Panangsukay Kadagiti Nakristianuan a Kababalin iti Dakes Kababalinna a Lubong

“Kitaenyo! Nagimbagen ken anian a nakaay-ayo ti panagtitimpuyog dagiti agkakabsat iti kinamaymaysa!”​—SALMO 133:1.

“DIMMAKESEN ti kababalin kadagitoy napalabas a 25 a tawtawen,” kuna ti kolumnista a ni Ann Landers. “Saan a gapu laeng ta dagiti lallaki saanda a lukatan ti ruangan ti kotse a maipaay kadagiti babbai wenno mangitukon iti tugaw kadakuada kadagiti subway wenno bus. Nakarkaro pay ngem dayta.” Kinapudnona, no kumitatayo iti sadinoman, makitatayo ti pammaneknek nga agbibiagtayon iti dumakdakes ti kababalinna a lubong. Dagiti tattao sumingitda nga umuna kadagiti linea, agsigarilioda iti elebeytor a napusek ti tao, agpatokarda iti napipigsa a musika kadagiti luglugar a publiko, ken dadduma pay. Dagiti inaldaw a kapadasan ibagada kadatayo a nupay no simmayaat ti gundaway nga agadal ken ti kasasaad ti panagbiag, kaaduanna iti panawentayo saanen nga uso ti panangibaga ti Agyamanak ken Pangngaasim, ket ti gagangay a panagdayaw ken kinadayaw nalipatanen.

² Nakaskasdaaw kadi daytoy? Pudno a saan. Ipalagipna laeng ti naipaltiing a sao ni apostol Pablo maipapan iti kababalin dagiti tattao “iti maudi nga al-aldaw” no ‘adtoyen ti napeggad a tiempo.’ Mairaman kadagiti dadduma a bambanag, impadto ni Pablo a dagiti tattao “managayat[danto] kadagiti bagbagida, . . . managpasindayaw, napalangguad, . . . awan panagyamanda, . . . awananda iti ayat a nakayanakan, . . . awan panagteppelda.” (2 Timoteo 3:1-3) Uray ti gagangay laeng a panagpaliiw ipalgakna a nasaknap ti kasta a kababalin itatta kadagiti tattao iti amin nga edad, klase, ken nasionalidad. Apay a kastoy? Ania dagiti makagapu iti kaaduan a kinakurang dagiti nasayaat a kababalin?

Gapu dagiti Dakes a Kababalin

³ Ti ebkas a “managayat kadagiti bagbagida” deskribirenna a naimbag ti “kaputotan ti siak,” a tuktukoyenna dagidiay a napadakkel babaen iti panangipaganetget iti panangiyebkas iti bagi, panagbiag sigun iti pagayatan, panangiyebkas iti rikna. Daytoy nga espiritu, isu a nasaknap “iti angin” iti aglawlawtayo, ket direkta a maibusor iti balakad ti Biblia kadagiti Kristiano a “saan a kitaen ti tunggal maysa kadakayo ti kukuana laeng, no di ket tunggal maysa kitaenna met koma ti kukua dagiti sabsabali.” (Efeso 2:2, 3; Filipos 2:4) Aniat’ banagna? Maysa a kaputotan a napadakkel nga addaan iti kapanunotan a ‘mangaramid iti kayatmo’ ti sigurado a saan a maseknan no kasano a ti kababalinda apektaranna dagiti dadduma.

⁴ Maysa a banag a dakkel iti pasetna idi iti panangsalimetmet iti kinadayaw kadagiti tattao isu ti panangpilit iti kapatadan. Ti pannakaseknan kadagiti dadduma mabalin a nabayagen a puersa a manglapped. Itatta, nupay kasta, no ad-adda a makakigtot ken nakaparurod ti panagtignay, nalatlatak met dayta kadagiti tattao. Dagidiay a mangilaksid kadagiti maawat a kababalin saandan a mamatmatan nga awan modona wenno bastos no di ket nalaing wenno moderno, kaay-ayo unay. Laglagipenyo, nupay kasta, a ti “moderno” kaipapananna “saan a ti gagangay, nadalus, wenno orihinal a kasasaad.” Daytat’ agtaud iti isu met laeng a punganay a sao a Griego a naipatarus a “nainsikapan” idiay 2 Pedro 1:16. Sigurado, nasayaat no dagiti pudno a Kristiano liklikanda ti kasta a kababalin.

⁵ “Agsipud ta ti panangipato a maibusor iti dakes nga aramid saan a matungpal a sipapardas, iti kasta ti puso dagiti annak dagiti tattao ipamaysada ti agaramid iti dakes,” kuna ti Eclesiastes 8:11. Adtoy manen ti maysa a banag a nangipababa iti kababalin ti tao. Agsipud ta nalaka laeng a malisian dagiti tattao dagiti bambanag, awan panangikankanoda kadagiti maawat a pagalagadan iti kababalin. “Dagiti umili a naan-anay a makigtot a mailasin iti publiko kas paset dagiti kriminal ket kankanayon a lablabsingenda dagiti amin a kita ti linlinteg publiko​—dagiti linteg ti trapiko, linteg iti droga, linteg iti panagrugit,” kuna ti editorial iti New York Times. Kas banagna, “ti kinabastos, bandalismo ken panagsurat kadagiti graffiti” ket nagbalinen a di malisian a paset iti inaldaw a kapadasan. Gapuna, ti kinadayaw, agraman ti panagraem iti kalintegan, sanikua, ken ti panagsolsolo dagiti sabsabali ket naiwalin.

