“KAADUANNA a kuarta ti rason ti panagapami,” inamin ni Saraha a taga-Ghana ken 17 a tawenen a naasawaan. Innayonna: “Masuronak ta adu ti ar-aramidek para iti pamiliami ngem di man la maibagbaga kaniak ni Jacob a lakayko ti maipapan iti pinansial a kasasaadmi. No mano a lawas a dikami no kua agin-innuni.”

“Wen,” insungbat ni Jacob, “agbinnatokami pay no dadduma iti nasakit a sasao. Kaaduanna a gapu dayta iti dimi panagkinnaawatan ken kaawan ti nasayaat a komunikasionmi. Ti sobra a reaksionmi iti situasion ti maysa pay a rason nga agririkami.”

Inestoria ti kakaskasar a ni Nathan a taga-India ti napasamak idi binugkawan ti katuganganna a lalaki ti katuganganna a babai. Kunana: “Napasaktan ti katugangak a babai ket pimmanaw. Idi dinamagko ti katugangak a lalaki no apay a kasta ti inaramidna, ti met panagriknanan, in-insultuek isunan. Idi kuan, bugbugkawannakami met aminen.”

Mabalin a napaliiwmon nga uray manmano laeng ti imbagam a sasao no saan a nasayaat, wenno madi ti tiempo a panangibagam, posible nga agresulta dayta iti nakaro a riri iti pamilia. Uray nangrugi a kalmado ti saritaanyo maipapan kadagiti opinionyo, mabalin nga alisto nga agturong dayta iti panagsinnungbat. Awan ti tao a kanayon a makaibaga iti umiso a sasao, isu a mabalin a nalaka laeng a sumabali ti pagawatantayo iti imbaga ti dadduma wenno ipapantayo a madi ti motiboda. Ngem posible latta a maadda ti talna ken panagkaykaysa iti pamilia.

Ania ti mabalinmo nga aramiden no bumtak ti nabara a panagsinnungbat? Aniada nga addang ti aramidem tapno maisubli ti natalna a relasion iti uneg ti pamiliayo? Kasano a mapagtalinaed dagiti agkakapamilia ti talna iti uneg ti pamiliada? Pangngaasim ta itultuloymo ti agbasa.

KASANON no kanayon met lattan nga adda panagririri iti pamiliayo, sa kumarkaro pay dayta? Baka diyo pay ketdi ammo no ania ti nangrugian dagiti ririyo. Ngem ay-ayatenyo ken diyo kayat a mapasaktan ti maysa ken maysa.

Nagpateg a laglagipem a dina met ketdi kayat a sawen a madaddadaelen ti pamiliayo gapu ta agduduma ti opinionyo. Agbalin a natalna wenno nagulo ti pamiliayo depende iti panangsangoyo kadagiti di panagkikinnaawatan. Panunotem a naimbag ti innem a banag a mabalin a makatulong tapno maisardeng ti riri.

1. DIKA AGIBALBALES.

No ti maysa kadagiti agap-apa ket agtalna ken dumngeg lattan imbes nga agsao pay, mabalin a bumaaw ti nabara a panagsinnungbat. Igawidmo ngarud ti riknam a bumales no makapungtotka. Tapno agtalinaed ti respetom iti bagim ken ti dignidadmo, kontrolem ti riknam. Laglagipem a napatpateg ti talna iti pamilia ngem iti panangabakmo iti riri.

“No sadino nga awan ti kayo maiddep ti apuy, ket no sadino nga awan ti manangpardaya tumalna ti rinnupir.”—Proverbio 26:20.

2. TARUSAM TI RIKRIKNA DAGITI KAPAMILIAM.

No agsasao ti maysa a kapamiliam, dumngegka a naimbag ken dika bumalballaet. Tarusam ti riknana ken dimo hushusgaran. Dakkel ti maitulong dayta tapno masebseban ti pungtot ken maisubli ti talna. Imbes nga ipapanmo a madi ti motibona, tarusam ti rikriknana. Baka naibagana ti maysa a banag gapu iti kinaimperpektona. Mabalin a ti kaaduanna a rason a makaibaga ti maysa iti makapasakit a sasao ket gapu ta di naannad wenno adda problemana, saan ketdi a gapu ta kayatna ti mangpasakit wenno agibales.

“Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti kinalailo ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.”—Colosas 3:12.

