Librot’ Biblia Numero 6—Josue
Mannurat: Josue
Lugar a Nakaisuratanna: Canaan
Nalpas a Naisurat: c. 1450 K.K.P.
Tiempo a Saklawenna: 1473–c. 1450 K.K.P.
1. Aniat’ situasion a sinaranget ti Israel idi 1473 K.K.P.?
TAWEN 1473 K.K.P. idi. Dramatiko unay ken nakaay-ayat ti eksena. Dagiti Israelita, a nagpakarso iti Tanap ti Moab, nakasaganadan a serken ti Canaan, ti Naikari a Daga. Ti teritoria iti ballasiw ti Jordan nagnaedan ti nadumaduma a babassit a pagarian, a tunggal maysa addaan pribada nga armada. Nadibdibidirda ken kimmapuyda gaput’ naunday a bulok a panangdominar ti Egipto. Kaskasdi, iti nasion nga Israel, nakaam-amak ti kabusor. Masapul a parmekenda dagiti adu a nasarikedkedan a siudad, kas ti Jerico, Ai, Hasor, ken Lakis tapno maiturayanda ti daga. Delikado a tiempot’ masanguananda. Masapul a mangabakda iti pagbabakalan, ket ni Jehova a mismot’ tumulong buyogen dagiti datdatlag para iti ilina, tapno matungpal ti karina nga agnaedda dita. Di pagduaduaan, dagitoy a nakaay-ayat a pasamak, a karkarna iti pannakilangen ni Jehova iti ilina, mairekordda, ken babaen iti nakasaksi. Asino pay ti nalalaing ngem ni Josue a mismo, daydiay dinutokan ni Jehova a suno ni Moises!—Num. 27:15-23.
2. Apay maikanatad ti pannakapilin Josue kas lider ken para rekord?
2 Maitutop a ti napili a lider ken agirekord kadagita a mapasamak isun Josue. Nasinged idi ken Moises iti unos ti 40 a tawenda idiay let-ang. Isut’ “ministro ni Moises manipud kina-agtutubona,” ket kualipikado kas lider iti naespirituan ken iti militar. (Num. 11:28; Ex. 24:13; 33:11; Jos. 1:1) Idi 1513 K.K.P. a pimmanaw ti Israel sadi Egipto, kapitan idi ti armadat’ Israel a nangparmek kadagiti Amalecita. (Ex. 17:9-14) Kas nasungdo a kaduan Moises ken natured a kumander ti armada, isut’ pinilida a mangirepresenta iti tribo ti Efraim idi nagpilidat’ lalaki kada tribo para iti napeggad a mision a mangsimisim iti Canaan. Ti kinabileg ken kinamatalekna iti dayta nga okasion impanamnamanat’ iseserrekna iti Naikari a Daga. (Num. 13:8; 14:6-9, 30, 38) Wen, daytoy Josue, nga anak ni Nun, “lalaki nga addaan espiritu,” a “sinurot[na] a naan-anay ni Jehova,” ken “napno iti espiritu ti kinasirib.” Isu met la a “ti Israel nagserbi idi ken Jehova iti isuamin nga aldaw ni Josue.”—Num. 27:18; 32:12; Deut. 34:9; Jos. 24:31.
3. Aniat’ mangpaneknek a ni Josue ket aktual a nagbiag nga adipen ni Jehova, ken mannurat iti libro a naipanagan kenkuana?
3 Gaput’ kapadasan, pannakasanay, ken nasuot a kalidadna kas pudno nga agdaydayaw ken Jehova, sigurado a maikanatad ni Josue nga agsurat iti ‘Kasuratan nga impaltiing ti Dios.’ Saan a sarsarita laeng ni Josue no di ket aktual a nagbiag nga adipen ni Jehova. Nainaganan iti Nakristianuan a Griego a Kasuratan. (Ara. 7:45; Heb. 4:8) No kasano nga insurat ni Moises dagiti naangay idi tiempona, natural a ti sunona, a ni Josue, nausar a mangisurat kadagiti pasamak a nasaksianna. Paneknekan ti Josue 6:25 a ti libro insurat ti nakasaksi kadagiti pasamak. Akuen ti Judio a tradision a ni Josue ti nagsurat, ket kuna a mismo ti libro: “Idin ni Josue insuratna dagitoy a sao iti libro ti linteg ti Dios.”—Jos. 24:26.
