Ti Balangkantis ken “dagiti Ar-ari iti Daga”

TI HISTORIA iti Kakristianuan ket napnapno kadagiti pangarigan iti panaglako babaen iti impluensia ken ti pannakinamin iti panangituray. Usigentayo ti sumagmamano kadakuada. Ni Carlomagno (742-814 K.P.) ket maysa nga agturay a nakakita kadagiti gunggona iti pannakikadua iti relihion ken ti kaadda ti bendision ti klero iti Iglesia Katolika.

Ilawlawag ti The New Encyclopædia Britannica a ti papa pinulotanna ni Carlomagno, ti amana, ken ti kabsatna, iti panangibangon iti baro a dinastia kalpasan a ‘saandan a kinayat’ ti dati nga agturay a pamilia. Kalpasanna innayonna: “Ti napolitikaan a panagkadua dagiti Franks [ti ili ni Carlomagno] ken ti Papa a maibusor kadagiti Lombards ket napatalgedan iti dayta met laeng nga okasion. . . . Ni Charles [a nagbalin a Carlomagno] nasapa a binigbigna ti nasinged a pannakinaig ti temporario a pannakabalin ken ti iglesia.”

Idi tawen 800 K.P., ni Papa Leo III, “inkeddengna nga aramiden ni Charles nga emperador” iti Makinlaud nga Imperio ti Roma, kinoronaanna idi Misa ti Krismas idiay St. Peter’s, Roma.

Nabuklis a Balangkantis

Ngem kasapulan ti balangkantis ti bayad. Ania ti ibayad ni Carlomagno iti pannakabagi ti Babilonia, ti Roma? “Ni Charles . . . inulitna, idiay St. Peter’s Basilica, ti kari ni tatangna a mangiyakar iti turay ti papa ti dakkel a paset iti Italia.” Kuna pay ti isu met laeng a gubuayan: “Iti napolitikaan ti kasasaadna a kinarelihiuso, ti imperio ken ti iglesia ket nagbalin a maysa nga institusion ken naespirituan a grupo.”

Ti sabali pay a pangarigan iti napalabas a nabileg nga impluensia ti relihion iti panangituray isu ni Kardinal Wolsey iti Inglaterra (1475-1530). Kunaen ti Britannica nga isu ti “kardinal ken estadista a nangituray iti gobierno ni Ari Henry VIII iti Inglaterra. . . . Idi Disiembre 1515 nagbalin ni Wolsey a lord chancellor iti Inglaterra. . . . Inusar ni Wolsey ti nagdakkelan a sekular ken eklesiastikal a pannakabalinna a mangurnong iti kinabaknang a maikadua laeng iti Ari.” Iti panangiyaplikar iti simboliko a pagsasao iti Apocalipsis, ti nangato a klase a panagbalangkantis kalikagumanna ti nangato a klase a bayad.

Ti sabali pay a nagdakes a pangarigan iti relihiuso nga impluensia iti bambanag iti Estado isu ti kardinal ken duke a ni Richelieu (1585-1642), isu nga addaan iti dakkel a pannakabalin idiay Francia ket nagurnong met iti kinabaknang a “nakaad-adu no idilig iti pagalagadan iti panawen,” kuna ti Britannica.

Ni Richelieu sinunuan pay ti sabali a kardinal, ni Jules Mazarin (1602-61), isu a nagserbi kas immuna a ministro iti Francia bayat ti panagturay ni Ari Louis XIV. Nupay no saan a naordinan a padi, isut’ inaramid ni Papa Urban VIII a kardinal idi 1641. Ni met Kardinal Mazarin ket ambisiuso a maipaay iti kinabaknang. Kunaen ti enciklopedia: “Dagiti kabusor ni Mazarin ti nanglais kenkuana gapu iti kinabuklisna. Isut’ nagurnong kadagiti saad ken gunggona ket no dadduma mapaglaokna ti naarian a biruk ken ti bukodna a biruk.”

Iti moderno a tiempo ti ulbod a relihion ket mangur-urnong pay laeng iti kinabaknang ken padpadasenna ti mangimpluensia ken, no mabalin, tenglenna dagiti napolitikaan nga elemento. Ti maysa a naisangsangayan a pangarigan isu ti nalimed nga organisasion a Katoliko nga Opus Dei (Latin, Trabaho ti Dios), isu a mangtagtagiragsak itatta iti anamong ti papa ken, sigun iti autor a ni Lawrence Lader, ket “naan-anay a maikomit a bumusor iti komunismo ken umanamong iti politika.” Daytat’ addaan iti polisa a mangala kadagiti nalalaing nga agtutubo a Katoliko babaen kadagiti high schools ken unibersidadna ket ikabilna dagiti lallakina kadagiti nangangato a saad iti impluensia ken panangtengngel iti gobierno, pananggastos, ken ti pagiwarnak. Idiay España dagitoy addada iti kangitingitan iti sidong ti Katoliko a Facista a diktador a ni Franco idi, bayat ti maysa a panawen, 10 kadagiti 19 a miembro ti gabinete ket kakadua ti natatan-ok nga Opus Dei.a

Idiay Estados Unidos, dagiti ebanghelista iti TV ket mabigbigbigda a maipaay iti kinapalangguadda iti kinabaknang ken ti nabuslon nga estilo ti panagbiag. Dadduma a klero a Protestante ti sitatangsit a simrek iti napolitikaan a pannakidangadang ket tinarigagayanda pay ti kinapresidente. Di pagduaduaan dayta, nupay no iti narbeken nga estado, ti baketen a balangkantis, iti sidong ti maysa a panangallilaw wenno iti sabali, tagtagiragsakenna pay laeng dagiti naikuykuyog ken kinabuslon ti pannakabalin ket padpadasenna ti agbalin nga apo.​—Apocalipsis 17:4.

Ti met ngay nagan iti balangkantis, Babilonia a Dakkel? Kasano a makatulong a mangpatalged iti pakabigbigan ti babai nga insimbolo ti Apocalipsis?

[Dagiti Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 6]

Ni Kardinal Wolsey, Mazarin, ken Richelieu nagurnongda iti adu a kinabaknang bayat ti panagserbida iti Estado

[Credit Line]

Dagiti ladawan: Ladladawan ti Culver