1. Ania ti ipakaammo kadatayo dagiti padto ti Biblia?

ANIA ti asidegen a mapasamak iti ili ni Jehova? Saan a masapul a pugtuantayo. Tulongannatayo dagiti padto ti Biblia a mangkita kadagiti napapateg a pasamak a mangapektar kadatayo amin. Adda maysa a padto a tumulong kadatayo a mangkita iti aramidento ti dadduma kadagiti kabilgan a gobierno ditoy daga. Nairekord dayta a salaysay iti Daniel kapitulo 11. Iyestoriana ti maipapan iti panagbinnusor ti dua nga ari—ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan. Natungpalen ti kaaduan a paset dayta a padto isu a makapagtalektayo a matungpalto met ti nabatbati a pasetna.

2. Kas nadakamat iti Genesis 3:15 ken Apocalipsis 11:7 ken 12:17, ania dagiti banag a masapul a laglagipentayo no adalentayo ti padto ni Daniel?

² Tapno maawatantayo ti padto a nairekord iti Daniel kapitulo 11, masapul a laglagipentayo a tumukoy laeng dayta kadagiti agtuturay ken gobierno nga adda koneksion wenno impluensiana iti ili ti Dios. Ken uray bassit laeng ti bilang dagiti adipen ti Dios no ikompara iti populasion ti lubong, kaaduanna nga isuda ti puntiria dagiti gobierno. Apay? Gapu ta ti kangrunaan a panggep ni Satanas ken ti intero a sistemana ket ti panangdadael kadagiti agserserbi ken Jehova ken ni Jesus. (Basaen ti Genesis 3:15 ken Apocalipsis 11:7; 12:17.) Kasta met, ti padto nga inrekord ni Daniel ket masapul a maitunos iti dadduma pay a padto iti Sao ti Dios. Kinapudnona, agbalin laeng nga umiso ti pannakaawattayo iti padto ni Daniel no ikomparatayo dayta iti dadduma pay a paset ti Kasuratan.

3. Ania ti pagsasaritaantayo iti daytoy nga artikulo ken iti sumaruno?

³ Pagsasaritaantayo ngarud ti Daniel 11:25-39. Kitaentayo no asino ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan manipud 1870 agingga iti 1991, ken kitaentayo no apay a nasayaat a balbaliwantayo ti pannakaawattayo iti maysa a paset daytoy a padto. Iti sumaruno nga artikulo, pagsasaritaantayo ti Daniel 11:40–12:1, ken lawlawagantayo ti pannakaawattayo no ania ti ipakita dayta a paset ti padto maipapan iti periodo ti tiempo manipud 1990’s agingga iti gubat ti Armagedon. Bayat nga ad-adalem dagitoy dua nga artikulo, makatulong no kitaem ti tsart a “Dagiti Agkaribal nga Ari iti Tiempo ti Panungpalan.” Ngem ammuentayo nga umuna no siasino ti dua nga ari iti daytoy a padto.

NO SIASINO TI ARI TI AMIANAN KEN TI ARI TI ABAGATAN

4. Ania ti tallo a banag a makatulong tapno maammuantayo no siasino ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan?

⁴ Dagiti titulo nga “ari ti amianan” ken “ari ti abagatan” ket tumukoy idi kadagiti agturay iti amianan ken abagatan ti daga ti Israel. Apay a makunatayo a kasta? Paliiwenyo ti imbaga ti anghel ken Daniel: “Immayak tapno maawatam ti mapasamak kadagiti kailiam iti maudi a paset dagiti aldaw.” (Dan. 10:14) Ti nasion ti Israel ti imbilang ti Dios nga ilina agingga idi Pentecostes 33 C.E., ngem manipud idin, nalawag nga impakita ni Jehova nga imbilangna kas ilina dagiti matalek nga adalan ni Jesus. Gapuna, ti kaaduan a paset ti padto iti Daniel kapitulo 11 ket tumukoy kadagiti pasurot ni Kristo, saan nga iti nasion ti Israel. (Ara. 2:1-4; Roma 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Nagbaliw met idi agangay no siasino ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan. Ngem adda dagiti banag a saan a nagbaliw. Umuna, dakkel ti impluensia dagitoy nga ari iti ili ti Dios. Maikadua, impakita ti panangtratoda iti ili ti Dios a kagurgurada ti pudno a Dios, ni Jehova. Ken maikatlo, agkinkinnompetensia dagitoy dua nga ari no asino ti nabilbileg.

5. Maibagatayo kadi no siasino ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan manipud maikadua a siglo C.E. agingga iti maudi a paset ti maika-19 a siglo? Ilawlawag.

