Dadaelento Kadi ti Tao ti Daga?

Sigun iti nagkauna a mannurat ti Biblia, nakaab-ababa ti biag ti tao no idilig iti kinaagnanayon ti daga. Kinapudnona, iti rinibun a tawen, adun a henerasion ti naglabas. Ngem nakaskasdaaw ta agtultuloy ti planeta a Daga a mangsustento iti biag.

Kuna ti dadduma a dakkel ti nagbalbaliwan ti lubong sipud idi Gubat Sangalubongan II. Uray iti ababa a panagbiag ti tao, nakitatayo ti dakkel a nagrang-ayan ti transportasion, komunikasion, ken ti dadduma a teknolohia a nagresulta iti dakkel a panagbalbaliw iti ekonomia. Adu ita ti nanam-ay ti panagbiagda a dida impagarup a mapasaranda dagita. Ita, dandanin ag-triple ti populasion ti lubong.

Ngem siempre, adda epektona amin dagita a panagbalbaliw. Madaddadael dagiti natural a siklo ti daga gapu iti ar-aramid ti tao. Kinapudnona, agbibiagtayon iti tiempo nga inawagan ti dadduma a sientista iti Anthropocene​—ti tiempo a nakaron ti panangdadael ti tao iti planetatayo.

Impadto ti Biblia nga addanto tiempo a ti tao ‘dadaelenna ti daga.’ (Apocalipsis 11:18) Pampanunoten ti dadduma no agbibiagtayon iti dayta a tiempo. Kasano pay kakaro ti panangdadael ti tao? Interamente kadi a dadaelento ti tao ti daga?

MADADAEL KADI NGA INTERAMENTE?

Talaga kadi a madadael nga interamente ti daga? Saan a maibaga ti dadduma a sientista no ania ti epekto dagita a panagbalbaliw. Gapuna, maseknanda di la ket ta madadael ti daga gapu iti bigla ken di mapakpakadaan a panagbaliw iti klima.

Alaentayo a pagarigan ti kayeluan iti West Antarctic. Patien ti dadduma a no agtultuloy ti panagbara ti globo, agtultuloy met a marunaw daytoy a kayeluan. Ngamin, gagangay nga iballatek ti napuskol a yelo ti silnag ti init, ngem no marunaw ken umingpis dayta, sumaruten ti silnag ti init iti uneg ti baybay. Kalpasanna, bumara ti rabaw ti baybay ken agtultuloy a marunaw ti ad-adu pay a yelo. Kas resulta, umadalem ti baybay a mabalin a pakadangran ti minilion a tattao.

MADADDADAELEN TI AGLAWLAW

Nagduduma ti singasing tapno masolbar dagiti parikut ti planetatayo. Nabayagen a maiparparegta ti panagrang-ay ti ekonomia ken ti kasasaad ti kagimongan a saan a madadael ti aglawlaw. Ania ti resultana?

Makapaladingit ta madaddadaelen ti aglawlaw gapu iti sobra a panagusar iti gameng ti daga. Ad-adu ti us-usaren ti tao a gameng ti daga ngem iti kabaelanna a patauden. Adda kadi solusion dayta? Kinuna ti maysa nga ecologist: “Kinapudnona, saantayo nga ammo no kasano a maaywanan a naimbag ti daga.” Agpayso ti ibagbaga ti Biblia: “Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.”​—Jeremias 10:23.

Ngem ipanamnama kadatayo ti Biblia a saan nga ipalubos ti Dios a Namarsua a dadaelen ti tao ti daga. Kuna ti Salmo 115:16: “Ti daga inted [ti Dios] iti annak ti tattao.” Wen, ti dagatayo ket “naimbag a sagut” ti nailangitan nga Amatayo. (Santiago 1:17) Namnamaentayo kadi a temporario laeng dayta a sagut ti Dios? Siempre saan! Paneknekan dayta ti pannakadisenio ti planetatayo.

NO ANIA TI PANGGEP TI NAMARSUA

Isalaysay ti libro ti Biblia a Genesis a nagsayaat ti panangaramid ti Dios iti daga. Idi damo, ti daga ket ‘awan pormana ken langalang ken nasipnget.’ Ngem espesipiko a nadakamat ti “dandanum”​—a napateg iti biag​—nga adda iti daga. (Genesis 1:2) Idin kinuna ti Dios: “Maadda koma ti lawag.” (Genesis 1:3) Nabatad a sumaruten ti silnag ti init, ket iti umuna a gundaway makitan ti lawag iti rabaw ti daga. Kalpasanna, nagparang ti namaga a daga ken ti baybay. (Genesis 1:9, 10) Simmaruno met a nagparang dagiti “ruot, mulmula a mangpataud iti bukel sigun iti kakikitana ken kaykayo a mangipaay iti bunga.” (Genesis 1:12) Naaramid met dagiti proseso ken siklo iti daga tapno mataginayon ti biag​—kas iti photosynthesis. Ania ti panggep a naparsua dagitoy?