⁶ Yantangay dagiti nasayaat a kababalin kaaduanna ket maibilang a kas ti kasayaatan nga arkos iti biag, dagitoy nakalaklaka a malipatan no agap-apura dagiti tattao​—ket kaaduan a tattao ti kasla agap-apura a kankanayon itatta. Kas banagna, labasanda ti maysa ken maysa nga awan ti sao wenno panagkinnablaaw. Agiwalinda ken agiduronda kadagiti linea, wenno sumingitda a di makaan-anus iti linea ti trapiko tapno makaekonomiada laeng iti sumagmamano a minutos wenno segundos. Masansan, dagiti indibidual okupadoda unay kadagiti personal nga ar-aramidda, wenno napusek dagiti eskediolda kadagiti adu a bambanag nga aramidenda, ta ti di inanamaen a pasamak wenno bisita agbalin a pakariruanda wenno maibilang a pannakibiang. Panunotenyo no kasano a naiduma daytoy iti pamay-an ti isusungbat ni Jesus kadagiti tattao nga immay kenkuana kadagiti inkumbiniente a tiempo.​—Marcos 7:24-30; Lucas 9:10-11; 18:15, 16; Juan 4:5-26.

⁷ Nupay no agbibiagtayo iti napartak ti panaggarawna a lubong, ket adu ti mangkalikagum ti tiempo ken bilegtayo, ti panangipalubos kadagita a pakarigatan a mangtignay kadatayo a mangipakita iti kinabastos ket pudno a dina pasayaaten dagiti bambanag. Maisupadi ketdi, ti kasta a panagtignay mangiturong iti adu a minamaag a kinaranggas a mangmangngegantayo​—panagririri, panagaapa, panaglalaban, uray pay panangpapatay​—a banag ti panangibales dagiti tattao iti kinabastos iti kinabastos. Amin daytoy ket paset iti espiritu ti lubong a masapul a saan a pakipasetan dagiti Kristiano.​—Juan 17:14; Santiago 3:14-16.

Nagsayaatan nga Ulidan iti Nasayaat a Kababalin

⁸ Gaput’ nalikmuttayo kadagiti tattao nga awan panangikankanoda kadagiti dadduma, nalaka laeng ti makiayon kadagiti panangpilit ket malipatantayon dagiti nasayaat a kababalin. Nupay kasta, no lagipentayo ti balakad ti Biblia a “di umabuloy itoy sistema dagiti bambanag,” mabalin a kitaentayo dagiti adu a naisangsangayan nga ulidan iti Biblia ket ikagumaantayo a salimetmetan dagiti nangato a pagalagadan iti Nakristianuan a kababalin iti dakes ti kababalinna a lubong itatta. (Roma 12:2, 21; Mateo 5:16) Dagiti tigtignaytayo masapul nga ipakitada nga umanamongtayo iti isuamin a pusotayo iti salmista isu a nangiyebkas: “Kitaenyo! Nagimbagen ken anian a nakaay-ayo ti panagtitimpuyog dagiti agkakabsat iti kinamaymaysa!”​—Salmo 133:1.

⁹ Ti kangrunaan nga ulidan iti panangipakita kadagiti nasayaat a kababalin isu ti Namarsua ken Ama ti isuamin, ni Jehova a Dios a mismo. Gagangayen kadagidiay nga adda kadagiti nangato a saad wenno dagidiay a mangituray kadagiti sabsabali ti ‘mangdominar’ ken mangipatungpal kadagiti pagayatanda. Ngem, ti kangatuan a Persona iti uniberso, ni Jehova a Dios, kankanayon a nasayaat ti kababalinna iti pannakilangenna kadagidiay adda iti babaenna. Idi binendisionanna ti gayyemna a ni Abraham, kinunana: “Itannawagmo ita dagiti matam, ket kitaem manipud iti disso a yanmo.” Manen: “Kitaem ita ti langit, ket bilangem dagiti bitbituen.” (Genesis 13:14; 15:5) Idi inikkanna ni Moises iti pagilasinan iti pannakabalinna, kinuna ti Dios: “Isuksukmo ita ti imam ita barukongmo.” (Exodo 4:6) Adu a tawtawen kalpasanna, ni Jehova, babaen iti mammadtona a ni Mikias, kinunana iti nasukir nga ilina: “Idawatko a dumngegkayo, dakayo a papangulo ni Jacob ken agtuturay iti balay ti Israel. . . . Denggenyo daytoy, dawatek kadakayo, papangulo.” (Mikias 3:1, 9) Maipuon itoy, nagbalintayo kadi a “tumutulad iti Dios” iti panagkuna “Dawatek” no makilanglangen kadagiti dadduma?​—Efeso 5:1.

¹⁰ Ni Jesu-Kristo, daydiay “adda iti saklot ti Ama,” ket sabali pay a naisangsangayan nga ulidan a nasayaat a tuladen. (Juan 1:18) Iti pannakilangen kadagiti tattao, isut’ naamo ken naasi, ngem napuersa ken natibker; kaskasdi saan a pulos a nabastos wenno nauyong iti siasinoman. Iti panagkomentona maipapan “iti naisangsangayan a sagutna a mannakilangen kadagiti amin a kita iti tao,” ti libro a The Man From Nazareth kunana: “Agpadpada iti publiko ken iti pribado padapada a nakilangen kadagiti lallaki ken babbai. Saan a madleg a kadua dagiti awan ammona a babassit nga ubbing ken saan met a madleg kadagiti riribuken ti konsiensiada a managkusit a kas ken ni Zaqueo. Dagiti mararaem a managtagibalay a babbai, kas kada Maria ken Marta, mabalinda ti makisarita kenkuana a buyogen iti kinapranka, ngem dagiti balangkantis iti templo ti nangsapul met kenkuana a kasla maipanamnama kadakuada a maawatanna ken makigayyem kadakuada . . . Ti nakaskasdaaw a pannakaammona iti beddeng a manglapped kadagiti gagangay a tattao isu ti maysa kadagiti madlaw unay a kualidadna.”