⁵ Bayat ti maikadua a siglo C.E., immadu nga immadu dagiti ulbod a Kristiano a nakastrek iti pudno a kongregasion Kristiano. Sinurotda dagiti pinapagano a pannursuro ken inlemmengda dagiti kinapudno a masarakan iti Sao ti Dios. Manipud iti dayta a tiempo agingga iti maudi a paset ti maika-19 a siglo, awan ti organisado a grupo dagiti adipen ti Dios ditoy daga. Immadu dagiti ulbod a Kristiano a kas kadagiti ruot iti talon isu a narigaten a mailasin no siasino dagiti pudno a Kristiano. (Mat. 13:36-43) Apay a napateg a maammuantayo dayta? Ipakita dayta a ti mabasatayo maipapan iti ari ti amianan ken ari ti abagatan ket saan nga agaplikar kadagiti agtuturay wenno pagarian manipud idi maikadua a siglo agingga iti maudi a paset ti maika-19 a siglo. Awan ti organisado a grupo ti ili ti Dios a rautenda.b Nupay kasta, ekspektarentayo nga adda manen ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan iti maudi a paset ti maika-19 a siglo. Kasanotayo nga ammo?

6. Kaano nga adda manen organisado nga ili ti Dios? Ilawlawag.

⁶ Manipud 1870, nangrugi a maorganisar ti ili ti Dios kas maysa a grupo. Iti dayta a tawen, nangirugi ni Charles T. Russell ken dagiti kakaduana iti maysa a panagadal iti Biblia. Isuda ti nagtignay kas naipadto a mensahero a ‘mangdalus iti dalan’ sakbay a maipasdek ti Mesianiko a Pagarian. (Mal. 3:1) Adda manen organisado nga ili ti Dios! Adda kadi dagiti nabileg a turay iti daydi a tiempo a nangidadanes kadagiti adipen ti Dios? Kitaentayo.

ASINO TI ARI TI ABAGATAN?

7. Asino ti ari ti abagatan idi Gubat Sangalubongan I?

⁷ Idi 1870, nagbalin ti Britain a kadakkelan nga imperio ditoy daga, ken addaan iti kabilgan a puersa militar. Nailadawan dayta nga imperio kas bassit a sara a nangparmek iti tallo a sabali a sara—ti France, Spain, ken ti Netherlands. (Dan. 7:7, 8) Ket dayta ti nagakem nga ari ti abagatan idi Gubat Sangalubongan I. Iti dayta met la a tiempo, nagbalin a nakabilbileg ti ekonomia ti United States of America ken nangrugin a nakigayyem iti Britain.

8. Asino ti ari ti abagatan bayat ti maudi nga al-aldaw?

⁸ Bayat ti Gubat Sangalubongan I, nagkadua ti puersa militar ti United States ken Britain ket nagbalinda a nakabilbileg. Iti dayta a tiempo, ti Britain ken ti dati a koloniana ket nagbalin kas Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Kas impadto ni Daniel, nangurnong daytoy nga ari iti “nakadakdakkel ken nakabilbileg nga armada.” (Dan. 11:25) Bayat ti maudi nga al-aldaw, ti Anglo-America nga aliansa ti nagbalin nga ari ti abagatan.c Ngem asino ti nagakem kas ari ti amianan?

ADDA MANEN TI ARI TI AMIANAN

9. Kaano nga adda manen ti ari ti amianan, ken kasano a natungpal ti Daniel 11:25?

⁹ Idi 1871, makatawen kalpasan a nangbukel ni Russell ken dagiti kakaduana iti maysa a grupo ti panagadal iti Biblia, adda manen ti ari ti amianan. Iti dayta a tawen, naaddaan ni Otto von Bismarck iti dakkel a papel iti pannakaipasdek ti German Empire. Ni Wilhelm I nga ari ti Prussia ti kaunaan a nagbalin nga emperador, ken inapointaranna ni Bismarck kas kaunaan a chancellor.d Kadagiti simmaruno a dekada, nagbalin a nakabilbileg ti Germany, ken nagbalin a koloniana ti dadduma a pagilian iti Africa ken iti Pacific Ocean, ket nangrugi a karitenna ti pannakabalin ti Britain. (Basaen ti Daniel 11:25.) Naaddaan ti German Empire iti puersa militar a dandani kas kabileg ti puersa militar ti Britain. Inusar dayta ti Germany maibusor kadagiti kalabanna idi Gubat Sangalubongan I.

10. Kasano a natungpal ti Daniel 11:25b, 26?

¹⁰ Impadto met ni Daniel ti mapasamak iti German Empire ken iti puersa militarna. Sigun iti padto, “saanto nga agtakder” ti ari ti amianan. Apay? Gapu “ta adunto ti iplanoda maibusor kenkuana. Dagidiay mangmangan iti naimas a taraonna ti mangdadaelto kenkuana.” (Dan. 11:25b, 26a) Idi panawen ni Daniel, karaman kadagiti mangmangan iti “espesial a taraon ti ari” ket dagiti opisial iti palasio nga ‘agserserbi iti ari.’ (Dan. 1:5) Asino ti tuktukoyen ti padto? Dagiti nangato nga opisial ti German Empire—a pakairamanan dagiti heneral ti emperador ken dagiti opisial iti militarna—a timmulong idi agangay tapno maikkat ti ari iti puestona.e Malaksid iti pannakarpuog ti imperio, naipadto met ti resulta ti pannakigubatna iti ari ti abagatan. Kuna ti padto maipapan iti ari ti amianan: “Madadaelto ti armadana ken adunto ti mapapatay.” (Dan. 11:26b) Idi Gubat Sangalubongan I, kas iti naipadto, ‘nadadael’ ti armada ti Germany ket adu ti ‘napapatay.’ Nakaad-adu ti natay iti dayta a gubat no ikompara kadagiti gubat sakbay dayta a tiempo.

