“Nagatangkayo iti Maysa a Pateg”
“Ta nagatangkayo iti maysa a pateg. Pagdayawyo ngarud, ti bagiyo iti Dios.”—1 CORINTO 6:20.
1, 2. (a) Aniat’ nanglukat “kadagiti dalan ti pannakalapsut iti patay”? (b) Aniat’ rebbeng a maaramid a mamagbalin a legal nga epektibo ti daton ni Kristo, kas inyanniniwan ti ania?
“TI PUDNO a Dios adda kadatayo ti Dios dagiti pannakaisalakan,” kuna ti salmista, “ket biang ni Jehova a Soberano nga Apo dagiti dalan ti pannakalapsut iti patay.” (Salmo 68:20) Ti daton ni Jesu-Kristo ti nanglukat iti dayta a dalan. Ngem tapno agbalin a legal ti kinaepektibo dayta a daton, kasapulan ti panagparang a personal ni Kristo iti saklang ti Dios mismo.
2 Inyanniniwan daytoy ti Aldaw ti Pannakaabbong no sumrek ti kangatuan a padi iti Nasantuan a disso. (Levitico 16:12-15) “Nupay kasta,” insurat ni apostol Pablo, “idi nga immay ni Kristo kas kangatuan a padi . . . , saan a simrek gapu iti dara dagiti toro a kalding ken dagiti toro a baka, no di ket gapu iti darana met laeng, iti namimpinsan a maipaay iti agnanayonen idiay santo a disso a nagun-odanna ti agnanayon a pannakasubbot. Ta saan a simrek ni Kristo, iti maysa a santo a disso nga inaramid ti ima, nga isu ti katulad ti napudno, no di ket idiay langit met laeng, tapno agparang ita iti sanguanan ti Dios gapu kadatayo.”—Hebreo 9:11, 12, 24.
Ti Pannakabalin ti Dara
3. (a) Kasano a minatmatan dagiti managdaydayaw ken Jehova ti dara, ken apay? (b) Aniat’ mangipakita a ti dara adda legal a pannakabalinna a mangabbong ti basbasol?
3 Aniat’ paset ti dara ni Kristo iti pannakaisalakantayo? Nanipud pay aldaw ni Noe, minatmatan dagiti pudno a managdaydayaw a sagrado ti dara. (Genesis 9:4-6) Dakkel naaramidan ti dara iti biag, ta kuna ti Biblia a “ti kararua [wenno biag] ti lasag adda iti dara.” (Levitico 17:11) Gapuna kinasapulan ti Linteg Mosaiko a no maidaton ti maysa nga animal, ti darana ket maibuyat iti sanguanan ni Jehova. No maminsan ti dara maikabil met kadagiti sara idiay altar. Nalawag, ti makaabbong a pannakabalin ti maysa a daton adda iti darana. (Levitico 8:15; 9:9) “Ket kas maiyalubog iti Linteg ngangngani isuamin a banag magugoranda iti dara, ket no awan ti dara a maiparukpok awan ti pannakapakawan.”—Hebreo 9:22.
4. (a) Ania a panggep ti sinerbian ti pananglimitar ti Dios iti pannakaaramat ti dara? (b) Aniat’ naisangsangayan maipapan iti pamay-an a pannakapapatay ni Jesus?
4 Saan ngarud a pagsiddaawanen, nga iti sidong ti Linteg, aniaman a di umiso a panangusar ti dara madusa ti ipapatay! (Levitico 17:10) Ammotay amin a no maaramid a natakkon ti maysa a sustansia, wenno makedngan unay maipapan ti pannakausarna, ti pategna dumakkel. Ti panangipawil ni Jehova iti usarna impasigurona a ti dara ti mamatmatmatan, saan a kas gagangay laeng ti pategna, no di ket kas nasudi, napateg. (Aramid 15:29; Hebreo 10:29) Daytoy maitunos iti natan-ok a panggep a pagserbian ti dara ni Kristo. Maiyanatup unay, natay iti pamay-an a nangpataud ti pannakaibuyat ti darana. Gapuna, nalawag a saan laeng nga indaton ni Kristo ti natauan a bagina no di ket imparukpokna pay ti kararuana, indaton ti mismo a biagna kas perpekto a tao! (Isaias 53:12) Saan a napukaw ni Kristo ti legal a kalinteganna iti dayta a biag gapu iti kinaimperpekto, gapuna ti naiparukpok a darana dakkel pategna ket maiparang iti sanguanan ti Dios a pakaabbongan ti basbasol ti sangatauan.
