Kapitulo 117

Pannakatuok Idiay Minuyongan

IDI nalpas a nagkararag ni Jesus, isu ken dagiti 11 a matalek nga apostolna nagkankantada ti kanta a pangdaydayaw ken Jehova. Kalpasanna bimmabadan manipud iti makingngato a siled, a rimmuarda iti nalamiis a kasipngetan ti rabii, sada nagturong iti Ginget ti Cedron nga aglayon Betania. Ngem idiay dalanda, nagsardengda iti paborito a disso, ti hardin ti Getsemani. Adda daytoy idiay wenno iti kaparanget ti Bantay dagiti Olivo. Masansan a nakisinnarak ni Jesus kadagiti apostol ditoy iti nagbabaetan dagiti kayo ti olivo.

Imbatina ti walo kadagiti apostol​—nalabit idiay asideg ti ruangan ti minuyongan​—binilinna ida: “Agtugawkayo ditoy bayat ti ipapanko idiay nga agkararag.” Sana inkuyog dagiti tallo​—da Pedro, Santiago, ken Juan​—ket nagtultuloyda agingga idiay uneg ti minuyongan. Ni Jesus nagladingit ken nasikoran unay. “Ti kararuak silaladingit unay, agingga iti ipapatay,” kunana kadakuada. “Agbatikay ditoy ket makipagpuyatkay kaniak.”

Ket nagpasango pay bassit, nagparintumeng ni Jesus iti daga ket bayat a sidudumog nangrugi a nagkararag a sipapasnek: “Ama, no mabalin lumabas koma kaniak daytoy a kopa. Ngem saan a kas iti kayatko, no di kas iti kayatmo.” Aniat’ kayatna a sawen? Apay a “silaladingit unay, agingga iti ipapatay”? Agsansanuden aya manipud pangngeddengna a matay ken mangipaay iti subbot?

Saan a pulos! Saan nga idawdawat ni Jesus nga isut’ maispal ken patay. Uray pay ti panunot a liklikan ti ipapatay kas daton, a naminsan insingasing ni Pedro, ket makapasubkar kenkuana. Imbes ketdi, isut’ agtutuok gaput’ panagamakna a ti wagas ti mabiiten nga ipapatayna​—kas maysa a nakaap-aprang a kriminal​—ket mangyeg pakaumsian iti nagan ni Amana. Marikriknana nga iti sumagmamano laengen nga oras isut’ mailansan iti kayo kas ti kadadaksan a kita ti tao​—maysa manangtabbaaw iti Dios! Daytoy ti mangtutuok unay kenkuana.

Kalpasan ti naunday a panagkararagna, nagsubli ni Jesus ket nasarakanna dagiti tallo nga apostol a matmaturog. Kasasaona ni Pedro, kunana: “Saanyo aya a mabalin ti makipagpuyat kaniak iti maysa nga oras? Agpuyatkayo ken agkararagkayo, tapno dikay sumrek iti pannakasulisog.” Iti panangbigbigna, nupay kasta, iti rigat a laklak-amenda ken ti kinarabiinan, kunana: “Pudno a ti nakem adda a sireregta, ngem ti lasag nakapuy.”

Ni Jesus napan manen iti maikadua ket indawatna iti Dios nga ikkaten kenkuana “daytoy a kopa,” kayatna a sawen, ti intuding ni Jehova a paset, wenno pagayatanna, para kenkuana. Idi nagsubli, nasarakanna manen dagiti tallo a matmaturog idinto nga agkarkararagda koma tapno saanda a sumrek iti pannakasulisog. Idi nakisao ni Jesus kadakuada, saanda nga ammo ti isungbatda.

Iti kamaudiananna, iti maikatlo, immadayo ni Jesus, iti kalalainganna, ket bayat a sipaparintumeng, ken buyogen ti nasged nga araraw ken lulua, isut’ nagkararag: “Ama, no mabalin, lumabas koma kaniak daytoy a kopa.” Marikna unay ni Jesus ti ut-ot gaput’ pakaumsian iti nagan ni Amana a patauden ti ipapatayna a kasla kriminal. Wen, ti pannakaidarum kas manangtabbaaw​—daydiay mangilunlunod iti Dios​—nadagsen unay nga ibaklay!

