“ITULTULOYMO A BIROKEN” TI PANNAKAAWAT

Cameron: Maragsakanak ta regular a pagsarsaritaanta ti maipapan iti Biblia.a Iti napalabas, malagipko nga adda insaludsodmo maipapan iti Pagarian ti Dios. Dinamagmo no apay a mamati dagiti Saksi ni Jehova a nangrugi a nagturay ti Pagarian idi 1914.

Jon: Wen. Nabasak ngamin iti intedmo a publikasion nga agturturayen ti Pagarian ti Dios sipud idi 1914. Pinagpanunotnak dayta ta ibagbagayo a naibatay iti Biblia ti amin a patpatienyo.

Cameron: Agpayso dayta.

Jon: Nabasakon ti intero a Biblia ngem awan ti nakitak a teksto a pakabasaan iti tawen 1914. Idi nagsukimatak iti online a Biblia maipapan iti “1914,” awan a pulos ti nasarakak.

Cameron: Nagsayaat dagita nga inaramidmo ta binasam ti intero a Biblia. Talaga nga ipatpategmo ti Sao ti Dios.

Jon: Wen, ngamin talaga a naiduma ti Biblia.

Cameron: Husto ta kunam. Apresiarek met ti inaramidmo a nagsukimatka iti Biblia no adda saludsod a kayatmo a masungbatan. Inaramidmo ti iparparegta ti Biblia: “Itultuloymo a biroken” ti pannakaawat.b Nagsayaat ta inkagumaam nga inaramid dayta.

Jon: Pagyamanan. Kayatko a talaga ti makasursuro. Kinapudnona, nagsukimatak ket adda nasarakak nga impormasion maipapan iti 1914 iti daytoy libro nga ad-adalenta. Dinakamatna ti tagtagainep ti maysa nga ari. Maipapan dayta iti dakkel a kayo a napukan sa nagsaringit manen.

Cameron: Wen. Dayta ti padto a mabasa iti Daniel kapitulo 4 maipapan iti tagtagainep ni Ari Nabucodonosor iti Babilonia.

Jon: Hustoka. Inulit-ulitko a binasa ngem iti kinapudnona, kasla awan makitak a koneksionna iti Pagarian ti Dios wenno ti tawen 1914.

Cameron: Kinapudnona Jon, uray ni propeta Daniel a nangisurat iti dayta dina naawatan ti kaipapanan ti naipaltiing nga insuratna.

Jon: Agpayso?

Cameron: Wen. Kastoy ti mabasa iti Daniel 12:8: “Ita no maipapan kaniak, nangngegko, ngem saanko a maawatan.”

Jon: Saan laeng gayam a siak ti saan a nakaawat iti dayta.

Cameron: Saan pay idi a maawatan ni Daniel dayta gapu ta saan pay a panawen nga ipakaammo ti Dios kadagiti tattao ti naan-anay a kaipapanan ti padto ni Daniel. Ngem ita, nalawag a maawatantayon dayta.

Jon: Apay a naibagam dayta?

Cameron: Paliiwem ti kuna ti sumaruno a bersikulo. Kuna ti Daniel 12:9: “Ti sasao nailimed ken naselioan agingga iti tiempo ti panungpalan.” Matarusanto laeng dagitoy a padto iti “tiempo ti panungpalan.” Maammuantanto iti sumaganad a panagadalta iti Biblia amin nga ebidensia nga agbibiagtayon iti tiempo ti panungpalan.c

Jon: Mailawlawagmo kadi kaniak ti padto ni Daniel?

Cameron: Ikagumaak nga ilawlawag kenka.

TI TAGTAGAINEP NI NABUCODONOSOR

Cameron: Ammuenta nga umuna no ania ti nakita ni Ari Nabucodonosor iti tagtagainepna satanto pagsaritaan ti kaipapananna.

Jon: Sige.