5. (a) Aniat’ impan ni Kristo idiay langit, ken apay? (b) Kasano a mapaneknekan nga inawat ti Dios ti daton ni Kristo?
5 Saan a maipan ni Kristo ti literal a darana idiay langit. (1 Corinto 15:50) Imbes ketdi, impanna ti isimsimbolo dayta a dara: ti legal a pateg ti naidaton a perpekto a natauan a biagna. Iti sanguanan ti persona ti Dios, maaramidanna ti pormal a panangiparang iti dayta a biag kas subbot nga agpaay iti managbasol a sangatauan. Ti panangawat ni Jehova iti dayta a daton nagbalin a nalawag idi Pentecostes 33 K.P., idi ti nasantuan nga espiritu dimteng kadagiti 120 nga adalan idiay Jerusalem. (Aramid 2:1-4) Ni Kristo, ti arigna, ti makinkukua itan iti natauan a rasa babaen iti pananggatang. (Galacia 3:13; 4:5; 2 Pedro 2:1) Gapuna, mabalinen nga agayus dagiti gunggona ti subbot iti sangatauan.
Dagiti Immuna a Nagunggonaan iti Subbot
6. Ania dagiti urnos nga inaramid ti Dios agpaay iti pannakaiyaplikar dagiti gunggona ti daton ni Kristo?
6 Di kinaipapanan daytoy, nupay kasta, a mabalin a maikkan ti sangatauan ti bigla a pisikal a kinaperpekto, ta malaksid a maparmek ti sibabasol a kasasaad ti tao, saan a posible ti pisikal a kinaperpekto. (Roma 7:18-24) Kasano ken kaano a maparmek ti kinamanagbasol? Umuna inyurnos ti Dios ti 144,000 a nailangitan a ‘papadi ti Diostayo nga agturay kas ar-ari iti daga’ a kadua ni Kristo Jesus. (Apocalipsis 5:9, 10; 7:4; 14:1-3) Babaen kadakuada dagiti gunggona ti subbot agin-inut nga agaplikar iti sangatauan iti uneg ti sangaribo a tawen.—1 Corinto 15:24-26; Apocalipsis 21:3, 4.
7. (a) Ania ti baro a tulag, asino dagiti partido iti dayta, ken ania a panggep ti sinerbianna? (b) Apay a kasapulan nga adda ipapatay tapno pagbalinen a posible ti baro a tulag, ken aniat’ paset ti dara ni Kristo iti dayta?
7 Agturong iti dayta, dagiti 144,000 nga ari-papadi “nasubbotda kadagiti tattao.” (Apocalipsis 14:4) Naaramid daytoy babaen iti “baro a tulag.” Daytoy a tulag ket maysa a kontrata iti nagbaetan ni Jehova a Dios ken ti naespirituan nga Israel ti Dios para kadagiti miembrona nga agserbi kas ar-ari ken papadi. (Jeremias 31:31-34; Galacia 6:16; Hebreo 8:6-13; 1 Pedro 2:9) Kaskasdi, kasano a posible ti maysa a tulag iti Dios ken ti imperpekto a tao? Ilawlawag ni Pablo: “Ta no adda testamento [iti Dios ken imperpekto a tao], masapul ti pakakitaan ti ipapatay ti nagtestar. Ta ti testamento adda bilegna iti kalpasan ti ipapatay, ta awan ti aniaman a pategna no sibibiag pay ti nagtestar.”—Hebreo 9:16, 17.
8, 9. Kasano a ti subbot nainaig iti baro a tulag?
8 Gapuna, ti subbot a daton ket nasken maipaay iti baro a tulag, a ni Jesus ti Manangibabaet. Insurat ni Pablo: “Ta maymaysa ti Dios ken maymaysa ti Manangibabaet iti Dios kadagiti tao, ni tao, a Kristo Jesus, isu a nangted ti bagina a katupag a subbot gapu kadagiti amin a tao—a pammaneknek kadagiti aldaw a maiparbeng.” (1 Timoteo 2:5, 6) Dagita a sasao ti mismo nga agaplikar nangnangruna kadagiti 144,000, nga isut’ nakaaramidan ti baro a tulag.