Nupay kasta, intultuloy ni Jesus ti nagkararag: “Ngem saan a kas iti kayatko, no di kas iti kayatmo.” Situtulnog nga impasakup ni Jesus ti pagayatanna iti pagayatan ti Dios. Iti daytoy, nagparang ti anghel manipud langit ket pinabilegna babaen kadagiti makaparegta a sasao. Mabalin, imbaga ti anghel ken Jesus nga isut’ addaan anamong ni Amana.

Kaskasdi, anian a dagsen ti adda nga annongen ni Jesus! Ti mismo a biagna nga agnanayon ken ti intero a natauan a rasa agpegpeggad. Ti emosional a rigat napalalo unay. Gapuna intultuloy ni Jesus ti nagkararag a napaspasnek pay, ket ti ling-etna nagtedted iti daga a kasla dara. “Nupay karkarna unay daytoy a pasamak,” kunat’ The Journal of the American Medical Association, “ti nadara a ling-et . . . mabalin a mapasamak iti emosional unay a kasasaad.”

Kalpasanna, nagsubli ni Jesus iti maikatlo a daras kadagiti apostolna, ket nasarakanna ida manen a matmaturog. Napaksuyanda unay gaput’ nakaro a sennaay. “Iti kastoy nga oras matmaturogkayo ken agin-inanakayo!” kinunana. “Isunan! Ti oras asidegen! Adtoy! Ti Anak ti tao maiyawat kadagiti im-ima dagiti managbasol. Tumakderkayo, intayon. Adtoy! Asideg daydiay mangyawaten kaniak.”

Bayat nga agsasao pay, immasidegen ni Judas Iscariote, a kinuyog ti dakkel a bunggoy a nakaawitda kadagiti aluten ken silsilaw ken ig-igam. Mateo 26:30, 36-47; 16:21-23; Marcos 14:26, 32-43; Lucas 22:39-47; Juan 18:1-3; Hebreo 5:7.

▪ Kalpasan ti ipapanawda iti makingngato a siled, sadinot’ nangiturongan ni Jesus kadagiti apostol, ket aniat’ aramidenna sadiay?

▪ Bayat nga agkarkararag ni Jesus, aniat’ ar-aramiden dagiti apostol?

▪ Apay a matuokan ni Jesus, ket aniat’ indawatna iti Dios?

▪ Aniat’ ipampamatmat ti panagbalin ti ling-et ni Jesus kas tedted ti dara?

Kapitulo 118

Pannakaliput ken Pannakatiliw

NAPALABASEN ti tengngat’ rabii idi inturong ni Judas ti dakkel a bunggoy dagiti soldado, pangulo a papadi, dagiti Fariseo, ken dadduma pay idiay minuyongan ti Getsemani. Immanamong dagiti papadi a bayadanda ni Judas ti 30 a kapisi ti pirak tapno liputanna ni Jesus.

Sakbay daytoy, idi napagtalaw ni Judas manipud pannangan ti Paskua, nalawag nga isut’ nagdiretso kadagiti pangulo a papadi. Dagus nga inurnongda dagiti mismo nga opisialesda, agraman ti maysa a bunggoy dagiti soldado. Nalabit immuna nga inturong ida ni Judas idiay nangrambakan ni Jesus ken dagiti apostolna iti Paskua. Gapu ta nakitada a nakapanawdan, ti dakkel a bunggoy a nagtagiigam ken agaw-awit kadagiti pagsilawan ken aluten simmurotda ken Judas idiay ruar ti Jerusalem ket bimmallasiwda iti Ginget ti Cedron.

Bayat nga indauluan ni Judas ti bunggoy a sumang-at idiay Bantay dagiti Olivo, masiguradona no sadinot’ pakasarakan ken Jesus. Bayat ti napalabas a lawas, bayat nga agsublisubli da Jesus ken dagiti apostolna iti Betania ken Jerusalem, masansan nga agsarsardengda idiay minuyongan ti Getsemani tapno aginana ken agpapatang. Ngem, ita, ta nalabit nailemmeng ni Jesus iti kinasipnget iti sirok dagiti kaykayo nga olivo, kasano nga isut’ mailasin dagiti soldado? Mabalin a dida pay nakitkita idi. Gapuna, nangted pagilasinan ni Judas, a kunkunana: “No asino ti agepak, daydiay isunto; isu tiliwenyo ket ipanyo nga aywananyo a naimbag.”

Indauluan ni Judas ti dakkel a bunggoy a simrek iti minuyongan, nakitana ni Jesus ken dagiti apostolna, ket dimmiretso kenkuana. “Naimbag nga aldawmo, Rabbi!” kunana ket isut’ inagepanna a sidudungngo unay.