Cameron: Nakita ni Nabucodonosor ti dakkel a kayo a dumanon iti langit. Idin, nangngegna ti imbilin ti mensahero ti Dios a mapukan dayta a kayo. Ngem kuna ti Dios a mabati ti puonna iti daga. Kalpasan ti “pito a panawen,” agsaringit manen.d Umuna nga agaplikar daytoy a padto ken Ari Nabucodonosor. Nupay nalatak nga ari, kas iti kayo a dimmanon idiay langit, napukan agingga a limmabas pay ti “pito a panawen.” Malagipmo pay kadi no ania ti napasamak?

Jon: Diak malagipen.

Cameron: Okey lang. Kuna ti Biblia a nagbagtit ni Nabucodonosor iti uneg ti pito a tawen. Iti dayta a tiempo, saan a nagturay kas ari. Ngem iti ngudo ti maikapito a panawen, nagsubli ti panunotna ket nagturay manen.e

Jon: Maawatak ti kayatmo a sawen. Ngem ania ti koneksion daytoy iti Pagarian ti Dios ken ti tawen 1914?

Cameron: Iti ababa a pannao, adda dua a kaitungpalan daytoy a padto. Umuna a natungpal dayta idi nagsardeng ti panagturay ni Ari Nabucodonosor. Ti maikadua a kaitungpalanna ket idi nagsardeng ti panagturay ti Dios. Nainaig ngarud iti Pagarian ti Dios ti maikadua a kaitungpalanna.

Jon: Kasanom nga ammo nga adda maikadua a kaitungpalan ti padto mainaig iti Pagarian ti Dios?

Cameron: Ipakita a mismo dayta ti padto. Sigun iti Daniel 4:17, naipadto dayta tapno “dagiti sibibiag a tattao maammuanda koma a ti Kangatuan isu ti Agturay iti pagarian ti sangatauan ket iti daydiay kayatna itedna dayta.” Napaliiwmo kadi ti sasao a “pagarian ti sangatauan”?

Jon: Wen, kunana a “ti Kangatuan isu ti Agturay iti pagarian ti sangatauan.”

Cameron: Husto. Panagkunam, asino ti tuktukoyenna daytoy “ti Kangatuan”?

Jon: Panagkunak, ti Dios.

Cameron: Hustoka. Daytoy ngarud a padto ket saan laeng a tumukoy ken Nabucodonosor. Adda koneksionna dayta iti “pagarian ti sangatauan” kayatna a sawen, ti panagturay ti Dios iti sangatauan. Nalawag dayta no basaenta ti konteksto.

Jon: Ania ti kayatmo a sawen?

TI KANGRUNAAN A TEMA TI LIBRO

Cameron: Namin-adu a tukoyen ti Daniel a libro ti Biblia ti maymaysa a tema, ti pannakaipasdek ti Pagarian ti Dios babaen ti panagturay ti Anakna a ni Jesus. Kas pagarigan, sublianta ti kapitulo 2. Pakibasam ti Daniel 2:44.

Jon: Kunana: “Ket iti kaaldawan dagidiay nga ar-ari mangipasdekto ti Dios ti langit iti maysa a pagarian a saanto a pulos madadael. Ket ti met laeng pagarian saanto a mayawat iti aniaman a sabali nga ili. Rumekennanto ken pagpatinggaenna amin dagitoy a pagarian, ket dayta agtalinaedto agingga kadagiti tiempo a di nakedngan.”

Cameron: Pagyamanan. Panagkunam, tukoyen kadi dayta ti Pagarian ti Dios?

Jon: Hmm. Diak sigurado.

Cameron: Paliiwem ta kunana a daytoy a Pagarian “agtalinaedto agingga kadagiti tiempo a di nakedngan.” Pudno dayta maipapan iti Pagarian ti Dios. Ngem maibagam kadi ti kasta iti gobierno ti tao?

Jon: Saan.

