Nasiluan iti Awanan Ayat a Panagasawa

“Iti kagimongan nga adu dagiti agdiborsio, saan laeng nga umad-adu dagiti agdiborsio a di naragsak nga agassawa, no di ket umad-adu met dagiti di naragsak nga agassawa.”​—COUNCIL ON FAMILIES IN AMERICA.

NAIBAGAN a maymaysa ti puon ti kaaduan a ragsak ken rigat iti biag​—ti panagasawa ti maysa a tao. Kinapudnona, sumagmamano laeng a banag iti biag ti makaipaay iti napalaus a ragsak​—wenno napalaus a rigat. Kas ipamatmat ti naipakuyog a kahon, adu nga agassawa ti makapaspasar iti napalaus a rigat.

Ngem bassit laeng ti problema nga ipalgak ti bilang dagiti nagdiborsio. Iti tunggal agsina nga agassawa, adu ti di agsina ngem agtalinaedda iti nariribuk a kasasaad. “Naragsak idi ti pamiliami, ngem nariribuken iti napalabas a 12 a tawen,” impudno ti maysa a babai a kasado iti nasuroken a 30 a tawen. “Saan nga ikankano ni lakayko ti riknak. Talaga nga isut’ kakaruan a pagsakitan ti nakemko.” Umasping iti dayta, insennaay ti maysa a kasado a lalaki iti dandani 25 a tawen: “Imbaga ni baketko a dinak ay-ayatenen. Kinunana a mabalin a maanusanna pay ti kasasaad no agkakuartokami laengen ket agsinakamin no maipapan iti panagaliwaksay.”

Siempre, agdiborsio ti dadduma nga adda iti kasta a narikut a kasasaad. Ngem saan a pampanunoten ti adu ti agdiborsio. Apay? Sigun ken Dra. Karen Kayser, dagiti annak, ti pakasarsaritaanda iti komunidad, kuarta, gagayyem, kakabagian, ken ti pammatida ti nalabit mamagtalinaed iti agassawa, uray no didan agin-innayat. “Nupay dida legal nga agdiborsio,” kunana, “ikeddeng dagitoy nga agassawa ti makitipon latta iti asawa nga indiborsiodan iti panunotda.”

Ibturan laeng kadin ti agassawa ti limmammiisen a relasionda ken an-anusanda ti agbiag a di naragsak? Ti kadi laeng awanan ayat a panagasawa ti pamuspusan imbes a diborsio? Paneknekan dagiti kapadasan nga adu a nariribuk a panagasawa ti mabalin a masalbar​—saan laeng a manipud iti saem ti panagsina no di ket iti rigat ti din panaginnayat.

[Kahon iti panid 3]

DIBORSIO ITI INTERO A LUBONG

• Australia: Dandani namimpat ti immaduan ti agdiborsio nanipud idi kattapog ti 1960’s.

• Britania: Sigun kadagiti pattapatta, 4 iti kada 10 nga agassawa ti agdiborsio.

• Canada ken Japan: Kakatlo kadagiti agassawa ti apektaran ti diborsio.

• Estados Unidos: Nanipud 1970, 50 porsiento laeng kadagiti agassawa ti addaan iti tsansa a di agsina.

• Zimbabwe: Iti tunggal 5 nga agassawa 2 ti agdiborsio.

Apay nga Agkupas ti Ayat?

“Kasla nalaklaka ti makiinnayat ngem ti mangtaginayon iti panaginnayat.”​—DRA. KAREN KAYSER.

NALABIT di nakaskasdaaw ti iyaadu ti awanan ayat a panagasawa. Ti panagasawa ket narikut a relasion ti tao, ket adu ti saan unay a sisasagana a sumrek iti dayta. “Masapul nga ipakitam a medio nalaingka no mangalaka ti lisensia nga agmaneho,” kuna ni Dr. Dean S. Edell, “ngem makaalaka iti lisensia ti kasar no la ket ta agpirmaka.”

Gapuna, nupay adu nga agassawa ti agballigi ken pudno a naragsak, adu ti marigrigatan. Nalabit, maysa kadakuada wenno agpadada a nangnamnama iti nalabes ngem saan nga umdas ti pannakaammoda a mangtaginayon iti napaut a relasion. “No damo nga agbalinda a nasinged,” kuna ni Dr. Harry Reis, “napalalo ti panagtalekda iti maysa ken maysa.” Ipagarupda a ti kaparehada “ti kakaisuna a tao ditoy daga a makaawat iti bambanag a kas iti pannakaawatda. No dadduma agkupas dayta a rikna, ket no mapasamak dayta, madangranna unay ti panagasawa.”

Makaparagsak ta saan a mapasamak ti kasta iti adu a panagasawa. Ngem usigentayo biit ti sumagmamano a banag a nakaigapuan no maminsan ti panagkupas ti ayat.

Pannakaupay​—“Saan a Kastoy ti Ninamnamak”

“Idi nakikallaysaak ken ni Jim,” kuna ni Rose, “impagarupko no dakami ti lokal a bersion ti pakasaritaan ti ayan-ayat da Sleeping Beauty ken Prince Charming​—bin-ig a panagdinnungngo ken kinalailo ken konsiderasion ti mariknada iti tunggal maysa.” Ngem kalpasan ti sumagmamano a tiempo, kasla saanen a nalailo unay ti “nalailo idi nga agrayo” ken ni Rose. “Naupayak unay kenkuana,” kunana.

