Nalasatanmi ti Bomba ti Mammapatay

AGSAPA ti Domingo, Hulio 21, 1985, ipanamnamana ti makabang-ar nga aldaw iti makin-abagatan a hemispero bayat a dagiti Saksi ni Jehova ken dagiti gagayyemda rinugianda a punnuen ti Kingdom Hall ti Casula iti makinlaud a distrito iti siudad ti Sydney, Australia. Iti alas 9:35 t.b., ni David Winder, maysa a bumisbisita nga agpalawag, rinugianna ti palawagna maipapan iti kinasungdo ti Kristiano. Kalpasan laeng iti alas dies, nakatamedkami, a sumursurotkami iti Bibliami bayat ti napigsa a panangbasana iti Juan 6:68.

Pulos a dina nalpas ti panagbasana. Maysa a nagdakkelan a panagbettak manipud iti sirok ti entablado ti nangpabugelgel kenkuana, a dandanin matay. Ti gayyemmi, ni Graham Wykes, maysa nga asawa ken ama, natay a dagus. Adu a dadduma pay ti nasugatan, daddumat’ nakaro. Ti kasta a di nagargari a kinaranggas iti maysa a lugar a pagdaydayawan kinigtotna uray pay ti napeklanen a lubong. Bayat ti pannakaipablaak ti damag, dagiti taga Australia naipamaysa ti atensionda iti telebision ken radioda.

Kellaat a Tignay

Dagdagus kalpasan ti panagbettak, adda ti apagkanito a kinaulimek. Pagarupek a kaaduan kadakami ti naklaat ken nasdaaw, a mangsipsiput iti aglawlaw a maam-amak, a di makatagari wenno di maawatan ti kalkalpas a napasamak. Nakataptapuk ti angin. Ti intero a buya kasla aglanglanga ken agang-angot a lugar iti naggugubatan. Mangrugin nga agsangit dagiti ubbing, ket nangrugin nga agriaw dagiti dadduma gapu iti pannakakigtot. Maysa a nakapaliiw, maysa a tsuper iti taxi, nakitana kamaudiananna ti maysa a “di nabigbig nga ubing a babai a nalabit naimnas ti rupana a naikabil iti ambulansia a din mabigbig ti rupana.”a Dayta a di nabigbig nga ubing a babai isu ti asawak, ni Sue.

Isut’ naawanan ti puot gapu iti maysa a banag a simmayag manipud iti entablado a naitupa iti rupana. Dagus a nabuong ti sarming ti lapayagko. Para kaniak ti panagbettak maiyarig iti adda nangipaturong iti hose ti angin iti ulok—awan ti putok, basta kellaat, adda di maibturan a pusitsit ket nagsipngeten ti amin. Bayat nga addakami iti maikadua a linea dagiti tugaw, agtaktakder ti agpalpalawag iti ngatuen a mismo ti bomba, isu a nailemmeng iti sirok ti tabla nga entablado.

Nainkasigudan nagrukobak sa insarapak dagiti imak gaput’ panagamak kadagiti agtinnag a rebbek. Kasla kapaut ti sumagmamano a minutos dagiti sumaganad a sumagmamano a segundos. Nabigbigko idin a nabomba ti pasiliomi, ket mariknak nga adda ipaspasimudaagna kaniak, ta ni Sue basta nagpukawen kadagiti rebbek ken tapuk. Bayat ti panangipukkawko iti “Susie, Susie!” mariribukak kadagiti salsaludsod: ‘Natay ngatan? Ni ngay David—ken ti dadduma a tao iti Kingdom Hall? Nasugatanak aya?’

Dagiti tabla ti bubida, plastik a tugaw, nasigsigit a kayo, dagiti bag, ken napispisang a Biblia ken magasin naiwalangda iti sadinoman. Di nagbayag dagiti nasdaawan a ruprupa, nga adut’ agdardara ken nasugsugatan kadagiti bislak, rimmuardan kadagiti rebbek. Kaaduan kadagiti nakatugaw iti likudan ti pasilio saanda a nasugatan malaksid ti pannakadadael ti sarming ti lapayagda.