4. Kasano a ti pannakatungpal ti padto ken testimonia dagiti mannurat iti Biblia paneknekanda nga autentiko ti libron Josue?
4 Idi madadael ti Jerico, naimpadtuan nga inlunod ni Josue ti mangbangonto manen iti siudad, a karkarna a natungpal idi tiempon Acab nga ari ti Israel, adda 500 a tawen kalpasanna. (Jos. 6:26; 1 Ar. 16:33, 34) Mapasingkedan nga autentiko ti libron Josue ta namin-adu a tinukoy dagiti naud-udi a mannurat iti Biblia dagiti pasamak a nairekord. Naulit-ulit, tinukoy dagiti salmista dagitoy (Sal. 44:1-3; 78:54, 55; 105:42-45; 135:10-12; 136:17-22), kas met kada Nehemias (Neh. 9:22-25), Isaias (Isa. 28:21), apostol Pablo (Ara. 13:19; Heb. 11:30, 31), ken disipulo a Santiago (Sant. 2:25).
5. (a) Ania a periodot’ saklawen ti libron Josue? (b) Apay maikanatad ti nagan a Josue?
5 Nasurok 20-años ti saklawen ti Josue, manipud simrekdat’ Canaan idi 1473 K.K.P. inggat’ ag-1450 K.K.P., ti tawen a nalabit ipapatay ni Josue. Ti mismo a nagan a Josue (Hebreo, Yehoh·shuʹaʽ ), kayuloganna “ni Jehova ti Mangisalakan,” maikanatad unay gaput’ paset ni Josue kas makitkita a lider ti Israel idi pinarmekda ti daga. Ni Jehova amin ti intan-okna kas Manangispal. Iti Septuagint naawagan ti libro nga I·e·sousʹ (Griego a katupag ti Yehoh·shuʹaʽ ), a ditoy ti nakaalaan ti nagan a Jesus. Gaput’ nagsayaat a kalidad iti kinatured, kinatulnog, ken kinatarnaw, ni Josue talaga a nagpaiduma a propetiko a ladawan “ni Apotayo a Jesu-Kristo.”—Roma 5:1.
LINAON TI JOSUE
6. Aniada a natural a seksion ti pakabingbingayan ti Josue?
6 Uppat a natural a seksion ti nakabingayan ti libro: (1) ibaballasiw iti Naikari a Daga, (2) pannakaparmek ti Canaan, (3) pannakabingbingay ti daga, ken (4) pammakada a patigmaan ni Josue. Ti intero a salaysay nabiag ken napnot’ nakaay-ayat a drama.
7. Aniadat’ pammaregta ken pammalakad ni Jehova ken Josue?
7 Ibaballasiw iti Naikari a Daga (1:1–5:12). Gapu ta ammonat’ umay a suotda, ni Jehova impanamnama ken binalakadanna ni Josue idi damo: “Isuna laeng a bumilegka ken umingelka . . . Daytoy a libro ti linteg dinto umadayo ita ngiwatmo, no di ket iti aldaw ken rabii basaemto a yarasaas, tapno tungpalem nga aramiden ti kas mayalubog iti isuamin nga adda a naisurat kenkuana; ta iti kasta parang-ayemto ti dalanmo ket iti kasta agtignaykanto a nainsiriban. Saanko aya nga imbilin kenka? Bumilegka ken umingelka . . . ta ni Jehova a Diosmo adda kenka iti sadinoman a papanam.” (1:7-9) Pinadayawan ni Josue ni Jehova kas aktual a Lider ken Kumander ket dagdagus a nagsaganan a mangballasiw iti Jordan kas naibilin. Inakseptar dagiti Israelita kas suno ni Moises, ket inkaridat’ kinasungdoda. Abante, ngarud, a mangparmek iti Canaan!
8. (a) Kasano nga indemostran Rahab ti pammatina? (b) Kasano nga impakitan Jehova nga isut’ “sibibiag a Dios” iti Israel?
