Ania ti Aramidek no Pagtsitsismisandak?

No apay a makapasakit

Dadduma a tsismis ket makadangran—kas pagarigan, maysa a kinaulbod nga inggagara a panangdadael iti reputasionmo. Ngem uray no saan unay a serioso ti tsismis, makapasakit latta​—nangruna no ti nangiwaras ket ti impagarupmo a nasinged kenka!​—Salmo 55:12-​14.

“Naduktalak a padpadaksennak ti gayyemko. Ibagbagana a diak maseknan iti sabsabali. Talaga a nasaktanak! Diak maawatan no apay nga imbagana ti kasta.”​—Ashley.

Realidad: Nasinged man a gayyem wenno saan ti nangiwaras iti tsismis, makapasakit a maammuan dagiti dakes nga ibagbagada maipapan kenka.

Ti di nasayaat a damag​—dimo kanayon a maliklikan dayta

Agtsistsismis dagiti tattao gapu iti sumagmamano a rason a kas iti:

Napudno a panaginteres. Mannakilangen a parsua dagiti tattao. Natural laeng ngarud nga agsasaritatayo ken pagsasaritaantayo ti maysa ken maysa. Kinapudnona, iparparegta kadatayo ti Biblia a mangipakitatayo iti “personal a panaginteres” iti sabsabali.​—Filipos 2:4.

“Dagiti tattao ti kanayon a kangrunaan a makapainteres a pagsasaritaan!”​—Bianca.

“Aminek a magusgustuak a maammuan ti maipapan kadagiti tattao ken yestoria dayta iti sabsabali. Diak man ammo no apay—basta nagmayat ngamin.”​—Katie.

Awan maobrada. Idi tiempo ti Biblia, adda dagiti tattao nga “awan sabali a pangbusbosanda ti nawaya a tiempoda no di ti panangibaga iti aniaman a banag wenno panagimdeng iti aniaman a banag a baro.” (Aramid 17:21) Kasta met la ita!

“No dadduma, uray awan ti makapainteres a mapaspasamak, agimbento dagiti tattao tapno adda laeng mapagiinnestoriaan.”​—Joanna.

Apal. Adda nasayaat a rason a mamakdaar ti Biblia maibusor iti tendensia a mangidilig iti bagitayo iti sabsabali. (Galacia 6:4) Nakalkaldaang ta ipapas ti dadduma ti apalda babaen ti panangiwarasda iti negatibo a tsismis.

“Iti negatibo a tsismis, adda maammuam maipapan kadagiti nagiwaras iti dayta. Masansan nga umapalda iti tao nga itsistsismisda. Mangiwarasda iti sayangguseng tapno sumayaat ti riknada maipapan iti bagida ken tapno makombinsirda ti bagida a nasaysayaatda ngem iti itsistsismisda.”​—Phil.

Realidad: Kayatmo man wenno saan, pagsasaritaanto latta dagiti tattao ti maipapan iti padada a tao​—a pakairamanam.

Ti nasayaat a damag​—saan a masapul nga agpaapektarka iti dayta

Nalabit dimo malapdan ti amin a tsismis maipapan kenka, ngem adda kenka no ania ti reaksionmo iti dayta. No maammuam nga adda agwarwaras a sayangguseng maipapan kenka, adda dua nga opsion a mabalinmo nga aramiden.

OPSION 1: Dimo ikankano. Masansan a ti kasayaatan a solusion ket palabsem lattan​—nangruna no saan nga agpayso. Aramidem ti balakad ti Biblia: “Dika agdarasudos iti espiritum nga agrurod.”​—Eclesiastes 7:9.

“Itsistsismisdak nga adda kadedeytko a maysa a lalaki a diak pay pulos a naam-ammo! Nakakatkatawa isu a binaybay-ak lattan.”​—Elise.

“Ti nasayaat a reputasion ti kasayaatan nga armas maikontra iti tsismis. Uray no adda agwarwaras a dakes a tsismis maipapan kenka, manmano ti mamati iti dayta no nasayaat ti reputasionmo. Ti kinapudno maipapan kenka ti mangparmek iti dayta.”​—Allison.

Singasing: Isuratmo (1) ti nayestoria maipapan kenka ken (2) ti nariknam. Apaman a ‘naipeksamon dayta iti pusom,’ nalaklakamon a lipaten dayta.​—Salmo 4:4.

OPSION 2: Kasaritam ti nangirugi iti tsismis. Iti dadduma a kasasaad, mariknam a serioso unay ti tsismis isu a masapul a kasaritam ti nangirugi iti dayta.

“No kasaritam dagiti agtsistsismis maipapan kenka, mabalin a maammuanda a makadanon gayam iti biktima ti imbagbagada. Malawlawagan met ti di panagkikinnaawatan ken bareng no masolbar ti problema.”​—Elise.

Sakbay a kasaritam ti nangitsismis kenka, usigem dagiti sumaganad a prinsipio ti Biblia sa isaludsodmo iti bagim dagiti naipakuyog a saludsod.

• “No ti asinoman sumungbat iti maysa a banag sakbay a mangngegna, kinamaag dayta.” (Proverbio 18:13) ‘Talaga kadi nga ammok amin a detalye? Saan ngata a nagkamali laeng ti naawatan wenno nangngeg daydiay nangidanon kaniak iti dayta?’

• “Nasiglat no iti panagdengngeg, nainayad no iti panagsao, nabannayat no iti panagpungtot.” (Santiago 1:​19) ‘Ita kadi ti kasayaatan a tiempo a kasaritak ti nangitsismis? Siguradoak kadi nga umiso ti panangsangok iti situasion? Wenno nasaysayaat nga agpalabasak pay laeng iti tiempo ken pakalmaek pay laeng ti emosionko?’

• “Aramidenyo kadagiti tattao ti kayatyo nga aramidenda kadakayo.” (Mateo 7:​12, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) ‘No mabaliktad ti situasion, kasano ti kayatko a pannakisaritana kaniak? Kaano ken sadino ti kayatko a pakisaritaanna kaniak? Ania a sasao ken pamay-an ti panangisao ti kasayaatan?’

Singasing: Sakbay nga kasaritam ti nangitsismis kenka, isuratmo dagiti kayatmo nga ibaga. Kalpasan ti maysa wenno dua a lawas, basaem manen ti insuratmo sa kitaem no adda kayatmo a balbaliwan. Ibagam met ti planom iti nagannakmo wenno iti maysa a nataengan a gayyem sa damagem no ania ti makunana.

Realidad: Kas iti adu a banag iti biag, ti tsismis ket maysa a ditay kanayon a makontrol. Ngem dika agpaapektar iti dayta!