Saan a realistiko ti panangiladawan ti adu a sine, libro, ken popular a kanta iti ayat. No agin-innarem pay laeng ti baro ken balasang, mabalin a mariknada a pumaypayson ti arapaapda; ngem kalpasan ti sumagmamano a tawen ti panagasawada, ibagadanto a talaga a nagar-arapaapda la gayam idi! No ti panagasawa ti maysa a tao ket dina matulad ti kasasaad ti ayan-ayat iti estoria iti maysa a libro, kasla naan-anay a natungdayen ti naballigi koma a panagasawa.

Siempre, umno laeng nga adda sumagmamano a namnamaem iti panagasawa. Kas pagarigan, umno a namnamaem ti ayat, atension, ken panangsuportar ti asawam. Ngem, uray dagitoy ket mabalin a di matungpal. “Kasla mariknak a saanak a naasawaan,” kuna ni Meena, maysa nga agtutubo nga asawa idiay India. “Malmaldaangak ken mariknak a nabaybay-anak.”

Di Agkatunosan​—“Awan Nagpadaanmi”

“Gistay naan-anay nga agdumakami ken ni lakayko iti dandani amin a banag,” kuna ti maysa a babai. “Inaldaw a pagbabawyak unay ti desisionko a nakiasawa kenkuana. Talaga a dikam agkabagay.”

Gagangay a di agbayag, maduktalan ti agassawa a saanda a talaga nga agpada a kas ti impagarupda idi agin-innaremda pay laeng. “Ti panagasawa masansan nga ipalgakna dagiti kababalin a dida ammo a mismo idi baro ken balasangda pay,” kuna ni Dra. Nina S. Fields.

Kas resulta, kalpasan ti kasar, pagarupen ti dadduma nga agassawa a naan-anay a dida agkabagay. “Nupay adda sumagmamano a pagpadaan ti kayat ken personalidadda, kaaduan a tattao ti makiasawa a dakkel ti nagdumaanda iti estilo, ugali, ken kababalin,” kuna ni Dr. Aaron T. Beck. Di ammo ti adu nga agassawa a pagtunosen dagidiay a nagdumaan.

Panagsubang​—“Kanayon nga Agsinnungbatkami”

“Nasdaawkami no kasano kasansan ti panagapami​—agbinnugkawkami pay, wenno nakarkaro pay, dikam aginnuni iti adu nga aldaw,” kuna ni Cindy, idi pampanunotenna ti immuna nga al-aldaw ti pannakiasawana.

Di maliklikan ti panagsupiat iti panagasawa. Ngem kasano a mataming dagitoy? “Iti naballigi a panagasawa,” kuna ni Dr. Daniel Goleman, “siwayawaya dagiti agassawa a mangipeksa iti reklamoda. Ngem masansan a makapungtot ken makapasair ti pannakayebkas dagiti reklamo, kas panangtagibassit iti kababalin ti asawa.”

No mapasamak daytoy, ti panagtungtong ket agbalin a panagsinnungbat a mangikalintegan kadagiti panangmatmat ket agbalin nga armas dagiti sasao imbes nga alikamen a mangpasayaat iti komunikasion. Kuna ti maysa a grupo dagiti eksperto: “Maysa kadagiti makadadael unay a banag maipapan iti panagsupiat a di mamedmedan a kumaro ket no makaisawang ti agassawa iti mamagpeggad iti mismo a biag ti panagasawada.”

Kinaaleng-aleng​—“Naumakamin”

“Naumaakon a mangipampamuspusan iti panagballigi ti panagasawami,” impudno ti maysa a babai kalpasan ti lima a tawen a pannakiasawana. “Ammokon a dinto pulos agballigi. Isu a dagiti laengen annakmi ti pakaseknak.”

Naikuna a ti pudno a kasupadi ti ayat ket saan a gura no di ket kinaaleng-aleng. Kinapudnona, ti kinaaleng-aleng ket makadangran unay iti panagasawa a kas met iti gura.

Ngem nakalkaldaang ta nairuamen ti dadduma nga assawa iti awanan ayat a panagasawa ta pulos a didan namnamaen ti aniaman a panagbalbaliw. Kas pagarigan, kinuna ti maysa a lalaki a ti kinakasado iti 23 a tawen ket kaasping ti “panagtrabaho iti dimo kayat a trabaho.” Kinunana pay: “Aramidem ti amin a kabaelam iti kasta a sasaadem.” Kasta met, maysa a babai nga agnagan Wendy ti din mangnamnama nga agbalbaliw pay ni lakayna a nakiasawaanna iti piton a tawen. “Namin-adun a pinadasko,” kunana, “ket kanayon a pinaaynak. Nagleddaangak laeng. Diak kayat a mapasaran manen dayta. No mangnamnamaak, masaktanak laeng. Naim-imbag laengen a diak mangnamnama​—diak unay maragsakan, ngem uray kaskasano, saanak nga agleddaang.”