8 Dua a lallakit’ naibaon a nangsimisim iti Jerico. Ni Rahab a balangkantis ginundawayanna nga ipakitat’ pammatina ken Jehova idi inlemmengna dagiti espia iti risgot’ biagna. Kas gunggona, insapatada a maispalto ni Rahab inton maduprak ti Jerico. Inreport dagiti espia a dagiti taga sadiay kabutengda dagiti Israelita. Gapu ta mayat ti report, dagdagus a nagturong da Josue iti Karayan Jordan, nga agliplippias idi. Impakita itan ni Jehova ti ebidensia a supsuportaranna ni Josue ket, kas idi tiempon Moises, adda “sibibiag a Dios” iti tengnga ti Israel. (3:10) Idi a dagiti padi a nangawit iti lakasa ti tulag bimmaddekda iti Jordan, nagabsuon ti danum manipud surong, ket limmasat dagiti Israelita iti namaga a daga. Nangalan Josue ti 12 a bato iti tengnga ti karayan kas pakalaglagipan sa nangisaad pay ti sabali a 12 a bato idiay karayan, iti nagtakderan dagiti padi, ket kalpasanna nagnan dagiti padi ket ti danum naglippias manen.
9. Aniat’ simmaruno a napasamak idiay Gilgal?
9 Idi nakaballasiwdan, nagpakarsoda idiay Gilgal, iti baet ti Jordan ken Jerico, ket insaadna dagiti pakalaglagipan a bato kas pammaneknek kadagiti kaputotan a sumaruno “tapno amin a tattao ditoy daga maammuanda koma ti ima ni Jehova, nga isu mannakabalin; tapno agbutengkayo koma a kanayon ken Jehova a Diosyo.” (4:24) (Ti Josue 10:15 ipasimudaagna a kalpasanna, medio bimmayagdat’ bassit a nagkampo idiay Gilgal.) Ditoy ti nakakugitan dagiti annak ti Israel, yantangay awan kadakuadat’ nakugit idiay let-ang. Rinambakandat’ Paskua, nagsardengen ti manna, ket itan maramananen dagiti Israelita ti bunga ti daga.
10. Kasano a binilin ni Jehova ni Josue maipapan iti pannakaala ti Jerico, ket aniat’ simmaruno a dramatiko a tignay?
10 Pannakaparmek ti Canaan (5:13–12:24). Ita ti damo a punteriada pangasitgenen. Ngem kasanoda a maala daytoy “napunitan a naimbag” a napaderan a siudad ti Jerico? (6:1) Indetalye ni Jehova ti urnos, nga imbaonnat’ “prinsipe ti armada ni Jehova” a mangisuro ken Josue. (5:14) Maminsan kada aldaw iti innem nga aldaw, agmartsa ti armada ti Israel a likmutenda ti siudad, nga idauluan dagiti lallaki ti gubat, a sarunuen dagiti padi nga aglibot nga agpuypuyot iti sarat’ karnero ket dagiti dadduma awitdat’ lakasa ti tulag. Iti maikapito nga aldaw, mamimpitoda nga aglikmut. Simamatalek ni Josue a nangidanon iti bilin kadagiti umili. Kas naibilin, nagmartsa ti armada iti lawlaw ti Jerico. Awan sinaoda. Awan nangngegda no di ti ibabaddek dagiti saka ken pannakapuyot ti tangguyob dagiti padi. Ngem, idi maudin nga aldaw, kalpasan a namimpitoda a naglawlaw, sineniasan idan Josue tapno agikkisda. Inyikkisda, ti “dakkel a riaw ti gubat,” ket ti pader ti Jerico nargaay a nasimpa! (6:20) Sangsangkatunos, dinarupda ti siudad, innalada, sada pinuoran. Ni laeng Rahab ken ti sangakabbalayanna ti naispal.