Ti Dakes a Kapadasan ti Asawak

Nasarakak ni Sue idi nasaripatpatak a rumrummuar ti botana iti sirok ti maysa a dakkel, ngem naimbag ta nalag-an laeng a teja ti bubida. Idi inwalinko, diak nakasagana iti nakitak. Naiwa ti makinngato a bibig ni Sue iti baba ti narumek nga agongna ket nagsaluyabyab iti timidna. Napusi ti makinsango a ngipenna, ket idi nakitak ti pannakadangran ti matana ken ti aglawlawna, pagamkak amangan no mabulsek. Nakuso ken narugit ti buokna iti dara, rugit, ken nasigsigit a kayo, ket ti makinngato a kanigid a takkiagna nakaro ti pannakasugatna. Nabang-aranak, nupay kasta, a makakita a saanen nga agdardara. Ngem naammuak kamaudiananna a naallilawak. Sumagmamano a kanito kalpasan ti panangbangonko kenkuana manipud iti rebbek, sikakapuy nga inawaganna ti naganko. Pinadasko a pakalmaen, a di umiso nga impagarupko nga ammona ti mapaspasamak. Kamaudiananna imbaga ni Sue: “Pagarupko no addaak iti balay a batbatibaten ket tarigagayak unay ti panangriing ni Peter kaniak.” Isut’ kasla agsublisubli a mapukawan ti puot, ket diak kayat a panawan, ngem kasapulak ti tulong.

Ti sabali a Saksi, a nakigtot met, nga awan duadua a makarurod gapu iti langa iti asawak, ket agsasao a simamaag idi immadani kadakami. Babaen iti awan iggenna nga imak, sininiasak nga agrukob tapno makasaok. Babaen ti panangmingmingna ken Sue, nagrukob ket tinulongannak. Idin nagkararagkami a dua, a dinawatmi ken Jehova ti sirib ken bileg a mangsaranget iti kasasaad. Idi nagamenkamin, nupay isut’ makalua pay laeng, isut’ natanangen. Dinawatko ti panangsapulna iti banag nga agserbi a pungan ni Sue.

Nakaskasdaaw a Pannakalasat

Idi bimtak ti bomba, ni agtutubo a Paul Hahn agtugtugaw a mismo iti sangok ken agarup dua metros ti kaadayuna iti piano. Ti panagbettak impalladawna ti piano, ket ti dakkel a piesana nagdisso ken Paul, a nangtikap iti dakkel a paset ti lasag iti makinngato a luppona. Napusi ti napintas a makinsango a ngipenna, a kaik-ikkat pay laeng kadagiti brace ti ngipen. Ni Joy Wykes, a nabalo gapu iti bomba, nakaidda iti asideg, a nakaro ti pannakasugat ti ulona ken naglak-am iti dadduma pay a sugat. Nasugatan met dagiti dua nga annakna a babbai.

Kadagiti serioso a nasugatan, ti nakaskasdaaw unay a nakalasat isu ti agpalpalawag, ni David Winder. Ti bomba ti nangipallatok kenkuana ken dagiti rebbek manipud iti entablado iti abut a sigud a yan ti atep. Isut’ nagdisso dandani iti mismo a nagtakderanna. Adda pay laeng ti puotna ngem nakaro ti pannakakigtotna. Gapu ta napukolan ti saka ken gurong, daddumat’ mangipagarup a saanton a pulos a makapagna, ngem ita isut’ makapagnan a naimbag. Dadduma a kawesna ti nasarakan iti asideg ti kayo a eucalyptus. Ti podium ti agpalawag nasarakan iti makinlikud a paraangan ti kaarruba tallo a balay ti kaadayuna. Gapu ta naadasan ti dara, napeggad ti kasasaad ni David. Isut’ impan ti helicopter iti maysa nga ospital.

Simmangpet dagiti Mangalaw

Kasla simmangpet a dagus ti polis ken dagiti opisiales ti ambulansia, isu a pakaidayawanda. Bayat ti panangasikaso dagiti opisiales ti ambulansia kadagiti nasugatan, naiplano ti trabaho dagiti polis. Agsipud ta nangngegan ken narikna ti panagbettak kadagiti kaparanget, naserraan ti dalan nga agturong idiay Kingdom Hall kadagiti ginasut nga agusiuso, ket nagaribungbong dagiti agiwarnak tapno inda ipadamag daytoy a pasamak. Dadduma kadagiti asideg a kaarrubami ti siaasi a nangipaay iti aniaman a maitulongda.

