Ti Biblia​—Libro ti Umiso a Padto, Paset 6

AGBIBIAGTAYO iti narigat a panawen. Iti intero a paset ti daga, kanayon a makangngegtayo iti adu a damag maipapan kadagiti kalamidad ken protesta. Adda kadi aniaman a naisangsangayan a kaipapanan ti agdama a kasasaad ti lubong?

Agarup 2,000 a tawenen ti napalabas, impakpakauna ti Biblia a ti kakaruan a pannakapasamak dagiti problema ti lubong ket iti “panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 24:3) Ngem dina tuktukoyen “ti kanibusanan ti lubong” a pagbutbutngan ti tattao. Imbes ketdi, dineskribir ti Biblia dagiti kababalin ken agsasaruno a pasamak, wenno maysa a pagilasinan, a makita bayat ti tiempo a maawagan kas dagiti “maudi nga aldaw.” (2 Timoteo 3:1) Imbaga ni Jesus kadagiti pasurotna a no makitadan a “mapaspasamak dagitoy a banag,” asidegen ti pannakabang-ar. (Lucas 21:31) Usigentayo ti dadduma kadagiti padto a mangipakita a naisangsangayan ti tiempo a pagbibiagantayo.

Padto 1:

“Ti nasion tumakderto a bumusor iti nasion.”​—Mateo 24:7.

Kaitungpalanna: Idi rugrugi ti maika-20 a siglo, adu ti mangin-inanama nga agtultuloy ti talna. Naklaat ti lubong idi bimtak ti Sangalubongan a Gubat I. Dayta ti nangrugian ti awan kaaspingna a gubgubat. Kas impakpakauna ti Apocalipsis a libro ti Biblia, ‘naikkat ti talna iti daga tapno agpipinnatay’ dagiti tattao.​—Apocalipsis 6:4.

Ti ipakita ti ebidensia:

• “Ti kellaat a panangrugi ti Umuna a Sangalubongan a Gubat idi 1914 ket kaskasdi a kasla isu ti mangipakita iti panagngudo ti maysa a panawen ken panangrugi ti baro a panawen.”​—The Origins of the First World War, naipablaak idi 1992.

• Nupay ditay ammo no mano ti eksakto a natay iti Sangalubongan a Gubat I, tinantiar ti maysa nga ensiklopedia nga agdagup iti 8,500,000 dagiti natay a nakigubat.

• Ad-adu nga amang ti natay idi Sangalubongan a Gubat II, a ti bilang ket manipud iti agarup 35 milion agingga iti 60 milion a soldado ken sibilian.

• Manipud idi ngudo ti maikadua a sangalubongan a gubat agingga idi 2010, adda napasamak a 246 a rinnupak iti 151 a lugar iti intero a lubong.

Padto 2:

“Addanto dagiti kinakirang ti taraon.”​—Mateo 24:7.

Kaitungpalanna: Nasurok a 70 milion ti natay gapu iti bisin idi maika-20 a siglo ken agtultuloy a problema dayta iti intero a lubong.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Sigun iti United Nations, ti bisin ti kangrunaan a mamagpeggad iti salun-at ti sangatauan, ken 1 iti kada 7 a tao iti intero a lubong ti awanan iti umdas a taraon.

• “Dagiti mapaspasamak ita a kinakirang ti taraon ket saan a resulta dagiti nadadael nga apit a maigapu iti temporario a dakes a kasasaad ti paniempo, no di ket resulta ti uppat a dadakkel ken nabayagen a kumarkaro a problema: napartak nga iyaadu ti populasion, pannakapukaw ti nadam-eg a paset ti daga, sumaksaknap a krisis iti danum ken bumarbara a temperatura.”​—Scientific American.

Padto 3:

“Addanto dadakkel a ginggined.”​—Lucas 21:11.

Kaitungpalanna: Gapu ta umad-adu ti tattao nga agnanaed kadagiti lugar a masansan a maginggined, kellaat nga immadu dagiti natay ken nagsagaba kas resulta dagiti ginggined.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Kuna ti World Disasters Report 2010: “Kadagiti amin a dadakkel a kalamidad, dagiti pasamak a nainaig iti ginggined ti nakatayan ti kaaduan a tattao iti kallabes a tawtawen.”

• Kada tawen, manipud 1970 agingga iti 2001, naipadamag nga adda average a 19 a makadidigra a ginggineda a nakatayan ti average a 19,547 a tattao. Iti 10 a tawen sakbay ti 2012, ngimmato ti average iti 28 a ginggined iti kada tawen, a nakatayan ti average nga 67,954 a tattao.

Padto 4:

“Iti nadumaduma a disso, dagiti angol.”​—Lucas 21:11.

Kaitungpalanna: Iti laksid ti irarang-ay ti medisina, tinawen a minilion latta ti matmatay gapu kadagiti makaakar a sakit. Gapu iti panagbiahe iti nadumaduma a nasion ken iyaadu ti populasion kadagiti siudad iti lubong, dumakdakkel ti posibilidad nga al-alisto nga agwaras dagiti sakit.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Maipagarup a 300 milion agingga iti 500 milion ti natay idi maika-20 a siglo gapu iti burtong.