Cameron: Adda pay sabali a padto iti libro ti Daniel a tumukoy iti Pagarian ti Dios. Nairekord daytoy iti Daniel 7:13, 14. Kuna ti padto maipapan iti masanguanan nga agturay: “Kenkuana adda naited a panagturay ken dayaw ken pagarian, tapno dagiti ili, nasional a bungbunggoy ken pagsasao agserbida koma amin kenkuana a mismo. Ti panagturayna ket di nakedngan ti kapautna a panagturay a saanto nga aglabas, ket ti pagarianna maysa a saanto a madadael.” Pamiliar kadi kenka daytoy a padto?

Jon: Imbagana ti maipapan iti pagarian.

Cameron: Husto, ken saan laeng a basta pagarian. Kunana a daytoy a Pagarian ket adda autoridadna kadagiti “ili, nasional a bungbunggoy ken pagsasao.” Kayatna a sawen, daytoy a Pagarian iturayannanto ti intero a lubong.

Jon: Diak impagarup a kasta ti kaipapanan dayta a teksto, ngem husto ti imbagam.

Cameron: Kastoy pay ti kuna ti padto: “Ti panagturayna ket di nakedngan ti kapautna a panagturay a saanto nga aglabas, ket ti pagarianna maysa a saanto a madadael.” Umanamongka kadi a daytoy a padto ket kapada ti padto a nabasata iti Daniel 2:44?

Jon: Wen.

Cameron: Repasuenta ngarud ti napagsaritaanta. Naipadto ti Daniel kapitulo 4 tapno maammuan dagiti tattao a “ti Kangatuan isu ti Agturay iti pagarian ti sangatauan.” Dagitoy a sasao ipakitana nga adda dakdakkel a kaitungpalan dayta a saan laeng a maipapan ken Nabucodonosor. Iti intero a libro ti Daniel, adda dagiti padto maipapan iti pannakaipasdek ti Pagarian ti Dios babaen ti panagturay ti Anakna. Panagkunam, umiso laeng ngata nga ibaga a daytoy a padto iti Daniel kapitulo 4 ket tumukoy met iti Pagarian ti Dios?

Jon: Kasla adda. Ngem diak pay laeng maawatan no ania ti koneksion dayta iti 1914.

‘AGLABAS TI PITO A PANAWEN’

Cameron: Sublianta ti maipapan ken Ari Nabucodonosor nga irepresentar ti kayo iti umuna a kaitungpalan ti padto. Nagsardeng ti panagturayna idi napukan ti kayo ken nabaybay-an iti pito a panawen, kayatna a sawen, idi panawen a nagbagtit. Nagpatingga dayta a pito a panawen idi nagsubli ti panunot ni Nabucodonosor ken nagturay manen. Iti maikadua a kaitungpalan ti padto, nagsardeng ti panagturay ti Dios iti sumagmamano a tiempo ngem saan a gapu ta adda nagkurangan ti Dios.

Jon: Ania ti kayatmo a sawen?

Cameron: Idi tiempo ti Biblia, dagiti ari ti Israel a nagturay idiay Jerusalem ket maikuna a nagtugaw “iti trono ni Jehova.”f Irepresentarda ti panangituray ti Dios iti ilina. Ti panagturay ngarud dagita nga ar-ari irepresentarna ti panagturay ti Dios. Ngem idi agangay, nagsukir iti Dios ti kaaduan kadakuada ken tinulad met ti kaaduan nga iturayanda. Gapu iti kinasukir ti Israel, impalubos ti Dios a parmeken ida dagiti Babilonio idi 607 B.C.E. Sipud idin, awanen ti ari a nangirepresentar ken Jehova idiay Jerusalem. Nagsardeng ngarud ti panagturay ti Dios. Maawatam kadi ti kayatko a sawen?

Jon: Wen.

