Kasanot’ Panangmatmat ti Dios iti Panagdayaw ti Kakristianuan?
“SAAN a tunggal maysa nga agkunku-na kaniak, ‘Apo, Apo,’ makastrekto iti pagarian ti langlangit,” kinuna ni Jesu-Kristo, “no di ket daydiay mangar-aramid ti pagayatan ni Amak nga adda iti langlangit. Adunto ti agkuna kaniak iti dayta nga aldaw, ‘Apo, Apo, dikami aya . . . nagaramid iti adu a mannakabalin nga ar-aramid iti naganmo?’ Ket kaskasdi iti dayta ipudnokto kadakuada: Saankay a pulos am-ammo! Umadayokayo kaniak, dakayo nga agar-aramid ti kinakillo.”—Mateo 7:21-23.
Babaen ti sagrado a Saona, ti Nasantuan a Biblia, imbatad ti Dios no ania ti pagayatanna. Ar-aramiden kadi dagiti iglesia ti Kakristianuan ti pagayatan ti Dios? Wenno isuda kadi ti inawagan ni Jesus kas dagiti “agar-aramid ti kinakillo”?
Panagibuyat ti Dara
Iti rabii kasakbayan ti ipapatay ni Apona, gistay rinugian ni Pedro ti naarmasan a pannakidangadang kadagiti buyot dagiti soldado a naibaon a mangtiliw ken Jesus. (Juan 18:3, 10) Ngem insubli ni Jesus ti talna sa pinakdaaranna ni Pedro: “Amin dagidiay mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.” (Mateo 26:52) Naulit iti Apocalipsis 13:10 daytoy nalawag a pakdaar. Impangag kadi dayta dagiti iglesia ti Kakristianuan? Wenno adda kadi sungsungbatanda kadagiti maar-aramid a gubat iti nadumaduma a paset ti daga?
Idi Gubat Sangalubongan II, ginasut a ribu a taga-Serbia ken taga-Croatia ti napapatay iti nagan ti relihion. “Idiay Croatia,” ipadamag ti The New Encyclopædia Britannica, “nangipasdek ti katutubo a facista a rehimen iti pagannurotan ti ‘panangdalus iti pulí [ti katutubo a facista a rehimen]’ a nakarkaro pay ngem kadagiti inaramid ti Nazi. . . . Naideklara a kakatlo ti populasion ti Serbia ti maipadistiero, kakatlo ti makomberte iti Katolisismo a Romano, ken kakatlo ti matalipupos. . . . Ti addaan dasdasigan a pannakikumplot dagiti Katoliko a klero kadagitoy nga aramid dinadaelna unay ti relasion nga iglesia-estado kalpasan ti gubat.” Adu a tattao ti napilitan a makomberte iti Katolisismo wenno mapapatay; rinibu a dadduma pay ti di man la naikkan ti pagpilian. Sangapurokan—lallaki, babbai, ken ub-ubbing—ti napilit a sumrek kadagiti simbaanda nga Orthodox ken napapatayda. Komusta met ngay dagiti bumusbusor a buyot a Komunista? Adda kadi met suportada iti relihion?
“Nakipaset ti sumagmamano kadagiti padi iti gubat iti dasig dagiti puersa a rebolusionario,” ipadamag ti libro a History of Yugoslavia. “Dagiti addaan Partido a buyot inramanda pay ketdi dagiti papadi agpadpada kadagiti iglesia nga Orthodox a Serbiano ken Romano Katoliko,” kuna ti libro a Yugoslavia and the New Communism. Agtultuloy a rubroban dagiti narelihiosuan a di panagkikinnaawatan ti gubat idiay Balkans.
Ket komusta met ngay idiay Rwanda? Inamin ti sekretario heneral ti Catholic Institute for International Relations, a ni Ian Linden, iti pagiwarnak a The Month: “Mangipaay dagiti imbestigasion ti African Rights idiay London iti maysa wenno dua a pagarigan a dagiti lokal a pangulo a Katoliko, Anglican ken Baptist Church nairamanda iti di panangikankano wenno panangibilin kadagiti soldado-sibilian a mangpapatay. . . . Awan aniaman a panagduadua a nairaman ti dakkel a bilang dagiti prominente a Kristiano kadagiti parokia iti panangpapatay.” Nakalkaldaang, agtultuloy a mangsaplit iti sentral Africa ti panagdadangadang kadagiti makunkuna a Kristiano.
