano. Awan duadua nga am-ammona unay dagiti immuna nga adalan ni Jesus ken nagsayaat ti impluensiada kenkuana.

Nakitinnulong ni Marcos kadagiti sumagmamano a manangaywan kadagiti nagkauna a kongregasion Kristiano. Ti ammotayo a damo a pribilehiona iti serbisio ket ti pannakipagtrabahona ken apostol Pablo ken iti kasinsinna a ni Bernabe idi addada idiay Antioquia ti Siria. (Ara. 12:25) Iti damo a panagdaliasat da Bernabe ken Pablo kas misionero, kimmuyog kadakuada ni Marcos idiay Chipre sa idiay Asia Menor. Manipud sadiay, nagsubli ni Marcos idiay Jerusalem iti di ammo a makagapu. (Ara. 13:4, 13) Idi adda di nagkinnaawatan da Bernabe ken Pablo mainaig ken Marcos, kas nadeskribir iti Aramid kapitulo 15, intultuloy da Marcos ken Bernabe ti nagserbi kas misionero idiay Chipre.—Ara. 15:36-39.

Nabayagen a nalipatan dayta a di panagkinnaawatan ta idi 60 wenno 61 C.E. nakipagtrabaho manen ni Marcos ken Pablo, nga iti daydi a gundaway ket idiay Roma. Ni Pablo, a nakabalud iti dayta a siudad, sinuratanna ti kongregasion idiay Colosas: “Pakpakomustaannakayo ni Aristarco a padak a balud, ken ni Marcos a kasinsin ni Bernabe, (isu daydiay imbilinko a sarabuenyo no umay kadakayo).” (Col. 4:10) Gapuna, pampanunoten ni Pablo nga ibaonna idiay Colosas manipud Roma ni Juan Marcos kas pannakabagina.

Iti nagbaetan ti 62 ken 64 C.E., nakipagtrabaho ni Marcos ken ni apostol Pedro idiay Babilonia. Kas nadakamat iti Kapitulo 10 daytoy a publikasion, nagbalinda a nasinged ta ni Pedro inawaganna daytoy nga agtutubo a lalaki iti “Marcos nga anakko.”—1 Ped. 5:13.

Kamaudiananna, idi agarup 65 C.E., idi naibalud ni apostol Pablo iti maikadua a gundaway idiay Roma, sinuratanna ti katrabahuanna a ni Timoteo nga adda idiay Efeso: “Ikuyogmo ni Marcos, ta adu ti maitulongna kaniak iti ministerio.” (2 Tim. 4:11) Awan duadua a situtulok nga inawat ni Marcos dayta nga awis ket nagsubli idiay Roma manipud Efeso. Di ngarud pakasdaawan a daytoy a lalaki ket ipatpateg unay da Bernabe, Pablo, ken Pedro!

Ti kangrunaan kadagiti amin a pribilehio ni Marcos ket ti panangidalan kenkuana ni Jehova a mangisurat iti salaysay maipapan iti biag ken ministerio ni Jesus. Sigun iti tradision, adu nga impormasion ti nagun-od ni Marcos manipud ken apostol Pedro. Agparang a kasta, ta ti salaysay ni Marcos ket naglaon kadagiti detalye nga ammo a mismo ti maysa a nakaimatang a kas ken Pedro. Nupay kasta, agparang nga insurat ni Marcos ti Ebangheliona idiay Roma, saan nga idiay Babilonia a nagkaduaanda ken Pedro. Nagusar ni Marcos iti adu a sasao iti Latin ken impatarusna dagiti Hebreo a termino a saan a maawatan dagiti di Judio, isu nga agparang a ti insuratna ket nangnangruna a para kadagiti Gentil.

a Kitaem ti kahon nga “Adu a Pribilehio ti Tinagiragsak ni Marcos.”

b Kitaem ti kahon a “Nagpaadipen ni Timoteo Para ‘iti Pannakaisaknap ti Naimbag a Damag.’”