Panangmatmat iti Lubong
Paris nga Awanan iti Nasuratsuratan a Pader?
“Nakaskasdaaw ti task force,” kuna ti Pranses a periodiko a Le Figaro. Addaan iti “17 a lugan a kompleto iti alikamen, 7 a babassit a bus a paglainganda a dalusan dagiti nasuratsuratan a pader, pinullo a motorsiklo, ken agarup 130 a trabahador a supsuportaran ti 16 nga scout a trabahoda ti mangsapul kadagiti nasuratsuratan a pader.” Kalat ti baro a brigada kontra iti nasuratsuratan a pader idiay Paris a dalusan iti las-ud ti makatawen ti 90 a porsiento kadagiti nasuratsuratan a pader wenno rikep idiay Paris—a napattapatta a “200,000 a metro kuadrado [agarup 2,000,000 a pie kuadrado] kadagiti munisipio ken pangpubliko a pasdek ken 240,000 a metro kuadrado [agarup 2,500,000 a pie kuadrado] kadagiti pribado a pader.” No maragpat dagiti kalat ti siudad, dagiti 250,000 a pie kuadrado a nasuratsuratan a pader kadagiti pribado a pasdek ti mabati laengen inton Pebrero 2001, ket “aniaman a kabarbaro a nasuratan a pader ti rumbeng a madalusan iti las-ud ti 12 nga aldaw kalpasan a nakita dayta.” No dagupen, manamnama nga 480 a milion a franc ti Francia ($72 a milion) ti magastos iti panagdalus.
Agpadan ti Bilang Dagiti Nalukmeg ken Dagiti Makurkurangan iti Taraon
“Agpadan ti bilang dagiti nalukmeg a tattao ken ti bilang dagiti mabisbisin, makurkurangan iti taraon a tattao iti lubong,” kuna ti The New York Times, iti panagkomentona iti panagadal ti Worldwatch Institute. Ag-1.2 a bilion ti makurkurangan iti taraon ken mabisbisin, ket ti umasping a bilang wenno ad-adu pay ti mangmangan iti aglaplapusanan. Ad-adu ita ti tattao nga agsagsagaba iti malnutrision iti intero a lubong, ket umad-adu dagidiay makurkurangan iti taraon ken dagidiay aglaplapusanan iti taraon iti amin a kagimongan. “Nangpataudtayo iti wagas ti panagbiag a bimmassit ti aramiden ti bagitayo. Ad-adu ti ipapaunegtayo a calorie ngem iti mausartayo, isu a dagitoy ti agbalin a taba,” kuna ti presidente ti Worldwatch a ni Lester R. Brown, iti panagdiskursona maipapan iti iyaadu dagiti nalukmeg. “Itay napan a tawen [idiay Estados Unidos], adda 400,000 a nagpa-liposuction, wenno nagpaopera tapno maikkat ti taba iti bagida. Dayta ti mangipakita a saan a balanse dagiti bambanag.”
Dagiti Americano ti Kaaduan Kadagiti Taraken
Iti 500 a milion a taraken iti intero a lubong, agarup 40 a porsiento ket adda idiay Estados Unidos. “Dandani 60 a porsiento kadagiti sangakabbalayan iti dayta a pagilian ti addaan iti kababaan a bilang a maysa kadagiti 70 a milion a pusa, 56 a milion nga aso, 40 a milion a billit, 100 a milion nga ikan, 13 a milion a hamster ken dadduma pay a babassit a mamalia, ken 8 a milion a reptilia,” kuna ti National Geographic. Ti Britania ti maikadua nga aduan kadagiti taraken—kaaduan ket pusa ken aso. “Ngem 21 a milion a taraken nga ikan ti kaaduan idiay Francia, ad-adu ngem kadagiti napagtipon a bilang dagiti pusa ken aso,” kuna ti magasin.
