ESAU

[Muldotan].

Ti inauna da Isaac ken Rebecca; ti kasingin ni Jacob ken ti inapo dagiti Edomita. Napanaganan iti Esau gapu iti di gagangay a muldotan a langana idi naipasngay, ngem naalana ti nagan nga Edom (kaipapananna ti “Nalabaga”) manipud gisado a nalabaga a lentehas a nangilakuanna ti kalinteganna iti pannakayanak.​—Ge 25:25, 26, 30.

Uray sakbay pay ti pannakayanak dagiti singin idi 1858 K.K.P., idi agtawen ni Isaac iti 60, nagdangdangadangen dagitoy dua a maladaga iti aanakan ti inada. Kas sungbat iti panagimtuod ni Rebecca maipapan iti kaipapanan daytoy, impalgak kenkuana ni Jehova a mapagsinanto ti dua a nasional a bunggoy iti makin-uneg a paspasetna ket ti laklakay agserbinto iti ub-ubing.​—Ge 25:22, 23.

Panangumsi iti Naespirituan a Bambanag. Nagbalin ni Esau a nasigo ken natured a mangnganup, “agallaalla a tao.” Saan a kas iti “awan pakababalawanna” a kabsatna a ni Jacob, ni Esau ket nainlasagan ti panagpampanunotna ken materialistiko. (Ge 25:27) Ngem ni Isaac dungdungnguenna ni Esau, “agsipud ta kaipapananna ti aanupen iti ngiwatna.”​—Ge 25:28.

Maysa nga aldaw, dimteng ni Esau manipud tay-ak a nabannog ken mabisin bayat a mangpabpaburek ni Jacob iti gisado. Kas sungbat iti kalikagum ni Esau a, “Darasem, pangngaasim, ikkannak ti sangkatilmon iti nalabaga​—ti nalabaga dita,” kiniddaw kenkuana ni Jacob nga ilakona ti kalinteganna iti pannakayanak. Gapu ta awan panangapresiarna iti sagrado a bambanag, kayatna a sawen, iti kari ni Jehova ken Abraham maipapan iti bin-i a pangbendisionto dagiti amin a nasion iti bagbagida, sidadarasudos nga inlako ni Esau ken Jacob ti kalinteganna iti pannakayanak babaen iti sinapataan a kari maipaay iti maysa a pannangan iti gisado a lentehas ken tinapay. Ti kasta a panangumsina iti kalinteganna iti pannakayanak, a minatmatanna a bassit ti pategna, impakita ni Esau ti naan-anay a kinaawan pammatina. Nalabit a saanna a kayat ti mairaman nga agsagaba iti kaitungpalan ti sao ti Dios maipapan iti bin-i ni Abraham: “Ti bin-im agbalinto a ganggannaet nga agnanaed iti daga a saanda a kukua, ket kasapulanto nga agserbida kadakuada, ket dagitoy sigurado a parigatendanto ida iti uppat a gasut a tawen.”​—Ge 15:13; 25:29-34; Heb 12:16.

Iti edad nga 40, nangaramid ni Esau kadagiti bukodna nga urnos iti panagasawa. Pinilina ti agbalin a poligamo, ken saan a kas ken amana nga Isaac nga impalubosna nga iyurnos ni amana nga Abraham ti panangala iti asawa nga agpaay kenkuana manipud kadagiti managdaydayaw ken Jehova, nangala ni Esau iti dua a pagano a Heteo a babbai, da Judit (Oholibama?) ken Basemat (Ada?), kas assawana. Dagitoy a babbai ket nagbalin a gubuayan ti kinapait ti espiritu da Isaac ken Rebecca.​—Ge 26:34, 35; 36:2; 24:1-4, 50, 51; kitaenyo ti BASEMAT Num. 1; JUDIT.