9 Idi ti Dios nangaramid ti tulag iti nainlasagan nga Israel, daytat’ nagbalin a legal idi naiparukpok ti dara dagiti animal iti daton. (Hebreo 9:18-21) Kasta met, tapno agandar ti baro a tulag, masapul nga iparukpok ni Kristo ti “dara ti tulag.” (Mateo 26:28; Lucas 22:20) Babaen ti panagtignay ni Kristo agpadpada kas Kangatauan a Padi ken “manangibabaet ti baro a tulag,” inyaplikar ti Dios ti pateg ti dara ni Jesus kadagidiay naiyeg iti baro a tulag, a legal nga inikkanna ida iti natauan a kinalinteg. (Hebreo 9:15; Roma 3:24; 8:1, 2) Ngarud mabalinan ti Dios nga iserrek ida iti baro a tulag nga agbalin a nailangitan nga ari-papadi! Kas Manangibabaetda ken Kangatuan a Padi, tulongan ni Jesus ida a mangsalimetmet ti nadalus a takderda iti sanguanan ti Dios.—Hebreo 2:16; 1 Juan 2:1, 2.
Panangurnong kadagiti Bambanag Ditoy Daga
10, 11. (a) Kasano a dimmanon ti subbot iti labes dagiti napulotan a Kristiano? (b) Asinoda ti dakkel nga umariwekwek, ken aniat’ adda a takderda iti Dios?
10 Dagiti laeng kadi napulotan a Kristiano ti aglak-am ti pannakawayawaya ti subbot, ti pannakapakawan ti basbasolda? Saan, ikappia met ti Dios kenkuana amin dagiti dadduma a bambanag babaen ti pannakikappia babaen ti naiparukpok a dara iti kayo a pagtutuokan, kas ipamatmat ti Colosas 1:14, 20. Ramanen daytoy dagiti bambanag kadagiti langlangit (dagiti 144,000) agraman dagiti bambanag ditoy daga. Dagiti bambanag ditoy daga ket dagidiay nakalinea a maipaay iti naindagaan a biag, tattao a mangtagiragsak ti perpekto a biag iti Paraiso ditoy daga. Nangnangruna nanipud 1935 nga addan ti naipamaysa a panagregget a panangurnong kadagita. Iladladawan ida ti Apocalipsis 7:9-17 kas “dakkel nga umariwekwek” nga utangda iti Dios ken iti Kordero ti pannakaisalakanda. Kaskasdi kasapulanda ti makalasat iti “dakkel a rigat” ken ‘pannakaiturong kadagiti ubbog ti danum ti biag,’ ta ipakita ti Apocalipsis 20:5 a dagita ket agbalindanto a sibibiag a naan-anay, nga addaan perpekto a natauan a biag, inton maturpos ti Sangaribo Tawen a Panagturay ni Kristo. Dagidiay makalasat iti maudi a suot iti perpekto a natauan a kasasaadda ti maiwaragawagton a nalinteg a maipaay iti biag nga agnanayon ditoy daga.—Apocalipsis 20:7, 8.
11 Nupay kasta, iti umuna a pamay-an, ti dakkel nga umariwekwek “binugguandan dagiti pagan-anayda ket pinapudawda ida iti dara ti Kordero.” (Apocalipsis 7:14) Saan nga agtignay ni Kristo kas Manangibabaet ti baro a tulag agpaay kadakuada, ngem magunggonaanda manipud iti daytoy a tulag babaen iti aramid ti Pagarian ti Dios. Kaskasdi nga agtignay ni Kristo agpaay kadakuada, kas Kangatuan a Padi, a mabalinan ken pangiyaplikaran ni Jehova ti subbot agingga iti pannakaiwaragawagda itan a nalinteg kas dagiti gagayyem ti Dios. (Idiligyo ti Santiago 2:23.) Kabayatan ti Milenio, agin-inutdanto a “maluk-atan iti pannakaadipen ti panagrupsa [agingga nga iti kamaudianan] maipaay iti nadayag a wayawaya dagiti annak ti Dios.”—Roma 8:21.
12. Maibatay iti ania ti pannakilangen ti Dios kadagiti matalek a tattao kadagiti panawen sakbay ti kina-Kristiano?
12 Maipapan iti takderda iti Dios, agparang a dagidiay adda iti dakkel nga umariwekwek ti maiduma bassit kadagiti managdaydayaw sakbay ti kina-Kristiano. Nupay kasta, nakilangen ti Dios iti dakkel nga umariwekwek a silalagip iti masanguanan a probision ti subbot. (Roma 3:25, 26) Tinagiragsakda ti pannakapakawan laeng ti basbasolda iti apagapaman a pamay-an. (Salmo 32:1, 2) Imbes nga isudat’ mabang-aran a naan-anay iti “riknada iti basol,” dagiti animal a datdaton nangipaayda ti “pakalaglagipan kadagiti basbasol.”—Hebreo 10:1-3.