Dagus a napunno dagiti ambulansia ket impanda dagiti nasugatan iti ospital iti ili. Nagamak dagiti kameng iti ospital iti napasamak. Adu a Saksi iti ili ti immay idiay ospital a nangipaay iti liwliwa ken tulong. Ni David Winder ken ni Sue naipanda iti maysa nga ospital a naisangsangayan a nakabalan a mangtaming kadagiti biktima iti nakakigkigtot a kapadasan. Iti dayta a rabii idiay Liverpool Hospital ken bayat a napipikel ti intero a bagik, inikkat dagiti doktor dagiti naisalugsog iti takkiagko. Iti sumaganad nga aldaw, a kumarkaron ti danagko, kayatkon a makita ti asawak. Buyogen ti bassit a panagamak, pinaruarnakon ti ospital iti dayta a malem tapno makaduaak ni Sue.

Tumaud ti Isyu ti Dara

Isut’ nasarakak iti kuarto nga intensive-care, ket idi damo a nakitak manipud iti sakaanan ti kamana, nagsangitak. Maysa a nakabesbessag a rupa, limteg ken nadisporma a din mabigbig, ti nangkablaaw kaniak. Adu a dait, a kasla babassit a zipper, ti namagkakamang iti rupana.

Di makakita ni Sue ta dagiti matana, uray pay ti kurimatmatna, nalingdanda iti adu a papel de seda. Narumek dagiti tulang ti rupana, ti agongna, ti makinngato a pangana, ti pingpingna, ken ti tulang ti matana. Ti pudno a peggad, nupay kasta, ket maysa a paset ti bangabangana a ngatuen laeng ti darangidongna ti limnek, a nangsugat iti maysa nga urat. Bayat nga awan puotna ken nagaburan iti rebbek, nagayus a di makitkita ti dara iti bitukana. Bimmaba ti bilang ti darana iti innem. (Ti promedio iti babai ket agarup 14.)

Dagus a nagbalin nga isyu ti panangyalison iti dara, a nagbanag kamaudiananna ti di pannakagunay ti doktor. Imbagana ken ni Sue a ti panagkedkedna a mangipalubos iti panangyalison, no kasapulan, ti manglapped kenkuana a mangaramid iti mabalinna nga aramiden a maipaay kenkuana. Impanamnama ni Sue kenkuana nga apresiarenmi a dua daytoy ket “awatenmi ti aniaman a nainkalintegan a pamay-an a maisandi, ngem ti dawatmi a ‘mangliklik iti dara’ di mabalin a desisionan ti sabali.” (Aramid 15:28, 29) Dina awaten daytoy.

Nangrugin ti pannakariribuk ti panunotna ket nagtultuloy dayta. Naimtuod ken Sue no isut’ addaan iti annak, ket idi simmungbat, “Awan,” ti sungbat ket, “Naimbag, agsipud ta agbalinkanto a nalaad nga ina.” Imbagana met ken Sue a mabalin a mapasamak ti panangidiborsiok kenkuana gapu iti rupana. Aniat’ tignay ni Sue? “Daytat’ makaupay unay. Inkeddengko a nupay ti siruhano, pampanunotenna, a kayatko ti agparang a naimbag no mabalin, diak ipalubos ti panangibaddekna iti konsiensiak.” Ti kankanayon a panangipilpilitna iti panangyalison iti dara pinakarona laeng ti panagdanag ken sinayangna ti tiempo. Bayat daytoy nasaem a kapadasan, nagpaiduma ti naasi ken nadungngo a panangaywan nga impaay ti tunggal kameng dagiti nars ken ni Sue. Nagun-odanda ti panagraemmi.

Addan 11 nga aldaw nanipud idi bimtak ti bomba. Dagiti tulang ti rupa ni Sue addadan kadagiti kapeggadan a tukad ta dandanidan agkakamang ngem di umiso ti lugarda. Kasapulanna a dagus ti operasion! Iti sumaganad a panagrikusna, ti doktorna, iti maudi a pannakapungtotna, kinunana, “Diak mangipaay iti aniaman a panangagas kenkuana!” sa pimmanawen. Dagitoy dagiti makapadanag unay a kanito iti panagbiagmi. No taliawen a lagipen, nupay kasta, ti panangpanaw ti siruhano ken ni Sue ket maysa a bendision.

