Idi pimmanaw ni Jesus idiay Jerusalem iti malem ti Lunes, nagsubli idiay Betania iti makindaya a sikigan ti Bantay Dagiti Olibo. Mabalin nga imyan iti balay dagiti gagayyemna a da Lazaro, Maria, ken Marta.

Agsapan iti Nisan 11. Nagsubli manen ni Jesus ken dagiti adalanna idiay Jerusalem. Maudi daytan a mapan ni Jesus idiay templo. Maudi metten a panangasabana kadagiti tattao sakbay a selebraranna ti Paskua, rugianna ti Pananglaglagip iti ipapatayna, ken kalpasanna, sanguenna ti pannakabista ken pannakapapatayna.

Iti dalanda manipud Betania a lumasat iti Bantay Dagiti Olibo a mapan iti Jerusalem, nakita ni Pedro ti kayo nga inlunod ni Jesus iti napalabas nga agsapa. “Mannursuro, kitaem!” kinunana, “nagangon ti puon ti higos nga inlunodmo.”​—Marcos 11:21.

Ngem apay a pinagango ni Jesus ti kayo? Imbagana ti makagapu: “Ibagak kadakayo, no addaankayo iti pammati ken saankayo nga agduadua, saanyonto laeng a maaramid ti kas iti inaramidko iti kayo a higos, no di ket maibagayo pay iti daytoy a bantay, ‘Umaliska ket tumpuakka iti baybay,’ ket mapasamakto dayta. No adda pammatiyo, mapatganto ti amin nga ikararagyo.” (Mateo 21:​21, 22) Inulitna ti leksion nga imbagana idin maipapan iti pammati a makabael a mangyakar iti bantay.​—Mateo 17:20.

Gapuna, idi pinagango ni Jesus ti kayo, impakitana a kasapulan ti pammati iti Dios. Kinunana: “Amin nga ikararag ken dawatenyo, patienyo a naawatyon dagita, ket sigurado a maaddanto kadakayo.” (Marcos 11:24) Nakapatpateg dayta a leksion para kadagiti pasurot ni Jesus! Maitutop la unay dayta kadagiti apostol gapu iti narigat a pakasuotan a dandanin mapasaranda. Adda pay sabali a pakainaigan ti pannakagango ti kayo a higos ken ti kasasaad ti pammati.

Kas iti kayo a higos, makaallilaw ti langa ti nasion ti Israel. Dagiti tattao iti daytoy a nasion nakitulagda iti Dios, ket agparang a tungtungpalenda ti Lintegna. Nupay kasta, impakita ti intero a nasion nga awananda iti pammati ken nasayaat a bunga. Linaksidda pay ketdi ti Anak ti Dios! Gapuna, idi pinagango ni Jesus ti kayo, impakitana no ania ti pagtungpalan daytoy awanan bunga ken awanan pammati a nasion.

Di nagbayag, simreken ni Jesus ken dagiti adalanna iti Jerusalem. Kas iti nakairuamanna, napan ni Jesus idiay templo ket nangisuro. Dagiti panguluen a papadi ken dagiti panglakayen dagiti tattao, a mabalin a mangpampanunot iti inaramid ni Jesus iti napalabas nga aldaw kadagiti agsuksukat iti kuarta, sinubokda ni Jesus: “Nangalaam iti kalintegam a mangaramid kadagitoy a banag? Wenno asino ti nangted kenka iti kasta a kalintegan?”​—Marcos 11:28.

Simmungbat ni Jesus: “Adda met saludsodek kadakayo. No sungbatandak, ibagak kadakayo no naggapuan ti kalintegak a mangaramid kadagitoy a banag. Naggapuan ti autoridad ni Juan a mangbautisar, idiay langit wenno kadagiti tattao? Sungbatandak.” Ita, dagiti bumusbusor kenkuana ti masubok. Isu a kinunada iti maysa ken maysa: “No ibagatayo, ‘Naggapu idiay langit,’ kunananto, ‘Apay ngarud a saanyo a pinati?’ Ngem no ibagatayo, ‘Naggapu kadagiti tattao,’ ania ti mapasamak kadatayo?” Kasta ti sungbatda ta mabutengda kadagiti tattao, ta patien dagitoy a “ni Juan ket talaga a maysa a propeta.”​—Marcos 11:​29-32.

Awan ti mapanunot dagiti bumusbusor ken Jesus a maitutop a sungbat, isu a kinunada: “Saanmi nga ammo.” Kinuna met ni Jesus kadakuada: “Diak met ngarud ibaga no naggapuan ti autoridadko a mangaramid kadagitoy a banag.”​—Marcos 11:33.

Idiay templo, kalkalpas a pinagsiddaaw ni Jesus dagiti panguluen a papadi ken dagiti panglakayen a nangkuestionar no asino ti nangted iti autoridadna a mangaramid kadagiti bambanag. Nagulimekda iti sungbat ni Jesus. Kalpasanna, nangted iti ilustrasion a mangipakita iti kinataoda.

Insalaysay ni Jesus: “Adda lalaki a dua ti annakna. Napan iti inauna ket kinunana, ‘Anak, inka agtrabaho ita idiay kaubasan.’ Insungbat ti anak, ‘Diak kayat,’ ngem nagbabawi ket napan met laeng. Kasta met laeng ti imbagana idi napan iti inaudi. Kinuna ti inaudi, ‘Wen, Tatang,’ ngem saan a napan. Siasino kadakuada ti nangaramid iti pagayatan ti amada?” (Mateo 21:​28-31) Nalawag ti sungbat​—ti inauna ti nangaramid iti pagayatan ni amana idi agangay.

Gapuna, imbaga ni Jesus kadagiti bumusbusor kenkuana: “Ibagak kadakayo, umun-unanto ngem dakayo a sumrek iti Pagarian ti Dios dagiti agsingsingir iti buis ken dagiti balangkantis.” Saan idi nga agserserbi iti Dios dagiti agsingsingir iti buis ken dagiti balangkantis. Ngem idi agangay, kas iti inauna, nagbabawida ken agserserbidan kenkuana. Ngem saan a kasta dagiti lider ti relihion. Mayarigda iti inaudi, nga ibagbagada nga agserserbida iti Dios ngem iti kinapudnona, saanda nga ar-aramiden dayta. Imbaga ni Jesus: “Immay kadakayo ni Juan [a Mammautisar] ken impakitana ti umiso a dalan, ngem saankayo a namati. Nupay kasta, namati kenkuana dagiti agsingsingir iti buis ken dagiti balangkantis. Uray idi nakitayo daytoy, saankayo a nagbabawi ken namati kenkuana.”​—Mateo 21:​31, 32.

Insaruno ni Jesus ti sabali pay nga ilustrasion. Iti daytoy a tiempo, impakitana a saan laeng a binaybay-an dagiti lider ti relihion ti panagserbida iti Dios no di ket talaga a dakesda. Kinunana: “Adda tao a nagmula kadagiti ubas iti talonna. Inaladanna dayta ken nangaramid iti pagpespesan iti ubas ken nangbangon iti torre. Kalpasanna, impaaywanna kadagiti makitaltalon sa napan iti sabali a pagilian. Idi panagbuburasen, nangibaon iti adipenna a mapan kadagiti makitaltalon tapno alaenna ti bingayna. Ngem tiniliw ken kinabkabilda ti adipen sada pinapanaw nga ima-ima. Nangibaon manen iti sabali pay nga adipen, ngem pinang-orda ti ulona ken pinabpabainanda. Nangibaon iti sabali pay ngem pinatayda. Adu pay ti simmaruno nga imbaonna ngem adda dagidiay kinabkabilda ken pinatayda ti dadduma.”​—Marcos 12:​1-5.

