Panangusig iti Dadduma a Di Umiso a Kapanunotan Maipapan iti Ipapatay

ITI intero a historia, naaburido ken nagdanag dagiti tattao gapu iti makapaladingit a panangnamnama iti ipapatay. Maysa pay, kimmaro ti panagbuteng iti ipapatay gapu iti naglalaok nga ulbod a narelihiosuan a kapanunotan, kadawyan a kostumbre, ken naipasagepsep a personal a patpatien. Ti parikut a panagbuteng iti ipapatay ket mabalin nga ikkatenna ti panangtagiragsak ti maysa a tao iti biag ken dadaelenna ti kompiansa ti maysa a tao nga adda panggep ti biag.

Mababalaw a nangruna dagiti prominente a relihion gapu iti panangitandudoda iti adu a nalatak a di umiso a kapanunotan maipapan iti ipapatay. Babaen ti panangusig iti sumagmamano kadagitoy sigun iti kinapudno a linaon ti Biblia, kitaenyo no malawlawagan dagiti personal a pannakaawatyo maipapan iti ipapatay.

Umuna a Kapanunotan: Ti ipapatay ti normal a kanibusanan ti biag.

“Ti ipapatay . . . ket nainkasigudan a paset ti biagtayo,” kuna ti libro a Death​—The Final Stage of Growth. Dagitoy a kapanunotan iyanninawna ti pammati a normal ti ipapatay, ti normal a kanibusanan ti amin a sibibiag nga organismo. Nagangayanna, ti kasta a pammati pinatanorna ti pilosopia ti adu a tao nga awan serserbi ti biag ken ti kababalin a mananggundaway.

Ngem ti kadi ipapatay ti normal a kanibusanan ti biag? Saan nga amin a managsukisok ket mamati iti dayta. Kas pagarigan, ni Calvin Harley, maysa a biologo a mangad-adal iti panaglakay ti tao, ti nagkuna iti maysa nga interbiu a saan a mamati a ti tao ket “nairanta a matay.” Kinuna ni William Clark, maysa nga Immunologist: “Ti ipapatay ket saan a paset ti panggep ti biag.” Ken ni Seymour Benzer, iti California Institute of Technology, sipapasnek a kinunana a “nasaysayaat nga ibilang ti panaglakay kas maysa a situasion a manamnama nga agbaliw ngem ti pagorasan.”

Mariribukan dagiti sientista no adalenda ti pannakadisenio ti tao. Naammuanda a naikkantayo iti laing ken abilidad nga adayo a nalablabes ngem iti kasapulantayo iti 70 agingga 80 a tawen a biagtayo. Kas pagarigan, naammuan dagiti sientista a nagdakkel ti kapasidad ti utek ti tao nga agimemoria. Pinattapatta ti maysa a managsukisok a ti utektayo ket makaidulin iti impormasion a “laonen ti agarup duapulo a milion a libro, a kas iti kaadu ti linaon dagiti kadakkelan a libraria ditoy lubong.” Patien dagiti dadduma a neuroscientist a bayat ti promedio a kapaut ti biag, ti tao ket makausar laeng iti .0001 porsiento iti potensial a kapasidad ti utekna. Maikanatad a mayimtuod, ‘Apay nga addaantayo iti utek a nagdakkel ti kapasidadna no sangkabassit laeng ti usarentayo iti promedio a kapaut ti biagtayo?’

Utobenyo met ti nakaro a pannakaapektar ti tao no adda matay! Kaaduanna, ti ipapatay ti asawa, wenno anak ket mabalin a makapaupay unay a kapadasan iti biag. Masansan a mabayag a maburibor dagiti tattao a natayen iti ing-ingungotenda. Uray dagidiay mangibagbaga a normal ti ipapatay ti tao, mariknada a narigat nga awaten a ti mismo nga ipapatayda ket kaipapananna ti kanibusanan ti amin a banag. Dinakamat ti British Medical Journal ti “kadawyan a kapanunotan dagiti eksperto a tunggal maysa tarigagayanna ti agtultuloy nga agbiag no mabalin.”