“Gayyem, agpaay iti ania a panggep nga addaka?” insaludsod ni Jesus. Sa, sungsungbatan ti saludsodna met laeng, kunana: “Judas, iti maysa nga agep iyawatmo ti Anak ti tao?” Ngem husto daytan maipapan ti manangliliputna! Immaddang ni Jesus tapno agparang iti lawag dagiti sumsumged nga aluten ken pagsilawan sana insaludsod: “Siasino ti sapulenyo?”

“Ni Jesus a Nazareno,” insungbatda.

“Siak,” insungbat ni Jesus, bayat a sitatakder a situtured iti imatangda amin. Nasdaawan iti kinaturedna ken gapu ta dida ammo ti aramidenna, nagsanud dagiti lallaki ket napasagda iti daga.

“Kinunak kadakayo a siak,” sikakalma nga intuloy ni Jesus. “No siak ngarud ti sapulenyo, baybay-anyo a pumanaw dagitoy.” Di nabayag sakbay ti kaaddada idiay makingngato a siled, imbaga ni Jesus ken Amana iti kararag nga inaywananna dagiti matalek nga apostolna ket awan uray maysa kadakuada ti napukaw “malaksid daydiay anak ti pannakadadael.” Gapuna, tapno matungpal ti saona, indawatna a mapalubosan koma a pumanaw dagiti pasurotna.

Idi mapasublin dagiti soldado ti kinakalmada, a timmakderda ken rinugianda a baluden ni Jesus, nailasin dagiti apostol no aniat’ mapasamaken. “Apo, tumagbatkami aya babaen iti kampilan?” insaludsodda. Sakbay a makasungbat ni Jesus, ni Pedro, a mangig-iggem ti maysa kadagiti dua a kampilan nga ikuykuyog dagiti apostol, inatakarna ni Malco, a tagabu ti kangatuan a padi. Ti panangtagbat ni Pedro nailisi iti ulo ti tagabu ngem napingas ti makanawan a lapayagna.

“Bay-anyo agingga itoy,” kuna nga imballaet ni Jesus. Sinagidna ti lapayag ni Malco, ket inagasanna ti sugat. Sa nangisuro iti importante a leksion, a binilinna ni Pedro: “Ipulangmo ta kampilanmo iti kalubanna, ta isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan. Wenno pagarupem aya a diak mabalin ti agdawat ken Amak tapno ikkannakto ti nasurok a sangapulo ket dua a lehion dagiti anghel?”

Situtulok ni Jesus a matiliw, ta inlawlawagna: “Ngem kasanonto ngarud ti pannakatungpal dagiti Sursurat a masapul a maaramid ti kastoy?” Sana innayon: “Ti kopa nga inted ni Ama kaniak, diak aya rebbeng nga inuman?” Isut’ umanamong a naan-anay iti pagayatan ti Dios kenkuana!

Kalpasanna nagsao ni Jesus iti taripnong. “Immaykayo aya a nagtagikampilan ken nagtagipang-or a mangtiliw kaniak kas bumusor iti maysa a tulisan?” insaludsodna. “Kadagiti isuamin nga aldaw nagtugtugawak idiay templo a mangisursuro, ket didak tiniliw. Ngem amin daytoy naaramid tapno matungpal ti sursurat dagiti mammadto.”

Iti kasta ti kompania ti soldado ken ti kumander ti militar ken opisiales dagiti Judio tiniliwda ni Jesus ket pinarautanda. Idi makitada daytoy, pinanawan dagiti apostol ni Jesus ket nagtalawda. Nupay kasta, maysa nga agtutubo a lalaki​—nalabit isu ni adalan a Marcos​—nagtalinaed iti ummong dagiti tattao. Nalabit nga isut’ adda idi idiay pagtaengan a nangrambakan ni Jesus ti Paskua ket kalpasanna sinurotna dagiti adu a tattao manipud sadiay. Ita, nupay kasta, isut’ nailasinda, ket pinadasda a tiliwen. Ngem inuksobna ti pagan-anayna a lienso ket timmaray a naingpis laeng ti adda a kawesna. Mateo 26:47-56; Marcos 14:43-52; Lucas 22:47-53; Juan 17:12; 18:3-12.

▪ Apay a sigurado ni Judas a mabirukanna ni Jesus idiay minuyongan ti Getsemani?