13. Addaantay kadagiti ania a bentahe kadagiti ad-adipen ti Dios sakbay ti kina-Kristiano?
13 Naiduma kadagiti pudno a Kristiano itatta. Agdaydayawda a naibatay iti subbot a nabayadanen! Babaen iti Kangatuan a Padida, “umadani[da] ngarud a sitatalged nga addaan wayawaya nga agsao iti trono ti di kaikarian a kinamanangaasi.” (Hebreo 4:14-16) Ti pannakaikappia iti Dios ket saan a banag a namnamaen a mapatanor pay laeng no di ket agdaman a kinapudno! (2 Corinto 5:20) No agbasolda, umawatda ti pudpudno a pannakapakawan. (Efeso 1:7) Talaga a tagiragsakenda ti pudpudno a nadalusan a konsiensia. (Hebreo 9:9; 10:22; 1 Pedro 3:21) Dagitoy a bendision ket umuna a pakananaman ti nadayag a wayawaya dagiti annak ti Dios a tagiragsaken dagiti ad-adipen ti Dios iti masanguanan!
Ti Kinauneg ti Kinasirib ken Ayat ti Dios
14, 15. Kasano a ti subbot itampokna ti di matukod a kinasirib ni Jehova, agraman ti kinalinteg ken ayatna?
14 Anian a nakaskasdaaw a sagut a naggapu ken Jehova ti subbot! Daytat’ nalaka a matarusan, ngem nauneg met bassit tapno mamagsiddaaw iti naindaklan a kinasirib. Ti panangrepasotayo kadagiti ar-aramid ti subbot ket kasla panangkarkarus laeng ti rabawna. Kaskasdi, maipukkawtayo a kadua ni apostol Pablo: “O nagunegen dagiti kinabaknang ti sirib ken ti met pannakaammo ti Dios! Ania ketdin ti saan a pannakatukod kadagiti pakinakemna ken ti saan a pannakasukimat kadagiti kadawyanna!” (Roma 11:33) Ti kinasirib ni Jehova naipakita agpadpada babaen ti pannakabalinna a nangalaw ti sangatauan ken ti panangalangon ti kinasoberanona. Babaen iti subbot, “maiparangarang ti kinalinteg ti Dios . . . Isu [ni Kristo] impaay ti Dios a daton ti pannakikappia gapu iti pammati iti darana.”—Roma 3:21-26.
15 Awan ti pakababalawan a maipaay kontra ti Dios gaput’ panangpakawanna ti basbasol a naaramidan kadagiti napalabas babaen kadagiti managdaydayaw sakbay ti kina-Kristiano. Mainayon pay, awan pakababalawan a maipaay kontra ken Jehova gaput’ panangiwaragawagna kadagiti napulotan a nalinteg kas annakna wenno ti dakkel nga umariwekwek kas dagiti gagayyemna. (Roma 8:33) Iti dakkel a gatad kenkuana, pinagbalin a naan-anay ti Dios a legal, wenno nalinteg, dagiti pannakilangenna, a sungbatanna a naan-anay dagiti ulbod a sasao ni Satanas a ni Jehova kano ket maysa a di nalinteg nga agturay! Ti awan imutna nga ayat ti Dios kadagiti parsuana naidemostra met nga awan panagduadua.—Roma 5:8-11.
16. (a) Iti ania a pamay-an a ti subbot nangted pannakaibanag ti isyu ti kinatarnaw dagiti ad-adipen ti Dios? (b) Kasano a ti subbot ikkannatayo ti pakaibatayan ti pammati iti um-umay a baro a lubong ti kinalinteg?