Maysa a Naasi a Siruhano

Maysa a Saksi a maysa met a doktor ti nakisarita maigapu kadakami iti maysa a plastic surgeon nga immanamong a mangagas ken ni Sue a mangusar iti sabali a pamusposan. Nupay dayta a pamay-an di kaykayaten ti medisina, inikkatna ti parikut maipapan iti panangyalison iti dara. Napaneknekan a daytoy a siruhano ket managraem ken naasi. Nagun-odanna ti panagraemmi, ta sisasagana a mangaramid iti amin a kabaelanna a di agusar iti dara.

Dagiti naubonan a dagum nga asero, nga agarup walo centimetros ti kaatiddogda, ti naiturnilio kadagiti tulang ti rupa ni Sue. Dagiti asero a tukod, met, ti nangtengngel kadagitoy a dagum, isu a mangipalubos iti umiso a panagkakamang dagiti tulang. “Babaen ti itutud-aw dagiti tudok iti rupak iti agarup innem a lawas, saan a makaay-ayo ti maturog!” impudno ni Sue. Ti narumek a makinngato a pangana naigalot iti di nadangran a makimbaba a pangana tapno masigurado a daytat’ umiso ti pannakaikamangna. Saanen a maisubli ti panagangotna.

Managangaw ni Sue ket, ti napatpateg pay, kabaelanna a katawaan ti bagina, kas ti panangpanunot nga isut’ kasla ‘magmagna nga antena ti TV.’ Kasapulanna ti ad-adda pay ngem ti panagangaw, nupay kasta, ta isut’ masapul a maopera iti sumaganad a dua ket kagudua a tawen. Daytoy iramanna ti pannangisulbong ti sarming ti lapayag ken ti kasta unay a pannakatarimaan ti ngipenna.

Dagiti Nasursuro a Leksion

Agpadakami a nakasuro iti adu a leksion, agraman ti pannakabalin iti kararag ken ti pulos a di panangipalubos ni Jehova nga agsagabatayo iti aglablabes iti mabalinantayo nga ibturan. (1 Corinto 10:13) Idi naipasango iti immuna a siruhano maipapan iti isyu iti dara, impudno ni Sue, “agnerbiosak ken maladingitan ta adda ti kasta a panagsango. Iti tunggal kanito nagkararagak ken ni Jehova, ket makapainanama ti naan-anay a kinatanang a nanglapunos kaniak. Nakabasaakon kadagiti dadduma a Saksi nga addaan ti umasping a kapadasan, ngem ita napadasak met a mismo dayta.” Itan ad-addan ti panagtalekmi a mangsango iti posible a pannakasubok iti masanguanan, ta nakitamin no kasano ti panangtulong ni Jehova kadagiti kasasaad nga imbilangmi idi a nakaam-amak.

Daddumat’ agimtuod no apay nga ipalubos ni Jehova a mabomba ti maysa a Kingdom Hall ken matay ti maysa a kabsat a lalaki. Iti intero a historia, ken iti tiempotayo, ti ili ti Dios nagbalindan a puntiria iti adu a kinaranggas. No sinalakniban ni Jehova ida, kas kuna ni Satanas a naaramid ken ni Job, mabalin a mapagduaduaan ti motiboda iti panagserbi iti Dios. Awan ti pangibatayantayo a mangipagarup a ditayo madangran—a kankanayonto nga ispalennatayo ti Dios, uray pay kadagiti ‘di mapakpakadaan a paspasamak.’ Ti panangawattayo iti panagsagaba, ken uray pay ti pannakapukaw iti biagtayo gapu iti pammatitayo wenno iti dadduma pay, ti mangpatalged a pudno, awan-agumna ti panagdayawtayo—saan a mananggundaway.—Eclesiastes 9:11; Job, kapitulo 1 ken 2; Mateo 10:39.