Ti pannakaupay, di panagkatunosan, panagsubang, ken kinaaleng-aleng ti sumagmamano laeng a mabalin a pakaigapuan ti awanan ayat a panagasawa. Nabatad nga ad-adu pay ti makagapu ngem nadakamat ti sumagmamano kadagitoy iti kahon iti panid 5. Aniaman ti makagapu, adda aya pangnamnamaan dagiti agassawa a kasla nasiluan iti awanan ayat a panagasawa?

[Kahon/Ladawan iti panid 5]

AWANAN AYAT A PANAGASAWA​—SUMAGMAMANO A MAKAGAPU

• Kuarta: “Nalabit panunoten ti maysa a makatulong ti panagbadyet a mamagtunos iti agassawa babaen ti panagtinnulongda a mangurnong iti birokda nga agpaay kadagiti nasken a kasapulan iti panagbiag, ket sagrapen ti bunga dagiti nagbannoganda. Ngem uray iti daytoy a banag, ti mamagtunos koma iti agassawa iti proyektoda a dua ti masansan a mamagsina kadakuada.”​—Dr. Aaron T. Beck.

• Panagbalin a Nagannak: “Naduktalanmi nga 67 porsiento kadagiti agassawa ti saan unayen a kontento iti panagasawada kalpasan a naipasngay ti inauna nga anakda, ket maminwalo a daras a masansan ti panagsupiatda. No dadduma, ti makagapu iti daytoy ket nabannog dagiti nagannak ken bassit ti panawenda para iti bagida.”​—Dr. John Gottman.

• Panangliput: “Gagangay a ti pananggulib ramanenna ti panangliput. Kinapudnona, ti panangliput ket pananggulib iti panagtalek. Gapu ta napateg ti panagtalek iti amin a naballigi ken napaut a panagasawa, pakasdaawan aya no ti panangliput dadaelenna ti relasion ti agassawa?”​—Dr. Nina S. Fields.

• Panagdenna: “Inton ipagna dagiti agassawa ti panagdiborsioda, nakaskasdaaw a maduktalan nga adu a tawenen a dida nagdenna. Iti dadduma a kaso, di pulos naipasdek ti seksual a relasion, ket iti dadduma, nakairuamanda laengen dayta tapno mapennek ti pisikal a kasapulan ti asawa.”​—Judith S. Wallerstein, clinical psychologist.

[Kahon/Ladawan iti panid 6]

KASANO A MAAPEKTARAN DAGITI ANNAK?

Ti kadi kalidad ti panagasawam apektaranna dagiti annakmo? Sumungbat iti wen ni Dr. John Gottman, a nangusigen kadagiti agassawa iti las-ud ti 20 a tawen. “Iti dua a panagadalna a sagsa-10 a tawen,” kunana, “a ti annak dagiti di naragsak nga agassawa naparpartak ti panagpitik ti pusoda bayat a makiay-ayamda ket dida makatalna. Iti panaglabas ti panawen, ti panagsupiat ti agassawa ti mangiturong iti nakapkapuy a magapuanan ti annak iti eskuelaan, kasano man ti kangato ti IQ-da.” Maisupadi iti dayta, kuna ni Dr. Gottman a ti annak dagiti agkatunosan nga agassawa “nalalaingda idiay eskuelaan ken nasaysayaat ti pannakilangenda iti kagimongan, agsipud ta naipakita kadakuada dagiti dadakkelda no kasano a tratuen ti sabsabali a tattao buyogen iti panagraem ken no kasano a tamingen ti panagsakit ti nakem.”

Adda Kadi Pangnamnamaan?

“Maysa a parikut iti nariribuk a panagasawa ket ti panamati a saanen a sumayaat ti bambanag. Ti kasta a panamati upayenna ti panagbalbaliw agsipud ta lapdannaka a mangpadas nga agaramid iti aniaman a pagsayaatan.”​—DR. AARON T. BECK.

IPAPANMO nga adda naut-ot a marikriknam isu a mapanka agpadoktor. Madanaganka​—ket gagangay laeng a kasta. Ngamin, mabalin nga agpeggad ti salun-atmo ken uray ti mismo a biagmo. Ngem, no ngay kalpasan ti eksamenasion, nasayaat ti ipadamag ti doktor ket ibagana a nupay grabe ti sakitmo, mabalin pay nga agasan. Kinapudnona, ibaga kenka ti doktor a no siaannad a surotem ti kalkalainganna a programa iti pannangan ken panagehersisio, manamnamam ti naan-anay nga iyiimbagmo. Sigurado a mabang-aranka unay ket siraragsak a surotem ti balakadna!

Idiligmo daytoy nga eksena iti maus-usig a tema. Adda kadi nasaem a marikriknam iti panagasawam? Siempre, adda latta dagiti problema ken di panagkinnaawatan iti tunggal panagasawa. Ngem ti kaadda dagiti nariribuk a kanito iti relasionyo dina kayat a sawen nga awanen ti ayat iti panagasawam. Ngem kasano ngay no agtultuloy ti nasaem a kasasaad iti adu a lawas, bulan, wenno uray tawen? No kasta, rumbeng laeng nga agbalawkan, ta napeggaden daytoy a kasasaad. Kinapudnona, ti kalidad ti panagasawam maapektaranna ti dandani amin nga aspeto ti panagbiagmo​—ken uray ti annakmo. Kas pagarigan, mapapati a ti nariribuk a panagasawa ti maysa a kangrunaan a makagapu iti panagleddaang, bassit a magapuanan, ken di pannakapasa ti annak idiay eskuelaan. Ngem, saan la a dayta. Mabigbig dagiti Kristiano a ti relasionda iti asawada maapektaranna ti relasionda a mismo iti Dios.​—1 Pedro 3:7.