Pannakiabig ken Pannakikamalala
Sigun iti Sao ti Dios, adda laeng maymaysa a nadayaw a lugar maipaay iti sekso, ket daytat’ adda iti uneg ti singgalut ti panagasawa. “Ti panagasawa nadayaw koma iti tengnga dagiti isuamin.” kuna ti Biblia, “ket ti pagiddaan ti agassawa awan koma ti tulawna, ta ti Dios ukomennanto dagiti mannakiabig ken dagiti mannakikamalala.” (Hebreo 13:4) Itantandudo kadi dagiti pangulo ti simbaan daytoy a sursuro ti Dios?
Idi 1989 inruar ti Anglican Church idiay Australia ti maysa nga opisial a dokumento maipapan iti seksualidad a nangisingasing a saan a dakes ti panagdenna sakbay ti panagkallaysa no ti agpareha pudpudno a nagkinnaridan. Itay laeng nabiit, kinuna ti pangulo ti Anglican Church idiay Scotland: “Saan a rumbeng a kondenaren ti Iglesia dagiti relasion kas basol wenno di umiso. Masapul nga awaten ti Iglesia a bunga ti nainkasigudan a pannakabukeltayo ti pannakikamalala.”
Adu a klero idiay South Africa ti situtured a nangyebkas ti iyaanamongda iti homoseksualidad. Kas pagarigan, idi 1990 inadaw ti magasin a You ti South Africa ti prominente a ministro ti Anglican a kunana: “Saan nga agnanayon ti pateg ti Kasuratan. . . . Mamatiak nga agbalbaliw ti kababalin ken pagannurotan ti simbaan kadagiti tattao a homoseksual.”—Idiligyo ti Roma 1:26, 27.
Sigun iti 1994 Britannica Book of the Year, nagbalin ti seksualidad a dakkel nga isyu kadagiti iglesia ti America, nangnangruna dagiti banag kas “ti pannakaorden iti ministerio dagiti naipakaammo a bakla ken tomboy, narelihiosuan a pannakatarus iti kalintegan dagiti homoseksual, panangbendision iti ‘panagasawa dagiti homoseksual,’ ken panangawat kas legal wenno panangkondenar kadagiti estilo ti panagbiag a nainaig iti homoseksualidad.” Panuynoyan ti kaaduan kadagiti kangrunaan a denominasion ti iglesia dagiti klero a mangikampania iti dakdakkel a wayawaya iti sekso. Sigun iti 1995 Britannica Book of the Year, pinirmaan ti 55 nga obispo nga Episcopalian ti maysa a deklarasion a “mangpatalged iti panangawat iti pannakaorden ken aramid dagiti homoseksual.”
Ikalintegan ti sumagmamano a klero ti homoseksualidad, a kunkunada a pulos a di nagsao ni Jesus maibusor iti dayta. Ngem kasta kadi nga agpayso? Impalawag ni Jesu-Kristo a kinapudno ti Sao ti Dios. (Juan 17:17) Kaipapanan daytoy nga inanamonganna ti panangmatmat ti Dios iti homoseksualidad kas nailadawan iti Levitico 18:22, a mabasa: “Dikanto kaidda ti lalaki a kas ibilang a babai. Daytoy ti kinarimon.” Mainayon pay, inraman ni Jesus ti pannakiabig ken pannakikamalala kadagiti “nadangkes a bambanag [a] rummuarda manipud iti uneg ket tulawanda ti tao.” (Marcos 7:21-23) Ti Griego a sao maipaay iti pannakiabig ket nalawlawa a termino ngem iti pannakikamalala. Iladawanna amin a kita ti seksual a relasion iti ruar ti legal a panagasawa, a pakairamanan ti homoseksualidad. (Judas 7) Pinakdaaran met ni Jesu-Kristo dagiti pasurotna a dida panuynoyan ti asinoman nga agkunkuna a mannursuro a Kristiano a mangtagtagilag-an iti kinadagsen ti pannakiabig.—Apocalipsis 1:1; 2:14, 20.