11. Ania ti inaramid ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan?

¹¹ Inladawan ti Daniel 11:27, 28 ti mapasamak sakbay ti Gubat Sangalubongan I. Kunana a ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan ket “agsangodanto nga agin-innulbod iti maymaysa a lamisaan.” Imbagana met a ti ari ti amianan ket agurnong iti “nakaad-adu a banag.” Kasta ti eksakto a napasamak. Agpada nga imbaga ti Germany ken Britain a kayatda ti talna, ngem napaneknekan nga agul-ulbodda ta bimtak ti gubat idi 1914. Kadagiti dekada sakbay ti 1914, bimmaknang ti Germany, ket nagbalin a maikadua a kabaknangan a nasion iti intero a lubong. Kalpasanna, kas kaitungpalan ti Daniel 11:29 ken ti umuna a paset ti bersikulo 30, nakigubat ti Germany iti ari ti abagatan ngem naabak.

INDADANES TI DUA NGA ARI TI ILI TI DIOS

12. Ania ti inaramid ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan idi Gubat Sangalubongan I?

¹² Manipud 1914, kimmaro ti panaglaban ti dua nga ari ken ti panangidadanesda iti ili ti Dios. Kas pagarigan, idi Gubat Sangalubongan I, indadanes dagiti gobierno ti Germany ken Britain dagiti adipen ti Dios a dida kayat ti makigubat. Impaibalud met ti gobierno ti United States dagiti mangidadaulo iti trabaho a panangasaba. Daytoy a panangidadanes ket kaitungpalan ti padto iti Apocalipsis 11:7-10.

13. Idi 1930’s ken bayat ti Gubat Sangalubongan II, ania ti inaramid ti ari ti amianan?

¹³ Kalpasanna, manipud 1933 ken agpatpatuloy ken nangnangruna bayat ti Gubat Sangalubongan II, siuulpit a rinaut ti ari ti amianan ti ili ti Dios. Idi kontroladon dagiti Nazi ti Germany, imparit ni Hitler ken dagiti pasurotna ti trabaho ti ili ti Dios. Ginasut nga adipen ni Jehova ti pinapatayda ken rinibu ti impanda kadagiti kampo konsentrasion. Impadto dagita ni Daniel. Idi imparit ti ari ti amianan ti trabaho a panangasaba, ‘rinugitanna ti santuario’ ken ‘inikkatna ti kanayon a daton.’ (Dan. 11:30b, 31a) Inkari pay ketdi ti liderda a ni Hitler a talipuposenna dagiti adipen ti Dios idiay Germany.

BARO NGA ARI TI AMIANAN

14. Asino ti nagbalin nga ari ti amianan kalpasan ti Gubat Sangalubongan II? Ilawlawag.

¹⁴ Kalpasan ti Gubat Sangalubongan II, ti Komunista a gobierno ti Soviet Union ti nagbalin nga ari ti amianan idi nakontrolna ti nalawa a teritoria a sakup ti Germany. Kas iti naulpit a gobierno dagiti Nazi, indadanes ti Soviet Union ti asinoman a nangipangpangruna iti panagdaydayaw iti pudno a Dios ngem iti panagtulnog iti gobierno.

15. Ania ti inaramid ti ari ti amianan kalpasan ti Gubat Sangalubongan II?

¹⁵ Di nagbayag kalpasan ti Gubat Sangalubongan II, ti ili ti Dios ket rinaut ti baro nga ari ti amianan, ti Soviet Union ken dagiti kaaliadona. Iti Apocalipsis 12:15-17, nayasping iti “karayan” ti pannakaidadanes ti ili ti Dios. Maitunos iti daytoy a padto, imparit ti ari ti amianan ti trabahotayo a panangasaba ken pinilitna ti rinibu nga adipen ni Jehova nga umakar iti sabali a lugar. Kinapudnona, iti maudi nga al-aldaw, intultuloy ti ari ti amianan ti nakaro a panangidadanesna iti ili ti Dios tapno pasardengenna ti trabahoda, ngem saan a nagballigi.f

16. Kasano a tinungpal ti Soviet Union ti Daniel 11:37-39?

¹⁶ Basaen ti Daniel 11:37-39. Kas kaitungpalan dayta a padto, ti ari ti amianan ‘saanna nga inkankano ti Dios dagidi ammana.’ Kasano? Gapu ta kayat ti Soviet Union nga ikkaten ti relihion, pinadasna nga ikkaten ti impluensia dagiti nabayagen a narelihiosuan nga organisasion. Tapno maaramidna dayta, idi pay 1918 a nangaramid ti gobierno ti Soviet iti bilin a nakaigapuan ti pannakaisuro ti ateismo kadagiti eskuelaan. Kasano a daytoy nga ari ti amianan ‘indaydayawna ti dios dagiti pagkamangan’? Nagdakkel ti ginastos ti Soviet Union tapno mapapigsa ti puersa militarna ket makaaramid iti rinibu a nuklear nga armas. Idi agangay, ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan ket nakaurnong kadagiti armas nga umdas a mangpapatay iti binilion a tattao!