Ti nagkauna a propeta a ni Isaias dineskribirna ti Dios kas “ti Nangporma iti daga ken ti Nangaramid iti dayta, isu Daydiay sititibker a nangipasdek iti dayta, a saanna a pinarsua a maipaay laeng iti awan kapapay-anna, a nangbukel iti dayta tapno mapagnaedan.” (Isaias 45:18) Nalawag a panggep ti Dios a ti daga ket pagnaedan ti tao iti agnanayon.

Makapaladingit ta dandanin dadaelen ti tao ti nagpintas a sagut ti Dios. Ngem saan a nagbaliw ti panggep ti Dios. Kinuna ti propeta ti Dios: “Ti Dios saan a maysa a tao tapno agulbod, saan met a maysa nga anak ti sangatauan tapno agbabawi. Isu kinunana kadi dayta ket saannanto nga aramiden, ken sinaona kadi ket saannanto nga itungpal?” (Numeros 23:19) Kinapudnona, imbes nga ipalubosna a madadael ti daga, asidegen ti tiempo a ti Dios ‘dadaelenna dagidiay mangdaddadael iti daga.’​—Apocalipsis 11:18.

TI DAGA​—AGNANAYON A PAGNAEDANTAYO

Kinuna ni Jesu-Kristo iti nalatak a Sermonna iti Bantay: “Naragsak dagiti naalumamay ti kababalinda, yantangay tawidendanto ti daga.” (Mateo 5:5) Iti dayta met la a sermon, imbaga ni Jesus ti solusion tapno saan a madadael ti daga. Insurona dagiti adalanna nga ikararagda: “Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam, kas sadi langit, kasta met iti daga.” Wen, itungpal ti gobierno wenno Pagarian ti Dios ti panggepna ditoy daga.​—Mateo 6:10.

Imbaga ti Dios no ania ti naisangsangayan a panagbalbaliw nga aramidento ti Pagarian: “Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti amin a bambanag.” (Apocalipsis 21:5) Kayatna kadi a sawen a sukatanto ti Dios ti pagnanaedantayo ita iti baro a daga? Saan, ta adda amin a kasapulantayo ditoy daga. Imbes ketdi, dadaelento ti Dios dagiti “mangdaddadael iti daga,” kayatna a sawen, dagiti agturturay ita a gobierno ti tao. Masukatanto daytoy iti “baro a langit ken maysa a baro a daga.” Daytoy a baro a nailangitan a gobierno, wenno Pagarian ti Dios, iturayannanto ti baro a kagimongan ti tao ditoy daga.​—Apocalipsis 21:1.

Tapno masukatan ti gameng ti daga a dinadael ti tattao, isublinto ti Dios ti dati a kasasaad ti daga. Iti panangiladawanna iti aramidento ti Dios, insurat ti napaltiingan a salmista: “Inturongmo ti asikasom iti daga, tapno maipaayam iti naruay; pabaknangem iti kasta unay.” Agbalinto a paraiso ti daga nga addaan adu a taraon ken nasayaat a klima, ken kangrunaanna ti bendision ti Dios.​—Salmo 65:9-13.

Kastoy ti kinuna ni Mohandas Gandhi a lider idi ti relihion iti India, sigun ken Pyarelal a sekretariona: “Kabaelan ti daga nga ipaay ti amin a kasapulan ti tao, ngem dina maipaayan ti kinaagum ti tao.” Balbaliwanto ti Pagarian ti Dios ti kababalin ti tattao a dayta ti kangrunaan a makagapu kadagiti problema ti daga. Impadto ni propeta Isaias nga inton agturay ti Pagarian, dagiti tattao “saandanto a mangaramid iti aniaman a panangdangran wenno mangpataud iti aniaman a panangdadael” iti tunggal maysa ken iti daga. (Isaias 11:9) Kinapudnona, maisursuron ti nangato a pagalagadan ti Dios iti minilion a tattao aniaman ti kasasaadda. Maad-adalda no kasano nga ayaten ti Dios ken ti kaarrubada, agbalin a managyaman, aywanan ti aglawlaw ken dagiti gameng ti daga, ken agbiag a maitunos iti panggep ti Namarsua. Maisagsaganada nga agbiag iti paraiso a daga.​—Eclesiastes 12:13; Mateo 22:37-39; Colosas 3:15.

Kastoy ti konklusion ti salaysay ti Genesis maipapan iti panamarsua: “Nakita ti Dios ti isuamin nga inaramidna ket, adtoy! nasayaat unay dayta.” (Genesis 1:31) Kinapudnona, saan nga ipalubos ti Dios a madadael ti nagpintas a daga. Maliwliwatayo a makaammo nga agpannuray iti naayat a Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios ti masanguanan ti daga. Inkarina: “Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.” (Salmo 37:29) Maibilangkayo koma kadagiti “nalinteg” nga agtaeng iti daga iti agnanayon.