No ikampania dagiti relihioso a pangulo ti pannakaorden dagiti homoseksual ken Tomboy, aniat’ epekto daytoy kadagiti miembro dagiti iglesiada, nangnangruna kadagiti agtutubo? Saan kadi a maysa dayta nga impluensia tapno ageksperimentoda iti pannakidenna a dida pay nagkasar? Iti kasunganina, balakadan ti Sao ti Dios dagiti Kristiano nga ‘umadayo iti pannakiabig.’ (1 Corinto 6:18) No matnag ti kapammatian iti kasta a basol, maipaay ti naayat a tulong iti panggep a maisubli ti pabor ti Dios iti dayta a tao. (Santiago 5:16, 19, 20) Kasano no di naawat daytoy a tulong? Kuna ti Biblia a no saan nga agbabawi ti kakasta a tao, ‘saan[da] a tawiden ti pagarian ti Dios.’—1 Corinto 6:9, 10.
‘Iparparitda ti Pannakiasawa’
Gapu iti “kinasaknap ti pannakiabig,” kuna ti Biblia a “nasaysayaat ti mangasawa ngem iti sumged ti derrep.” (1 Corinto 7:2, 9) Iti laksid daytoy nainsiriban a balakad, naipaannurot iti adu a klero ti panagtalinaed a baro, kaipapananna, di naasawaan. “Saan a madadael ti sapata a panagbalin a di naasawaan,” ilawlawag ni Nino Lo Bello iti librona a The Vatican Papers, “no ti maysa a padi, monghe wenno madre maaddaan kadagiti seksual a pannakirelasion. . . . Magun-od ti pammakawan para kadagiti seksual a pannakirelasion babaen ti napudno a panangideklara iti panagkompesar, idinto ta ti pannakiasawa ti asinoman a padi talaga a saan a bigbigen ti Iglesia.” Nagbunga kadi iti nasayaat wenno dakes daytoy a sursuro?—Mateo 7:15-19.
Awan duadua, adu a papadi ti agbibiag a nadalus, ngem adu ti saan. Sigun iti 1992 Britannica Book of the Year, “naipadamag a nagbayad ti Iglesia Katolika Romana iti $300 milion tapno maareglo dagiti kaso a seksual a panangabuso dagiti klero.” Kalpasanna, kinuna ti 1994 nga edision: “Ti ipapatay ti adu a klero gapu iti AIDS impalgakna ti kaadda dagiti bakla a papadi ken dagiti kapaliiwan a nakaad-adu dagiti . . . bakla a naawis iti kinapadi.” Di pakasdaawan a kuna ti Biblia a ti ‘panangiparit iti pannakiasawa’ ket “sursuro dagiti sairo.” (1 Timoteo 4:1-3) “Iti panangmatmat ti sumagmamano a historiador,” insurat ni Peter de Rosa iti librona a Vicars of Christ, “ti [di pannakiasawa dagiti padi] nalabit nga ad-adda a nangdangran iti moral ngem iti aniaman a sabsabali nga institusion iti Lumaud, a pakairamanan ti panagbalangkantis. . . . Kaaduannat’ nagbalin a mansa iti nagan ti Kinakristiano. . . . Ti naipapilit a di pannakiasawa kanayon a nangiturong iti panaginsisingpet iti kasasaad dagiti klero. . . . Mabalin nga agbasol ti maysa a padi iti sangaribu a daras ngem isut’ paritan ti paglintegan ti simbaan a mangasawa iti maminsan.”
Iti panangusig iti panangmatmat ti Dios iti panagdayaw ken Baal, nalaka la a mailasin no kasanot’ panangmatmatna kadagiti nabingaybingay nga iglesia ti Kakristianuan. Pagraragupen ti maudi a libro ti Biblia ti amin a kita ti palso a panagdayaw iti sidong ti nagan a “Babilonia a Dakkel, ti ina dagiti balangkantis ken dagiti makarimon a bambanag iti daga.” “Kenkuana,” inayon ti Biblia, “nasarakan ti dara dagiti mammadto ken dagiti sasanto ken amin dagidiay napapatay ditoy daga.”—Apocalipsis 17:5; 18:24.