Di kayat a sawen daytoy nga awanen ti pangnamnamaan a sumayaat pay ti kasasaad no adda parikutyo nga agassawa. Ti panangsaranget iti pudno a kasasaad ti panagasawa​—nga addanto dagiti pakarigatan​—ti makatulong iti agassawa a maaddaan iti umiso a panangmatmat iti problema tapno makapanunotda kadagiti solusion. Kuna ti maysa nga asawa a lalaki nga agnagan Isaac: “Diak idi napanunot a normal a saan a kanayon a naragsak ti agassawa bayat ti panagasawada. Impagarupko nga adda dakes a mapaspasamak kadakami!”

Uray pay no awanen ti ayat iti panagasawam, mabalin a masalbar dayta. Ipapantayo a nakaro ti pannakasair gapu iti nariribuk a relasion, nangnangruna no nagtultuloy dagiti problema iti adu a tawen. Ngem adda latta napigsa a pangnamnamaan. Napateg ti pakagutugotan. Mapasayaat latta ti agassawa ti kasasaadda uray no nakaro ti problema no adda napateg a pakagutugotanda a dua.a

Isu a saludsodam ti bagim, ‘Kasano kapigsa ti tarigagayko a maaddaan iti makaparagsak a relasion?’ Situtulokkayo kadi nga agassawa a mangikagumaan a mangpasayaat iti panagasawayo? Kuna ti naadaw itay a ni Dr. Beck: “Masansan a masmasdaawak no kasano kabatad a mabalin a sumayaat ti dakes a relasion no agtinnulong ti agassawa a mangkorehir kadagiti pagkuranganda ken mangpabileg kadagiti nasayaat a kalidad ti panagasawada.” Ngem no ngay saan a makitinnulong ti asawam a mangpasayaat iti panagasawayo? Wenno kasla iyaleng-alengna ti parikut? Awan kadi ti mamaay ti bukodmo a panangikagumaan a mangpasayaat iti panagasawa? Nikaanoman! “No sika ti agbalbaliw,” kuna ni Dr. Beck, “ti panagbalbaliwmo ti mangtignay iti asawam nga agbalbaliw, ket masansan a kasta ti mapaspasamak.”

Dika agdardarasudos a mangibaga a saan a mapasamak daytoy kenka. Nalabit ti kasta a negatibo a panagpampanunot ti agbalin a kadakkelan a pangta iti panagasawam! Masapul a maysa kadakayo ti mangirugi. Mabalin kadi a sikan? No narugianen, nalabit makitanto ti asawam ti pagimbagan ti pannakitinnulongna kenka tapno mapagbalinyo a naragragsak ti panagasawayo.

Ania ngarud ti mabalinyo nga aramiden​—kas indibidual wenno kas agassawa​—a mangsalbar iti panagasawayo? Nagpateg a tulong ti Biblia a mangsungbat iti daytoy a saludsod. Kitaentayo no kasano.

[Footnote]

Mabalin a Salbaren ti Panagasawam!

Aduan ti Biblia iti praktikal a pammagbaga a makagunggona kadagiti agassawa. Saan a nakaskasdaaw daytoy, ta Daydiay nangipaltiing iti Biblia ti Namunganayan met ti urnos ti panagasawa.

REALISTIKO ti panangiladawan ti Biblia iti panagasawa. Bigbigenna a ti agassawa addanto ‘rigatda’ wenno, kas ipatarus ti New English Bible, “saem ken sennaay.” (1 Corinto 7:28) Ngem, kuna met ti Biblia a ti panagasawa ket mabalin ken rumbeng a mangipaay iti rag-o ken napalaus pay ketdi a ragsak. (Proverbio 5:18, 19) Saan nga agkontra dagitoy dua a panangmatmat. Ipakitada laeng a nupay adda dagiti nakaro a problema, mabalin latta a maaddaan ti agassawa iti nasinged ken nadungngo a relasion.

Awan kadi dayta iti panagasawam? Artapan kadi ti saem ken pannakaupay ti kinasinged ken rag-o, a dati a kasasaad ti relasionyo? Nupay awanan ayat ti panagasawam iti adun a tawen, mabalin nga isubli dayta. Siempre, masapul nga agbalinka a realistiko. Saan a maragpat ti imperpekto a lalaki ken babai ti perpekto a panagasawa. Nupay kasta, addada addang a maaramidam tapno mabalbaliwan dagiti negatibo a mapaspasamak.

Bayat a basbasaem daytoy nga artikulo, padasem nga ilasin dagiti punto a nangnangruna nga agaplikar iti panagasawam. Imbes nga ipamaysam dagiti pagkapuyan ti asawam, mangpilika ti sumagmamano a singasing a mabalinmo nga aramiden, ket iyaplikarmo dagiti Nainkasuratan a balakad. Nalabit matakuatamto nga ad-adu ti pangnamnamaan a mangpasayaat iti panagasawam ngem iti impagarupmo.