Maibasar iti kaaduan a reaksion iti ipapatay, ti nakaskasdaaw a potensialna a manglagip ken makasursuro, ken ti nasged a tarigagayna nga agbiag nga agnanayon, saan aya a nabatad a naaramid ti tao tapno agbiag? Wen, pinarsua ti Dios dagiti tattao, saan a tapno matay kas normal a pagtungpalan, no di ket addaan iti namnama nga agbiag nga awan inggana. Imutektekanyo ti intuyang ti Dios a masanguanan ti immuna a pagassawaan: “Agbungakayo ken agadukayo ket punnuenyo ti daga ken parukmaenyo, ket pagpasakupenyo dagiti ikan iti baybay ken dagiti agtaytayab a parsua iti langlangit ken tunggal sibibiag a parsua nga aggargaraw iti rabaw ti daga.” (Genesis 1:28) Anian a nakasaysayaat, awan inggana a masanguanan dayta!

Maikadua a Kapanunotan: Babaen ti ipapatay, alaen ti Dios ti tattao tapno maikaykaysada kenkuana.

Maysa a 27 ti tawenna nga ina, a dandanin matay ket mapanawanna ti tallo nga annakna, ti nangibaga iti maysa a Katoliko a madre: “Saanka nga immay tapno ibagam a daytoy ti pagayatan ti Dios kaniak. . . . Diak kayat nga adda mangibaga kaniak iti kasta.” Kaskasdi, kasta ti isursuro ti adu a relihion maipapan iti ipapatay​—a ti Dios alaenna ti tattao tapno mayadanida kenkuana.

Talaga kadi a naulpit unay ti Namarsua ta siraranggas nga iyegna ti ipapataytayo, uray ammona a daytoy ti mamagleddaang kadatayo? Saan a kasta ti Dios iti Biblia. Sigun iti 1 Juan 4:8, “ti Dios ket ayat.” Paliiwenyo ta saanna nga ibaga a ti Dios ket addaan iti ayat wenno ti Dios ket naayat, no di ket kunana a ti Dios ket ayat. Nasged, nasin-aw, perpekto unay ti ayat ti Dios, naigamer a naan-anay iti personalidad ken ar-aramidna isu a nainkalintegan a matukoy kas ti mismo a personipikasion ti ayat. Daytoy ket saan a Dios a mangal-ala kadagiti tattao babaen ti ipapatay tapno mayadanida kenkuana.

Tinikaw ti palso a relihion ti adu a tao maipapan iti ayan ken kasasaad dagiti natay. Ti langit, impierno, purgatorio, Limbo​—dagitoy ken ti dadduma pay a destinasion ket di matarusan wenno nakabutbuteng pay ketdi. Iti sabali a bangir, ibaga kadatayo ti Biblia a dagiti natay ket awan puotda; kaasping unay ti pannaturog. (Eclesiastes 9:5, 10; Juan 11:11-14) No kasta, saantayo a pakadanagan no ania ti mapasamak kadatayo no mataytayo, no kasano a saantayo a madanagan no makitatayo ti maysa a tao a narnekan a matmaturog. Dinakamat ni Jesus ti tiempo inton “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem” ket “rummuarda” tapno agbiag manen iti paraiso a daga.​—Juan 5:28, 29; Lucas 23:43.

Maikatlo a Kapanunotan: Alaen ti Dios dagiti ubbing tapno agbalinda nga anghel.