¹¹ Ti panangraemna ken panangipakitana iti konsiderasion iti tunggal maysa ket pagilasinan iti nasayaat ti kababalinna a tao, ket nasayaat no tuladentayo ni Jesu-Kristo iti daytoy. Wen, kaaduan a tattao mabalin a raemenda dagiti dadduma, nangnangruna dagidiay nangatngato ti saadda ngem isuda. Ngem dagidiay nga ibilangda a nababbaba wenno kapatasda, masansan a maalumiimda, naadayoda, ken nauyongda. Iti kasta mariknada iti kinatan-ok ken pannakabalin. Ngem makuna a ti “kinauyong isu ti panagpapigsa ti nakapuy a tao.” Gapuna, mamaregta ti Biblia: “No maipapan iti panagpipinnadayaw ipangpangrunayo ti sabali.” (Roma 12:10) No aramidentayo ti inggat’ kabaelantayo a mangsurot iti dayta a balakad, nasayaatto ti pannakilangentayo kadagiti amin a tattao, a kas ken ni Jesus.

¹² Daytoy a positibo, nadnadlaw a kualidad ket maiparangarang met kadagiti pannursuro ni Jesus, nangnangruna ti maawagan Nabalitokan a Linteg: “Amin dagiti bambanag a kayatyonto nga aramiden dagiti tattao kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Makapainteres, iti Analects, maysa kadagiti Four Books ni Confucius​—a nabayagen a maibilbilang a katan-okan a paset iti moral a kababalin iti Dumaya​—ti apo inimtuod ti maysa kadagiti adalanna no adda maymaysa a sao a makapagserbi a prinsipio iti kababalin iti biag. “Nalabit ti sao a ‘panangsubad’ (shu),” kuna ti mannursuro, ket kinunana pay: “Dikay aramiden kadagiti dadduma ti dikay kayat nga aramiden dagiti dadduma kadakayo.” Maisupadi iti dayta, nalakatay a makita ti kinatan-ok iti sursuro ni Jesus. Ta maadda laeng ti nabara, makaay-ayo, ken natalna a relasion no ikagumaan ti maysa ti ‘mangaramid [ti naimbag] kadagiti dadduma.’

Nakristianuan a Kababalin a Naibatay iti Nakristianuan nga Ayat

¹³ Gapu iti nasaknap a dakes a kababalin, adda panagsasarita itatta maipapan iti panagsubli iti umiso a kababalin. “Immalsatayo a maibusor iti kababalin idi ’60s,” kuna ni Marjabelle Stewart, maysa a nalatak a mannurat ken mannursuro maipapan iti tema, “ngem ti baro a panagbalbaliw ti mangisubsubli kadakuada. Dagiti tattao bigbigbigenda ti kinapategda ken tarigagayanda a maammuan no ania dagiti sosial a pagalagadan.” Daytoy ti nangpabaro iti panaginteres iti kababalin a naiparangarang iti adu a liblibro, manuals, dagiti benneg ti balakad, ken pabuya ti TV a panagsasarita maipapan kadagiti isuamin a banag manipud iti tinidor nga usaren iti pormal a pangrabii agingga iti no kasano ti panangkablaaw iti maysa a tao iti nakarikrikut ken napartak ti panagbalbaliwna a relasion ti kagimongan ken ti pamilia.

¹⁴ Apay, nupay kasta, a dadduma a tattao ti ad-adda a sipapanunot kadagiti kababalin? “Iti mannakisalisal a kagimongan itatta,” inlawlawag ni Stewart, “dagiti kababalin ket banag a pakaisalakanan.” Iti sabali a pannao, dagiti nasayaat a kababalin mabalin a matmatan kas pamay-an a mangtulong iti maysa a makibagay ken tapno makauna. Gapuna agbasa dagiti tattao kadagiti libro ken ageskuelada maipapan iti nasayaat nga ugali tapno maammuanda no kasano ti panagkawes a maipaay iti panagballigi, no kasano ti mangipaay iti nasayaat a pakasarsaritaan, no kasano a maawat iti paggigimongan dagiti direktores, ken dadduma pay.a Ti parikut kadagitoy amin ket nagbalinen a panglakagan ti kababalin, kas maysa a maskara nga isuot bayat ti panagpabuya ket ikkaten dayta no nalpasen. Saan ngarud a pakasdaawan, a maulit-ulit a makangngegtayo kadagiti makapakellaat unay a krimen nga inaramid dagiti tattao a nagsayaatan ti ‘pannakapadakkelda’ ken ‘klaseda.’

¹⁵ Daytat’ naiduma unay manipud iti kasasaad koma ti nasayaat a kababalin. Ni Amy Vanderbilt, maysa a mabigbigbig nga autoridad maipapan iti tema, nagsurat iti New Complete Book of Etiquette: “Dagiti kasayaatan a paglintegan iti kababalin ket masarakan iti Kapitulo 13 iti Umuna a Corinto, ti napintas a palawag ni San Pablo. Dagitoy a paglintegan awan ti pakainaiganna kadagiti nagsayaatan a punto maipapan iti panagkawes wenno dagidiay makinrabaw a kababalin. Dagitoy adda pakainaiganda iti rikrikna ken kababalin, panangngaasi ken konsiderasion kadagiti dadduma.”