KARKARNA A PANAGTINNULONG

17. Ania ti “makarimon a banag a mangdadael”?

¹⁷ Ti ari ti amianan sinuportaranna ti ari ti abagatan a mangaramid iti napateg a banag: isaadda ti “makarimon a banag a mangdadael.” (Dan. 11:31) Ti “makarimon a banag” ket ti United Nations.

18. Apay a nadeskribir ti United Nations kas “makarimon a banag”?

¹⁸ Ti organisasion a United Nations ket nadeskribir kas “makarimon a banag” ta ibagbagana a kabaelanna nga aramiden ti maysa a banag a ti laeng Pagarian ti Dios ti makaaramid​—ti panangyeg iti sangalubongan a talna. Ibagbaga met ti padto a ti makarimon a banag ket “mangdadael” gapu ta ti United Nations ti mangdadaelto iti amin nga ulbod a relihion.​—Kitaen ti tsart a “Dagiti Agkaribal nga Ari iti Tiempo ti Panungpalan.”

APAY A MASAPUL A MAAMMUANTAYO DAYTOY NGA IMPORMASION?

19-20. (a) Apay a masapul a maammuantayo daytoy nga impormasion? (b) Ania a saludsod ti masungbatan iti sumaruno nga artikulo?

¹⁹ Masapul a maammuantayo daytoy nga impormasion gapu ta paneknekanna a manipud idi 1870’s agingga iti nasapa a paset ti 1990’s, natungpalen ti padto ni Daniel maipapan iti ari ti amianan ken ari ti abagatan. Isu a makapagtalektayo a matungpalto met ti nabatbati a paset dayta a padto.

²⁰ Idi 1991, nasinasina ti Soviet Union. Asino ngarud itan ti ari ti amianan? Masungbatan dayta iti sumaruno nga artikulo.

1-2. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

NAKAAD-ADU itan ti ebidensia nga agbibiagtayon iti panungpalan ti maudi nga al-aldaw daytoy a sistema ti bambanag. Din agbayag, dadaelenton ni Jehova ken ni Jesu-Kristo ti amin a gobierno a kumonkontra iti Pagarian. Sakbay a mapasamak dayta, agtultuloy ti panaglaban ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan ken ti panangbusorda iti ili ti Dios.

² Iti daytoy nga artikulo, usigentayo ti naipadto iti Daniel 11:40–12:1. Ammuentayo no asino ti ari ti amianan ita ken pagsasaritaantayo no apay a makapagtalinaedtayo a kalmado aniaman ti mapasamak iti masanguanan.

BARO NGA ARI TI AMIANAN

3-4. Asino ti ari ti amianan ita? Ilawlawag.

³ Kalpasan a nasinasina ti Soviet Union idi 1991, dagiti adipen ti Dios iti dayta a naglawa a rehion ket nakaawat iti “bassit a tulong”—wenno apagbiit a tiempo ti wayawaya. (Dan. 11:34) Kas resultana, nawayada a nakapangasaba, ken di nagbayag, nagbalin a ginasut a ribu dagiti agibumbunannag kadagiti dati a paset ti Soviet Union. Ngem kalpasan ti sumagmamano a tawen, ti Russia ken dagiti kaaliadona ti nagbalin nga ari ti amianan. Kas nailawlawag iti napalabas nga artikulo, tapno agbalin nga ari ti amianan wenno ari ti abagatan ti maysa a gobierno, masapul nga adda tallo nga aramidenna: (1) dakkel ti impluensiana iti ili ti Dios, (2) ipakita dagiti aramidna a kabusorna ni Jehova ken ti ili ti Dios, ken (3) makikomkompetensia iti karibalna nga ari.

⁴ Dagitoy ti rason a maibagatayo a ti Russia ken dagiti kaaliadona ti ari ti amianan ita: (1) Dakkel ti impluensiada iti ili ti Dios ta iparparitda ti trabaho a panangasaba ken idaddadanesda ti ginasut a ribu a kakabsattayo nga adda kadagiti lugar a kontroladoda. (2) Ipakita dagita nga ar-aramidenda a kagurgurada ni Jehova ken ti ilina. (3) Makikomkompetensiada iti ari ti abagatan, ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Kitaentayo no kasano a nagbalin nga ari ti amianan ti Russia ken dagiti kaaliadona.

AGTULTULOY NGA AGDINNURON TI ARI TI AMIANAN KEN TI ARI TI ABAGATAN

5. Ania a tiempo ti nailadawan iti Daniel 11:40-43, ken ania ti mapasamak bayat dayta a tiempo?

⁵ Basaen ti Daniel 11:40-43. Daytoy a paset ti padto ket maipapan iti tiempo ti panungpalan. Iladawanna ti panagribal ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan. Kas impadto ni Daniel, iti tiempo ti panungpalan, ti ari ti abagatan ket ‘makidinnuron’ wenno ‘makisinnangdo’ iti ari ti amianan.—Dan. 11:40; ftn.