Ni Elisabeth Kübler-Ross, a nangadal kadagiti tattao nga agngangabit a matay gapu iti sakit, tinukoyna ti sabali pay a kaaduan a kapanunotan dagiti relihioso a tattao. Iti panangiladawanna iti agpaypayso a pasamak, kinunana a “no natay ti kabsat ti maysa nga ubing, di nainsiriban nga ibaga kenkuana nga ay-ayaten unay ti Dios dagiti ubbing isut’ gapuna nga innalana ti kabsatna idiay langit.” Ti kasta a pannarita padaksenna ti Dios ken saanna nga iyanninag ti personalidad ken kababalin ti Dios. Intuloy ni Dr. Kübler-Ross: “Idi balasangen daytoy nga ubing, dina nailiwliwag ti ungetna iti Dios, a nagresulta iti panagleddaang a nakaapektaran ti isipna idi natay ti mismo nga anakna tallopulo a tawenen ti napalabas.”

Apay koma nga agawen ti Dios ti maysa nga ubing tapno maaddaan iti sabali nga anghel​—a kasla ket ti Dios ti ad-adda a makasapul iti anak imbes a dagiti nagannak ti ubing? No pudno nga alaen ti Dios dagiti ubbing, saan aya a kaipapanan dayta nga isu ket di naayat, naagum a Namarsua? Maisupadi iti dayta a kapanunotan, kuna ti Biblia: “Ti ayat naggapu iti Dios.” (1 Juan 4:7) Ti kadi Dios ti ayat pukawenna ti biag, banag a saan a rasonable uray kadagiti tattao a saan unay a nadungngo?

Apay ngarud a matay dagiti ubbing? Nairekord iti Eclesiastes 9:11 ti maysa a sungbat ti Biblia: “Ti tiempo ken ti di mapakpakadaan a pasamak mapagteng kadakuada amin.” Ken ti Salmo 51:5 ibagana kadatayo nga imperpekto, managbasoltayo amin manipud pannakayinawtayo, ket ita agtungpaltayo amin iti ipapatay gapu iti adu a makagapu. No dadduma, dumteng ti ipapatay sakbay ti pannakayanak, a ti sikog ket mayanak a natay. Iti dadduma a kaso, matay dagiti ubbing gapu iti trahedia wenno aksidente. Saan a mapabasol ti Dios kadagitoy a pagteng.

Maikapat a Kapanunotan: Dagiti dadduma a tattao matutuokda kalpasan a matayda.

Isursuro ti adu a relihion a dagiti nadangkes mapanda iti umap-apuy nga impierno ket agnanayon a matutuokda. Rasonable ken Nainkasuratan kadi dayta a sursuro? Agpaut laeng ti biag iti 70 wenno 80 a tawen. Uray no nakadakdakes ti maysa a tao iti intero a panagbiagna, nainkalintegan kadi a madusa iti agnanayon a pannakatutuok? Saan. Talaga a di nainkalintegan nga agnanayon a tuoken ti maysa a tao gapu kadagiti basol nga inaramidna iti ababa a panagbiagna.

Ti laeng Dios ti makaipalgak no ania ti mapasamak no matay ti tao, ket impalgakna dayta iti naisurat a Saona, ti Biblia. Kastoy ti kuna ti Biblia: “No kasano a ti [animal] matay, kasta met a ti [tao] matay; ket addaanda amin ti maymaysa nga espiritu . . . Isuamin mapanda iti maymaysa a lugar. Napaaddada amin manipud iti tapok, ket agsublida amin iti tapok.” (Eclesiastes 3:19, 20) Awan ti nadakamat ditoy nga umap-apuy nga impierno. Dagiti tattao agsublida iti tapok​—iti kinaawan​—no matayda.

Tapno matutuok ti maysa a tao, masapul nga adda puotna. Adda kadi puot dagiti natay? Maminsan manen a sumungbat ti Biblia: “Dagiti sibibiag sipapanunotda a mataydanto; ngem no maipapan kadagiti natay, saanda a pulos sipapanunot iti aniaman, awananda metten a pulos kadagiti tangdan, agsipud ta ti pakalaglagipan kadakuada nalipatanen.” (Eclesiastes 9:5) Imposible a ti natay, a ‘saan a sipapanunot iti aniaman,’ ket makapasar iti tuok iti sadinoman.