¹⁶ Ti tuktukoyen ni Amy Vanderbilt, siempre, isu ti sasao idiay 1 Corinto 13:4-7 a sadiay dineskribir ni Pablo a detaliado dagiti nadumaduma a paset iti Nakristianuan nga ayat. Usigenyo ti resulta dagiti sumagmamano a puntos a naaramid. Kas pangarigan, maysa a “managitured ken naasi” ket sigurado a naanus ken managraem iti pannakilangenna kadagiti dadduma. “Saan a naalas ti panagkukuana” isu ti sabali pay a pamay-an ti panagkuna a ‘nasayaat ti ugalina,’ ket ti “kinaemma” madepinar a kas “pannakitunos kadagiti pagalagadan iti pagayatan, umiso a kababalin, wenno kualidad.” Gapuna, kasta ti panangipatarus ni J. B. Phillips iti New Testament in Modern English itoy a sasao, “Ti ayat addaan nasayaat a kababalin.” Narigat a panunoten a ti siasinoman a mangiparangarang iti kasta nga ayat ket maibilang a dakes ti kababalinna.

¹⁷ Nalawag, ngarud, dagiti Nakristianuan a kababalin ket direkta a mainaigda iti Nakristianuan nga ayat. Dagitoy ket saan laeng a pamay-an ti pananggun-od iti pagayatan wenno banag nga isuot no pagimbagan ti maysa ti mangaramid iti kasta. Imbes ketdi, dagiti kababalintayo​—ti pamay-an ti pannakilangentayo kadagiti dadduma, ti kinataotayo, kababalintayo, ken ug-ugalitayo​—ipamatmatda no kasano ti panangipategtayo kadagiti dadduma ken kasano ti kauneg ti panagayattayo kadakuada. Agtutubo man ken nataengan, ikagumaantayo koma nga ipangag ti balakad ti Biblia: “Awan koma ti agagawa iti kabukbukodanna no di ket iti pagimbagan ti sabali.” (1 Corinto 10:24) Gapuna, kas paset iti Nakristianuan nga ayat, ti Nakristianuan a kababalin ket tanda a pakailasinan dagiti pudno nga adalan ni Jesu-Kristo.​—Juan 13:35.

Nasayaat ti Kababalinna iti Amin a Tiempo

¹⁸ Maipapan iti kaputotantayo, impadto ni Jesus nga “agsipud ta agadunto ti kinadakes ti ayat dagiti adu lumamiisdanto.” (Mateo 24:12) Daytoy a panaglamiis iti ayat ket nalawag a maiparangarang iti kinaawan ti panangipateg ken ti panangipangpangruna ti bagi met laeng kadagiti adu a tattao itatta. Nupay kasta, imbes a maawistayo iti isu met laeng a kinaawan ti panangipateg, masapul a laglagipentayo ti balakad ni Pablo: “Saanyo nga ibales iti uray siasino ti dakes iti dakes. Panunotenyo dagiti bambanag a nadayaw iti imatang dagiti amin a tattao. No mabalin, ken kas iti kabaelanyo agbiagkayo a makikappia kadagiti isuamin a tattao.” (Roma 12:17, 18) Masapul nga ikagumaantay koma a nasayaat ti kababalintayo iti isuamin a tiempo, maapresiar man ti panangikagumaantayo wenno saan.​—Mateo 5:43-47.

¹⁹ Wen, dagiti Nakristianuan a kababalin ket gagangay a makita nga ebkas iti panagayat ken pannakaseknan kadagiti dadduma nga ikutan ti pusotayo. No kasano a ti panagsaotayo iparangarangna ti kinataotayo, kasta met ti kababalintayo ipakitana no kasano ti panangipategtayo kadagiti dadduma wenno no awan ti panangipategtayo. (Mateo 12:34, 35) Iti kasta, dagiti kababalin napategda iti amin a paset ti panagbiagtayo. Dagitoy masapul nga agbalinda a pamay-an iti biag. Kasano nga ad-adda pay a maiyaplikar dagitoy? Kasano a naan-anay a maparang-ay dagiti nasayaat a Nakristianuan a kababalin? Usigentayo daytoy iti sumaganad nga artikulo.

“Agtignay iti Pamay-an a Maikari iti Naimbag a Damag”

“Isuna laeng a ti panagtignayyo maikari koma iti naimbag a damag maipapan ken Kristo.”​—FILIPOS 1:27.

1. Ti nabiit pay a pasamak idiay siudad ti Nueva York ti nangparnuay ti ania a paborable a komento manipud iti mayor? (Roma 13:3)

“NASUROK a 1,000 a Saksi” ti immay idiay City Hall iti akimbaba a Manhattan idi Setiembre 29, 1988, kunat’ The New York Times. Immayda a mangsuportar ti plano a mangpatakder nga isut’ mabista iti saklang ti Board of Estimate iti siudad. Nupay ti plano a mangpalubos iti baro a pasdek a pagtaengan idiay sangalubongan a hedkuarters dagiti Saksi ni Jehova ket napaay, ti mayor “dinayawna dagiti Saksi kas ‘nakadaldalus unay’ ken kunana a ‘pudno a maidayawda.’”

2. Iti ania a pamay-an a ti kababalin dagiti Saksi naiduma, ken apay?

² Kas kadawyan, no agtataripnong ti nasurok a sangaribo a tattao tapno suportaran ti maysa a di popular a gakat, aniat’ mabalin a mapasamak? Ti panagdidinnuron, panagbibinnugkaw, agraman panagdidinnanog ken kinaranggas ket gagangaydan. Apay a naigiddiat dagiti Saksi? Ngamin ammoda nga iti amin a kanito ti kababalinda isarsarmingna ti pammatida. Malaglagipda a naimbag ti Nainkasuratan a balakad: “Pataknengenyo koma ti panagbibiagyo iti tengnga dagiti nasnasion, tapno dayta pagsawanda iti dakes kadakayo a kasla managaramid iti dakes, gapu kadagiti nasayaat nga aramidyo a makitada dayawenda koma ti Dios iti aldaw ti pannakaukom.”​—1 Pedro 2:12.