16 Ti wagas a pannakaipaay ti subbot nangibanag met kadagiti isyu a nakairamanan ti kinatarnaw dagiti ad-adipen ti Dios. Ti laeng kinatulnog ni Jesus ti nakaaramiden iti dayta. (Proverbio 27:11; Roma 5:18, 19) Ngem inayonyo iti dayta ti kurso ti panagbiag dagiti 144,000 a Kristiano, nga agpapan pay ibubusor ni Satanas, nagtalinaedda a matalek agingga ken patay! (Apocalipsis 2:10) Ti subbot ti namagbalin a posible para kadagitoy nga awaten kas gunggonada ti imortalidad—ti biag nga awan pannakadadaelna! (1 Corinto 15:53; Hebreo 7:16) Daytoy ti mamagbalin nga ulbod ti panagkuna ni Satanas a di mapagtalkan dagiti ad-adipen ti Dios! Ti subbot nangted met kadatayo ti natibker a pakaibatayan ti pammati kadagiti karkari ti Dios. Makitatayo ti pannakasangal ti pannakaisalakan a “legal pannakabangonna” babaen iti daton a subbot. (Hebreo 8:6) Iti kasta naigarantia ti maysa a baro a lubong ti kinalinteg!—Hebreo 6:16-19.
Dikay Maikapis iti Panggepna
17. (a) Kasano a dadduma ipakitada a naikapisda iti panggep ti subbot? (b) Aniat’ mabalin a mangtignay kadatayo nga agtalinaed a nadalus iti moral?
17 Tapno magunggonaan iti subbot, nasken a magun-odan ti maysa ti pannakaammo, mangalagad ti pammati, ken agbiag babaen kadagiti pagalagadan ti Biblia. (Juan 3:16; 17:3) Ngem, mammano no iyar-arig, dagiti mayat a mangaramid ti kasta. (Mateo 7:13, 14) Uray kadagiti pudno a Kristiano, mabalin a dadduma “awatenda ti di kaikarian a kinamanangaasi ti Dios ket maikapisda iti panggepna.” (2 Corinto 6:1) Kas pangarigan, kadagiti adu a tawtawen rinibo dagiti nailaklaksid gapu iti di umiso a seksual a kababalin. Anian a nakababain gapu kadagiti naaramidan ni Jehova ken ni Kristo kadatayo! Di aya rebbeng a ti panangipateg iti subbot tignayenna ti tao a liklikan ti panagbalin a “nalipatanna ti pannakagugor dagiti kadaanan a basbasol”? (2 Pedro 1:9) Ngarud, maiyanatup, palagipan ni Pablo dagiti Kristiano: “Ta nagatangkayo iti maysa a pateg. Pagdayawyo ngarud ti bagiyo iti Dios.” (1 Corinto 6:20) Ti pananglaglagip iti daytoy mangted kadatayo ti napigsa a pakatignayan nga agtalinaed a nadalus iti moral!—1 Pedro 1:14-19.
18. Kasano a ti Kristiano a matnag iti nadagsen a basol ket magunggonaanna pay ti bagina iti subbot?
18 Anian no nagtinnagen ti maysa a tao iti nadagsen a basol? Rebbeng a gundawayanna ti pannakapakawan a pagbalinen a posible ti subbot, nga umawat ti tulong manipud kadagiti managayat a manangaywan. (Santiago 5:14, 15) Uray no kasapulan ti nainget a disiplina, ti agbabbabawi a Kristiano saan koma nga agkapuy iti kasta a pannubngar. (Hebreo 12:5) Addaantayo iti daytoy nakaskasdaaw a pammasiguro ti Biblia: “No ipudnotayo dagiti basbasoltayo, isu ti mapagtalkan ken nalinteg a mamakawan kadagiti basbasoltayo ken mangugas kadatayo iti amin a kinakillo.”—1 Juan 1:9.
19. Ania a panangmatmat ti maadda iti maysa a Kristiano iti biddutna a naaramid pay laeng sakbay pannakaammona ti kinapudno?
19 No maminsan maupay la unay dagiti Kristiano gapu iti napalabas a kinadakes. “Sakbay nga immayak iti kinapudno,” insurat ti maysa a maup-upay a kabsat, “siak ken ni baketko nakaptankami ti genital herpes. No dadduma mariknami a narugitkami, a kasla dikam ‘maibagay’ iti nadalus nga organisasion ni Jehova.” Ikabilyon, uray kalpasan ti panagbalin a Kristiano, mabalin a dadduma apitenda ti bassit a rukod ti panagsagsagaba gapu kadagiti napalabas a biddut. (Galacia 6:7) Kaskasdi, awan rason a riknaen a narugitkayo iti imatang ni Jehova no nagbabawikayon. “Ti dara ni Kristo” ket kabaelanna a “dalusan dagiti konsiensiatayo kadagiti ar-aramid a natay.”—Hebreo 9:14.