Naawatan ngata dagiti dumdumngeg ken Jesus ti ilustrasion? Mabalin a malagipda ti pammababalaw nga imbaga ni Isaias: “Ti kaubasan ni Jehova a panguluen ti armada ket ti balay ti Israel; dagiti lallaki ti Juda ket ti pagmulaan a paggugustona. Nangnamnama iti kinahustisia, ngem awan ti kinahustisia.” (Isaias 5:7) Kapada dayta ti ilustrasion ni Jesus. Ni Jehova ti makinkukua iti daga, ket ti Israel ti kaubasan a naaladan ken salsalakniban ti Linteg ti Dios. Nangibaon ni Jehova kadagiti propeta a mangisuro ken tumulong iti ilina a mangpataud kadagiti nasayaat a bunga.

Nupay kasta, kinabkabil ken pinapatay dagiti “makitaltalon” dagiti “adipen” nga imbaonna kadakuada. Inlawlawag ni Jesus: “Maysa laengen ti nabati nga ibaon [ti makinkukua iti kaubasan], ti dungdungnguenna nga anak. Isu ti naudi nga imbaonna ta kinunana, ‘Raemendanto ti anakko.’ Ngem imbaga dagiti makitaltalon iti maysa ken maysa: ‘Daytoy ti agtawid. Umaykayo ket patayentayo tapno kukuatayton ti tawidna.’ Isu a tiniliw ken pinatayda.”​—Marcos 12:​6-8.

Kalpasanna, insaludsod ni Jesus: “Anianto ti aramiden ti makinkukua iti kaubasan?” (Marcos 12:9) Simmungbat dagiti lider ti relihion: “Gapu ta dakesda, papatayennanto ida ket ipaaywanna ti kaubasan kadagiti sabali a makitaltalon, a mangted iti bingayna no dumteng ti panagbuburas.”​—Mateo 21:41.

Saanda ngarud a napupuotan nga inukomda ti bagbagida, ta karamanda kadagiti “makitaltalon” iti “kaubasan” ni Jehova, ti nasion ti Israel. Ti bunga a namnamaen ni Jehova kadagita a makitaltalon ramanenna ti panamati iti Anakna, ti Mesias. Kimmita ni Jesus kadagiti lider ti relihion ket kinunana: “Diyo kadi nabasa daytoy iti kasuratan, ‘Ti bato nga imbelleng dagiti agibangbangon ket nagbalin a kangrunaan a bato a pasuli. Naggapu daytoy ken Jehova, ket nakaskasdaaw dayta kadatayo’?” (Marcos 12:​10, 11) Kalpasanna, inlawlawag ni Jesus ti kayatna a sawen: “Daytoy ti makagapu a kunak kadakayo, maikkatto kadakayo ti Pagarian ti Dios ket maited iti nasion a mangaramid iti pagayatanna.”​—Mateo 21:43.

Idi imbaga ni Jesus daytoy nga ilustrasion, nabigbig dagiti eskriba ken dagiti panguluen a papadi nga “isuda ti pampanunotenna.” (Lucas 20:19) Nabayagen a kayatda a papatayen ni Jesus, ti maikari nga “agtawid.” Ngem mabutengda kadagiti tattao, a mangibilang ken Jesus kas maysa a propeta, isu a saanda a pinapatay idi.

Idi dandanin agpatingga ti ministerio ni Jesus, intultuloyna ti nagusar kadagiti ilustrasion a mangibutaktak iti kababalin dagiti eskriba ken dagiti panguluen a papadi. Gapuna, kayatda a papatayen. (Lucas 20:19) Ngem saan pay a nalpas nga imbutaktak ni Jesus ti kababalinda. Imbagana manen ti sabali pay nga ilustrasion:

“Mayarig ti Pagarian ti langit iti maysa nga ari a nangaramid iti padaya ti kasar ti anakna a lalaki. Imbaonna dagiti adipenna nga ayabanda dagiti naawis iti kasar, ngem saanda a kayat ti mapan.” (Mateo 22:​2, 3) Inrugi ni Jesus ti ilustrasionna babaen ti panangdakamatna iti “Pagarian ti langit.” Nainkalintegan ngarud a ti “ari” ket ni Apo Jehova. Ti ngay anak a lalaki ti ari ken dagiti naawis iti padaya ti kasar? Nalaka laeng a mailasin a ti anak ti ari ket ti Anak ni Jehova, daydiay mangibagbaga iti ilustrasion, ken dagiti naawis isu dagiti kaduanto ti Anak iti Pagarian ti langit.

Siasino dagiti umuna a naawis? Siasino kadi dagiti nangikasabaan ni Jesus ken dagiti apostol ti maipapan iti Pagarian? Dagiti Judio. (Mateo 10:​6, 7; 15:24) Inawat daytoy a nasion ti Linteg ti tulag idi 1513 B.C.E., isu a dagitoy ti umuna a mangbukel iti “pagarian a buklen dagiti papadi.” (Exodo 19:​5-8) Ngem kaano a talaga a naayabanda “iti padaya ti kasar”? Nalawag a naited dayta nga imbitasion idi 29 C.E. idi nangrugi nga inkasaba ni Jesus ti maipapan iti Pagarian ti langit.

Ania ti reaksion ti kaaduan nga Israelita iti awis? Kas kinuna ni Jesus, “saanda a kayat ti mapan.” Kaaduan a lider ti relihion ken tattao ti saan a nangawat kenkuana kas Mesias ken kas pinili ti Dios nga Ari.

Ngem impakita ni Jesus nga adda manen gundaway dagiti Judio: “Nangibaon manen [ti ari] kadagiti sabali pay nga adipen, ket kinunana, ‘Ibagayo kadagidiay naawis: “Naisaganan dagiti taraon, napartin dagiti baka ken nalulukmeg nga animal, ket nakasaganan ti amin. Umaykayon iti padaya.”’ Ngem saanda a nangikankano, adda napan iti talonna, adda met napan iti negosiona; ngem dadduma kadakuada ti nangtiliw kadagiti adipenna, ket kinabkabil ken pinapatayda ida.” (Mateo 22:​4-6) Katupag dayta ti mapasamak inton maipasdek ti kongregasion Kristiano. Iti dayta a tiempo, adda pay laeng gundaway dagiti Judio nga agbalin a paset ti Pagarian. Ngem kaaduan kadakuada ti saan a nangawat iti awis, inuborda pay ‘dagiti adipen ti ari.’​—Aramid 4:​13-18; 7:​54, 58.

Ania ti pagbanagan ti nasion? Insalaysay ni Jesus: “Nakapungtot unay ti ari ket imbaonna dagiti soldadona tapno patayenda dagiti nangpapatay kadagiti adipenna ken puoranda ti siudadda.” (Mateo 22:7) Napasaran dagiti Judio dayta idi 70 C.E. idi dinadael dagiti Romano “ti siudadda,” ti Jerusalem.

Idi saanda nga inawat ti awis ti ari, kaipapananna kadi nga awanen ti maawis? Saan, sigun iti ilustrasion ni Jesus. Intuloyna: “Kalpasanna, imbaga [ti ari] kadagiti adipenna, ‘Nakasaganan ti padaya ti kasar, ngem saan a maikari dagidiay naawis. Gapuna, mapankayo kadagiti dadakkel a kalsada, ket awisenyo iti padaya ti kasar ti asinoman a makitayo.’ Iti kasta, napan dagiti adipen kadagiti kalsada ket inummongda ti amin a nakitada, dakes man wenno naimbag; ket napno iti bisita ti siled a pakaaramidan ti kasar.”​—Mateo 22:​8-10.

Nagsayaat ta idi agangay, rinugian ni apostol Pedro a tulongan dagiti Gentil​—dagiti saan a nayanak wenno nakomberte a Judio​—tapno agbalinda a pudno a Kristiano. Idi 36 C.E., inawat ti opisial ti armada a Romano a ni Cornelio ken ti pamiliana ti espiritu ti Dios, ket naaddaanda iti paset iti Pagarian ti langit a dinakamat ni Jesus.​—Aramid 10:​1, 34-48.