Ti Nasayaat a Kababalin Itan-okna ni Jehova

3. Aniat’ paset dagiti kababalintayo iti panangidayaw ken Jehova?

³ Ti panangidayaw ken Jehova a Dios babaen iti nasayaat a kababalin ket nalawag a paset ti Nakristianuan a responsabilidadtayo. (Mateo 5:16) Ti nasayaat a kababalin, nupay kasta, ramanennat’ adu a banag​—kas pangarigan, ti kinamapagpiaran, kinagaget, ken naimbag a moral. Nupay kasta, dagitoy a kualidad gagangay nga apresiaren laeng dagidiay makaammo a naimbag kadatayo wenno dagidiay regular a pakilanglangenantayo, kas kadagiti gagayyemtayo, kakabagiantayo, dagiti pagtartrabahuantayo, katrabahuantayo, ken dagiti mannursuro. Ti ngay kaaduan a tattao a sagpaminsan laeng a maas-asitgantayo? Ditoy ti nangnangruna a serkan dagiti kababalintayo. Ta kas ti nagpintas a bungon nga ad-adda a mangpaallukoy iti nagpateg a regalo, ti naimbag a kababalin ti ad-adda a mangpaay-ayo iti intay ituktukon. Aniaman pay ti ik-ikutantayo a nasasayaat a Nakristianuan a kualidad wenno kasanoman a makaay-ayo dagiti pampanunotentayo, bassit ti pagimbaganda no nagdakes dagiti kababalintayo. Gapuna kasano a makaidayaw ken Jehova dagiti kababalintayo?

4. Kadagiti ania a paset ti biag ti rebbeng a pangipaayantay ti atension kadagiti kababalintayo?

⁴ “Isuna laeng a ti kababalinyo maikari koma iti naimbag a damag,” kuna ni Pablo. (Filipos 1:27) Siempre, daytoy ramanenna ti ministeriotayo iti publiko. Ngem ti ug-ugalitayo ken kababalintayo iti lugar a pagdaydayawantayo, iti kakaarrubatayo, idiay panggedan, idiay eskuelaan, wen, iti isuamin a paset ti panagbiagtayo, ket addaan met ti direkta a pakainaigan ti kinaepektibo ti ministeriotayo. “Dikam mangted ti pakaikulboan iti uray aniaman, tapno saan a mababalaw ti ministeriomi,” insurat ni Pablo. (2 Corinto 6:3) Kasanotay a makasigurado nga iyap-aplikartayo dayta a balakad? Aniat’ maaramidantayo a makapagtitinnulong iti maysa ken maysa, nangnangruna kadagiti agtutubo iti tengngatayo, tapno maipakita a kankanayon dagiti Nakristianuan a kababalin?

Idiay Kingdom Hall

5. Aniat’ rebbeng a bigbigentayo no addatayo iti Kingdom Hall?

⁵ Ti Kingdom Hall isut’ lugar a pagdaydayawantayo. Addatay sadiay gaput’ awis ni Jehova ken ti Anakna, ni Jesu-Kristo. Iti kasta a pannakaawat, datayo dagiti sangaili iti balay ni Jehova. (Salmo 15:1; Mateo 18:20) Naimbagkay aya a sangaili no um-umaykayo idiay Kingdom Hall? Tapno agbalin a naimbag a sangaili, masapul a mangipakitatayo ti konsiderasion ken respeto saan laeng nga iti manangsangaili no di ket kadagiti dadduma pay a sangaili. Aniat’ ramanen dayta?

6. (a) Ti kanayon a kinaladaw kadagiti gimong ipakpakitana ti kinakurang ti ania? (b) Aniat’ maaramidan a mangparmek iti problema?

⁶ Umuna, adda daydiay maipapan ti idadateng iti oras. Aminentayon a saan a kanayon a nalaka nga aramiden dayta. Adut’ adayo ti pagindeganda; dadduma adda pamiliada ken annakda a rubuatanda. Ti pingetda nga umay a regular kadagiti Nakristianuan a gimgimong ket pudno a makomendaran. Nupay kasta, pagaammon, a dadduma nairuamdan iti ugali a maladladaw iti pannakigimong. Aniat’ maaramidanda a mangkorehir iti daytoy? Masapul a ti maysa bigbigenna nga umuna a ti naipaugalin a kinaladaw iti Nakristianuan a pannakigimong dina kanayon nga isarsarming ti kinakurang ti panangapresiar iti pateg dagiti gimong. Dadduma a masansan maladladaw ket kasla tagtagiragsakenda met dagiti gimong kas kadagiti dadduma​—apaman a makagtengda idiayen. Imbes ketdi, ti problema ket mabalin a bunga ti nakapuy a panagplano ken kinakurang ti konsiderasion kadagiti pada a Kristiano. Maysa kadagiti rason a nabagbagaantayo a ‘ditay baybay-an ti panaggigimongtayo’ isu ti “pannakaparegtatayo iti ayat ken kadagiti naimbag nga ar-aramid.” (Hebreo 10:24, 25) Narigattay a maaramidan ti kasta no, masansan, dumtengtayo a naladaw ket ngarud makariribuk wenno makaisturbotayo. Tapno saantay a maladaw, isingasing dagiti eksperto, a rebbeng a rantaentayo ti sumangpet a nasapsapa imbes nga iti apagpag-isu nga oras. Rebbeng aya nga isanayyo daytoy?