Maikalima a Kapanunotan: Ti ipapatay kaipapananna ti permanente a kanibusanan ti kaaddatayo.

Manungpaltayo no mataytayo, ngem ti ipapatay ket saan a kanibusanan ti amin. Ammo ti matalek a lalaki a ni Job nga iti tanem, ti Sheol, ti papananna no matay. Ngem imutektekanyo ti kararagna iti Dios: “O italimengnak koma iti Sheol, tapno aywanannak a sililimed agingga nga agbaw-ing ti ungetmo, tapno itudingannak iti naikeddeng a tiempo ket lagipennak! No ti nabaneg a lalaki matay mabalinna kadi ti agbiag manen? . . . Umawagkanto, ket siak sungbatankanto.”​—Job 14:13-15.

Mamati ni Job a no agmatalek agingga ken patay, isut’ lagipento ti Dios ket pagungarennanto. Dayta ti pammati dagiti amin a nagkauna nga adipen ti Dios. Pinatalgedan a mismo ni Jesus daytoy a namnama ken impakitana nga isut’ usaren ti Dios a mangpagungar kadagiti natay. Kastoy ti ipatalged kadatayo dagiti mismo a sao ni Kristo: “Um-umayen ti oras nga amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem mangngegdanto ti timek [ni Jesus] ket rummuarda, dagidiay nagaramid iti naimbag a bambanag iti panagungar iti biag, dagidiay nangyugali iti nakadakdakes a bambanag iti panagungar iti pannakaukom.”​—Juan 5:28, 29.

Iti din agbayag, ikkatenton ti Dios ti amin a kinadakes ket ipasdekna ti baro a lubong iti sidong ti nailangitan a turay. (Salmo 37:10, 11; Daniel 2:44; Apocalipsis 16:14, 16) Ti resulta ket maysanto a sangalubongan a paraiso, a pagnaedan dagiti tattao nga agserserbi iti Dios. Iti Biblia, mabasatayo: “Nangngegko ti maysa a natbag a timek manipud iti trono a kunana: ‘Adtoy! Ti tolda ti Dios adda iti sangatauan, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti ilina. Ket ti Dios a mismo addanto kadakuada. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.’”​—Apocalipsis 21:3, 4.

Pannakawayawaya Manipud iti Buteng

Maliwliwanakayo ti pannakaammo iti namnama a panagungar, agraman ti pannakaammo iti Daydiay gubuayan ti kasta a namnama. Inkari ni Jesus: “Maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno wayawayaannakayto.” (Juan 8:32) Iramanna dayta ti panangwayawayana kadatayo manipud iti panagbuteng iti ipapatay. Ni laeng Jehova ti aktual a makabalbaliw iti proseso iti panaglakay ken ipapatay ken makaipaay kadatayo iti biag nga agnanayon. Mamatikayo kadi kadagiti kari ti Dios? Wen, mamatikayo agsipud ta kanayon a pumudno ti Sao ti Dios. (Isaias 55:11) Idagadagmi kadakayo nga ammuenyo ti ad-adu pay maipapan kadagiti panggep ti Dios agpaay iti sangatauan. Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova a tumulong kadakayo.

[Blurb iti panid 6]

Ti panangammo iti kinapudno maipapan iti ipapatay wayawayaannatayo iti buteng

[Tsart iti panid 7]

DADDUMA A GAGANGAY A DI UMISO A KAPANUNOTAN MAIPAPAN ITI IPAPATAY ANIA TI KUNAEN TI KASURATAN?

[Ladawan iti panid 8]

Ti parikut a panagbuteng iti ipapatay ket mabalin nga ikkatenna ti panangtagiragsak ti maysa a tao iti biag

[Picture Credit Line iti panid 5]

Dagiti Barrator​—Giampolo/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.