3. URAYEM NGA AGKALMA TI RIKNAM.

No saanmon a makontrol ti emosionmo, mayat no nadayaw nga agpakadaka sa pumanawka biit tapno mapakalma ti riknam. Mabalin a mapanka iti sabali a kuarto wenno agpagnapagnaka agingga a sumayaat ti riknam. Dina met kayat a sawen a saanmo a kayat wenno itantantanmo ti makikappia, wenno dimo kayat ti makiinnuni. Imbes ketdi, mabalin a dayta ti nasayaat a panawen tapno agkararag iti Dios a tulongannaka a maaddaan iti anus, pannakatarus, ken pannakaawat.

“Sakbay a tumbuak [wenno, bumtak] ti riri, pumanawkan.”—Proverbio 17:14.

4. PANUNOTEM A NAIMBAG TI IBAGAM KEN TI PANANGIBAGAM.

Saan a sumayaat ti situasion no kanayon nga ikagkagumaam ti mangpanunot kadagiti makapasakit a sasao a pangontram. Ikarigatam ketdi ti mangibaga kadagiti sasao a mangagas iti nasugatan a rikna ti ipatpategmo. Ken imbes a mandaram no ania ti panagkunam a masapul a mariknana, napakumbabaka koma nga agsaludsod tapno maawatam ti riknana ken agyamanka iti panangibagana iti dayta.

“Sumugat a kas natadem a kampilan ti nasakit a sao, ngem makapaimbag ti nasayaat a balikas.”—Proverbio 12:18, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

5. DIMO INGATNGATO TI BOSESMO KEN NAALUMAMAY KOMA TI TONOM.

Mabalin nga alisto la nga agpungtot ti maysa no awan anus ti maysa a kapamiliana. Uray no kasano’t suronmo, labanam ti riknam nga agsao iti makainsulto wenno sarkastiko a sasao, wenno ti tendensiam a mangingato iti bosesmo. Dimo ibagbaga dagiti makapasakit nga akusasion, kas iti “Dinak man la pampanunoten” wenno “Dinak pulos dengdenggen.” Imbes ketdi, kalmadoka koma a mangibaga no ania ti epektona kenka ti inaramidna (“Nasaktanak idi . . . ”). Saan a pulos a nainkalintegan ti panangiduron, panangtungpa, panangkugtar, wenno dadduma pay a kita ti kinaranggas. Kasta met laeng ti panangbutbuteng, panangibaga iti mangipababa a sasao, wenno panangawag iti makapainsulto a nagan.

“Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao agraman ti isuamin a kinadakes.”—Efeso 4:31.

6. AGPADISPENSARKA A DAGUS, KEN IBAGAM TI ARAMIDEM A MANGURNOS ITI SITUASION.

Dimo ipalubos a ti saan a nasayaat a riknam ti makagapu a malipatam ti kangrunaan a panggepmo—ti makikappia. Tantandaanam, no itultuloymo ti makiriri, agpadakayo a maabak iti kaap-apam. Ngem no makikappiaka, agpadakayo a mangabak. Isu nga aminem nga adda latta naaramidam a nangpakaro iti riri. Uray no kombinsidoka nga awan basolmo, mabalinmo latta ti dumawat iti pammakawan gapu ta nasuronka, gapu iti nagbalin a reaksionmo, ken iti dimo inranranta a naaramidam a nakasuronanna. Mas importante ti natalna a relasion ngem iti pride ken panangabak. Ken no adda agpadispensar kenka, alistoka koma a mangpakawan.

“Inka ipakumbaba ta bagim ket dupagem ti padam a tao kadagiti pakpakaasi.”—Proverbio 6:3.

No naurnosen ti riri, ania ti mabalinmo nga aramiden tapno agtalinaed ti talna iti uneg ti pamilia? Ilawlawag dayta ti sumaruno nga artikulo.

PANAGKUNAM, makatulong ngata ti Biblia tapno agtalinaed ti talna iti uneg ti pamilia? Pangngaasim ta pagkomparaem ti kuna ti Biblia ken ti kuna dagiti nainterbiu iti daytoy nga artikulo maipapan kadagiti nakatulong kadakuada. Panunotem no ania dagiti punto a makatulong kenka tapno maliklikam ti makiriri, mataginayonmo ti kappia, ken mapatibkermo ti natalna a relasion kadagiti kapamiliam.

PRINSIPIO TI BIBLIA A MAKATULONG TAPNO AGTALINAED TI TALNA

IBILANGMO A NAPATPATEG TI KAPAMILIAM.