Pagsasaritaantayo nga umuna ti kababalin ta nakapatpateg ti panangmatmatmo iti pannakikumit ken ti rikriknam iti asawam.

Ti Panangmatmatmo iti Pannakikumit

Nasken nga agpaut ti panangmatmatmo no kayatmo a pasayaaten ti panagasawam. Ngamin, ti urnos a panagasawa ket dinisenio ti Dios a mamagtipon iti dua a tao. (Genesis 2:24; Mateo 19:4, 5) No kasta, ti relasionmo iti asawam ket saan a kas iti trabaho a mabalinmo ti agikkat wenno apartment a mabalinmo a panawan babaen laeng ti panangipatingga iti kontrata wenno ipapanawmo. Imbes ketdi, idi nangasawaka wenno nakiasawaka sipapasnek nga inkarim a tumiponka iti asawam, aniaman ti mapasamak. Ti napasnek a pannakikumit ket maitunos iti kinuna ni Jesus agarup 2,000 a tawenen ti napalabas: “Ti pinagsinnangol ti Dios saan koma a pagsinaen ti tao.”​—Mateo 19:6.

Nalabit kunaen ti dadduma, “Bueno, agtiptiponkami pay laeng. Saan kadi a pammaneknek daytoy a naikumitkami pay laeng iti maysa ken maysa?” Nalabit. Ngem, kas naibaga iti pangrugian daytoy a serye, dadduma nga agassawa ti agtalinaed iti nariribuk a kasasaad a nasiluan iti awanan ayat a panagasawa. Ti kalatmo ket tapno agbalin a naragsak ti panagasawam, saan laeng nga agpaut. Ti pannakikumit rumbeng nga iparangarangna ti kinasungdo saan laeng nga iti urnos ti panagasawa no di ket iti tao a nagkariam nga ayaten ken ipateg.​—Efeso 5:33.

Dagiti ibagam iti asawam mabalin nga ipalgakda ti kinapasnek ti pannakikumitmo. Kas pagarigan, no agsubang ti dadduma nga agassawa, agdarasudosda a mangibaga iti: “Panawankan!” wenno “Agbirokak ti sabali a mangipateg kaniak!” Uray no di maipaypayso dagita a maisawang, pakapuyenda ti pannakikumit, ta ipamatmat dayta a sisasagana a sumina wenno pumanaw ti nangibaga kadagitoy.

Tapno maisubli ti panagpinnateg iti panagasawam, dika agisawang kadagita a pangta no agtungtongkayo. Ngamin, papintasem kadi ti maysa nga apartment no ammom nga iti aniaman nga aldaw ket panawam dayta? Apay, ngarud a namnamaem a pasayaaten ti asawam ti panagasawayo no saan gayam nga agpaut dayta? Sipapasnek nga ikagumaam ti agbirok kadagiti solusion.

Kastoy ti inaramid ti maysa a babai kalpasan ti nariribuk a pannakitiponna iti asawana. “No dadduma, nupay kagurgurak ni lakayko, diak pinanunot a sinaan,” kunana. “Aniaman ti dakes a napasamak, rinisutmi dayta. Ket ita, kalpasan ti dua a tawen a nariribuk unay a panagtipon, sipapasnek a maibagak a talaga a naragsakkami manen.”

Wen, ti pannakikumit kaipapananna ti panagbinnulig​—saan laeng a panagkadua no di ket panagtinnulong a mangibanag iti kalatyo a dua. Nupay kasta, nalabit mariknam nga iti kastoy a kasasaad, rebbengem laeng ti mamagtalinaed iti panagasawam. No kasta, dika maupay. Nalabit mabalin pay a maisubli ti panagpinnategyo. Kasano?

Panangpadayaw iti Asawam

Kuna ti Biblia: ‘Ti panagasawa nadayaw koma iti isuamin.’ (Hebreo 13:4; Roma 12:10) Dagiti porma ti sao a Griego a naipatarus ditoy a “nadayaw” ket naipatarus iti sabali a paset ti Biblia a kas “patpatgen,” “ilalaen,” ken “napateg.” No ipatpategtayo ti maysa a banag, aywanantayo a naimbag dayta. Nalabit napaliiwmon nga agpayso dayta iti maysa a lalaki nga addaan iti kabarbaro a nangina a lugan. Taginayonenna a nasileng ken nasayaat ti andar ti napateg a luganna. Para kenkuana, dakkel a parikut ti uray sangkabassit a gasgas! Kasta met laeng ti panangaywan ti dadduma a tattao iti salun-atda. Apay? Agsipud ta ipatpategda ti pagimbaganda, ket kayatda a saluadan dayta.

Ipakitam ti kasta met laeng a panangsaluadmo iti panagasawam. Kuna ti Biblia a ti ayat “inanamaenna ti amin a bambanag.” (1 Corinto 13:7) Imbes a sumukoka​—ket pagarupem nga awanen ti pangnamnamaan a sumayaat pay ti kasasaad ken ibagam a “Talaga a dikam agin-innayat,” “Ubingkam unay a nagasawa,” wenno “Dikam ammo idi ti inar-aramidmi”​—apay a dika mangnamnama a sumayaat dagiti kasasaad ket ikagumaam a pasayaaten ken urayen a siaanus dagiti resultana? “Adu kadagiti klientek ti mangibaga, ‘Diak maibturanen!’” kuna ti maysa a mamalbalakad kadagiti agassawa. “Imbes nga usigenda ti relasion tapno makitada no ania dagiti nasken a pasayaatenda, dagus nga ipatinggadan ti panagasawada, agraman dagiti prinsipio a pagpadaanda, ti adu a kapadasanda, ken aniaman a namnama iti masanguanan.”