▪ Kasanot’ panangiparangarang ni Jesus ti pannakaseknanna kadagiti apostolna?

▪ Kasanot’ panangidepensa ni Pedro ken Jesus, ngem aniat’ imbaga ni Jesus ken Pedro maipapan iti dayta?

▪ Kasanot’ panangipalgak ni Jesus nga isut’ umanamong a naan-anay iti pagayatan ti Dios kenkuana?

▪ Idi pinanawan dagiti apostol ni Jesus, asinot’ nagbati, ket aniat’ napasamak kenkuana?

Kapitulo 119

Naiyeg ken Annas, Kalpasanna ken Caifas

NI Jesus, a sirereppet kas gagangay a kriminal, naiturong ken Annas, ti maimpluensia a dati a nangato a padi. Ni Annas ti nangato a padi idi ni 12-años nga ubing a Jesus pinagsiddaawna dagiti mannursuro a rabbiniko idiay templo. Sumagmamano kadagiti annak a lallaki ni Annas ti nagserbi kas nangato a papadi iti kamaudianan, ket iti agdama ni manugangna a Caifas ti mangig-iggem iti dayta a posision.

Nalabit umuna a naiturong ni Jesus idiay pagtaengan ni Annas gaput’ nabayag a kinatan-ok ti kangrunaan a padi iti narelihiusuan a panagbiag dagiti Judio. Daytoy nga idadagas a mangkita ken Annas ti nangted tiempo ken Nangato a Padi a Caifas a mangurnong iti Sanhedrin, ti 71-miembro a nangato a pangukoman ti Judio, agraman panangurnongna kadagiti natiri a saksi.

Ita ni Annas a kangatuan a padi nagsaludsod ken Jesus maipapan kadagiti adalanna ken iti sursurona. Nupay kasta, insungbat ni Jesus: “Siak nagsaoak iti napanayag iti lubong iti publiko. Agnanayon a nangisursuroak idiay sinagoga ken idiay templo, isu a paguurnongan amin dagiti Judio; ket awan ti sinaok iti nalemmeng. Apay-apay siak ti pagimtuodam? Imtuodem kadagiti nagdengngeg no ania ti insaok kadakuada. Adtoy! Dagitoy ammoda ti sinaok.”

Iti daytoy, maysa kadagiti opisial a sitatakder iti asideg ni Jesus ti nangtungpa kenkuana, a kunkunana: “Kasta ti isusungbatmo iti kangatuan a padi?”

“No dakes ti panagsaok,” insungbat ni Jesus, “paneknekam ti kinadakes; ngem no naimbag, apay-apay a saktannak?” Kalpasan daytoy a panagsinnungbat, ni Annas imbaonnan Jesus a sirereppet ken Caifas.

Iti daytoyen a kanito amin dagiti kangrunaan a papadi ken dagiti panglakayen ken dagiti eskriba, wen, ti intero a Sanhedrin, mangrugidan nga agtataripnong. Ti pagtataripnonganda ket kaawatan idiay pagtaengan ni Caifas. Ti panangangay ti kasta a panangukom iti rabii ti Paskua ket nalawag a maibusor iti linteg ti Judio. Ngem daytoy dina linapdan dagiti narelihiusuan a papangulo manipud dakes a panggepda.

Adu a lawlawas sakbayna, idi pinagungar ni Jesus ni Lazaro, nalpas a naikeddengen ti Sanhedrin iti bagbagida nga isut’ masapul a matay. Ket dua laeng nga aldaw sakbayna, iti Mierkoles, nagkukumploten dagiti narelihiusuan nga agtuturay a tiliwen ni Jesus babaen iti kinasikap tapno papatayenda. Agasenyo, isut’ aktual a nakondenaren sakbay ti pannakaukomna!

Madaman a pagregreggetanda ti agsapul kadagiti saksi a mangted natiri a pammaneknek tapno makaibangonda ti kaso kontra ken Jesus. Nupay kasta, awan masarakan a sasaksi nga agkakatunosan ti pammaneknekda. Idi agangay, dua ti immay ket kunada: “Isu nangngegmi a kunana, ‘Siak rebbaekto daytoy a templo nga inaramid ti ima ket iti tallo nga aldaw mangbangonakto ti sabali a saan nga aramid ti ima.’”

“Awan ti aniaman nga isungbatmo?” inyimtuod ni Caifas. “Ania ti paneknekanda dagitoy a maibusor kenka?” Ngem ni Jesus saan a naguni. Uray iti daytoy ulbod a pammabasol, a nakaibabainan ti Sanhedrin, saan a mapagtutunos dagiti saksi ti estoriada. Gapuna pinadas ti nangato a padi ti sabali a taktika.