6. Ania ti ebidensia nga agdindinnuron ti dua nga ari?

⁶ Agtultuloy nga agkinnompetensia ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan ta agpada a kayatda ti agbalin a kabilgan iti lubong. Kas pagarigan, kitaentayo dagiti napasamak kalpasan ti Gubat Sangalubongan II idi kontroladon ti Soviet Union ken dagiti kaaliadona ti dakkel a paset ti Europe. Gapu iti dayta nga inaramid ti ari ti amianan, napilitan ti ari ti abagatan a mangbuangay iti internasional a namilitariaan nga aliansa, a pagaammo kas NATO. Intultuloy ti ari ti amianan ti makikompetensia iti ari ti abagatan iti panangbuangay iti kabilgan a puersa militar. Nakilaban met ti ari ti amianan iti karibalna babaen ti panangsuportana kadagiti kabusor ti kalabanna kadagiti gubat idiay Africa, Asia, ken Latin America. Kadagiti nabiit pay a tawen, insaknap ti Russia ken dagiti kaaliadona ti impluensiada iti intero a lubong. Makilablabanda met iti ari ti abagatan babaen ti kompiuter. Agin-innakusar dagitoy nga ari iti panangusar kadagiti makadadael a programa iti kompiuter tapno madadael ti ekonomia ken gobierno ti kalabanda. Ken kas impadto ni Daniel, itultuloy ti ari ti amianan ti panangrautna iti ili ti Dios.—Dan. 11:41.

SUMREK TI ARI TI AMIANAN ITI “DAGA TI DEKORASION”

7. Ania ti “daga ti Dekorasion”?

⁷ Kuna ti Daniel 11:41 a sumrekto ti ari ti amianan iti “daga ti Dekorasion.” Ania dayta a daga? Idi un-unana, ti literal a daga ti Israel ket naibilang kas “ti kapintasan iti amin a daga.” (Ezek. 20:6) Ngem ti kangrunaan a rason a nakapatpateg dayta a daga ket idiay ngamin ti sentro ti pudno a panagdaydayaw. Sipud idi Pentecostes 33 C.E., dayta a “daga” ket saanen a maymaysa ken literal a lugar ditoy daga. Ngamin ti ili ni Jehova ket adda iti intero a daga. Ti ngarud “daga ti Dekorasion” ita ket ti aktibidad ti ili ni Jehova a pakairamanan ti panagdaydayawda ken Jehova babaen kadagiti gimong ken panangasaba.

8. Kasano a simrek ti ari ti amianan iti “daga ti Dekorasion”?

⁸ Bayat ti maudi nga al-aldaw, maulit-ulit a simrek ti ari ti amianan iti “daga ti Dekorasion.” Kas pagarigan, idi nagbalin nga ari ti amianan ti Germany nga inturayan dagiti Nazi, nangnangruna bayat ti Gubat Sangalubongan II, simrek dayta nga ari iti “daga ti Dekorasion” idi indadanes ken pinapatayna dagiti adipen ti Dios. Kalpasan ti Gubat Sangalubongan II, idi nagbalin ti Soviet Union nga ari ti amianan, simrek dayta nga ari iti “daga ti Dekorasion” idi indadanes ken impanna dagiti adipen ti Dios iti sabali a lugar.

9. Iti nabiit pay a tawtawen, kasano a simrek ti Russia ken dagiti kaaliadona iti “daga ti Dekorasion”?

⁹ Iti nabiit pay a tawtawen, simrek met ti Russia ken dagiti kaaliadona iti “daga ti Dekorasion.” Kasano? Idi 2017, imparit daytoy agdama nga ari ti amianan ti trabaho ti ili ni Jehova ken impaibaludna ti dadduma a kakabsattayo. Imparitna met dagiti publikasiontayo, agraman ti Baro a Lubong a Patarus. Kasta met, kinompiskarna ti sanga nga opisinatayo idiay Russia, ken ti dadduma a Kingdom Hall ken Assembly Hall. Gapu kadagita, imbaga ti Bagi a Manarawidwid idi 2018 a ti ari ti amianan ket ti Russia ken dagiti kaaliadona. Ngem uray nakaro ti pannakaidadanes dagiti adipen ni Jehova, saanda a kayat ti makiraman iti aniaman nga aramid a mangkontra wenno mangbalbaliw kadagiti gobierno ti tao. Sursurotenda ketdi ti balakad ti Biblia nga ikararaganda ti amin a “nangato ti saadna,” nangruna no mangaramid dagita kadagiti desision a makaapektar iti wayawaya iti panagdaydayaw.—1 Tim. 2:1, 2.

ABAKENTO KADI TI ARI TI AMIANAN TI ARI TI ABAGATAN?

10. Abakento kadi ti ari ti amianan ti ari ti abagatan? Ilawlawag.

¹⁰ Ti padto iti Daniel 11:40-45 ket nakasentro iti ar-aramiden ti ari ti amianan. Kayat kadi a sawen dayta nga abakennanto ti ari ti abagatan? Saan. ‘Sibibiag’ pay ti ari ti abagatan inton dadaelen ni Jehova ken ni Jesus ti amin a gobierno ti tao inton gubat ti Armagedon. (Apoc. 19:20) Apay a siguradotayo? Usigentayo ti ipakita dagiti padto iti Daniel ken Apocalipsis.