Cameron: Nangrugi ngarud ti pito a panawen idi 607 B.C.E. wenno ti panawen a nagsardeng ti panagturay ti Dios. Iti ngudo ti pito a panawen, mangisaad ti Dios iti baro nga agturay a mangirepresentar Kenkuana, daydiay adda idiay langit. Dayta ket inton matungpal ti dadduma a padto a nabasata iti Daniel. Ti saludsod ngarud ket: Kaano a nagpatingga ti pito a panawen? No masungbatan dayta a saludsod, maammuanta no kaano a nangrugi nga agturay ti Pagarian ti Dios.

Jon: Kasta gayam. Kayatna a sawen, nagpatingga ti pito a panawen idi 1914?

Cameron: Hustoka!

Jon: Ngem kasanota a masigurado dayta?

Cameron: Bayat ti ministerio ni Jesus ditoy daga, impakitana a saan pay a nagpatingga ti pito a panawen.g Napaut ngarud dayta a panawen. Nangrugi ti pito a panawen ginasut a tawen sakbay nga immay ni Jesus ditoy daga ken nagtultuloy pay laeng dayta uray idi nagsublin idiay langit. Laglagipem met a ti kaipapanan dagiti padto iti Daniel ket saan pay a matarusan agingga iti “panawen ti panungpalan.”h Iti maudi a paset ti 1800’s, interesado unay dagiti napasnek nga estudiante ti Biblia kadagitoy a padto ken sinukimatda a naimbag dagita. Natarusanda nga agpatingga ti pito a panawen iti tawen 1914. Paneknekan dagiti mapaspasamak iti lubong a nangrugi nga agturay idiay langit ti Pagarian ti Dios idi 1914, ti tawen a nangrugi ti maudi nga al-aldaw daytoy a lubong wenno ti tiempo ti panungpalan. Ammok a medio marigatanka a mangtarus kadagitoy nga impormasion.

Jon: Wen. Basaekto manen dayta tapno nalawlawag kaniak.

Cameron: Dika madanagan ta saanko met idi a naawatan a dagus dayta. Ngem mangnamnamaak nga iti panagsaritata, nakitam a dagiti Saksi ni Jehova ibatayda iti Biblia ti pammatida maipapan iti Pagarian.

Jon: Pudno dayta. Bilibak a talaga kadakayo ta kanayon nga ibatayyo iti Biblia ti isursuroyo.

Cameron: Makitak a dayta met ti kayatmo nga aramiden. Kas naibagak itayen, medio marigatanka a mangtarus kadagitoy. Ammok nga adda pay dagiti saludsodmo. Kas pagarigan, naammuanta a ti pito a panawen ket adda koneksionna iti Pagarian ti Dios ken nangrugi idi 607 B.C.E. Ngem kasanotay nga ammo a nagpatingga ti pito a panawen idi 1914?i

Jon: Wen nga agpayso. Kasano?

Cameron: Tulongannatayo ti Biblia a mangammo iti kapaut ti pito a panawen. Kayatmo kadi a pagsaritaanta dayta inton agsubliak?j

Jon: Sige.

ABABA A REPASO ITI TAGTAGAINEP NI NABUCODONOSOR

Cameron: Naimbag ta nadanonka, Jon. Kanayon a maragragsakanak iti linawas a panagadalta iti Biblia.a Komustakan?

Jon: Nasayaatak met.

Cameron: Mayat ngarud. Idi napalabas a panagadalta, nagsaritaanta no apay nga ibagbaga dagiti Saksi ni Jehova a nangrugin nga agturay ti Pagarian ti Dios idi 1914.b Adda nakitata a nagpateg a paset ti ebidensia iti padto ti Biblia iti Daniel kapitulo 4. Malagipmo pay?

Jon: Wen, maipapan iti dakkel a kayo iti tagtagainep ni Ari Nabucodonosor.