Pabor iti Maysa a Saksi ti Inkeddeng ti Korte Suprema ti Japan
Inkeddeng ti Korte Suprema ti Japan a “sinalungasing dagiti siruhano ti kalintegan ti maysa a babai a mangikeddeng iti pagayatanna idi inyalisonanda iti dara kabayatan ti operasion, a nanglabsinganda iti karida a dida aramiden ti kasta uray no dayta ti ipatayna,” kuna ti periodiko a Daily Yomiuri. “Ita pay laeng nga inkeddeng ti Korte Suprema a natauan a kalintegan ti karbengan ti pasiente a mangikeddeng maipapan iti pannakaagasna.” Nayalisonan ni Misae Takeda, maysa kadagiti Saksi ni Jehova, idi 1992, bayat a naineksionan iti pangpakalma wenno sedatibo kalpasan ti operasion a nakaikkatan ti makadangran a bukol iti dalemna. Nagkaykaysa ti uppat a hues iti Korte Suprema a nangikeddeng a nakabasol dagiti doktor agsipud ta dida inlawlawag a nalabit iyalisonanda iti dara no kasapulan kabayatan ti operasion, isu a pinaidamanda iti kalintegan nga agdesision no agpaopera wenno saan. Kastoy ti sagudayen ti pangngeddeng idi Pebrero 29, 2000: “No saan a kayat ti maysa a pasiente ti agpayalison gapu kadagiti narelihiosuan a patpatienna, masapul a maraem ti kasta a pagayatan.” Intuloy dagiti kakabagian ni Misae ti darum kalpasan ti ipapatayna idi 1997.—Para iti detalye, pangngaasim ta kitaem Ti Pagwanawanan a Disiembre 15, 1998, panid 26-9.
Panangsalbar Kadagiti Nadumaduma a Kita ti Parsua Ditoy Daga
“Saan a kinaaglablabes ti panangsalbar iti adu a kita ti parsua ditoy lubong manipud iti pannakaungawda,” kuna ti periodiko a Daily News ti New York City. “Kastoy ti makapakellaat a konklusion dagiti sientista a nangimbentario kadagiti bumasbassiten a let-ang: Nasurok a kakatlo iti nadumaduma a kita ti mulmula ken an-animal ti agnanaed iti 1.4% laeng a rabaw ti daga.” Isingasing dagiti managsirarak a masapul nga ad-adu koma ti maaramid a panagregget tapno masalakniban ti 25 a lugar nga aduan iti nadumaduma a kita ti parsua a kas iti Brazil, Madagascar, Borneo, Sumatra, ti tropikal nga Andes, ken ti Caribbean. Tropikal a kabakiran ti kaaduan. “Babaen ti sumagmamano a gasut a milion a doliar iti kada tawen, a maipamaysa kadagitoy a lugar a rumbeng a maasikaso a dagus, adut’ maaramidantayo a mangisierto a mataginayon ti naan-anay a kinanadumaduma dagiti sibibiag a parsua ditoy Daga,” kinuna ni Russell Mittermeier, presidente ti Conservation International. Nupay legal a masalsalaknibanen ti 38 a porsiento kadagitoy a lugar, kaaduanna, saan a maipatpatungpal dayta, tangay agtultuloy ti panagminas, panagipaarab, ken panagtroso.
Umad-adu a Lugar ti Agkasapulan Kadagiti Klero
Umad-adu a lugar kadagiti away ti Estados Unidos agingga kadagiti dadakkel a siudad ti “agkasapulan kadagiti klero,” kuna ti The New York Times. Iti panangdakamatna iti pagarigan ti 110-ti-tawenna a sinagoga a nasuroken a tallo a tawen a mangaw-awis iti rabbi, kuna ti artikulo: “Gagangay ti kasasaad ti templo. Saan laeng a dagiti sinagoga ti marigrigatan nga agsapul kadagiti miembro ti klero, no di ket uray ti adu a simbaan dagiti Romano Katoliko ken Protestante.” Bimmassit ti bilang dagiti kura paroko iti 12 a porsiento nanipud 1992 agingga iti 1997. Sigun iti pannakangiwat ti Episcopal Church, nakaro ti kasasaadda, tangay basbassit ngem 300 kadagiti 15,000 a miembro dagiti klero ti naipasngay kalpasan ti 1964. Nasurok a 22 a porsiento kadagiti kongregasion ti Reform Judaism ti awanan iti amin-tiempo a rabbi. Lima la a tawen ti napalabas, ad-adu ti rabbi ngem kadagiti sinagoga. Sumagmamano a klero ti mangpabasol iti panagkasapulan gapu iti “narang-ay nga ekonomia” a ‘pakaatrakaran dagiti tattao tapno mapanda kadagiti tay-ak nga ad-adu ti panguartaan.’ Kuna ti dadduma a ti “kumapkapuy a panangallukoy” ti ministerio ti makagapu. Mamakdaar ni Rabbi Sheldon Zimmerman, presidente ti Hebrew Union College: “Malaksid no medio nayonantayo ti bilang dagidiay mangikeddeng nga agbalin a propesionda ti narelihiosuan a biag, inton agangay addanto didigra kadagiti organisado a relihion.”