Imbaga ni Jesus a saan nga amin nga immay iti padaya ket awaten “ti ari.” Kinunana: “Idi simrek ti ari tapno kitaenna dagiti bisita, nakitana ti maysa a lalaki a nakabado iti saan a maitutop iti okasion. Gapuna, kinuna ti ari, ‘Gayyem, apay nga addaka ditoy idinto ta saan a maitutop ti badom?’ Saan a nakauni ti lalaki. Kinuna ti ari kadagiti adipenna, ‘Galutanyo ti ima ken sakana sa ipuruakyo iti kasipngetan, ket agsangit ken agngaretngetto gapu iti rigat.’ Ta adu ti naawis, ngem bassit dagiti napili.”​—Mateo 22:​11-14.

Mabalin a saan a naawatan dagiti lider ti relihion ti kaipapanan dagiti ibagbaga ni Jesus. Ngem saanda a naragsakan ken ad-adda a determinadoda a mangpukaw iti daydiay mangibabain kadakuada.

Narurod dagiti lider ti relihion a kabusor ni Jesus. Kaibagbagana dagiti ilustrasion a mangipakita iti kinadakesda. Nagnunumuan dagiti Fariseo a subokenda ni Jesus tapno adda maibagana a pangakusaranda kenkuana ket maidarumda iti gobernador ti Roma. Nangtandan dagiti Fariseo kadagiti pasurotda a mangsubok kenkuana.​—Lucas 6:7.

Kinunada: “Mannursuro, ammomi nga umiso ti ibagbagam ken isursurom ken saanka a mangidumduma, no di ket isursurom ti kinapudno maipapan iti pagayatan ti Dios: Maiparbeng kadi ti agbayad iti buis ken Cesar wenno saan?” (Lucas 20:​21, 22) Saan a naallilaw ni Jesus iti panangidayawda kenkuana, ta iti pampanunotda adda panaginsisingpet ken kinasikap. No ibagana, ‘Saan a maiparbeng ti agbayad iti buis,’ mabalin a maakusaran a bumusbusor iti Roma. Ngem no ibagana, ‘Wen, bayadanyo ti buis,’ mabalin a makagura dagiti tattao a marurod iti panangituray ti Roma ket bumusorda kenkuana. Ania ngarud ti sungbatna?

Kinuna ni Jesus: “Apay a subsubokendak, dakayo a managinsisingpet? Ipakitayo kaniak ti sinsilio a pagbayad iti buis.” Nangtedda iti maysa a denario, ket insaludsodna: “Makinladawan ken makinnagan iti daytoy?” Insungbatda: “Ni Cesar.” Kalpasanna, imbaga ni Jesus daytoy nagsayaat a sungbat: “Itedyo ngarud ken Cesar dagiti kukua ni Cesar, ngem itedyo iti Dios dagiti kukua ti Dios.”​—Mateo 22:​18-21.

Nasdaawda iti sungbat ni Jesus. Gapu ta nagulimekda iti insungbatna, pimmanawda. Ngem saanda latta a simmardeng a mangsubok ken Jesus. Idi saan a nagballigi dagiti Fariseo, immasideg kenkuana dagiti lider ti sabali pay a relihioso a grupo.

Dagiti Saduceo a saan a mamati iti panagungar nagsaludsodda maipapan iti panagungar ken pannakiasawa manen ti balo iti kabsat ti natay nga asawana. Insaludsodda: “Mannursuro, kinuna ni Moises: ‘No matay ti maysa a lalaki a saan a naaddaan iti anak, ti kabsatna a lalaki ti masapul a mangasawa iti nabalo nga asawana. Iti kasta, maaddaan iti anak ti natay a lalaki.’ Adda pito nga agkakabsat a lallaki. Nangasawa ti inauna ngem natay a saan a naaddaan iti anak, isu a ti sumaruno a kabsatna ti nangasawa ken baketna. Kasta met laeng ti napasamak iti maikadua ken iti maikatlo, agingga iti maikapito. Kamaudiananna, natay met ti babai. Inton panagungar, asino ngarud kadagiti pito ti makin-asawa iti babai ta nagbalinda amin nga asawana?”​—Mateo 22:​24-28.

Nagadaw ni Jesus kadagiti insurat ni Moises, a patien met dagiti Saduceo. Kinunana: “Saan kadi a daytoy ti rason a nagkamalikayo, ta diyo maawatan ti Kasuratan wenno ti pannakabalin ti Dios? Ta inton agungarda, saanto a mangasawa dagiti lallaki wenno dagiti babbai, no di ket kasladanto kadagiti anghel idiay langit. Ngem no maipapan iti panagungar, saanyo kadi a nabasa iti libro ni Moises, maipapan iti siitan a bassit a kayo, nga imbaga ti Dios kenkuana: ‘Siak ti Dios ni Abraham ken Dios ni Isaac ken Dios ni Jacob’? Isu ket Dios, saan a dagiti natay, no di ket dagiti sibibiag. Nagdakkel dayta a kamaliyo.” (Marcos 12:​24-27; Exodo 3:​1-6) Nasdaaw dagiti tattao iti dayta a sungbat.

Pinagulimek ni Jesus dagiti Fariseo ken Saduceo, isu a nagtitipon dagitoy a relihioso a bumusbusor tapno subokenda pay ni Jesus. Dinamag ti maysa nga eskriba: “Mannursuro, ania ti kangrunaan a bilin iti Linteg?”—Mateo 22:36.

Kinuna ni Jesus: “Ti umuna ket, ‘Denggem, O Israel, ni Jehova a Diostayo ket maymaysa a Jehova, ket masapul nga ayatem ni Jehova a Diosmo iti amin a pusom ken amin a kararuam ken amin a panunotmo ken amin a pigsam.’ Ti maikadua ket, ‘Masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim.’ Awanen ti sabali a bilin a napatpateg ngem kadagitoy.”​—Marcos 12:​29-31.

Idi nangngeg ti eskriba ti sungbat, kinunana: “Mannursuro, nagsayaat ti imbagam, maitunos iti kinapudno, ‘Maymaysa ti Dios, ken awanen ti sabali malaksid kenkuana’; ken ti panagayat iti Dios iti amin a puso, amin a pannakaawat, ken amin a pigsa, ken ti panagayat ti maysa iti kaarrubana a kas iti bagina, ket adayo a napatpateg ngem iti amin a kita ti daton.” Nadlaw ni Jesus a nagsayaat ti sungbat ti eskriba, isu a kinunana: “Saanka nga adayo iti Pagarian ti Dios.”​—Marcos 12:​32-34.

Tallo nga aldaw (Nisan 9, 10, ken 11) a nangisuro ni Jesus idiay templo. Dadduma a tattao, kas iti daytoy nga eskriba, ti maragragsakan a dimngeg kenkuana. Ngem saan a naragsakan dagiti lider ti relihion, a saan idin a ‘makaitured pay nga agsaludsod kenkuana.’

Dagiti relihioso a bumusbusor saanda a naibabain wenno naallilaw ni Jesus tapno mayawatda kadagiti Romano. (Lucas 20:20) Bayat nga adda pay idi idiay templo idi Nisan 11, binaliktad ni Jesus ti kasasaad ket impakaammona ti kinasiasinona. Insaludsodna kadakuada: “Ania ti ammoyo maipapan iti Kristo? Makin-anak kenkuana?” (Mateo 22:42) Pagaammoda a ti Kristo, wenno Mesias, ket agtaud iti linia ni David. Ket kasta ti sungbatda.​—Mateo 9:27; 12:23; Juan 7:42.

Insaludsod ni Jesus: “Apay ngarud a ti nasantuan nga espiritu tinignayna ni David a mangawag kenkuana iti Apo, idi kinunana: ‘Imbaga ni Jehova iti Apok: “Agtugawka iti makannawanko agingga nga ikabilko dagiti kabusormo a pagbatayan dagiti sakam”’? No Apo ti awag kenkuana ni David, kasano ngarud a nagbalin nga anakna?”​—Mateo 22:​43-45.