Ammo ni Caifas no kasanot’ kinasensitibo dagiti Judio maipapan iti asinoman nga agkunkuna nga isut’ Anak ti Dios. Iti namindua a nasapsapa nga okasion, sidudursok a minarkaanda ni Jesus a managtabbaaw a maikari ken patay, a naminsan sibibiddut nga impagarupda nga ak-akuenna nga isut’ umartap iti Dios. Ita sisisikap nga indawat ni Caifas: “Isapatam gapu iti Dios a sibibiag nga ibagam kadakami no sika ti Kristo nga Anak ti Dios!”

Agpapan pay aniaman a pagarupen dagiti Judio, ni Jesus a talaga ti Anak ti Dios. Ket iti panagulimekna mabalin a kunaendanto a panangilibak ti kina-Kristona. Gapuna situtured a simmungbat ni Jesus: “Sinaomon; ket kunak kadakayo nga iti masanguanan makitayonto toy Anak ti tao nga agtugaw iti makanawan ti pannakabalin nga umay iti rabaw dagiti ulep ti langit.”

Iti daytoy, ni Caifas, iti dramatiko a panangipabuya, pinigisna dagiti pagan-anayna ket kunana: “Nagtabbaaw! Ania ti pakasapulantayo pay kadagiti saksi? Adtoy! Ita nangngegyo ti tabbaaw. Ania ti panagkunayo?”

“Isu maikari iti pannakapapatay,” insungbat ti Sanhedrin. Ket rinugian dagiti dadduma nga inuy-uyongan, ken adu a bambanag ti kinunada a panangtabbaaw kenkuana. Tinungtungpada ken tinupraanda pay ti rupana. Dadduma inabbungotanda ti rupana ket sada sinulong ken kunada a silalais: “Padtuannakami, sika a Kristo. Asino ti nangkabil kenka?” Daytoy abusado, di legal a kababalin napasamak bayat ti panangukom iti rabii. Mateo 26:57-68; 26:3, 4; Marcos 14:53-65; Lucas 22:54, 63-65; Juan 18:13-24; 11:45-53; 10:31-39; 5:16-18.

▪ Sadino ti umuna a nakaiturongan ni Jesus, ket aniat’ napasamak kenkuana sadiay?

▪ Sadino ti sumaganad a nakaipanan ni Jesus, ken agpaay iti ania a panggep?

▪ Kasano a nabalinan ni Caifas a pinaiproklamar iti Sanhedrin a ni Jesus maikari iti ipapatay?

▪ Ania nga abusado, di legal a kababalin ti napasamak bayat ti panangukom?

Kapitulo 120

Dagiti Panangilibak Idiay Paraangan

KALPASAN a pinanawanda ni Jesus idiay minuyongan ti Getsemani ken nagtatarayda a sibubuteng a kadua ti dadduma kadagiti apostol, nagsardeng da Pedro ken Juan iti panagtartarayda. Nalabit nakitada ni Jesus idi isut’ ip-ipanda idiay balay ni Annas. Idi ni Annas ti nangibaon kenkuana ken Nangato a Padi a Caifas, simmaruno da Pedro ken Juan iti kalalainganna a distansia, a nalabit nabingay iti panagamakda a maipaay iti mismo a biagda ken ti nakaro a pannakaseknanda no aniat’ mapasamak iti Apoda.

Idi makagtengdan idiay nakalawlawa a pagtaengan ni Caifas, nakastrek ni Juan idiay paraangan, ta isut’ am-ammo ti nangato a padi. Ngem, ni Pedro, nabati a sitatakder idiay ruar ti ruangan. Ngem di nagbayag nagsubli ni Juan ket nakisao iti agbambantay iti ruangan, maysa nga adipen a babai, ket napalubosan a simrek ni Pedro.

Itatta nalam-eken, ket dagiti katulong ti balay ken dagiti papanguluen ti nangato a padi nagaramiddat’ paginuduanda. Nakikadua ni Pedro kadakuada tapno mapudotan bayat nga agur-uray no aniat’ pagtungpalan ti pannakaukom ni Jesus. Sadiay, iti lawag ti narayray nga apuy, ti agbambantay ti ruangan a namastrek ken Pedro naaddaan ti nasaysayaat a panangmatmat kenkuana. “Ket sika, nakikuykuyogka met idi ken Jesus a taga Galilea!” kuna ti babai.