Napateg a Pakdaar no Agsipilioka
“Mabalin a sobra ti panagsipiliom,” kuna ti maysa a report iti The Wall Street Journal. “Ti problema ket gagangay a maawagan a ‘pananggasgas ti sipilio,’ ken mamagbalin a sensitibo dagiti ngipen, umatras dagiti gugot ken magagara ti aglawlaw ti puon ti ngipen.” Mapattapatta a 10 agingga iti 20 a porsiento iti populasion ti E.U. ti “nangdangran kadagiti ngipen wenno gugotda gapu ta masobraanda ti agsipilio.” Dagiti nagaget nga agsipilio ken dagidiay agus-usar kadagiti nasiksikkil a gisigis ti kangrunaan nga agpeggad. “Kinapudnona, ad-adu ti aramidenda a makadangran ngem iti makagunggona gapu ta kayatda a nakadaldalusda,” kuna ti dentista a ni Milan SeGall. Dadduma a tattao ti nalaka laeng a maapektaran iti problema gapu ta naipasngayda a basbassit ti tulang iti aglawlaw ti ngipenda. Nalaklaka met a maapektaran dagiti tattao a nagpalimpio wenno nangpasimpa iti ngipenda babaen ti brace ken dagidiay agngaretnget. Tapno malapdan ti pannakadangran, isingasing dagiti eksperto ti sumaganad: Agusarka iti nalamuyot a sipilio. Sipiliuem nga umuna dagiti makinlikud a ngipen, ta medio natibker uray dagiti nalamuyot a sipilio ken ad-adda a makagasgas ti toothpaste no damo. Siiinnayad nga iggamam ti sipilio babaen ti sumagmamano laeng a ramay imbes a gemgemam. Iposisionmo ti sipilio iti 45-a degree nga anggulo iti ayan ti gugot, ken siiinayad nga igisigismo iti parinsok a wagas imbes a kas man la agragragadi ti panagsipiliom.
Maisimsimpan ti Naglikig a Torre ti Pisa
Impadamag ti The Associated Press a nakissayan iti dua a pulgada ti panaglikig ti Leaning Tower of Pisa, wenno Naglikig a Torre ti Pisa, gapu ta naisimpa dayta iti immuna a tallo a bulan ti agdama a tawen. Patien dagiti inheniero nga inton Hunio 2001, umdaston ti kinalagdana isu a mabalinto manen a pasiaren ti publiko. Nasurok a sangapulo a tawenen ti napalabas nanipud idi naudi nga inuli dagiti turista ti maika-12 a siglo a torre. Naibilang idi a napeggad ti panaglikigna isu a naipamuspusan a maisimpa. Malmalpasen ti trabaho, ket naipakpakauna nga inton mairingpas, basbassitton ngem iti 20 a pulgada ti panaglikig ti torre. Sakbay a malukatan manen, maikkatto ti 800 a tonelada a buli a pagpadagsen a naikabil iti baba ti torre kabayatan ti panangisimpa ken ti sangapulo nga asero a naipalawlaw iti dayta.
Kanayonan a Pagimbagan ti Panagpasuso
“Malaksid a maipaayan ti maladagam kadagiti antibody kontra diarrhea, impeksion ti lapayag, ken allergy, ti gatas ti ina mabalin a malapdanna met ti kanser,” kuna ti magasin a Parents. Natakuatan iti maysa a panagadal idiay University of Minnesota Cancer Center a dagiti napasuso a maladaga ket saan unay nga agleukemia—ti gagangay unay a kita ti kanser kabayatan ti kinaubing—ngem kadagidiay maladaga nga agmamador. Dagidiay napasuso iti uray makabulan laeng ket napaliiw nga addaan iti 21-a-porsiento a basbassit ti peligro, idinto ta ngimmato iti 30 a porsiento kadagidiay napasuso iti innem a bulan wenno nasursurok pay.