Nagulimek dagiti Fariseo, ta namnamaenda nga adda aggapu iti linia ni David a mangwayawaya kadakuada iti panangituray dagiti Romano. Ngem imbatay ni Jesus ti sungbatna iti sasao ni David a nairekord iti Salmo 110:​1, 2. Imbagana a ti Mesias ket saan laeng a maysa a tao nga agturay. Isu ti Apo ni David, ket inton agtugaw iti makannawan ti Dios, usarenna ti pannakabalinna. Nagulimek dagiti bumusbusor iti sungbat ni Jesus.

Dumdumngeg dagiti adalan ken adu pay a tattao. Pinakdaaran ni Jesus ida maipapan kadagiti eskriba ken Fariseo. ‘Innala dagitoy a tattao ti akem ni Moises’ a mangisuro iti Linteg ti Dios. Binilin ni Jesus dagiti dumdumngeg kenkuana: “Tungpalenyo amin nga ibagada ngem saanyo a tultuladen dagiti aramidda, ta saanda nga ar-aramiden ti isursuroda.”​—Mateo 23:​2, 3.

Kalpasanna, nangted ni Jesus iti pagarigan ti panaginsisingpetda. Kinunana: “Pinadakkelda dagiti babassit a kahon nga us-usarenda.” Dadduma a Judio ti mangikabil iti mugingda wenno iti takiagda kadagitoy babassit a kahon a naglaon kadagiti sasao manipud iti Linteg. Pinadakkel dagiti Fariseo dagitoy ta kayatda nga ipakita a tungtungpalenda ti Linteg. Kasta met, “pinagayadda dagiti baruyboy dagiti badoda.” Naibilin kadagiti Israelita a mangaramidda iti baruyboy dagiti badoda, ngem siguraduen dagiti Fariseo nga atiddog dagiti baruyboy ti badoda. (Numeros 15:​38-40) Inaramidda dagitoy tapno “madlaw dagiti tattao.”​—Mateo 23:5.

Mabalin a tinarigagayan met dagiti adalan ni Jesus ti agbalin a natan-ok, isu nga imbagana kadakuada: “Saankayo nga agpaawag iti Rabbi, ta maymaysa ti Mannursuroyo, ken agkakabsatkayo amin. Diyo met awagan iti ‘ama’ ti asinoman ditoy daga, ta maymaysa ti Amayo, nga adda idiay langit. Saankayo met a maawagan iti ‘panguluen,’ ta maymaysa ti Panguluenyo, ti Kristo. Ngem ti katan-okan kadakayo ti masapul nga agserbi. Asinoman a mangitan-ok iti bagina, maipababanto, ket asinoman a mangipababa iti bagina, maitan-okto.”​—Mateo 23:​8-12.

Kalpasanna, imbaga ni Jesus a nakakaasi ti kasasaad dagiti aginsisingpet nga eskriba ken Fariseo. Kinunana: “Asikayo pay, dakayo nga eskriba ken Fariseo a managinsisingpet! ta inrikepyo kadagiti tattao ti Pagarian ti langit; ta saanyo a kayat ti sumrek iti dayta ken saanyo met a palubosan dagiti mayat a sumrek.”​—Mateo 23:13.

Binabalaw ni Jesus dagiti Fariseo ta saanda nga inkabilangan no ania ti napatpateg iti panangmatmat ni Jehova, kas ipakita dagiti pagannurotan nga inaramidda. Kas pagarigan, kunada: “Ti agsapata iti nagan ti templo, saan nga obligado a mangtungpal iti dayta; ngem ti agsapata iti nagan ti balitok iti templo, masapul a tungpalenna dayta.” Ipakpakitada ngarud a bulsekda iti moral, ta ibagada a napatpateg ti balitok iti templo ngem ti kinapateg ti lugar a pagdaydayawan ken Jehova. Kasta met, saanda a “tungtungpalen dagiti napatpateg a banag iti Linteg kas iti kinahustisia, asi, ken kinamatalek.”​—Mateo 23:​16, 23; Lucas 11:42.

Inawagan ni Jesus dagitoy a Fariseo a “bulsek a mangidaldalan,” ta ‘sagatenda ti lamok ngem alun-onenda met ti kamelio!’ (Mateo 23:24) Sagatenda ti insekto iti arakda ta maibilang dayta a narugit. Ngem ti saanda a panangtungpal kadagiti napatpateg a banag iti Linteg ket kas iti panangalun-on iti kamelio, a maibilang met a narugit nga animal, ngem adayo a dakdakkel laeng.​—Levitico 11:​4, 21-24.

Idi maudi nga ipapan ni Jesus idiay templo, intuloyna nga imbutaktak a managinsisingpet dagiti eskriba ken Fariseo. Nagusar iti mangiladawan nga ilustrasion. Kinunana: “Daldalusanyo ti ruar ti kopa ken pinggan, ngem napno ti unegda iti kinaagum ken nalabes nga ar-aramid. Dakayo a bulsek a Fariseo, dalusanyo pay nga umuna ti uneg ti kopa ken pinggan tapno nadalus met ti ruarna.” (Mateo 23:​25, 26) Istrikto dagiti Fariseo no maipapan iti kinadalus ken iti makinruar a langa, ngem baybay-anda ti makin-uneg a kinatao ket saanda a dalusan ti piguratibo a pusoda.

Aginsisingpetda met ta agaramid ken arkosanda ti tanem dagiti propeta. Ngem kas kinuna ni Jesus, dagitoy ket ‘annak dagidiay nangpapatay kadagiti propeta.’ (Mateo 23:31) Pudno dayta ta inkagumaanda a papatayen ni Jesus.​—Juan 5:18; 7:​1, 25.

Imbaga ngarud ni Jesus ti mapasamak kadagitoy a lider ti relihion no saanda nga agbabawi: “Dakayo nga annak ti uleg, kasanoyo a malisian ti pannakadusayo idiay Gehenna?” (Mateo 23:33) Maus-usar idi ti Tanap ti Hinnom a pagpuoran kadagiti basura, a nalawag a mangiladawan iti agnanayon a pannakadadael dagiti dakes nga eskriba ken Fariseo.

Dagiti adalan ni Jesus ti mangirepresentar kenkuana kas “propeta, masirib a tattao, ken mannursuro.” Kasanonto a matratoda? Kinuna ni Jesus maipapan kadagiti lider ti relihion: “Papatayen ken ilansayonto ti sumagmamano [kadagiti adalak], ken saplitenyonto ti dadduma kadakuada kadagiti sinagoga ken idadanesyonto ida iti amin a siudad. Iti kasta, manungsungbatkayto iti dara ti amin a napapatay a nalinteg a tattao, manipud ken Abel agingga ken Zacarias . . . a pinapatayyo.” Impakdaarna: “Ibagak kadakayo, mapasamak amin dagitoy a banag iti daytoy a henerasion.” (Mateo 23:​34-36) Kasta ti napasamak idi 70 C.E. idi dinadael dagiti soldado ti Roma ti Jerusalem ket rinibu a Judio ti natay.

Maladingitan ni Jesus idi pampanunotenna dayta. Kinunana: “Jerusalem, Jerusalem, a nangpapatay kadagiti propeta ken nangubor kadagiti imbaon ti Dios! Namin-adu a kayatko nga ummongen dagiti annakmo a kas iti panangummong ti upa kadagiti piekna iti sirok dagiti payakna! Ngem saanyo a kinayat. Gapuna, mabaybay-anto ti balayyo.” (Mateo 23:​37, 38) Nalabit nasdaaw dagiti nakangngeg no ania ti kayat a sawen ti tinukoyna a ‘balay.’ Tuktukoyenna kadi ti nakapimpintas a templo idiay Jerusalem, a kasla salsalakniban ti Dios?