11. Kasano a nabaliktad daydi damo a pannakaabakda idiay Ai?
11 Ita agpalauddan idiay Ai! Nadismaya daydi panangipapanda a nalakada nga agbiktoria, ta dagiti lallaki ti Ai kinamatda ti 3,000 a soldado nga Israelita a naibaon a mangparmek iti siudad. Aniat’ napasamak? Binaybay-an kadi ni Jehova idan? Sidadanag a nagimtuod ni Josue ken Jehova. Insungbat ni Jehova a maisupadi iti bilinna a dadaelenda amin nga adda idiay Jerico, adda kaduada a simmukir, a nagtakaw ket inlemmengna. Masapul a maikkat daytoy a kinarugit iti pakarso tapno maituloy ti Israel a mangabak a buyogen ti bendision ni Jehova. Gaput’ nadiosan a panangiturong, natakkuatanda ni Acan, a nakabasol, ket binatoda agraman sangakabbalayanna ingga ken patay. Ita ta naisublin ti parabur ni Jehova, linabananen dagiti Israelita ti Ai. Impalgak manen ni Jehova ti usarenda a taktika. Pinakagatanda dagiti lallaki ti Ai tapno rummuarda iti napaderan a siudadda sada sinaneb ida. Naaladat’ siudad ken dinadaelda amin a taga sadiay. (8:26-28) Dida nakikompromiso iti kabusor!
12. Ania a bilin ti Dios ti insaruno a tinungpal ni Josue?
12 Kas panagtulnogna iti bilin ni Jehova ken Moises, nangbangon ni Josue iti altar idiay Bantay Ebal ket insuratna sadiay ti “kopia ti linteg.” (8:32) Sana imbasa ti saot’ Linteg, agraman bendision ken lunod, iti gimong ti intero a nasion bayat a kaguduat’ nagtakder iti sanguanan ti Bantay Gerizim ket kagudua iti sanguanan ti Bantay Ebal.—Deut. 11:29; 27:1-13.
13. Aniat’ resulta ti ‘kinasikap’ dagidi Gabaonita?
13 Gaput’ danagda iti napardas nga irarautda, sumagmamano kadagiti babassit a pagarian ti Canaan ti nagkakaysa tapno kontraenda ti yaabante ni Josue. Ngem, idi ‘nadamag dagiti Gabaonita ti inaramid ni Josue iti Jerico ken Ai, nagaramatda ti sikap.’ (Jos. 9:3, 4) Naginkukunada nga adayo iti Canaan ti naggapuanda, ket nakitulagda ken Josue “a palubosanna ida nga agbiag.” Idi natakkuatannat’ taktikada, tinungpal dagiti Israelita ti tulagda ngem pinagbalinda dagiti Gabaonita nga “agpukpukan iti sungrod ken agsaksakdo,” a kas ‘kababaan a tagabo,’ ket natungpal ti paset ti naipaltiing a panangilunod ni Noe ken Canaan, ti anak ni Cam.—Jos. 9:15, 27; Gen. 9:25.
14. Kasano nga indemostra ni Jehova a limmaban para iti Israel idiay Gabaon?
14 Saan a bassit a banag daydi nga isusugpon dagiti Gabaonita, ta ti “Gabaon dakkel a siudad . . . a dakdakkel ngem ti Ai, ket amin a lallakina maingelda.” (Jos. 10:2) Ni Adoni-zedek, nga ari ti Jerusalem, nadlawna a pagdaksanna daydi ken kadagiti dadduma a pagarian ti Canaan. Masapul a maleksionanda koma tapno awanton ti makisugpon iti kabusorda. Gapuna ni Adoni-zedek ken uppat pay nga ari (ti pagarian a siudad ti Hebron, Jarmut, Lakis, ken Eglon) nagkakaduada ket ginubatda ti Gabaon. Gaput’ tulagna kadagiti Gabaonita, nagpatnag ni Josue a nagmartsa tapno tulonganna ida ket kinamatda ti armada dagiti lima nga ari. Timmulong manen ni Jehova iti dayta a gubat, a nagusar ti datdatlag a pannakabalin ken pagilasinan, a didigrat’ resultana. Nagtudo ti dadakkel nga uraro manipud langit, nga ad-adut’ napapatayna ngem iti kampilan dagiti Israelita. Idin, nakaskadaaw unay, ‘nagintek ti init iti tengnga ti langit ket di limnek iti unos ti maysa nga aldaw.’ (10:13) Iti kasta, inleppasda nga inibus dagiti nabati. Dagiti masirib iti lubong umsienda daytoy a milagro, ngem dagiti addaan pammati akseptarenda ti nadibinuan a rekord, a pagaammoda a kabaelan ni Jehova a tenglen dagiti puersa ti uniberso ket usarenna ida sigun iti pagayatanna. Kinapudnona, “ni Jehova nakigubat a gapu iti Israel.”—10:14.