Ania dagiti kapadasanyo nga agassawa? Kasano man ti rigat a napasaran iti relasionyo, sigurado nga adda dagiti naragsak a tiempo a nagkaduakayo, makaay-ayo a nagapuananyo, ken karit a sinarangetyo. Panunotem dagitoy nga okasion, ket ipakitam a padayawam ti panagasawam ken ti asawam babaen ti sipapasnek a panangpasayaat iti relasionyo. Ipakita ti Biblia nga interesado unay ni Jehova a Dios iti wagas ti panangtrato ti agassawa iti maysa ken maysa. Kas pagarigan, idi kaaldawan ni Malakias, binabalaw ni Jehova dagiti lallaki a nanggulib kadagiti assawada ta kayatda laeng nga isina ida. (Malakias 2:13-16) Kayat dagiti Kristiano a ti panagasawada ket mangipaay iti pakaidayawan ni Jehova a Dios.

Panagsubang​—Kasano Kakaro?

Ti kangrunaan a parikut iti awanan ayat a panagasawa ket di ammo a tamingen dagiti agassawa ti panagsubangda. Tangay awan ti dua a tao nga eksakto nga agpada, sagpaminsan nga agsubang ti amin nga agassawa. Ngem bayat ti adu a tawen, maduktalan dagiti agassawa a kanayonda nga agsubang, a limmammiisen ti panaginnayatda. Mabalin nga ibagada payen, ‘Dikam la ngamin agkatunosan. Agkaraapakami!’

Ngem, dika ipalubos a ti laeng panagsubang ti mamagpatingga iti panagasawayo. Ti kuestion ket, Kasano a mataming ti panagsubang? Iti naballigi a panagasawa, nasursuro ti agassawa a pagsaritaan dagiti problemada, a dida agbalin a “nasinged nga agkabusor” kas kuna ti maysa a doktor.

“Pannakabalin ti Dila”

Pagtungtungtonganyo kadi nga agassawa dagiti problemayo? Rumbeng a situtulokkay a dua nga agtungtong maipapan kadagitoy. Kinapudnona, maysa a paglaingan dayta​—banag a makapakarit a sursuruen. Apay? Ti maysa a makagapu ket amintayo ti sagpaminsan a “maitibkol iti sao” gapu iti kinaimperpekto. (Santiago 3:2) Maysa pay, dimmakkel ti dadduma iti pagtaengan a kanayon nga agunget ti ama wenno inada. Manipud iti kinaubing, impagarupda a gagangay laeng ti panagunget ken nabassawang a panagsasao. Ti ubing a lalaki a mapadakkel iti kasta a kasasaad ket mabalin a dumakkel nga agbalin a “managunget,” maysa a tao nga “agannayas nga agpungtot.” (Proverbio 29:22) Kasta met, ti ubing a babai a dumakkel iti kasta a kasasaad nalabit agbalin a “naulpit-panagsasaona ken naalipunget.” (Proverbio 21:19, The Bible in Basic English) Narigat nga iwaksi dagiti naigaeden a panagpampanunot ken pannakilangen.a

No kasta, mainaig iti panangkontrol iti panagsubang ti panangsursuro kadagiti baro a pamay-an ti panangyebkas iti kapanunotan. Napateg daytoy a banag, ta kuna ti proverbio ti Biblia: “Ti ipapatay ken biag addada iti pannakabalin ti dila.” (Proverbio 18:21) Wen, nupay kasla di napateg, ti wagas ti pannakisaritam iti asawam posible a madadaelna ti relasionyo wenno mapalagdana dayta. Kuna ti sabali pay a proverbio: “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan, ngem ti dila dagidiay masirib ket makapaimbag.”​—Proverbio 12:18.

Uray no ti asawam ti kangrunaan a mapabasol, panunotem ti isawangmo no agsubangkayo. Makasair kadi ti sasaom, wenno makapaimbag? Makapapungtot kadi wenno makaep-ep iti pungtot? “Ti sao a makapasakit parnuayenna ti unget,” kuna ti Biblia. Maisupadi iti dayta, “ti maysa a sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot.” (Proverbio 15:1) Dagiti makapasakit a sasao​—nupay naalumamay ti pannakaisawangda​—rubrobanda ti pungtot.

Siempre, no adda mangriribuk kenka, adda kalintegam nga iyebkas dayta. (Genesis 21:9-12) Ngem mayebkasmo dayta a dika mangpabain, manginsulto, ken mangtagibassit. Ikagumaam a saan nga ibaga iti asawam dagiti sasao a kas iti “kaguraka” wenno “diak la koma nakias-asawa idin kenka.” Ket nupay no saan nga espesipiko a ti panagasawa ti salsalaysayen idi ti Kristiano nga apostol a ni Pablo, nainsiriban a liklikan dagiti inawaganna a “panagdedebate maipapan iti sasao” ken “nagubsang a panagsubang maipapan iti babassit a bambanag.”b (1 Timoteo 6:4, 5) No kasta ti panagsao ti asawam, di maiparbeng a kasta met ti panagsungbatmo. No mabalin kenka, makikappiaka laengen.​—Roma 12:17, 18; Filipos 2:14.