Kalpasanna, innayon ni Jesus: “Ibagak kadakayo, saandakton a makita manipud ita agingga nga ibagayo, ‘Mabendisionan koma daydiay umay iti nagan ni Jehova!’” (Mateo 23:39) Inadawna dagita a naimpadtuan a sasao iti Salmo 118:26: “Mabendisionan koma daydiay umay iti nagan ni Jehova; bendisionandakayo manipud iti balay ni Jehova.” Nalawag a kalpasan a madadael ti templo, awanen ti umay iti dayta iti nagan ti Dios.

Napanen ni Jesus iti paset ti templo nga ayan dagiti kasla trumpeta ti sukogna a pagitinnagan iti kontribusion. Itinnag dagiti tattao ti kontribusionda kadagiti babassit nga abut iti rabawna. Nakita ni Jesus dagiti Judio a mangitintinnag iti kontribusion, kas dagiti baknang nga “agipispisok iti adu a sinsilio” kas sagut. Kalpasanna, napaliiwna ti napanglaw a balo a nangitinnag iti “dua a babassit a sinsilio a nakabasbassit ti pategna.” (Marcos 12:​41, 42) Ammo ni Jesus a maragragsakan ti Dios iti sagutna.

Inayaban ni Jesus dagiti adalanna. Kinunana: “Kinaagpaysuanna, ad-adu ti impisok daytoy napanglaw a balo ngem kadagiti amin a nagipisok iti kuarta kadagiti pagitinnagan iti kontribusion.” Kasano a kasta? Inlawlawagna: “Tedtedda laeng ti impisokda. Ngem ti balo, nupay napanglaw, impisokna ti kakaisuna nga adda kenkuana, ti amin a pagbiagna.” (Marcos 12:​43, 44) Naiduma unay ti panagpampanunot ken aramid ti balo kadagiti lider ti relihion!

Idi mumalemen iti Nisan 11, pimmanaw ni Jesus idiay templo iti maudin a gundaway. Kinuna ti maysa kadagiti adalan: “Mannursuro, kitaem! Nagpipintas dagiti bato ken patakder!” (Marcos 13:1) Kinapudnona, nagdadakkel ti dadduma a bato iti pader ti templo, a mangipakita iti kinalagdana. Ngem makapasiddaaw ti imbaga ni Jesus: “Makitam kadi dagita a dadakkel a patakder? Awanto a pulos ti bato nga agtalinaed iti bato a nakaituonanna, marpuogdanto amin.”​—Marcos 13:2.

Idi naibaganan dagitoy, bimmallasiw ni Jesus ken dagiti apostolna iti Tanap ti Kidron ket napanda iti Bantay Dagiti Olibo. Kaduana idi da Pedro, Andres, Santiago, ken Juan. Manipud iti dayta, makitada ti nakapimpintas a templo.

Malem ti Martes idi, ket dandanin agpatingga ti Nisan 11. Dandani met agpatinggan ti okupado a ministerio ni Jesus ditoy daga. Iti aldaw, nangisuro idiay templo, ket iti rabii, nagdagus iti ruar ti siudad. Talaga nga interesado dagiti tattao, ta ‘iti agsapa, mapanda idiay templo tapno dumngegda kenkuana.’ (Lucas 21:​37, 38) Nalpasen dayta nga aldaw, ket kadua ni Jesus iti Bantay Dagiti Olibo ti uppat nga apostolna​—da Pedro, Andres, Santiago, ken Juan.

Napan dagiti uppat kenkuana ta maseknanda iti templo. Ngamin, kaibagbaga ni Jesus nga awan ti bato a mabati iti dayta a nakatuon iti maysa a bato. Ngem adu pay ti pampanunotenda. Sakbayna, pinaregta ni Jesus ida: “Kanayon a nakasaganakayo met, ta umay ti Anak ti tao iti oras a saanyo nga ipagarup.” (Lucas 12:40) Imbagana met ti maipapan iti “aldaw a maiparangarang ti Anak ti tao.” (Lucas 17:30) Dagita kadi ket mainaig iti kaibagbagana maipapan iti templo? Kayat a maammuan dayta dagiti apostol. “Ibagam kadakami,” kinunada, “kaanonto a mapasamak dagita, ken anianto ti pagilasinan ti kaaddam ken ti panungpalan daytoy a sistema?”​—Mateo 24:3.

Mabalin a pampanunotenda ti pannakadadael ti templo, a makitkitada iti asideg. Kasta met, dinamagda ti maipapan iti kaadda ti Anak ti tao. Malagipda a nangted ni Jesus iti ilustrasion maipapan iti “maysa a tao manipud iti natan-ok a pamilia a napan iti sabali a pagilian tapno makoronaan nga ari sa agsubli met laeng.” (Lucas 19:​11, 12) Ken kamaudiananna, pampanunotenda no ania ti ramanen “ti panungpalan daytoy a sistema.”

Iti detalyado a sungbatna, nangted ni Jesus iti pagilasinan ti pannakadadael ti agdama idi a Judio a sistema dagiti bambanag, agraman ti templona. Ngem ad-adu pay ti imbagana. Ti pagilasinan ket makatulong kadagiti Kristiano iti masanguanan tapno ammoda ti tiempo a pagbibiaganda bayat ti ‘kaaddana’ ken ti asidegen a panungpalan ti intero a sistema ti bambanag ditoy daga.

Bayat ti panaglabas ti tawen, nakita dagiti apostol a matungtungpalen ti impadto ni Jesus. Wen, nangrugin a mapasamak iti panawenda ti adu a bambanag nga impadtona. Gapuna, dagiti naridam a Kristiano a nagbiag idi 70 C.E., 37 a tawen kalpasan nga impadto ni Jesus ti pannakadadael ti Jerusalem, nakasaganadan iti dandanin pannakadadael ti sistema dagiti Judio ken ti templona. Nupay kasta, saan nga amin nga imbaga ni Jesus ket natungpal sakbay ken bayat ti 70 C.E. Ania ngarud pay ti pagilasinan ti panagturayna iti Pagarian? Imbaga ni Jesus ti sungbat kadagiti apostol.

Impadto ni Jesus a ‘makadamagdanto kadagiti gubat’ ken “aggiginnubatto dagiti nasion.” (Mateo 24:​6, 7) Imbagana met nga “addanto napipigsa a ginggined, ken bisin ken makapapatay a saksakit iti nadumaduma a lugar.” (Lucas 21:11) Pinakdaaran ni Jesus dagiti adalanna: “Arestuendakayto dagiti tattao ken idadanesdakayo.” (Lucas 21:12) Tumaudto dagiti palso a propeta ket adu ti allilawenda. Umadu ti kinadakes, ket lumamiis ti panagayat ti adu. Kasta met, imbagana a ti “naimbag a damag maipapan iti Pagarian maikaskasabanto iti intero a daga tapno maammuan ti amin a nasion; kalpasanna, umayton ti panungpalan.”​—Mateo 24:14.

Natungpal ti dadduma nga impadto ni Jesus sakbay ken idi dinadael dagiti Romano ti Jerusalem. Nupay kasta, dinakamat ngata ni Jesus ti dakdakkel a kaitungpalanna a mapasamak iti masanguanan? Makitayo kadi ti ebidensia a matungtungpalen iti kaaldawantayo ti adu kadagiti nakapatpateg a padto ni Jesus?

Maysa pay nga inraman ni Jesus iti pagilasinan ti kaaddana ket ti panagparang ti “makarimon a banag nga umay mangdadael.” (Mateo 24:15) Idi 66 C.E., daytoy makarimon a banag ket dagiti nagkampo a “soldado” ti Roma, nga addaan kadagiti pagdaydayawan a bandera. Linikmut ken dinadael dagiti Romano ti dadduma a pader ti Jerusalem. (Lucas 21:20) Ngarud, ti “makarimon a banag” ket agtaktakder iti lugar a saan a rumbeng nga ayanna, nga ibilang dagiti Judio a “nasantuan a lugar.”