7. Ilawlawag no aniat’ pakainaigan ti panagatension kadagiti gimong maipapan kadagiti naimbag a kababalin.

⁷ Ti naimbag a kababalin sapulenna nga itdentay ti atensiontayo kadagiti tattao no makisasaoda kadatayo. (Proverbio 4:1, 20) Agaplikar met daytoy kadagiti Nakristianuan a panaggigimong, a sadiay agsao dagiti ministro ti Dios tapno mangipaayda iti naespirituan a sagut a mangpabileg kadatayo. Talaga a panangipamatmat ti nagkapuy a kababalin iti biangtayo no makadungsatayo, a kanayon nga ar-arasaasantayo ti kaab-abaytayo, agngatingat ti gum wenno kendi, agbasbasa iti sabali a material, wenno mangtaming kadagiti dadduma a bambanag bayat ti gimong. Saan laeng a nagtugtugaw a siaanus ni agtutubo nga Eliu kadagiti naunday a palpalawag ni Job ken dagiti tallo a kakaduana no di ket ‘tinimudna’ no ania ti sasawenda ken ‘inimdengan[na]’ ida. (Job 32:11, 12) Ti naimbag a Nakristianuan a kababalin tignayennatayo a mangipakita ti maiyanatup a panagraem iti agpalpalawag ken iti naibatay-iti-Biblia a mensahena babaen ti panangtedtay kenkuana ti di nabingay nga atension ken panangsuportartayo.

8. Kasanotay nga ipakita a padatayo nga ad-adalan ni Jesu-Kristo?

⁸ Sakbay ken kalpasan dagiti gimong, ti Nakristianuan a kababalin ramanenna ti panangala ti aktibo nga interes kadagiti sabsabali nga adda met idiay Kingdom Hall. Kuna ni Pablo a dagiti napulotan a kameng ti kongregasion Kristiano ‘saandan a ganggannaet ken dumagdagus, no di ket . . . kabbalay ti Dios.’ (Efeso 2:19) Ti aya panangtratoyo kadagiti padayo a Saksi ket kas ganggannaet ken dumagdagus wenno kas kamkameng ti isu met laeng a sangakabbalayan? Ti nainggayyeman a kablaaw, ti nabara nga alamano, naasi nga isem​—amin nalabit babassitda a bambanag, ngem pasetda dagiti ebidensia nga agpapadatayo nga ad-adalan ni Jesu-Kristo. No kastat’ aw-awidtayo no masabettay dagiti ganggannaet, di aya rebbeng nga aramidentay dayta “nangnangruna kadagiti kabbalay ti pammati”?​—Galacia 6:10.

9. Kasano a masursuruan dagiti annak a mangipakitat’ interes kadagiti tattao malaksid laeng kadagiti kataebanda?

⁹ Mabalin aya a masuruan dagiti ubbing a mangipakita iti daytoy nga interes kadagiti tattao malaksid kadagidiay kataebanda? Mabalin a patien dagiti dadduma a natataengan a kasapulan a makiay-ayam dagiti ubbing kadagiti babassit a gagayyemda kalpasan ti panagtugtugawda ti maysa wenno dua nga oras nga agdengdengngeg iti paggigimongan. Ngem ti Kingdom Hall saan nga isut’ lugar a pagay-ayaman. (Eclesiastes 3:1, 7) Idi ti ubing a lalaki nga agtawen ti uppat-ket-kagudua ti pinagsaludsodan ti titserna no manot’ kakabsatna a lallaki ken babbai, insungbatna: “Nagaduda ket diak mabilang ida amin.” Kalpasanna, idi nagimtuod dagiti nagannak kenkuana maipapan iti daytoy, inlawlawag ti ubing a lalaki: “Diak ammo no manot’ kabsatko a lallaki ken babbai. No mapanak idiay Kingdom Hall, nagaduda.” Kenkuana, amin a makigimgimong ket kakabsatna a lallaki ken babbai.

Iti Ministeriotayo iti Publiko

10. Ania a pannursuro ni Jesus ti makatulong kadatayo tapno “ti panagbiagtayo maikari iti naimbag a damag” bayat nga addatay iti ministeriotayo?

¹⁰ Tapno ti “panagbibiagyo maikari koma iti naimbag a damag” natural a nairaman ti ministeriotayo iti publiko. Masapul a laglagipentayo a ti adda kadatayo ket natalna a mensahe, ket rebbeng a ti kababalintayo ti mangisarming koma iti dayta. (Efeso 6:15) Ti bilin a naggapu ken Jesus ket: “Ket no sumrekkayo iti balay, kablaawanyo ti sangakabbalayan; ket no ti balay maikari, ipaayyo koma kenkuana ti talnayo.” Babaen ti kinabara, pannakigayyem, ken kinarespeto, ipakpakaammotayo iti bumalay a pampanunotentayo ti pagimbaganna. Ngem, no maminsan, ti tao a makitatay idiay ruangan ket mabalin a di nainggayyeman, a nauyong pay. Rebbeng aya a mariribukantayo ket agtignay metten a di nainggayyeman? Kitaenyo ta intuloy a kinuna ni Jesus: “Ngem no [ti bumalay] saan a maikari, ti talnayo agsubli kadakayo.” (Mateo 10:12, 13) Dagiti kababalintayo kadagiti balbalay rebbeng a kanayon koma a maitunos “iti ministerio ti pannakikappia.”​—2 Corinto 5:18.