Aminentayon a narigat a kontrolen ti panagsao no makaunget ti maysa. “Ti dila maysa nga apuy,” kuna ti mannurat iti Biblia a ni Santiago. “Awan asinoman iti sangatauan ti makapaamo iti dayta. Maysa a di matngelan a makadangran a banag, napno dayta iti makapapatay a sabidong.” (Santiago 3:6, 8) Ania ngarud ti maaramidam no makapungtotkan? Imbes a rubrobam ti panagsubangyo, kasano ti pannakisaritam iti asawam tapno dikay agsubang?

Panangmedmed iti Panagsubang

Naduktalan ti dadduma a nabambannayatda nga agpungtot ken nalaklaka a pagsaritaanda dagiti problema no ipaganetgetda no kasano a naapektaran ti riknada imbes a ti panagtignay ti asawada. Kas pagarigan, mas epektibo nga amang no ibagam ti “Nasairak iti imbagam” imbes a “Sinaktannak” wenno “Nasaysayaat koma ti imbagam ngem iti dayta.” Siempre, no iyebkasmo ti riknam, saan koma a makarurod wenno manglais ti tono ti bosesmo. Ti koma panggepmo ket mangipaganetget iti parikut imbes a mangpabasol iti tao.​—Genesis 27:46–28:1.

Mainayon pay, kanayon a laglagipem nga adda “tiempo ti panagulimek ken tiempo ti panagsao.” (Eclesiastes 3:7) No aggiddan nga agsao ti dua a tao, awan ti dumngeg, ket awan ti matinong. Isu a no batangmo ti umimdeng, ‘nasiglatka koma maipapan iti panagdengngeg, nainayad maipapan iti panagsao.’ Napateg met a ‘nabannayatka maipapan iti panagpungtot.’ (Santiago 1:19) Dika patien ti tunggal nasakit nga isawang ti asawam; ket di koma “agdarasudos iti espiritum nga agrurod.” (Eclesiastes 7:9) Imbes ketdi, ikagumaam a tarusan ti nakaigapuan ti sasao ti asawam. “Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna,” kuna ti Biblia, “ket kinapintas iti biangna ti panangpalabas iti salungasing.” (Proverbio 19:11) Ti pannakatarus makatulong iti agassawa a mangsukimat iti nakaigapuan ti panagsubangda.

Kas pagarigan, no agreklamo ti asawa a babai nga awanen ti panawen ti asawana kenkuana, daytat’ saan laeng a maipapan iti kaadu ti tiempo. Mabalin a daytat’ nangnangruna a maipapan iti riknana a kasla nabaybay-an wenno di maipatpateg. Umasping iti dayta, no agreklamo ti lalaki maipapan kadagiti di naiplano a ginatang ti asawana, nalabit daytat’ saan laeng a maipapan iti kaadu ti nagasto a kuarta. Mabalin a daytat’ nangnangruna a maipapan iti di pannakayuman kenkuana ti desision. Ti asawa a mannakaawat saanna laeng a risuten ti parikut no di ket sukimatenna ti puon ti parikut.​—Proverbio 16:23.

Nalaka kadi a sawen ngem narigat nga aramiden? Talaga! No dadduma, uray aramidem ti amin a kabaelam, addanto latta nasakit a maisawangmo ken makapungtotkanto latta. No mapasamaken daytoy, nalabit nasken a surotem ti balakad ti Proverbio 17:14: “Sakbay a tumbuak ti riri, pumanawkan.” Awan ti pagdaksan ti panangitantan iti panagtungtong agingga a nalamiisen ti ulom. No dikay makapagsarita iti natanang, nalabit nasayaat no adda nataengan a gayyem a kaduayo tapno tumulong a mangusig ken manglawlawag iti dikay pagkinnaawatan.c

Taginayonem ti Realistiko a Panangmatmat

Dika koma maupay no ti panagasawam ket saan a kas iti inarapaapmo idi agin-innaremkay pay laeng. Kuna ti maysa a grupo dagiti eksperto: “Para iti kaaduan a tattao, saan a kanayon a naragsak ti panagasawa. No dadduma naragsak dayta ken nakarigrigat no dadduma.”

Wen, nalabit, ti panagasawa ket saan a kas iti panaginnayat nga estoriaen ti maysa a libro, ngem saan a kasapulan nga agbalin a trahedia. Nupay addada panawen a masapul laeng nga aginnanuskayo, addada met tiempo a basta lipatenyon dagiti dikay pagkinnaawatan ket tagiragsakenyo ti panagkadua, panaglinglingay, ken panagtungtongyo a kas aggayyem. (Efeso 4:2; Colosas 3:13) Dagitoy ti tiempo a mabalinyo a pabaraen manen ti limmamiisen a panaginnayatyo.