Pannakaited ti Bendision ken Jacob. Idi lakayen ni Isaac, tinarigagayanna nga ited ti pamendisionna iti inauna nga anakna a ni Esau. Ni Isaac binilinna pay nga immuna ni Esau nga aganup iti ugsa sa mangaramid iti naimas a putahe agpaay kenkuana. Inaramid daytoy ni Esau tapno awatenna ti bendision kas inauna, nupay awanen ti karbenganna iti dayta a bendision agsipud ta nailakonan ti kalinteganna iti pannakayanak. Gapuna, situtulok idi a mangsalungasing iti sinapataanna a tulag idi inlakona ti kalinteganna iti pannakayanak. Pagaammo ni Rebecca ti kinuna ni Jehova kenkuana sakbay nga ipasngayna dagiti singinna, isu a nakibiang ket binalakadanna ni Jacob a dumatag iti sango ni amana kas Esau ket iti kasta maalana ti bendision a nainkalintegan a maited kenkuana. Idi dimmatag iti sanguanan ti saanen a makakita nga amana, inkawes ni Jacob ti pagan-anay ni Esau, a ti im-imana ken ti awan muldotna a paset ti tengngedna ket inikkanna kadagiti lalat ti urbon a kalding. Ngarud, isu saan a nailasin ni Isaac.​—Ge 25:23; 27:1-23.

Kalkalpas pay laeng idi ni Isaac a bendisionan ni Jacob, idi dimteng ni Esau manipud panaganupna ket nangisagana iti naimas a putahe agpaay ken amana. Idi dimmatag iti sanguanan ni amana tapno awatenna ti bendision uray saanna a karbengan ket naammuanna a ni Isaac nabendisionannan ni Jacob, “nangrugi nga umkis ni Esau iti napalalo a kinanatbag ken kinapait.” Sipipinget ngem buyogen ti agimbubukodan a motibo, kiniddawna ti maysa a bendision manipud ken amana, ngem uray pay ti panagsangitna saanna a nabalbaliwan ti panunot ni Isaac ken saanna a natignay a mangibabawi iti bendision nga insawangna ken Jacob. Nalabit nabigbig ni Isaac a ni Jehova ti makinggapuanan iti daytoy. Idin kinunana ken Esau: “Kitaem, ti pagnaedam masarakanto iti adayo iti nadam-eg a dagdaga ti daga, ken iti adayo iti linnaaw ti langlangit sadi ngato. Ket babaen ti kampilanmo agbiagkanto, ket ti kabsatmo pagserbiamto. Ngem sigurado a mapasamakto nga, inton saankan a makaidna, pudno a tukkolemto nga ikkaten ti sangolna ita lengngesmo.”​—Ge 25:33; 27:30-40; Heb 12:17.

Ammo ni Esau nga adda karbengan ni Jacob iti bendision ta legal a nagun-odna ti kalintegan iti pannakayanak. (Patalgedan ti pammaneknek ti arkeolohia a kadagiti nagkauna a tattao iti Makintengnga a Daya kaugalian idi nga isukatda ti kinainauna iti material a banag. Kas pagarigan, kunaen ti maysa a teksto manipud Nuzi nga immawat ti maysa a kabsat a lalaki iti tallo a karnero a kasukat ti bingayna iti tawid.) Ngem kas ken Cain, ing-ingpen idi ni Esau ti gurana ken kabsatna a Jacob ket nagur-uray iti gundaway a mapapatayna. Isu nga idi naammuan daytoy ni Rebecca, binalakadanna ni Jacob nga agtalaw a mapan iti kabsat a mismo ni Rebecca a ni Laban idiay Haran. Idi kiddawenna ti pammalubos ni Isaac iti daytoy, kinaykayat ni Rebecca a saanna lattan nga ibutaktak ken Isaac ti panggep ni Esau a mangpapatay no di ket inyebkasna ti rikriknana maipapan iti epektonto kenkuana no mangala ni Jacob iti asawa a kas kadagiti anak a babbai ni Het. Iti kasta, ni Isaac inayabanna ni Jacob, binendisionanna, ket binilinna a mapan idiay Padan-aram iti kakabagian ni Rebecca tapno mangala iti asawa. Idi nakita daytoy ni Esau, napan manen nangala iti maikatlo nga asawa, ni Mahalat (Basemat?) nga anak a babai ni Ismael nga anak ni Abraham.​—Ge 27:41–28:9; 36:3; kitaenyo ti BASEMAT Num. 2.