Masimronan gaput’ pannakabigbigna, inlibak ni Pedro iti imatangda amin a saanna pulos am-ammo ni Jesus. “Diak ammo ket diak maawatan ta kunam,” kinunana.

Iti dayta, immasideg ni Pedro idiay ruangan. Sadiay, sabali a babai ti nakakita kenkuana ket kunana met kadagidiay sitatakder iti asideg: “Daytoy adda met idi a makikuykuyog ken Jesus a Nazareno.” Naminsan pay nga inlibak ni Pedro dayta, a nagsapata: “Diak am-ammo dayta a tao!”

Nagtalinaed ni Pedro idiay paraangan, a pinadpadasna a dida madmadlaw ingganat’ mabalin. Awan panagduadua iti daytoy a punto isut’ nakigtot iti panagtaraok ti kawitan iti kasipngetan ti parbangon. Kabayatanna, madama pay la idi ti pannakaukom ni Jesus, a kaawatan maar-aramid idiay paset ti balay iti ngatuen ti paraangan. Nalabit nakita ni Pedro ken dagiti dadduma nga agur-uray idiay baba ti iruruar ken iseserrek dagiti nadumaduma a saksi a naiyeg nga agtestigo.

Agarup maysa nga oras ti napalabasen manipud idi nailasinda ni Pedro kas kakkakuyog ni Jesus. Ita sumagmamano kadagidiay sitatakder iti aglawlaw ti immay kenkuana ket kunada: “Pudno a sika maysaka met kadakuada, ta uray ti panagsasaom ipadlawnaka.” Maysa kadagiti adda iti bunggoy ket kabagian ni Malco, a piningasan ni Pedro ti lapayag. “Saanka aya a nakita idiay minuyongan a nakikuyog kenkuana?” kunana.

“Diak am-ammo ti tao!” impatangken ni Pedro. Kinapudnona, pinadpadasna a kumbinsiren ida a nagbiddutda amin babaen ti panangilunodna ken panangisapatana iti dayta, a kaiyariganna, dawdawatennat’ dakes iti bagina no isut’ saan nga agsasao ti pudno.

Idi agliblibak ni Pedro iti maikatlon, nagtaraok ti kawitan. Ket iti dayta a kanito, ni Jesus, a kaawatan rimmuar a napan idiay balkon iti ngato ti paraangan, timmalliaw ket kimmita kenkuana. Insigida, nalagip ni Pedro ti kinuna ni Jesus sumagmamano laeng nga oras a nasapsapa idiay makingngato a siled: “Di pay agtaraok ti kawitan iti mamindua, ilibaknakton a mamitlo.” Naaddagan iti dagsen ti basolna, rimmuar ni Pedro ket nagsangit a sipapait.

Kasano a mapasamak daytoy? Kasano, a kalpasan ti kinasigurona iti naespirituan a pigsana, mailibak ni Pedro ti Apona iti mamitlo a daras nga agsasaruno? Dagiti sirkumstansia awan duadua a kinemmegda ni Pedro a dina napupuotan. Tirtiritirenda ti kinapudno, ket mailadladawan ni Jesus kas narungsot a kriminal. Daydiay nalinteg pagparparangenda a nakillo, ti awan basolna kas maysa a nakabasolen. Gapu ngarud kadagiti panangparigat ti kasasaad, napukaw ni Pedro ti kinatimbengna. Giddato a ti umiso a pannakaawatna iti kinasungdona ket nadadael; iti ladingitna isut’ naparalisado gaput’ buteng iti tao. Di koma mapaspasamak dayta kadatayo! Mateo 26:57, 58, 69-75; Marcos 14:30, 53, 54, 66-72; Lucas 22:54-62; Juan 18:15-18, 25-27.

▪ Kasano a nakastrek da Pedro ken Juan idiay paraangan ti nangato a padi?

▪ Bayat ti kaadda da Pedro ken Juan idiay paraangan, aniat’ mapaspasamak idiay uneg ti balay?

▪ Namin-ano a nagtaraok ti kawitan, ken namin-ano nga inlibak ni Pedro nga am-ammona ni Kristo?

▪ Aniat’ kayatna a sawen a ni Pedro nagilunod ken nagsapata?

▪ Aniat’ makagapu iti panangilibak ni Pedro nga am-ammona ni Jesus?