11. Ania ti ipakita ti Daniel 2:43-45? (Kitaen ti ladawan iti akkub.)

¹¹ Basaen ti Daniel 2:43-45. Inladawan ni propeta Daniel ti agsasaruno a gobierno ti tao a dakkel ti impluensia ken epektoda iti ili ti Dios. Nailadawan dagita kas nadumaduma a paset ti nakadakdakkel a metal nga imahen. Ti kaudian kadagita a gobierno ti tao ket nailadawan kas dagiti saka ti imahen a naaramid iti naglaok a landok ken pila. Dagiti saka irepresentarda ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Ipakita dayta a padto a ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong ket agturturay pay laeng inton dadaelen ti Pagarian ti Dios ti amin a gobierno ti tao.

12. Ania ti irepresentar ti maikapito nga ulo ti narungsot nga animal, ken apay a napateg dayta?

¹² Dineskribir met ni apostol Juan ti agsasaruno a kabilgan a turay iti lubong a nangituray iti ili ni Jehova. Inladawan ni Juan dagitoy a gobierno kas ti narungsot nga animal a pito ti ulona. Ti maikapito nga ulo dayta nga animal irepresentarna ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Napateg daytoy ta awanen ti sabali nga ulo a nagtubo kalpasan dayta. Agturturay pay laeng ti maikapito nga ulo daytoy nga animal inton ni Kristo ken ti nailangitan nga armadana dadaelenda dayta agraman ti nabatbati a paset ti animal.b—Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14.

ANIA TI ASIDEGEN NGA ARAMIDEN TI ARI TI AMIANAN?

13-14. Asino ni “Gog iti daga ti Magog,” ken ania ti mabalin a mamagpungtot kenkuana tapno rautenna ti ili ti Dios?

¹³ Tulongannatayo ti padto ni Ezekiel a mangtarus iti mabalin a mapasamak bayat ti maudi nga al-aldaw ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan. No ibilangtayo nga agpada a tiempo ken paspasamak ti tuktukoyen dagiti padto iti Ezekiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44–12:1; ken Apocalipsis 16:13-16, 21, mabalin nga ekspektarentayo a mapasamak dagiti sumaganad.

¹⁴ Sumagmamano a tiempo kalpasan ti panangrugi ti dakkel a rigat, dagiti “ari iti intero a daga” mangbuangayda iti maysa nga aliansa dagiti nasion. (Apoc. 16:13, 14; 19:19) Sigun iti Biblia, dayta nga aliansa ket maawagan “Gog iti daga ti Magog.” (Ezek. 38:2) Dayta nga aliansa dagiti nasion rautennanto ti ili ti Dios tapno ikisapna ida. Apay? Iti padto maipapan iti dayta a tiempo, imbaga ni apostol Juan a dagiti kabusor ti Dios ket matupakanto iti nagdadakkel nga uraro. Dagita nga uraro ket mabalin a mangisimbolo kadagiti nadagsen a mensahe ti panangukom nga ipakaammo ti ili ni Jehova. Posible a daytoy a mensahe ti mamagpungtot ken Gog iti Magog isu a rautennanto ti ili ti Dios tapno ikisapna ida.—Apoc. 16:21.

15-16. (a) Ania a pasamak ti mabalin a tuktukoyen ti Daniel 11:44, 45? (b) Anianto ti mapasamak iti ari ti amianan ken iti dadduma pay a mangbukel iti Gog iti Magog?

¹⁵ Daytoy a nadagsen a mensahe ken ti maudi nga iraraut dagiti kabusor ti Dios ket mabalin nga isu met laeng dagiti pasamak a natukoy iti Daniel 11:44, 45. (Basaen.) Impadto ni Daniel nga “addanto damdamag manipud iti daya ken iti amianan” a mangriribuk iti ari ti amianan, ket rummuarto a “napalalo ti pungtotna.” Panggep ti ari ti amianan nga “adunto ti patayen ken dadaelenna.” Agparang a ti “adu” a natukoy ditoy ket ti ili ni Jehova.c Mabalin a desdeskribiren ditoy ni Daniel ti maudi a pannakaraut ti ili ti Dios.

¹⁶ Gapu iti daytoy nga iraraut ti ari ti amianan, agraman ti dadduma pay a gobierno iti lubong, makapungtot ti Mannakabalin-amin ket iyegna ti gubat ti Armagedon. (Apoc. 16:14, 16) Daytanton ti kanibusanan ti ari ti amianan agraman ti amin a nasion a mangbukel iti Gog iti Magog ket “awanto ti tumulong kenkuana.”—Dan. 11:45.

17. Asino ni Miguel a “naindaklan a prinsipe” a nadakamat iti Daniel 12:1, ania ti ar-aramidenna, ken ania ti asidegen nga aramidenna?