Cameron: Eksakto. Iti tagtagainepna, nakakita ni Nabucodonosor iti dakkel a kayo a dumanon idiay langit. Nangngegna nga ibilbilin ti maysa nga anghel ti Dios a mapukan ti kayo, ngem mabati ti puon ken dagiti ramutna. Kalpasan ti “pito a panawen,” agsaringit manen ti kayo.c Napagsaritaanta met no apay nga adda dua a kaitungpalan ti padto. Ania daytay umuna a kaitungpalannan?

Jon: Natungpal ken Nabucodonosor, saan kadi? Napukawna ti kinasimbengna iti pito a tawen.

Cameron: Hustoka. Temporario a napukaw ni Nabucodonosor ti kinasimbengna isu a naisardeng ti panagturayna. Ngem iti dakdakkel a kaitungpalan ti padto, maisardeng met ti panagturay ti Dios iti daga iti uneg ti pito a panawen. Kas naadalta, nangrugi ti pito a panawen idi nadadael ti Jerusalem idi 607 B.C.E. Sipud idin, awanen dagiti ari ditoy daga a mangibagi iti panagturay ni Jehova a Dios iti ilina. Nupay kasta, iti panagpatingga ti pito a panawen, mangpili ti Dios iti baro nga Agturay iti ilina​—maysa nga adda idiay langit. Kayatna a sawen, kalpasan ti pito a panawen, mangrugi ti panagturay ti Pagarian ti Dios idiay langit. Ita, nalawagen kadata no kaano a nangrugi ti pito a panawen. No maammuanta no kasano kapaut dayta, maammuanta met no kaano a mangrugi ti panagturay ti Pagarian ti Dios. Nalawag kadi met laeng kenka?

Jon: Wen, nalawag.

Cameron: Mayat ngarud. Usigenta itan ti kapaut ti pito a panawen. Binasak met ti maipapan iti daytoy a topiko tapno malagipko dagiti kangrunaan a punto. Padasek nga ilawlawag kenka agingga iti kabaelak.

Jon: Sige.

AGPATINGGA TI PITO A PANAWEN​—MANGRUGI TI MAUDI NGA AL-ALDAW

Cameron: Iti immuna a kaitungpalan ti padto mainaig ken Nabucodonosor, agparang a ti pito a panawen ket literal a pito a tawen. Ngem iti dakdakkel a kaitungpalanna mainaig iti Pagarian ti Dios, ti pito a panawen ket masapul a napapaut ngem iti literal a pito a tawen.

Jon: Apay ngay?

Cameron: Panunotem daytoy. Laglagipem a nangrugi ti pito a panawen idi nadadael ti Jerusalem idi 607 B.C.E. No mangrugita nga agbilang iti literal a pito a tawen iti dayta a petsa, makagtengta laeng iti 600 B.C.E. Ngem awan met ti naisangsangayan a pasamak iti dayta a tawen mainaig iti panagturay ti Dios. Maysa pay, naadalta nga idi adda ni Jesus ditoy daga, impasimudaagna a saan pay a nagpatingga ti pito a panawen uray ginasgasut a tawenen ti napalabas.

Jon: Wen nga agpayso. Malagipkon.

Cameron: Isu a ti pito a panawen ket saan a literal a pito a tawen, no di ket napapaut a periodo ti panawen.

Jon: Kasano kapaut?

Cameron: Tapno makuentata ti eksakto a kapaut ti pito a panawen, makatulong ti libro ti Biblia nga Apocalipsis. Nainaig met laeng daytoy iti libro ti Biblia a Daniel. Dakamatenna ti maysa a periodo nga agpaut iti tallo ket kagudua a panawen a katupag ti 1,260 nga aldaw.d Ti ngarud pito a panawen​—mamindua a tallo ket kagudua a panawen​— ket 2,520 nga aldaw. Masurotam kadi ti kayatko a sawen?

Jon: Wen. Ngem diak maawatan ti pakainaigan daytoy iti panangrugi ti panagturay ti Pagarian ti Dios idi 1914.