11. Kasano a ti panagkawkawestayo ken personal a langatayo apektaranna ti akemtayo kas dagiti ministro ti Dios?

¹¹ Dagiti kababalintayo agsaodat’ maipapan kadatayo iti dadduma pay a pamay-an. Kas pangarigan, ti kadi personal a langatayo maibagay iti akemtayo kas ministro ti Saot’ Dios? Dagitoy aruatentayo​—ti bagtayo, ti Biblia, ken literatura ti Biblia? Maysa a kolumnista ti diario ti nangted kadagiti negosiante iti daytoy a pammagbaga: “Agkawes iti maitutop iti kasasaad, saan nga iti party, iti gagangay a panagtataripnong wenno iti ay-ayam.” Apay? Ngamin ta ti kawesyo ken personal a langayo “isudat’ sosial a pamalatpatan a mangted iti aglawlaw a populasion ti impormasion no asino ken no aniaka ken no sadinot’ pakaibagayam iti urnos dagiti bambanag.” Kasta met no ar-aramidentayo ti ministerial nga “ar-aramidtayo,” ti kawes ken langatayo rebbeng a saan koma a burara wenno nadogyot, saan met a nagarbo wenno nakangingngina, no di ket kanayon a “maikari iti naimbag a damag.”​—Idiligyo ti 1 Timoteo 2:9, 10.

12. Kasano a dagiti naimbag a kababalin maipakita maipapan iti panagraem kadagiti kalintegan ken sanikua ti bumalay?

¹² Nupay rebbeng “a madadaankayo a mangidepensa” ti naimbag a damag, sapulen dagiti Nakristianuan a kababalin nga aramidentayo dayta a “sipapakumbaba ken sidadayaw.” (1 Pedro 3:15) Ramanen dayta ti panagraem kadagiti kalintegan ken sanikua ti bumalay. Ipalplanotay aya ti trabahotayo tapno sumarungkartay iti rasonable nga oras? Alertotay aya a makakita no mangsingsingatayo iti maysa a nasken a banag wenno trabaho? Naparaburtay aya iti panagusar ti sasao a kas ti “Mabalin kadi?” “Pangngaasim man,” ken “Pagyamanan”? Pagregreggetantay aya ti mangiraman iti bumalay iti pannakipatpatang wenno domdominarantayo dayta gaput’ buteng di la ket ta ditay maibaga ti insaganatay a sawen?

13. Iyilustrar no kasano a dagiti nasayaat a kababalin iti ministerio masansan a mangyegda kadagiti nasayaat a bungbunga.

¹³ Dagiti naimbag a kababalin, a napakuyogan iti napasnek a personal a pannakaseknan, masansan ilukatna ti dalan a maipaay iti nasayaat a pammaneknek. Daytoy ti makagapu no apay a dagiti nasayaat-kababalinna nga ub-ubbing masansan maaladat’ atension ken interes dagiti bumalay a di maaramidan dagiti natataengan. Maysa a 13-años a Saksi idiay Mexico nakasaritana ti maysa nga ubing a babai a kayatna ti makipagadal. Nupay kasta, kuna ti babai a kayatna nga aramiden dayta a di maam-ammuan ni tatangna. Ngem patien ti agtutubo nga agibumbunannag nga, iti daytoy a kaso, kas panagraem iti ama, rebbeng nga isu a mismo ti dumawat ti pammalubosna. Gapuna indawatna nga isut’ makisao iti ama ket imbagana kenkuana a ti pagadalanda ket napateg unay. Idi makitana ti kinaserioso ti agtutubo a kabsat a babai ken gapu ta inapresiarnat’ iyaayna kenkuana a direkta, kunana: “No ti pagadalanyo ket napateg unay, no kasta amin iti pamiliami ket rebbeng a makipagadal.” Ti resulta a ta daytoy 13-años rinugianna ti panagadal ti Biblia iti intero a pamilia, agraman ti anakna a lalaki ken ti asawana ken dadduma pay a dadakkelen nga annak.

Dagiti Naimbag a Kababalin Mangrugi iti Pagtaengan

14. Sadinot’ pangrugian dagiti naimbag a kababalin, ket ania a banag ti addaan nasken a paset?

¹⁴ Ti naimbag a kababalin dagiti agtutubo a Saksi ket masansan a nagsayaat a pammaneknek iti pannakasanay a nalawag nga aw-awatenda iti pagtaenganda. Talaga, dagiti kababalintayo isarmingda ti wagas ti panagbiagtayo. Gapu itoy a rason, kontra iti pagarupen dagiti dadduma, rebbeng a dagiti naimbag a kababalin ket maaddaan iti nasken a lugar iti pagtaengan. Iti daytoy, kas kadagiti dadduma a paset ti panagbiag ti pamilia, ti ulidan ti nagannak ket napateg unay. (2 Timoteo 1:5) Ti panangibaga kadagiti annak nga, “Aramidem ti ibagbagak, saan a kas ti ar-aramidek” ket nalawag a saan nga isut’ pamay-an a panangisuro kadakuada ti kababalin. Dagiti di mabilang a detalye dagiti naimbag a kababalin ket maadalda, saan a babaen laeng ti berbal a panangisuro, no di ket babaen iti obserbasion ken panangtulad. “Dagiti nagannak saanda laeng a kangrunaan a mannursuro; isuda met dagiti modelo, ta dagiti annaktayo makasursuroda babaen iti panangtulad kadagiti aw-awidtayo,” kuna ni Beverley Feldman, autor ti Kids Who Succeed. Ania a kita dagiti kababalin ti makitkita dagiti annakyo kadakayo?

15. Kasano a dagiti nagannak matulonganda dagiti annakda a mangpatanor kadagiti agpaut-biag a naiyugali a naimbag a kababalin?