• Impadamag ti Worldwatch Institute a bayat ti napalabas a 30 a tawen, “nasurok a 30 a kita dagiti saan idi a pagaammo a sakit kas iti Ebola, HIV, Hantavirus, ken SARS ti naibilang kas baro a peggad.”

• Impakdaar ti World Health Organization ti iyaadu dagiti mikrobio a di talaban ti agas. Kunana: “Addanto tiempo a dagiti gagangay a sakit ket saanen a maagasan ti amin nga antibiotiko, ken mangpapatay manen iti nagadu a tattao.”

Padto 5:

Ti tattao ket “aglilinniputdanto ken aggiginnuradanto. . . . Ti ayat ti ad-adu lumamiisto.”​—Mateo 24:10, 12.

Kaitungpalanna: Minilionen ti natay gapu iti panangikisap iti puli a maigapu iti gura. Iti adu a pagilian, ti rinnupak ken krimen ti kanayon a pakaigapuan ti kumarkaro a buteng ken kinaranggas.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Pinapatay ti turay dagiti Nazi ti innem a milion a Judio ken minilion a sabsabali pay. Maipapan iti reaksion dagiti ordinario nga umili, kinuna ti autor a ni Zygmunt Bauman: “Ti pannakaikisap ti adu a biag ket saan a nagresulta iti napalaus a ladingit, no di ket iti di pulos panangikankano.”

• Sigun iti BBC News, mapattapatta nga agarup 800,000 a Tutsi ken neutral a Hutu ti napapatay iti sumagmamano la a bulan. Pinattapatta ti maysa a managsirarak nga agarup 200,000 a tattao ti nakiraman iti panangpapatay.

• Iti kada tawen, nasurok a 740,000 a tattao ti matmatay gapu iti krimen ken rinnupak.

Padto 6:

“Dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, . . . awanan nainkasigudan a panagayat.”​—2 Timoteo 3:2, 3.

Kaitungpalanna: Naagum ti tattao ita ken dida kayat a suroten dagiti nasayaat a prinsipio. Gapu kadagiti kasta a kababalin, umad-adu ti problema iti kagimongan.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Dagiti nagannak ken ubbing idiay United Kingdom ket “kasla nairuamen a gatang la a gatang,” sigun iti report ti UNICEF UK maipapan iti kasasaad ti ubbing. Dagiti pamilia ket aggatang kadagiti material a bambanag “tapno sumayaat ti riknada uray adda dagiti problemada iti relasionda ken uray no saan a natalged ti kasasaad ti kagimongan.”

• Agarup 275 milion nga ubbing iti intero a lubong ti biktima ti kinaranggas iti pagtaengan.

• “Iti laeng United States, nasuroken a 500,000 a natataengan ti maipagarup a maab-abuso wenno mabaybay-an iti kada tawen.”​—Centers for Disease Control and Prevention.

Padto 7:

“Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti intero a mapagnaedan a daga.”​—Mateo 24:14.

Kaitungpalanna: Isursuro ti Biblia a ti Pagarian ti Dios ket maysa a pudno a gobierno, nga agturturay manipud langit a ni Jesus ti Ari. Daytoy a nailangitan a Pagarian “rumekennanto ken pagpatinggaenna amin [a gobierno ti tao], ket dayta agtalinaedto agingga kadagiti tiempo a di nakedngan.”​—Daniel 2:44.

Ti Pagarian ti Dios​—ti pakabuklanna ken ti aramidenna​—ti kangrunaan a mensahe nga isursuro dagiti Saksi ni Jehova iti intero a daga.

Ti ipakita ti ebidensia:

• Iti intero a lubong, dagiti Saksi ni Jehova, a nasurok a pito a milion ti bilangda iti nasurok a 230 a pagilian, isursuroda ti maipapan iti Pagarian ti Dios.

• Kadagiti man publikasion wenno iti Internet, mangipabpablaak dagiti Saksi ni Jehova kadagiti naibatay-Biblia nga impormasion iti nasurok a 500 a lenguahe.

Ti Pagilasinan ken ti Masakbayam

Kalpasan ti panangusigda iti ebidensia, minilion ti kombinsido a matungtungpalen ti nailanad iti Biblia a pagilasinan maipapan kadagiti maudi nga aldaw. Kas impakita ti napalabas nga innem nga artikulo iti daytoy a serye, paneknekan ti historia a ti Biblia ket pudno a libro ti di agmintis a padto.

Makapagtalekka met iti impadto ti Biblia maipapan iti masanguanan. Dagita a padto ket mangapektarto kenka, ta inkari ti Dios a pagpatinggaenna dagitoy nariribuk unay a maudi nga aldaw. Ilawlawag ti dua pay a sumaganad nga artikulo iti daytoy a serye no kasano nga agngudo dagiti “maudi nga aldaw” ken ipakaammoda met ti nagsayaat a masakbayan ti daga ken sangatauan.