¹⁷ Ti sumaruno a bersikulo iti salaysay ni Daniel ket mangted iti kanayonan a detalye no kasano a madadael ti ari ti amianan ken dagiti kaaliadona ken no kasano a maisalakantayo. (Basaen ti Daniel 12:1.) Ania ti kayat a sawen daytoy a bersikulo? Miguel ti sabali pay a nagan ti agturturayen nga Aritayo a ni Kristo Jesus. ‘Agtaktakderen para’ iti ili ti Dios sipud 1914 idi naipasdek ti Pagarianna idiay langit. Asidegen nga ‘agtakder,’ wenno agtignay, tapno dadaelenna dagiti kabusorna inton gubat ti Armagedon. Dayta a gubat ti maudi a pasamak iti aw-awagan ni Daniel a kakaruan pay laeng a “tiempo ti rigat.” Iti padto ni Juan a nairekord iti Apocalipsis, tinukoyna dayta a tiempo agingga iti gubat ti Armagedon kas “ti dakkel a rigat.”—Apoc. 6:2; 7:14.

‘MAISURATTO KADI TI NAGANMO ITI LIBRO’?

18. Apay a makapagtalinaedtayo a kalmado aniaman ti mapasamak iti masanguanan?

¹⁸ Makapagtalinaedtayo a kalmado aniaman ti mapasamak iti masanguanan, ta impasigurado da Daniel ken Juan a makalasatto dagiti agserserbi ken Jehova ken ni Jesus iti daytoy awan kapadana a dakkel a rigat. Kuna ni Daniel a ti nagan dagiti makalasat ket “naisurat iti libro.” (Dan. 12:1) Kasano a maisurat ti nagantayo iti dayta a libro? Masapul a paneknekantayo nga adda pammatitayo ken Jesus, ti Kordero ti Dios. (Juan 1:29) Masapul nga agpabautisartayo kas simbolo ti panagdedikartayo iti Dios. (1 Ped. 3:21) Ken masapul nga ipakitatayo ti panangsuportatayo iti Pagarian ti Dios babaen ti panangikagumaantayo a tumulong iti sabsabali a mangammo iti maipapan ken Jehova.

19. Ania ti masapul nga aramidentayo itan, ken apay?

¹⁹ Itan ti tiempo a pabilgentayo ti panagtalektayo ken Jehova ken iti organisasionna a buklen dagiti matalek nga adipenna. Itan ti tiempo a suportarantayo ti Pagarian ti Dios. No aramidentayo dayta, maisalakantayo inton dadaelen ti Pagarian ti Dios ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan.

Dagiti padto iti daytoy a tsart. Paneknekanda amin nga agbibiagtayon iti “tiempo ti panungpalan.”—Dan. 12:4.

• 

  

  Teksto Apoc. 11:7; 12:13, 17; 13:1-8, 12

  Padto Rinibu a tawen nga agsursor ditoy daga “ti narungsot nga animal.” Iti tiempo ti panungpalan, masugatan ti maikapito nga ulo. Kalpasanna, umimbag dayta nga ulo ken sumurot iti animal “ti amin a tattao iti daga.” Usaren ni Satanas dayta nga animal a ‘manggubat kadagiti nabatbati’ a kaputotan ti babai.

  Kaitungpalanna Kalpasan ti Layus, timmaud dagiti gobierno ti tao a kontra ken Jehova. Adu a siglo kalpasanna, bayat ti Gubat Sangalubongan I, kimmapuy unay ti British Empire. Pimmigsa manen dayta idi nakialiansa kenkuana ti United States. Iti panawen ti panungpalan, us-usaren ni Satanas ti amin a gobierno ditoy daga a mangidadanes iti ili ti Dios.

• 

  Teksto Dan. 11:25-45

  Padto Agribal ti ari ti amianan ken ti ari ti abagatan bayat ti tiempo ti panungpalan.

  Kaitungpalanna Naglaban ti Germany ken Anglo-America. Idi 1945, ti Soviet Union ken dagiti kaaliadona ti nagbalin nga ari ti amianan. Idi 1991, nasinasina ti Soviet Union, ken idi agangay, ti Russia ken dagiti kaaliadona ti nagbalin nga ari ti amianan.

• 

  Teksto Isa. 61:1; Mal. 3:1; Luc. 4:18

  Padto Ibaon ni Jehova ti ‘mensaherona’ a ‘mangdalus iti dalan’ sakbay a maipasdek ti Mesianiko a Pagarian. Rugian daytoy a grupo nga ‘ipakaammo ti naimbag a damag kadagiti naemma.’

  Kaitungpalanna Manipud 1870’s ken agpatpatuloy, ni C. T. Russell ken dagiti kakaduana inadalda a naimbag ti Biblia tapno mailawlawagda dagiti kinapudno a linaonna. Bayat ti 1880’s, nabigbigda a masapul a mangasaba dagiti adipen ti Dios. Nangipablaakda kadagiti artikulo a kas iti “Wanted 1,000 Preachers” ken “Anointed to Preach.”

• 

  Teksto Mat. 13:24-30, 36-43

  Padto Ti kabusor agimula kadagiti ruot iti nagbabaetan dagiti trigo. Mabay-an nga agtubo dagita agingga iti tiempo ti panagani; kalpasanna, maisina dagiti ruot kadagiti trigo.

  Kaitungpalanna Manipud maudi a paset ti 1800’s ken agpatpatuloy, limmawag a limmawag ti nagdumaan dagiti pudno a Kristiano ken dagiti ulbod a Kristiano. Bayat ti tiempo ti panungpalan, naurnong dagiti pudno a Kristiano ken naisinada kadagiti ulbod a Kristiano.