Naud-udi a Paspasamak. Iti 20 a tawen a kaawan ni Jacob, nangrugi ni Esau a maaddaan iti panaginteres iti Seir, ti tay-ak ti Edom. (Ge 32:3; Jos 24:4) Agparang a kalpasan pay ti adu a tawen sa naan-anay nga immakar, nga impanna idiay Seir ti pamiliana ken amin a sanikuana. (Ge 36:6-8) Idi nagsubli ni Jacob idiay Canaan, madanagan unay idi madamagna kadagiti mensahero nga imbaonna nga adda ni Esau iti dalan tapno sumabet kenkuana a kaduana ti 400 a lallaki. Nalabit ti rason ni Esau a nangikuyog iti 400 a lallaki iti isasabetna ket tapno pagsiddaawenna ti kabsatna iti nakabilbileg a puersana wenno mabalin a tapno ipakitana nga isu ket mannakabalin a panguluen. Kalpasan ti panagkararagna ken Jehova, nangipayuna ni Jacob iti adu a sagsagut a nasurok a 550 a dinguen. Idi nakitana ni Esau, sipapakumbaba ni Jacob a “nagruknoy agingga iti daga iti namimpito agingga a nakaasideg iti kabsatna.” Idin nagtartaray ni Esau a simmabet kenkuana, inarakupna ni Jacob, inapungolna ti tengngedna, ken inagkanna. Nagsangitda a dua. Idi damo, nagkedked ni Esau a mangawat iti sagut ni Jacob a dinguen, a kunkunana: “Aduanak unay, kabsatko. Agtalinaed koma a kukuam ti kukuam.” Nupay kasta, gapu iti panangpilit ni Jacob, inawat met laeng ni Esau ti sagut. Kalpasanna, intukonna a kuyogenna ni Jacob, ngem sitataktika a nagkedkedan daytoy ti kabsatna kasta met ti simmaruno a singasing ni Esau a panangipabiangna ken Jacob ti dadduma kadagiti tattaona, a nalabit tapno adda mangsalaknib kadakuada. Kalpasanna, simminan ni Esau ken dagiti tattaona ket nagsublida idiay Seir. Dakamaten ti rekord ti Biblia nga, agarup 23 a tawen kalpasanna, idi natay ni Isaac, intabon da Esau ken Jacob ti amada.​—Ge 32:6, 7, 10-15; 33:1-3, 8, 9, 11-16; 35:29.

Nailadawan Dagiti Nadibinuan a Prinsipio. Sibabatad nga ipakita ti personalidad ni Esau a ti pannakapili ni Jacob kas inapo ti naikari a Bin-i ket saan a kinaykayat a pili laeng wenno di nainkalintegan a panangpabor kenkuana ni Jehova a Dios. Saan a maikari ni Esau nga agbalin a paset ti mismo a linia a pagtaudan ti naikari a Bin-i gapu iti kaawan panangipategna iti naespirituan a bambanag, a nabuyogan iti napigsa a panaggartemna a mangpennek iti nainlasagan a tartarigagayna. Gapuna, kinuna ni Jehova babaen ken mammadtona a Malakias: “Ngem inayatko ni Jacob, ket ginurak ni Esau.” Saan a nairaman ni Esau kadagiti matalek nga ulep dagiti saksi a nailanad iti Hebreo, kapitulo 11, idi kuna ni Pablo: “Babaen iti pammati nagtulnog ni Abraham . . . nagnaed kadagiti tolda a kaduana da Isaac ken Jacob, dagiti makipagtawid kenkuana iti daydi met laeng a kari.”​—Mal 1:2, 3; Heb 11:8, 9; 12:1.

Ti panangpili ni Jehova ken Jacob imbes a ken Esau ipakitana a ti panagpili ti Dios ket saan nga agpannuray iti idiktar ti tao. Inaramat ni apostol Pablo daytoy a pasamak kas ilustrasion a dagiti pudpudno nga annak ni Abraham ket saan a dagidiay laeng kameng ti kaputotanna iti lasag, saan met a dagidiay agpannuray iti bukodda nga ar-aramid, no di ket dagidiay addaan pammati a kas iti pammati ni Abraham.​—Ro 9:6-12.

Ni Esau ket agserbi a pakaballaagan dagiti Kristiano tapno saanda a makaaramid iti basol a di panangipateg kadagiti sagrado wenno naespirituan a bambanag, a kas ken Esau a materialistiko.​—Heb 12:16; kitaenyo ti EDOM, DAGITI EDOMITA.