‘Awan ti aniaman nga aramidenyo gapu iti rinnupir wenno panangipasindayaw iti bagi, no di ket sipapakumbaba nga ibilangyo ti dadduma a nangatngato ngem dakayo, nga itultuloyyo a kitaen, saan laeng a ti personal nga interesyo, no di ket kasta met ti personal nga interes ti sabsabali.’—Filipos 2:3, 4.

“Napaneknekanmi a nagsayaat no ibilangmo ti asawam a napatpateg ngem iti bagim ken iti sabsabali.”—C. P., 19 a tawenen a naasawaan.

DUMNGEGKA A NAIMBAG KEN IKABILANGAM TI IBAGA TI KAPAMILIAM.

‘Itultuloymo a palagipan ida a saanda a mannakiringgor, nga agbalinda a nainkalintegan, nga ipakitada ti isuamin a kinaalumamay iti amin a tattao.’—Tito 3:1, 2.

“Adu a riri ti maliklikan no saan a kasla makiap-apa ti tono ti panagsaotayo iti asawatayo. Importante nga agbalinka a patas no dumdumngegka ken irespetom ti opinionna uray no saanmo a kayat dayta.”—P. P., 20 a tawenen a naasawaan.

NAANUS KEN NAALUMAMAYKA KOMA.

“Babaen iti kinaanus mauyotan [wenno, makombinsir] ti maysa a komandante, ket ti met laeng naalumamay a dila maburakna ti tulang.”—Proverbio 25:15.

“Addanto latta ti nakaro a di panagkinnaawatan, ngem nakadepende iti kababalintayo no masolusionan dayta wenno saan. Masapul nga agbalintayo a naanus. No naanustayo, makitatayo a sumayaatto met laeng ti amin.”—G. A., 27 a tawenen a naasawaan.

DIMO KOMA PULOS DISSUAN WENNO PAGSASAWAN TI KAPAMILIAM.

“Iwaksiyo amin dagita manipud kadakayo, pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a sasao, ken naalas a sasao manipud iti ngiwatyo.”—Colosas 3:8.

“Maapresiarko ti kinamanagteppel ni lakayko. Kanayon a kalmado ken dinak pulos bugbugkawan wenno in-insultuen.”—B. D., 20 a tawenen a naasawaan.

ALISTOKA KOMA A MAMAKAWAN KEN MANGURNOS ITI DI PAGKINNAAWATAN.

“Itultuloyyo nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa no ti asinoman adda pakaigapuan ti reklamona maibusor iti sabali.”—Colosas 3:13.

“Saan a kanayon a nalaka ti agbalin a kalmado no stress-ka, ken mabalin nga alistoka la a makaibaga wenno makaaramid iti bambanag a mangpasakit iti asawam. No mapasamak dayta, nagmayat ti agbalin a manangpakawan. Imposible nga agballigi ti panagasawa no awan ti panangpakawan.”—A. B., 34 a tawenen a naasawaan.

IYUGALIM TI KANAYON A MANGTED.

“Iyugaliyo ti mangted, ket mangtedto kadakayo dagiti tattao. . . . Ta ti rukod a pangrukrukodyo, pangrukoddanto met kadakayo.”—Lucas 6:38.

“Kabesado ni lakayko no ania ti mangparagsak kaniak, ken kanayonnak a sorsorpresaen. Isu a kanayon met a pampanunotek, ‘Kasanok ngata a maparagsak ni lakayko?’ Dayta ti gapuna nga adu ti panawen a naragsakkami nga agkinkinnatawa uray agingga ita.”—H. K., 44 a tawenen a naasawaan.

DIKA SUMUKSUKO A MANGTAGINAYON ITI TALNA TI PAMILIAYO

Dagiti miembro ti pamilia nga ininterbiu ti Agriingkayo! ket sumagmamano laeng iti minilion a tattao iti intero a lubong a natulongan ti Biblia a maaddaan kadagiti ugali a kasapulan tapno agbalin a nataltalna ti pamilia.a Uray no kasla saan a makitintinnulong ti dadduma a kapamiliada, napaneknekanda a saan latta a sayang ti panagbalinda a mannakikappia gapu ta ikarkari ti Biblia: “Dagidiay mangipatigmaan [wenno, mangtagtaginayon] iti talna addaanda iti panagrag-o.”—Proverbio 12:20.