Agtigtignay a Panagkakabsat

Bayat daytoy amin a rigat, napaneknekan dagiti kakaduami a naespirituan a “nadekdekket ngem kabsat.” (Proverbio 18:24) Inlawlawag ni Sue: “Dadduma kadagiti pamiliak ti timmayab iti 4,000 kilometros tapno makaduadakami bayat daytoy napeggad nga umuna a dua a lawas. Makaliwliwa ti kaadda dagiti pamilia ken gagayyem iti sibayko, ta nagsagabaak iti masansan a batibat.” Kasla di agpatpatingga ti panagsangpet dagiti kard, surat, telegrama, ken sabong manipud kadagiti managpanunot a kakabsat a lallaki ken babbai agpadpada idiay Australia ken iti sabali a daga. Anian ti panagyamanmi kadagitoy a “mansanas a balitok a nabungon iti iniket a pirak.” (Proverbio 25:11) Nagbanag dayta iti nagsayaatan a pammaneknek. Pudno a daytoy ket agtigtignay a panagkakabsat.

Innayon pay ni Sue: “Dimteng met dagiti praktikal a tulong. Dagiti nasinged a gagayyem a Saksi inaramidda nga inumen dagiti prutas ken natnateng a nabaknang a nangnangruna iti iron. Mariknami a yantangay dawdawatenmi kadagiti doktor a raemenda ti pagayatanmi, obligadokami a mangtulong kadakuada, ket iti kasok, daytoy kaipapananna ti panangpangatok iti kaadu ti darak. Immawatak met iti suplemento nga iron.” Adu kadakami ti nagbalin a nasigo a mamagbalin a likido iti interamente a taraon, ket agpaay a pakaidayawanna nagbalin met ni Sue a nalaing nga uminum iti dayta. (Napadasyo kadin ti nangan iti tinuno a taraon a buklen ti karne, patatas, ken natnateng babaen iti panangsusop iti dayta?) “Ti nagbanagan amin daytoy ket ngimmato ti bilang ti darak iti tallo a puntos sakbay ti operasion, isu a pagragsakan ti baro a siruhanok,” kuna ni Sue.

Ti kinaanus, ayat, kararag, ti tulong ti espiritu ti Dios, ken ti basta panaglabas ti tiempo, agraman ti umiso a taraon, nakatulongda amin iti pannakaimbag ni Sue. Dadduma a sugsugat ti nangibati iti pakalaglagipan ni Sue a ti laeng Pagarian ti Dios ti mangkorehirto iti dayta iti tiempona. No maipapan iti rupa ni Sue, kadagidiay a makaam-ammo unay kenkuana, daytat’ nagbaliw bassit ngem nupay kasta pakaidayawan met ti siruhanona. Ket para kaniak isut’ napintas pay laeng.

Wen, ti inanamatayo kas Saksi ni Jehova ket banag a naisangsangayan. Daytat’ tumulong kadatayo a lumasat iti aniaman a pakasuotan. Ket imbes a pakapuyenna ti kongregasion iti naespirituan, daytoy a narigat a kapadasan ti nangpabileg iti singgalutmi. Maysa a gayyem nga interesado, nga adda iti tiempo ti pannakabomba, ti nangamin a buyogen ti isem nga isut’ ‘naiserrek iti kinapudno babaen iti bomba.’ Gaput’ nakitana a mismo ti pannakaraut dagiti managayat-talna a pampamilia, nagbalin nga ad-adda a determinado a mangituloy iti panagadalna iti Biblia.

Agingga itatta awan pay laeng ti naidarum iti panangbomba, ngem ti polis addaanda iti kangrunaan a suspetsa, a makuna a manangibales a mammapatay a bumusbusor kadagiti Saksi. Nupay kasta, awan ti umdas a pammaneknekda a mangiyuli iti darum. Isut’ nairaman iti adu a dadduma a krimen.

Itan, nasurok nga innem a tawen ti napalabasen, ni Sue ken siak itultuloymi a tagiragsaken ti pribilehio nga agserserbi kas miembro ti kameng ti sanga nga opisina ti Watch Tower idiay Australia. Ti naisangsangayan a pagragsakanmi isu ti dedikasion iti baro a napardas a naibangon a Kingdom Hall mi, a naibangon idi Hunio 22-24, 1990, iti abay ti lugar ti daan a nabomba a pasilio. Ti Nakristianuan nga ayat pinarmekna ti bulsek a gura ti maysa a lalaki.—Kas insalaysay ni Peter ken Sue Schulz.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Nabiit pay a ladawan da Peter ken Sue Schulz

Ni Sue Schulz a nagalotan ti rupana tapno papintasen ti itsurana bayat ti kaaddana iti ospital

[Ladawan iti panid 13]

Ti baro ken dakdakkel a Kingdom Hall