¹⁵ “Dakayo nga amma, dikay ruroden dagiti annakyo” ibalakad ti Biblia. (Efeso 6:4) Makaparurod ken makaupay a maibaga kadagiti annak a rebbeng a naasi ken nakonsiderasionda, ngem makitada met dagiti dadakkelda nga agrikrikkiar, agidanondanon, nabastos, wenno nalaka nga agpungtot. Mapabasolda aya no agtignayda met a kasta? Iti kasumbangirna, ituloy a kunaen ti kasuratan: “No di ket idalanyo ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” Ket ramanen dayta dagiti pamunganayan dagiti naimbag a kababalin, kas ti panagkuna, “Komusta,” “Pangngaasim,” “Pagyamanan,” ken “Dispensarennak,” nga ipakitat’ panagraem kadagiti natataengan, ken panangiranud iti bambanag kadagiti dadduma. (Levitico 19:32; Roma 16:3-7) Dagitoy a kualidad a naad-adal iti pagtaengan bayat ti kinaubing ket mabayag ti pategna.​—Proverbio 22:6.

16. Ania dagiti panagregget a kasapulan, a mangibunga iti ania?

¹⁶ Gapuna agpadpada dagiti nagannak ken annak ket masapul a sanayenda ti naimbag a kababalin kas paset ti inaldaw nga ar-aramid imbes nga urayen agingga iti naisangsangayan nga okasion. Iti panangaramid ti kasta, masapul a naanus ken napasensia dagiti nagannak kadagiti biddut a sigurado a maaramidan dagiti annak. Ibagayo no kasano kapateg dagiti nasayaat a kababalinda kadakayo, ken nasiglat a mangkomendar iti irarang-ayda. Siempre, sapulen daytoy ti dakkel a panagregget iti biangyo. Ngem saan aya a kinuna ti Kasuratan a ti panangiyukuok kadagiti nadiosan a prinsipio kadagiti annak ket rebbeng a maaramidan “no situtugawka iti balaymo ken no magmagnaka iti dalan ken no agiddaka ken no bumangonka”? (Deuteronomio 6:7) Ti panangaramid iti dayta partuatenna ti naragsak ken makaay-ayo a kasasaad iti pagtaengan, nga adayo ti magtengna iti panangsukog kadagiti annakyo bayat a dumakdakkelda nga agbalin a natulong, managayat, ken naimbag kababalinda a natataengan. Iti kasta agbalindanto a gubuayan ti pakaidayawan ken pakaitan-okanyo ken ti Namarsuada, ni Jehova a Dios.

Naimbag-Kababalinna nga Ili

17. Aniat’ mapalpaliiw kadagiti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova?

¹⁷ Dagiti “nasurok a 1,000 a Saksi” a nagtataripnong idiay ruar ti City Hall idiay siudad ti Nueva York iti dayta a malem ti Setiembre ti nangipakita laeng iti bassit a pamay-an iti regular a panagtigtignay dagiti Saksi ni Jehova. Iti sabali a lugar, maysa a lalaki ti immay idiay Kingdom Hall iti damdamona unay ket kunana kalpasanna: “Nakasarakak iti maysa nga aldaw kadagiti pudpudno a managayat a tattao, estrangheroda kaniak, ngem ti nasarakak idiay simbaan a dimmakkelak.” Ti resulta? “Naglawag a nasapulakon ti kinapudno,” kinunana. Binalbaliwan daytoy a tao ti panagbiagna, ket pito a bulan kamaudiananna indedikarnan ti biagna ken Jehova ket nabautisaran.​—Idiligyo ti 1 Corinto 14:25.

18. Kasanot’ panangapektar ti pagalagadan dagiti naimbag a kababalin dagiti Saksi ni Jehova kadagiti taga ruar?

¹⁸ Ti pagalagadan ti kababalin ken nasayaat nga aw-awid dagiti Saksi kadagiti kumbensionda a nasional ken internasional isu ti tema dagiti adu a paborable a komento. Iti maysa kadagita nga okasion idiay Japan iti nabiit pay, maysa a giya iti tour bus ti nagkuna: “Bayat a bumabbabakayo iti bus, tunggal maysa kadakayo, agraman dagiti ub-ubbing, awan mintisna a nagkuna kaniak, ‘Pagyamanan unay.’ Daytat’ nangparagsak unay kaniak!” Iti sabali pay a kumbension, ti attendant iti dumna nga estasion ti tren imbagana iti maysa a Saksi: “Maysa a nakagulgulo a didigra idi napalabas a panagtataripnong ti 12,000 a tattao ti naangay iti Osaka Castle Hall.” Ngem intuloyna a kinuna: “Dakayo a tattao talaga a naurnoskayo, ket nabang-arankam pay. Pangngaasiyo ta pakomustaanyo ti asinoman a mangimatmaton.”

19. Aniat’ rebbeng a maikeddeng ti tunggal maysa kadatayo nga aramiden maipapan iti kababalin?

¹⁹ Aniat’ ipakpakita dagita a komento? A dagiti Saksi ni Jehova ket interamente “nga agbibiag[da] a maikari iti naimbag a damag.” Ket datayo met ngay a sinaggaysa? Kas annak nga agpampannuray iti naayat nga ama, sapay koma ta datay amin, agtutubo man wenno nataenganen, kumitatayo iti nailangitan nga Amatayo, a ni Jehova, tapno masursuruantayo nga agbalin a naimbag-kababalinna nga ili, uray pay adda iti naalas-kababalinna a lubong.​—Deuteronomio 8:5; Proverbio 3:11, 12.

Malagipyo Pay Aya?

◻ Apay a kasapulan dagiti naimbag a kababalin kas paset ti nasayaat nga ug-ugali?

◻ Ania a naimbag a kababalin ti maiyanatup iti lugar a pagdaydayawantayo?

◻ Kasano a maidemostra dagiti naimbag a kababalin idiay tay-ak ti ministerio?

◻ Kasano a matulongan ti nagannak dagiti annakda a mangpatanor kadagiti naimbag a kababalin?

◻ Ania a nangato a pagalagadan dagiti kababalin ti rebbeng a pagreggetantayo nga itandudo?