Laglagipenyo a saan a mabalin a maaddaan ti dua nga imperpekto a tattao iti perpekto a panagasawa. Ngem mabalin a makasarakda iti kinaragsak. Kinapudnona, uray pay iti sidong ti pakarigatan, mabalin a gubuayan iti napalalo a pannakapnek ti relasionyo nga agassawa. Maysa a banag ti sigurado: No agpadakayo nga agassawa a mangikagumaan ken situtulok a makibagay ken mangsapul iti pagimbagan ti sabali, adda naimbag a rason a pamatian a mabalin a salbaren ti panagasawayo.​—1 Corinto 10:24.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 12]

Makasair kadi ti sasaom, wenno makapaimbag?

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 10]

IPALLADAWMO A SIAANNAD TI BOLA

Kuna ti Biblia: “Ti panagsaoyo kankanayon koma a mabuyogan iti kinaparabur, natemplaan iti asin, tapno ammoyo no kasano ti rebbengyo nga isusungbat iti tunggal maysa.” (Colosas 4:6) Talaga nga agaplikar daytoy iti panagasawa! Kas pagarigan: Iti ay-ayam a panagsinnippaw, ipalladawmo ti bola iti pamay-an a nalaka a masippaw. Dika basta ipurruak dayta iti nakapigpigsa nga uray la a madangran ti kaay-ayammo. Iyaplikarmo dayta met la a prinsipio no kasaritam ti asawam. Ti panangisawang kadagiti makapasakit a sasao ket agtungpal laeng iti panagsakit ti nakem. Imbes a kasta, agsaoka iti makaay-ayo a mabuyugan iti kinaparubur tapno maawatan ti asawam ti kayatmo nga ipaganetget.

[Kahon/Ladawan iti panid 11]

LAGIPEM!

Basaem dagiti napalabas a surat ken kard. Buyaem dagiti retrato. Saludsodam ti bagim, ‘Ania ti nakaallukoyak iti asawak? Ania dagiti galadna a nagustuak unay? Ania idi dagiti inar-aramidmi a dua? Ania dagiti namagkatawa kadakami?’ Kalpasanna, pagsaritaanyo nga agassawa dagitoy a pakalaglagipan. Ti saritaan a mairugi babaen ti sasao a “Malagipmo kadi idi . . . ?” mabalin a makatulong kadakayo nga agassawa a mangisubli manen iti rikrikna a tinagiragsakyo idi.

[Kahon iti panid 12]

BARO NGA ASAWA, PAREHO A PROBLEMA

Dadduma nga assawa a makarikna a nasiluanda iti di nadungngo a panagasawa ket magargari a mangasawa wenno makiasawa manen iti sabali. Ngem kondenaren ti Biblia ti pannakikamalala, a kunaenna a ti tao a mangaramid iti kastoy a basol “awanan iti puso [“maag,” New English Bible]” ken ‘dadaelenna ti kararuana.’ (Proverbio 6:32) Inton agangay, ti di agbabawi a mannakikamalala mapukawna ti anamong ti Dios​—ti kadaksan a klase ti pannakadadael a mabalin a mapasamak.​—Hebreo 13:4.

Maipakita met iti dadduma a pamay-an ti naan-anay a kinamaag ti pannakikamalala. Maysa pay, ti mannakikamalala a makiasawa wenno mangasawa manen mabalin nga agparikutto latta kadagiti problema a napasaranna iti immuna a panagasawana. Adda pay sabali a banag a mausig nga imbaga ni Dra. Diane Medved: “Ti immuna a naammuan ti baro nga asawam maipapan kenka ket sidadaanka a di agmatalek. Ammona a kabaelam a guliban daydiay nagkariam a dayawen. Ammona a nalaingka nga agrason, a mabalin a tallikudam ti pannakikumitmo. Ammona a nalakaka a masiluan iti kinaragsak wenno iti panangpennek iti kayatmo. . . . Kasano ngarud a maammuan ti baro nga asawam a dikanto magargari manen a makikamalala?”

[Kahon iti panid 14]

WISDOM FROM BIBLE PROVERBS

• Proverbio 10:19: “Iti kinaruay ti sasao saan a maaw-awan ti salungasing, ngem daydiay mangmedmed kadagiti bibigna agtigtignay a simamasirib.”

No marurodka, mabalin a dakdakes ti ibagam ngem iti kayatmo a sawen ket kalpasanna pagbabawyamto met laeng.

• Proverbio 15:18: “Ti managpungtot a tao gutugotenna ti rinnupir, ngem daydiay nabannayat nga agunget pagulimekenna ti panagririri.”

Dagiti makasair a pammabasol gutugotenda laeng ti panagikalintegan ti asawam, idinto ta ti naanus a panagimdeng tulongannakayo a dua a mangrisut iti parikut.

• Proverbio 17:27: “Ti asinoman a mangmedmed iti sasaona agtagikua iti pannakaammo, ket ti tao nga addaan panangilasin nalamiis ti espirituna.”

No madlawmo nga addan ti marurod, nasaysayaat nga amang no agulimekka tapno maliklikam ti nakaro a panagsupiat.

• Proverbio 29:11: “Isuamin nga espirituna ti iyesngaw ti maysa a maag, ngem daydiay masirib patalnaenna dayta agingga iti kamaudianan.”

Nasken ti panagteppel. Ti nakas-ang a panagsao a buyogen ti pungtot mapagurana laeng ti asawam.