Cameron: OK, kitaenta ti koneksionna. No dadduma, iti padto ti Biblia, ti maysa nga aldaw irepresentarna ti maysa a tawen.e No surotenta ti pagalagadan a ti maysa nga aldaw ket maysa a tawen, ti pito a panawen ket katupag ti 2,520 a tawen. No agbilangta iti 2,520 a tawen manipud 607 B.C.E., makagtengta iti 1914.f Dayta ti gapuna a maibagata a nagpatingga ti pito a panawen idi 1914, ket nangrugi met nga agturay ni Jesus kas Ari iti Pagarian ti Dios. Ken nabatad a sipud 1914, adda dagiti dadakkel a pasamak iti lubong​—dagiti naipadto iti Biblia a mapasamak iti maudi nga al-aldaw.

Jon: Aniada a pasamak?

Cameron: Usigenta ti kinuna ni Jesus iti Mateo 24:7. Maipapan iti panangrugi ni Jesus nga agturay idiay langit, kinunana: “Ti nasion tumakderto a bumusor iti nasion ken ti pagarian a bumusor iti pagarian, ket addanto dagiti kinakirang ti taraon ken dagiti ginggined iti nadumaduma a disso.” Paliiwem ta impadto ni Jesus dagiti kinakirang ti taraon ken ginggined bayat dayta a periodo ti tiempo. Saan kadi a dagita ti mapaspasamak ditoy lubong iti napalabas a sangagasut a tawen?

Jon: Wen.

Cameron: Iti daytoy a bersikulo, impadto met ni Jesus nga adda gubgubat bayat ti kaaddana kas Ari iti Pagarian ti Dios. Ken impadto ti Apocalipsis a saan laeng a gagangay a gubgubat dagita, no di ket gubgubat a mangapektar iti intero a lubong bayat ti tiempo ti panungpalan.g Malagipmo kadi no kaano a napasamak ti umuna a gubat sangalubongan?

Jon: Idi 1914, ken iti dayta met la a tawen a kunam a nangrugi nga agturay ni Jesus! Ita laeng a matarusak dayta.

Cameron: No pagkokonektarenta dagitoy a detalye​—ti padto maipapan iti pito a panawen ken ti dadduma pay a padto ti Biblia mainaig iti tiempo ti panungpalan​—nalawlawag dagitoy kadata. Kombinsido dagiti Saksi ni Jehova a nangrugi ni Jesus nga agturay kas Ari iti Pagarian ti Dios idi 1914 ken nangrugi ti maudi nga al-aldaw iti dayta met la a tawen.h

Jon: Ikagkagumaak pay laeng a tarusan a naimbag ti maipapan iti dayta.

Cameron: Maawatanka. Uray siak, nabayag met bassit sakbay a naawatak a naimbag dayta. Ngem sapay koma ta nakatulong ti panagsaritata tapno makitam nga uray saan nga espesipiko a dinakamat ti Biblia ti tawen 1914, talaga a naibatay iti Kasuratan ti patpatien dagiti Saksi ni Jehova maipapan iti dayta a tawen.

Jon: Wen. Dayta ti magustuak kadakayo​—aniaman nga ibagayo, paneknekanyo iti Biblia. Saan a basta opinionyo laeng. Ngem masdaawak man no apay a komplikado daytoy. Apay a saan latta koman nga imbaga ti Dios manipud iti Biblia a 1914 ti panangrugi ni Jesus nga agturay idiay langit?

Cameron: Nagmayat dayta saludsodmo, Jon. Kinapudnona, adu a bambanag ti saan nga indetalye ti Kasuratan. Ngem apay ngata nga impaisurat ti Dios ti Biblia iti pamay-an a masapul nga agregget dagiti tattao tapno matarusanda dayta? Panagkunak, nasayaat a pagsaritaanta dayta inton umayak manen.

Jon: Sige, kayatko dayta.