Impadto pay ni Jesus: “Addanto dakkel a rigat a saan pay a napaspasamak sipud idi naparsua ti tao agingga ita, ken dinto met mauliten.” Idi 70 C.E., dinadael dagiti Romano ti Jerusalem. Dayta a makadadael a panangparmek iti “nasantuan a siudad” dagiti Judio, agraman ti templona, ket maysa a dakkel a rigat, ket rinibu ti napapatay. (Mateo 4:5; 24:21) Dakdakkel pay dayta ngem ti aniaman a pannakadadael a napasaran ti siudad ken dagiti Judio, ket pinagpatinggana ti organisado a sistema ti panagdayaw nga ar-aramiden dagiti Judio iti ginasuten a tawen. No kasta, aniaman a dakdakkel a kaitungpalan dagiti impadto ni Jesus ket sigurado a nakaam-amak.

PANAGTALEK BAYAT DAGITI NAIPADTO NGA ALDAW

Saan pay a nalpas nga insalaysay ni Jesus kadagiti apostolna ti pagilasinan ti kaaddana a mangituray iti Pagarian ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag. Gapuna, namakdaar maipapan iti panangtulad kadagiti “sinsinan Kristo ken saan a pudno a propeta.” Kinunana nga ikagumaanda nga ‘allilawen uray dagidiay napili.’ (Mateo 24:24) Ngem saan a maallilaw dagiti napili. Agparangto laeng dagiti sinsinan Kristo. Nupay kasta, saanto a makita ti kaadda ni Jesus.

Iti panangtukoyna iti dumteng a dakdakkel a rigat iti panungpalan ti agdama a sistema ti bambanag, kinuna ni Jesus: “Agsipngetto ti init, saanto nga agraniag ti bulan, matnagto dagiti bituen iti langit, ken magunggonto dagiti pannakabalin iti langit.” (Mateo 24:29) Nangngeg dagiti apostol dagita a nakabutbuteng a panangiladawan. Nupay saanda nga ammo ti eksakto a mapasamak, sigurado a nakarigrigatto dayta a tiempo.

Ania ti epekto dagitoy a nakabutbuteng a pasamak kadagiti tattao? Kinuna ni Jesus: “Matalimudawto dagiti tattao gapu iti buteng ken panangpadpadaanda kadagiti mapasamak iti intero a daga, ta magunggonto dagiti pannakabalin iti langit.” (Lucas 21:26) Kinapudnona, iladladawan ni Jesus ti karirigatan a tiempo iti panagbiag ti tao.

Naparegta dagiti apostol idi inlawlawag ni Jesus a saan nga agladingit ti amin inton ‘ti Anak ti tao umay nga addaan pannakabalin ken dayag.’ (Mateo 24:30) Imbagana a makibiang ti Dios “gapu kadagiti napili.” (Mateo 24:22) Gapuna, ania koma ti reaksion dagiti matalek nga adalan kadagita a nakaam-amak a pasamak nga imbaga ni Jesus? Pinaregta ni Jesus dagiti pasurotna: “Inton mangrugi a mapasamak dagitoy a banag, tumakderkayo iti nalinteg ken tumangadkayo, ta umas-asidegen ti pannakaisalakanyo.”​—Lucas 21:28.

Kasano ngarud a maammuan dagiti adalan ni Jesus nga agbibiag iti daytoy naipadto a panawen nga asidegen ti panungpalan? Imbaga ni Jesus ti ilustrasion maipapan iti kayo a higos: “No agbulongen dagiti naganus a sangana, ammoyo a dandanin ti kalgaw. Isu nga inton makitayo a mapasamaken dagitoy a banag, masiguradoyo nga isu ket asidegen kadagiti ruangan. Kinapudnona, saanto pay a matay ti amin iti daytoy a henerasion inton mapasamak amin dagitoy a banag.”​—Mateo 24:​32-34.

No kasta, inton makita dagiti adalan a matungtungpalen ti adu a paset ti pagilasinan, ammoda nga asidegen ti panungpalan. Binalakadan ni Jesus dagiti adalan a sibibiagto bayat dagita a narigat a tiempo, kinunana:

‘No maipapan iti dayta nga aldaw ken oras, awan ti asinoman a makaammo, uray dagiti anghel idiay langit wenno ti Anak, no di laeng ti Ama. Ta no ania ti kasasaad idi kaaldawan ni Noe, kastanto met ti kasasaad iti kaadda ti Anak ti tao. Ta dagiti tattao sakbay ti Layus ket mangmangan, umin-inum, ken mangasawa dagiti lallaki ken mayasawa dagiti babbai, agingga iti aldaw a simrek ni Noe iti daong. Saanda a nangikankano agingga a dimteng ti Layus ket nayanudda amin. Kastanto met iti kaadda ti Anak ti tao.’ (Mateo 24:​36-39) Ti pasamak nga inusar ni Jesus a kaasping dayta​—ti Layus idi kaaldawan ni Noe​—ket intero a lubong ti epektona.

Iti Bantay Dagiti Olibo, dumdumngeg idi ken Jesus dagiti adalan. Nabigbigda a masapul nga agtalinaedda a siririing. Kinuna ni Jesus: “Agannadkayo tapno saankayo a pulos a mapadagsenan gapu iti sobra a pannangan ken panaginum ken kadagiti pakaringgoran iti biag, ket kellaat a dumteng kadakayo dayta nga aldaw kas maysa a silo. Ta dumtengto dayta kadagiti amin nga agnanaed iti intero a daga. Agtultuloykayo ngarud nga agbantay, ken kanayon nga umararawkayo tapno malasatanyo amin dagitoy a masapul a mapasamak ken makapagtakderkayo iti sanguanan ti Anak ti tao.”​—Lucas 21:​34-36.

Manen, saan laeng a ti Jerusalem ti apektado iti imbaga ni Jesus. Saanna nga ipadpadto ti pannakadadael a mapasamak laeng iti siudad ti Jerusalem wenno iti nasion dagiti Judio iti sumagmamano a dekada. Ipadpadtona a “dumtengto dayta kadagiti amin nga agnanaed iti intero a daga.”

Imbagana a dagiti adalanna ket masapul nga agtalinaedda a naridam, agbantayda, ken nakasaganada. Impaganetget ni Jesus daytoy a pakdaar iti sabali pay nga ilustrasion: “Panunotenyo daytoy: No ammo ti bumalay no ania nga oras iti rabii nga umay ti mannanakaw, nagtalinaed koma a siririing ken dina koma impalubos a maserrek ti balayna. Gapu iti daytoy, kanayon koma a nakasaganakayo, ta umay ti Anak ti tao iti oras a saanyo nga ipagarup.”​—Mateo 24:​43, 44.

Intuloy ni Jesus ti nangted iti pangnamnamaan dagiti adalanna. Imbagana nga inton matungpal ti padtona, addanto “adipen” a siririing ken aktibo. Insalaysayna ti kasasaad a nalaka nga iladawan dagiti apostolna: “Asino a talaga ti matalek ken masirib nga adipen a dinutokan ti apona a mangaywan kadagiti padana nga adipen, tapno ipaayanna ida iti taraon iti umiso a tiempo? Naragsak dayta nga adipen no masangpetan ti apona a kasta ti ar-aramidenna! Ibagak kadakayo, dutokannanto a mangaywan iti amin a sanikuana.” Ngem no ti “adipen” ket agbalin a dakes sa kabilenna dagiti padana nga adipen, umayto ti apona ket “dusaennanto iti nakaro.”​—Mateo 24:​45-51; idilig ti Lucas 12:​45, 46.