• 

  Teksto Dan. 2:31-33, 41-43

  Padto Landok ken pila dagiti saka ti imahen a naaramid iti nadumaduma a metal.

  Kaitungpalanna Ti pila irepresentarna dagiti rebelioso ken ordinario a tattao nga iturturayan ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Gapu kadakuada, kimmapuy ti kasla landok a bileg daytoy a turay.

• 

  

  Teksto Mat. 13:30; 24:14, 45; 28:19, 20

  Padto “Dagiti trigo” ket maurnong iti ‘kamarin’ ken madutokan “ti matalek ken masirib nga adipen” a mangaywan kadagiti ‘adipen iti balay.’ Mangrugi a maikasaba iti “intero a daga” ti “naimbag a damag maipapan iti Pagarian.”

  Kaitungpalanna Idi 1919, nadutokan ti matalek nga adipen a mangaywan iti ili ti Dios. Manipud idin nga agpatpatuloy, nagsaknap ti panangasaba dagiti Estudiante ti Biblia. Ita, mangaskasaba dagiti Saksi ni Jehova iti nasurok a 200 a pagilian ken mangipabpablaakda kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia iti nasurok a 1,000 a lengguahe.

• 

  Teksto Dan. 12:11; Apoc. 13:11, 14, 15

  Padto Ti narungsot nga animal a dua ti sarana idauluanna ti pannakaaramid ti “estatua ti narungsot nga animal” a pito ti ulona ken “ikkanna iti anges ti estatua.”

  Kaitungpalanna Indauluan ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong ti pannakabuangay ti League of Nations. Sinuportaran ti dadduma pay a nasion daytoy nga organisasion. Idi agangay, nagbalin met a miembro ti League of Nations ti ari ti amianan—ngem idi laeng 1926 agingga iti 1933. Kas iti United Nations (UN) a simmaruno iti dayta, naipaay iti League of Nations ti dayaw a para iti Pagarian ti Dios.

• 

  

  Teksto Dan. 8:23, 24

  Padto ‘Nakaro ti panangdadael’ ti nauyong ti itsurana nga ari.

  Kaitungpalanna Nakaro ti panangdadael ti Anglo-America a Kabilgan a Turay iti Lubong. Kas pagarigan, bayat ti Gubat Sangalubongan II, nagkaro ti inaramid ti United States a panangdadael idi pinabettakna ti dua a bomba atomika iti kalaban ti Anglo-America.

• 

  Teksto Dan. 11:31; Apoc. 17:3, 7-11

  Padto Rummuar iti nakaun-uneg nga abut ti “nalabaga” nga animal nga addaan iti 10 a sara ken agbalin a maikawalo nga ari. Tukoyen ti libro a Daniel daytoy nga ari kas “ti makarimon a banag a mangdadael.”

  Kaitungpalanna Awan ti naar-aramidan ti League of Nations bayat ti Gubat Sangalubongan II. Kalpasan ti gubat, nabuangay ti UN. Ti UN, kas iti League of Nations nga immun-una ngem iti dayta, ket naipaayan iti dayaw a para iti Pagarian ti Dios. Ti UN rautennanto ti relihion.

• 

  

  Teksto 1 Tes. 5:3; Apoc. 17:16

  Padto Iproklama dagiti nasion ti “talna ken talged,” ket ti “10 a sara” ken “ti narungsot nga animal” rautenda “ti balangkantis” sa dadaelenda. Kalpasanna, madadaelen dagiti nasion.

  Kaitungpalanna Mabalin nga ibaga dagiti nasion a napagbalindan a natalna ken natalged ti lubong. Kalpasanna, dagiti nasion a miembro ti UN dadaelendanto dagiti organisasion ti ulbod a relihion. Ditan a mangrugi ti dakkel a rigat. Agpatingga dayta a rigat inton madadael ti nabatbati a paset ti lubong ni Satanas inton Armagedon.

• 

  Teksto Ezek. 38:11, 14-17; Mat. 24:31

  Padto Rauten ni Gog ti daga ti ili ti Dios. Kalpasanna, dagiti anghel urnongenda dagiti ‘napili.’

  Kaitungpalanna Ti ari ti amianan ken ti dadduma pay a gobierno ti lubong rautenda ti ili ti Dios. Kalpasan a mangrugi daytoy nga iraraut, maurnong idiay langit dagiti nabatbati a napulotan ditoy daga.

• 

  Teksto Ezek. 38:18-23; Dan. 2:34, 35, 44, 45; Apoc. 6:2; 16:14, 16; 17:14; 19:20

  Padto “Daydiay nakasakay” iti “puraw a kabalio” kompletuenna ti “panagballigina” babaen ti panangdadaelna ken Gog ken iti armadana. “Ti narungsot nga animal” ket ‘maitapuak iti umap-apuy a danaw,’ ken marumek ti nakadakdakkel nga imahen.

  Kaitungpalanna Ni Jesus, nga agturturayen nga Ari ti Pagarian ti Dios, ket umay mangisalakan. Isu ken ti 144,000 a kakaduana nga agturay ken dagiti anghel dadaelendanto ti aliansa dagiti nasion, ti intero a napolitikaan a sistema ni Satanas.