Gapuna, balakadan ti Dios amin nga agtarigagay kas pudno a managdaydayawna: “Rummuarkayo kenkuana, tattaok, no dikay kayat ti makiraman kenkuana kadagiti basolna, ken no dikay kayat ti umawat iti paset dagiti saplitna. . . . Iti maysa nga aldaw umayto dagiti saplitna, ti ipapatay ken leddaang ken nakaro a bisin, ket isu mapuoranto a naan-anay iti apuy, agsipud ta ni Jehova a Dios, a nangukom kenkuana, napigsa.”—Apocalipsis 18:4, 8.
Bumangon ita ti saludsod: Kalpasan ti iruruar iti ulbod a relihion, sadinot’ rumbeng a papanan ti maysa a tao? Ania a kita ti panagdayaw ti anamongan ti Dios?
[Kahon/Ladawan iti panid 5]
Idolatria
Nairaman iti panagdayaw ken Baal ti panagusar kadagiti idolo. Pinadas dagiti Israelita a paglaoken ti panagdayaw ken Jehova ken ti [panagdayaw] ken Baal. Nangyegda pay ketdi kadagiti idolo iti templo ni Jehova. Naibatad ti panangmatmat ti Dios iti panagdayaw iti idolo idi dinadaelna ti Jerusalem ken ti templona.
Napno kadagiti idolo ti adu a simbaan ti Kakristianuan, sinan krus man dagitoy, imahen, wenno estatua ni Maria. Malaksid iti daytoy, naisuro iti adu a mannakimisa nga agtamed, agparintumeng, wenno agúgis iti sanguanan dagitoy nga imahen. Iti kasunganina, naibilin kadagiti pudno a Kristiano nga ‘umadayoda manipud iti idolatria.’ (1 Corinto 10:14) Saanda a padasen a dayawen ti Dios babaen ti tulong dagiti material a banag.—Juan 4:24.
[Credit Line]
Musée du Louvre, Paris
[Kahon iti panid 7]
“Awan Koma ti Pakapilawan ti Pangulo ti Iglesia”
AGGAPU dagitoy a sasao iti Tito 1:7, sigun iti Today’s English Version. Mabasa iti King James Version: “Awan koma ti pakababalawan ti obispo.” Namunganay ti sao nga “obispo” iti Griego a sao a kaipapanannat’ “manangaywan.” Gapuna dagiti lallaki a nadutokan a mangidaulo iti pudno a kongregasion Kristiano kasapulan a maragpatda dagiti kangrunaan a pagalagadan ti Biblia. Ta no saan, kasapulan a maikkatda iti saadda a panangaywan, tangay saandan a ‘mapagulidanan iti arban.’ (1 Pedro 5:2, 3) Kasanot’ kinaserioso ti panangipangag dagiti iglesia ti Kakristianuan iti daytoy a pagannurotan?
Iti librona nga I Care About Your Marriage, dakamaten ni Dr. Everett Worthington ti maysa a survey dagiti 100 a pastor iti estado ti Virginia, E.U.A. Inamin ti nasurok nga 40 porsiento a nakiramanda iti sumagmamano a kita ti kinaderrep iti maysa a saanda nga asawa. Adu kadakuada ti nakikamalala.
“Iti napalabas a dekada,” kuna ti Christianity Today, “maulit-ulit a nagunggon ti iglesia gapu kadagiti pannakaipalgak ti imoral a kababalin ti sumagmamano kadagiti mararaem unay a pangulona.” Kinarit ti artikulo nga “Apay a Di Rumbeng a Maisubli Dagiti Mannakikamalala a Pastor” ti kadawyan nga aramid iti Kakristianuan a sidadaras a panangisubli kadagiti pangulo ti iglesia iti dati a saadda kalpasan a “naukomda iti seksual a panagbasol.”