Nupay kasta, saan nga imbaga ni Jesus nga addanto agbalin a dakes a grupo dagiti pasurotna. Ania ngarud a leksion ti kayat ni Jesus nga ipaganetget kadagiti adalanna? Kayatna nga agtalinaedda a naridam ken aktibo, ket inlawlawagna dayta iti sabali pay nga ilustrasion.

Sinungbatan ni Jesus ti saludsod dagiti apostolna maipapan iti pagilasinan ti kaaddana ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag. Pampanunotenna daytoy idi imbagana kadakuada ti sabali pay nga ilustrasion. Ti kaitungpalan dayta ket makita dagiti agbibiag iti tiempo ti kaaddana.

Inrugina ti ilustrasion. Kinunana: “Ti Pagarian ti langit ket mayarig iti 10 a birhen a nangala kadagiti lamparada sa rimmuarda a mangsabet iti nobio. Lima kadakuada ti maag, ken lima ti masirib.”​—Mateo 25:​1, 2.

Saan nga ibagbaga ni Jesus a maag ti kagudua kadagiti adalan nga agtawid iti Pagarian idiay langit ken masirib met ti kagudua. Imbes ketdi, ibagbagana a no maipapan iti Pagarian, adda iti tunggal maysa no pilienda ti agbalin a naridam wenno saan. Ngem saan nga agduadua ni Jesus a makapagtalinaed a matalek ti tunggal maysa nga adipenna ket bendisionanto ida ni Amana.

Iti ilustrasion, rimmuar ti sangapulo a birhen tapno sabtenda ti nobio ken makikaduada iti martsa ti kasar. Inton sumangpet ti nobio, silawan dagiti birhen ti dalan babaen ti lamparada, ket padayawanda bayat nga isangpetna ti nobia iti balay a naisagana para iti nobia. Ngem ania ti mapasamak?

Inlawlawag ni Jesus: “Intugot dagiti maag ti lamparada ngem awan ti reserbada a lana, idinto ta dagiti masirib nangitugotda iti lampara ken reserba a lana. Gapu ta awan pay ti nobio, nagdungsada amin ken nakaturogda.” (Mateo 25:3-5) Saan a nasapa a dimteng ti nobio kas iti ninamnamada. Kasla nabayag ti pannakataktakna, isu a nakaturog dagiti birhen. Mabalin a malagip dagiti apostol ti imbaga ni Jesus maipapan iti tao manipud iti natan-ok a pamilia a napan iti sabali a pagilian sa “nagsubli ket inayabanna dagiti adipen a nangtedanna iti kuarta.”​—Lucas 19:​11-15.

Iti ilustrasion maipapan iti sangapulo a birhen, inladawan ni Jesus ti mapasamak inton dumteng ti nobio: “Iti tengnga ti rabii, adda nangipukkaw: ‘Addan ti nobio! Inkay sabtenen.’” (Mateo 25:6) Naridam ngata ken nakasagana dagiti birhen?

Intuloy ni Jesus: “Timmakder ti 10 a birhen ket insaganada dagiti lamparada. Kinuna dagiti maag kadagiti masirib, ‘Ikkandakami man iti lanayo, ta dandanin maiddep dagiti lamparami.’ Insungbat dagiti masirib: ‘Amangan no kurang daytoy kadatayo amin. Inkay laengen gumatang iti lanayo kadagiti aglako.’”​—Mateo 25:​7-9.

No kasta, saan a naridam ken saan a nakasagana ti lima a maag a birhen iti isasangpet ti nobio. Awan ti umdas a lanada para kadagiti lamparada ket masapul a mapanda gumatang. Insalaysay ni Jesus: “Idi napanda gimmatang, dimteng ti nobio. Dagiti nakasagana a birhen kimmuyogda kenkuana a simrek iti pagkasaran, ket nairikep ti ridaw. Idi simmangpet ti dadduma a birhen, kinunada, ‘Apo, Apo, pastrekennakami!’ Insungbatna, ‘Ibagak kadakayo, dikay am-ammo.’” (Mateo 25:​10-12) Nakalkaldaang ti nagbanaganda ta saanda a nakasagana ken naridam!

Natarusan dagiti apostol a ti nobio a dinakamat ni Jesus ket ti bagina a mismo. Sakbay dayta, impadana pay ti bagina iti nobio. (Lucas 5:​34, 35) Dagiti ngay masirib a birhen? Idi insalaysayna ti maipapan iti “bassit nga ipastoran,” a pangtedanna iti Pagarian, inusar ni Jesus ti sasao nga: “Agrubbuatkayo ken agsaganakayo ket sindianyo dagiti lamparayo.” (Lucas 12:​32, 35) No kasta, iti ilustrasion maipapan kadagiti birhen, natarusan dagiti apostol nga isuda dagiti birhen a tuktukoyen ni Jesus. Ania ngarud a mensahe ti kayat nga ipaawat ni Jesus iti daytoy nga ilustrasion?

Inlawlawag ni Jesus ti mensahena. Kinunana iti ilustrasionna: “Gapuna, agtultuloykayo nga agbantay ta saanyo nga ammo ti aldaw wenno ti oras.”​—Mateo 25:13.

Nalawag ngarud a balbalakadan ni Jesus dagiti matalek a pasurotna a masapul nga ‘agbantayda’ mainaig iti kaaddana. Sigurado nga umay, ket masapul a nakasagana ken naridamda​—kas iti lima a masirib a birhen​—tapno saanda a mapukaw ti nagpateg a namnamada ken ti gunggonada.

Idi kadua pay ni Jesus ti uppat nga apostolna iti Bantay Dagiti Olibo, imbagana kadakuada ti sabali pay nga ilustrasion. Sumagmamano nga aldaw sakbayna, idi adda ni Jesus idiay Jerico, imbagana ti ilustrasion maipapan kadagiti mina tapno ipakitana nga adayo pay ti Pagarian. Adu ti pagpadaanda iti ilustrasion nga ibagana ita. Dayta ket paset ti sungbatna iti saludsod maipapan iti kaaddana ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag. Ipaganetget dayta a masapul a nagaget dagiti adalanna a mangusar iti naitalek kadakuada.

Kinuna ni Jesus iti ilustrasion: “Ti Pagarian ket mayarig met iti maysa a tao a mapan iti sabali a pagilian. Sakbay a pumanaw, inayabanna dagiti adipenna ket intalekna kadakuada dagiti sanikuana.” (Mateo 25:14) Impada ni Jesus ti bagina iti tao a napan iti sabali a pagilian “tapno makoronaan nga ari.” Ammo ngarud dagiti apostol a ni Jesus ti “tao” a matuktukoy iti ilustrasion.​—Lucas 19:12.

Iti ilustrasion, sakbay a mapan ti tao iti sabali a pagilian, intalekna kadagiti adipenna dagiti napateg a sanikuana. Bayat ti tallo ket kagudua a tawen a ministeriona, impamaysa ni Jesus nga inkasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios, ken sinanayna dagiti adalanna a mangaramid iti daytoy a trabaho. Pumanawen, ket agtalek nga itultuloyda nga aramiden ti trabaho a nangsanayanna kadakuada.​—Mateo 10:7; Lucas 10:​1, 8, 9; idilig ti Juan 4:38; 14:12.

Iti ilustrasion, kasano nga inwaras ti tao dagiti sanikuana? Insalaysay ni Jesus: “Adda inikkanna iti lima a talento, adda met inikkanna iti dua, ken adda pay inikkanna iti maysa. Inikkanna ida sigun iti abilidadda, sa pimmanaw.” (Mateo 25:15) Ania ti aramiden dagiti adipen iti naitalek kadakuada? Nagagetda ngata a mangitrabaho iti kinabaknang ti apoda? Imbaga ni Jesus kadagiti apostol:

“Daydiay immawat iti lima a talento dagus nga innegosiona dayta ket nakaganansia iti lima. Daydiay met immawat iti dua nakaganansia iti dua. Ngem daydiay adipen nga immawat iti maysa inkalina ti kuarta ti apona.” (Mateo 25:​16-18) Ania ti mapasamak inton agsubli ti apo?