20. Kasano a ti pammati iti subbot pabang-aranna ti Kristiano iti di kasapulanen a basol?
20 Wen, ti pammati iti subbot ket makatulong kadatayo a mabang-aran kadagiti di nasken a babantot ti basol. Maysa nga agtutubo a kabsat a babai ti nangadmitir: “Nabayagen a makidangdangadangak iti narugit a bisio ti panagsalsal iti nasurok a 11 a tawen itattan. Nagistayan nagtalawakon iti kongregasion iti naminsan, a pagarupen a di pulos kayat ni Jehova ti tao a nakaap-aprang a mangtulaw ti kongregasionna.” Ngem, rebbengtay a laglagipen, a ni Jehova ket “naimbag ken sisasagana a mamakawan” la ketdi no sipapasnektayo a makilablaban iti kinakillo, a di matmatnag iti dayta!—Salmo 86:5.
21. Kasanot’ rebbeng a panangapektar ti subbot iti panangmatmattayo kadagidiay makapasakit kadatayo?
21 Rebbeng a ti subbot adda met pakainaiganna no kasanot’ pannakilangentayo kadagiti dadduma. Kas pangarigan, kasanot’ panagriknayo no ti padayo a Kristiano makapasakit kadakayo? Sibubuloskay aya a mangipaay ti kas Kristo a pammakawan? (Lucas 17:3, 4) “Managayan-ayatkayo [aya], agkikinnaasi ken agpipinnakawankayo [iti maysa ken maysa] a kas met ti Dios pinakawannakayo gapu ken Kristo”? (Efeso 4:32) Wenno adda aya pagannayasanyo nga agimula ti sakit ti nakem? Daytat’ sigurado a pannakaikapis iti panggep ti subbot.—Mateo 6:15.
22, 23. (a) Aniat’ rebbeng koma nga epekto ti subbot kadagiti kalat ken estilo ti panagbiagtayo? (b) Ania a pangngeddeng ti rebbeng nga aramiden amin a Kristiano maipapan iti subbot?
22 Kamaudiananna, ti panangipateg ti subbot rebbeng a maaddaan nauneg nga epekto kadagiti kalattayo ken estilo ti panagbiagtayo. Kuna ni Pablo: “Nagatangkayo iti maysa a pateg; dikay koma paad-adipen kadagiti tattao.” (1 Corinto 7:23) Kaskasdi aya a dagiti ekonomiko a pagkasapulan—ti pagtaengan, panggedan, taraon, kawes—ti sentro ti panagbiagyo? Wenno birbirukenyo nga umuna ti Pagarian, nga ipangpangrunayo ti pammati iti kari ti Dios a mangipaay kadakayo? (Mateo 6:25-33) Agpapaadipenkay aya iti amoyo ngem dikay mangipapaay ti nawadwad a panawen agpaay kadagiti nateokratikuan nga ar-aramid? Laglagipenyo, ni Kristo “inyawatna ti bagina gapu kadakayo tapno . . . manggugor a maipaay kenkuana met laeng ti maysa nga ili a kukuana, a naregta kadagiti naimbag nga ar-aramid.”—Tito 2:14; 2 Corinto 5:15.
23 “Agyaman iti Dios gapu ken Jesu-Kristo” gapu itoy superlatibo a sagut—ti subbot! (Roma 7:25) Sapay koma ta ditay maikapis iti panggep ti subbot no di ket palubosan dayta nga agbalin a pudno a puersa iti biagtayo. Iti panunot, iti sao, ken iti aramid, sapay koma ta kanayon nga ipadayagtayo ti Dios, a siyayaman a laglagipen a nagatangtay iti maysa a pateg.
Salsaludsod a Pagrepaso
◻ Apay a maibilang a sagrado ti dara, ken kasanot’ pannakaidatag ti dara ni Kristo iti sanguanan ni Jehova idiay langit?
◻ Ania a paset ti naaramidan ti dara ni Kristo iti panangpasingked ti baro a tulag?
◻ Kasano a ti subbot ginunggonaanna ti napulotan ken dakkel nga umariwekwek?
◻ Kasanotay a maipakita a saantay a naikapis iti panggep ti subbot?
[Ladawan iti panid 16]
Ti makaabbong a pannakabalin ti daton ket adda iti darana
[Ladawan iti panid 17]
Daydiay mangapresiar ti pammakawan ti Dios ket situtulok a mangiyawat ti pammakawan met kadagiti dadduma