Kinuna ni Jesus: “Kalpasan ti napaut a tiempo, simmangpet ti apo ket nakikuenta kadagiti adipenna.” (Mateo 25:19) Inaramid ti dua nga immuna ti amin a kabaelanda, “sigun iti abilidadda.” Nagagetda ken inusarda a naimbag ti naitalek kadakuada. Dinoble ti naikkan iti lima a talento ti naited kenkuana, kasta met ti naikkan iti dua a talento. (Masapul idi nga agtrabaho iti agarup 19 a tawen ti maysa a trabahador tapno makabirok iti katupag ti maysa a talento.) Agpada ti komendasion ti apo iti tunggal maysa kadagitoy: “Nasayaat ti inaramidmo, naimbag ken matalek nga adipen! Matalekka iti sumagmamano a banag. Ipaaywankonto kenka ti adu a banag. Sumrekka ket makipagragsakka iti apom.”​—Mateo 25:21.

Ngem naiduma ti imbagana iti inikkanna iti maysa a talento. Kinunana: “Apo, ammok nga estriktoka, apitem ti saanmo nga immula ken idulinmo ti saanmo nga intaep. Nagbutengak isu nga inkalik ti intedmo a talento. Isublikon kenka.” (Mateo 25:​24, 25) Indepositona ketdi koma ti kuarta iti banko tapno aginteres ket adda maganansia ti apona. Ngem saanna nga intrabaho dayta para iti pagimbagan ti apona.

Maitutop laeng daytoy nga adipen nga awagan ti apona iti “dakes ken sadut nga adipen.” Innala ti apona ti naited kenkuana ket intedna iti adipen a nagaget nga agtrabaho. Inlawlawag ti apona ti pagalagadanna: “Ti asinoman nga addaan, ad-adunto pay ti maited kenkuana ket aglaplapusananto. Ngem ti asinoman nga awanan, maalanto uray ti adda kenkuana.”​—Mateo 25:​26, 29.

Adu ti pagpanunotan dagiti adalan ni Jesus, uray pay ti mainaig iti daytoy nga ilustrasion. Ammoda a nakapatpateg ti intalek ni Jesus kadakuada​—ti pribilehio a mangaramid iti adalan. Namnamaenna a nagagetda a mangusar iti daytoy a pribilehio. Saan a pampanunoten ni Jesus nga agpapada ti maaramidan ti amin iti imbilinna a trabaho a panangasaba. Kas naipakitan, tunggal maysa aramidenna ti amin a kabaelanna ‘sigun iti abilidadna.’ Ipakita dayta a di pulos maragsakan ni Jesus no ti maysa ket “nasadut” ken saanna nga aramiden ti amin a kabaelanna a mangpaadu iti sanikua ti Apona.

Ngem maragsakan la ketdi dagiti apostol iti daytoy a pammatalged: “Ti asinoman nga addaan, ad-adunto pay ti maited kenkuana”!

Iti Bantay Dagiti Olibo, kaibagbaga ni Jesus ti ilustrasion maipapan kadagiti sangapulo a birhen ken dagiti talento. Kasano nga impatinggana ti sungbatna kadagiti apostol maipapan iti kaaddana ken ti panungpalan ti sistema ti bambanag? Imbagana dayta babaen ti maudi nga ilustrasion, ti maipapan kadagiti karnero ken kalding.

Rinugian ni Jesus dayta nga imbagana ti kasasaad. Kinunana: “Inton umay ti Anak ti tao nga addaan iti dakkel nga autoridad, a kaduana ti amin nga anghel, agtugawto iti nadayag a tronona.” (Mateo 25:31) Di pagduaduaan a ni Jesus ti kangrunaan a matuktukoy iti daytoy nga ilustrasion. Masansan a tinukoyna ti bagina kas “ti Anak ti tao.”​—Mateo 8:20; 9:6; 20:​18, 28.

Kaano a matungpal daytoy nga ilustrasion? Mapasamak dayta inton umay ni Jesus nga “addaan iti dakkel nga autoridad” a kaduana dagiti anghel ken agtugawto iti “nadayag a tronona.” Naibagana idin ti maipapan iti “Anak ti tao nga um-umay kadagiti ulep nga addaan pannakabalin ken dayag” ken kaduana dagiti anghelna. Kaanonto a mapasamak dayta? “Apaman a malpas dagidiay nga aldaw ti rigat.” (Mateo 24:​29-31; Marcos 13:​26, 27; Lucas 21:27) Gapuna, matungpal daytoy nga ilustrasion inton umay ni Jesus nga addaan dayag. Anianto ti aramidenna?

Inlawlawag ni Jesus: “Inton umay ti Anak ti tao . . . , maurnongto amin a nasion iti sanguananna, ket paglalasinennanto dagiti tattao a kas iti panamaglalasin ti maysa a pastor kadagiti karnero ken kalding. Ikabilnanto dagiti karnero iti kannawanna, ken dagiti kalding iti kannigidna.”​—Mateo 25:​31-33.

No maipapan kadagiti karnero, nga inanamonganna, kinuna ni Jesus: “Ibaganto ti Ari kadagidiay adda iti makannawanna: ‘Umaykayo, dakayo a binendisionan ni Amak, tawidenyo ti Pagarian a naisagana kadakayo manipud idi punganay.’” (Mateo 25:34) Apay a pinaboran ida ti Ari?

Inlawlawag ti Ari: “Idi nagbisinak, inikkandak iti kanek; idi nawawak, inikkandak iti inumek. Idi ganggannaetak, pinadagusdak; idi awan ti pagbadok, binadduandak. Idi nagsakitak, inaywanandak. Idi naibaludak, binisitadak.” Idi dinamag dagitoy a karnero, “dagiti nalinteg,” no kasano nga inaramidda dagita, simmungbat ti Ari, “Ibagak kadakayo, tunggal aramidenyo dayta iti kanunumuan kadagitoy a kakabsatko, ar-aramidenyo met dayta kaniak.” (Mateo 25:​35, 36, 40, 46) Saan nga idiay langit ti nangaramidanda kadagitoy a naimbag a banag, ta awan ti masakit wenno mabisin sadiay. Impakitada ngarud dagitoy nga aramid kadagiti kakabsat ni Kristo ditoy daga.

Dagiti met ngay kalding nga adda iti makannigidna? Kinuna ni Jesus: “Ibaganto ti Ari kadagidiay adda iti makannigidna: ‘Umadayokayo kaniak, dakayo a nailunod, ket mapankayo iti agnanayon a pannakadadael a naisagana para iti Diablo ken kadagiti demoniona. Ta idi nagbisinak, saandak a pinakan; idi nawawak, saandak a pinainum. Idi ganggannaetak, saandak a pinadagus; idi awan ti pagbadok, saandak a binadduan; idi nagsakit ken naibaludak, saandak nga inaywanan.’” (Mateo 25:​41-43) Maitutop daytoy a panangukom gapu ta saan a naasi ti panangtrato dagiti kalding kadagiti kakabsat ni Kristo ditoy daga, a masapul koma nga inaramidda.

Ammo dagiti apostol a daytoy a panangukom iti masanguanan ket addaan iti agnanayon a resulta. Imbaga ni Jesus kadakuada: “Isungbatto ti Ari: ‘Ibagak kadakayo, no saanyo nga aramiden dayta iti maysa kadagitoy a nanumo, saanyo met nga inaramid dayta kaniak.’ Madadaelto dagitoy iti agnanayon, ngem dagiti nalinteg agbiagdanto nga agnanayon.”​—Mateo 25:​45, 46.

Ti sungbat ni Jesus iti saludsod dagiti apostol ti mamagpanunot a naimbag kadagiti pasurotna a makatulong kadakuada a mangusig kadagiti kababalin ken ar-aramidda.