15. Deskribirenyo ti iraraut ken tampok dayta idiay Hasor.
15 Idi napapatayna dagiti lima nga ari, inkisap ni Josue ti Maceda. Idi sipapartak a nagpaabagatan, inkisapna ti Libna, Lakis, Eglon, Hebron, ken Debir—dagiti siudad iti katurodan a nagbaetan ti Asin a Baybay ken ti Dakkel a Baybay. Ita ti irarautda nagdinamagen iti intero a Canaan. Idiay amianan, nagariwawa ni Jabin, nga ari ti Hasor. Intero a kabangibangna, iti agpada a ballasiw ti Jordan, inyawagna ti panagkaykaysada a manglaban kadagiti Israelita. Idi nagpakarsoda iti sibay dagiti danum ti Merom, iti baba ti Bantay Hermon, ti naummong a puersa dagiti kabusor “kasda la ti darat iti igid ti baybay ti kaaduda.” (11:4) Impanamnama manen ni Jehova ken Josue ti panagbiktoriada ket inyurnosna ti taktikada a makigubat. Ti resultana? Naikisap manen ti kabusor ti ilin Jehova! Pinuoranda ti Hasor, ket inkisapda dagiti kaduana a siudad ken dagiti arida. Iti kasta napalawa ni Josue ti teritoria ti Israel iti intero a kaatiddog ken kalawa ti Canaan. Adda 31 nga ari nga inabakda.
16. Aniat’ naangay a pannakabingbingay ti daga?
16 Pannakabingbingay ti daga (13:1–22:34). Nupay kastat’ panagbiktoriada, nga adu a nasarikedkedan a siudad ti naduprak ken naparmekda ti panagsusugpon ti kalabanda kabayatanna, “adu pay laeng ti nabati a daga a matagikua.” (13:1) Nupay kasta, ni Josue dandanin ag-80, sa adda pay dakkel nga asikasuenna—ti pannakabingbingay ti daga kas tawid ti siam a tribo ken ti kagudua a tribo ni Manases. Da Ruben, Gad, ken ti kagudua a tribo ni Manases tinawiddan ti daga iti daya ti Jordan, ket ti tribo ni Levi awan tawidenna, ta “ni Jehova a Dios ti Israel” isut’ tawidda. (13:33) Buyogen ti tulong ni Eleazar a padi, intudingen ni Josue ti laud ti Jordan. Ni 85-años a Caleb, a sigagagar a mangibus kadagiti kabusor ni Jehova, dinawatna ket naited ti napnot’ Anakim a rehion ti Hebron. (14:12-15) Kalpasan a nagun-odan dagiti tribo ti tawidda babaen iti ginnasatan, dinawat ni Josue ti siudad ti Timnat-sera iti kabambantayan ti Efraim, ket naited kenkuana daytoy kas “bilin ni Jehova.” (19:50) Naipatakder ti tolda ti gimong idiay Shilo, nga adda met iti kabambantayan ti Efraim.
17. Aniat’ urnosda para kadagiti siudad a pagkamangan ken siudad a pagtaengan dagiti Levita?
17 Innem a siudad a pagkamangan ti nairanta para kadagiti dida inggagara ti nakapapatay, a saggatlo iti agpada a ballasiw ti Jordan. Iti laud ti Jordan isu ti Cades sadi Galilea, Siquem sadi Efraim, ken Hebron iti katurodan ti Juda. Iti daya isu ti Bezer sadi teritoria ni Ruben, Ramot sadi Galaad, ken Golan sadi Basan. Nadutokan dagitoy iti “sagrado a kasasaad.” (20:7) Adda 48 a siudad agraman pagpastoranda manipud teritoria dagiti tribo a naituding sigun iti ginnasatan kas siudad a pagtaengan dagiti Levita. Nairaman ditoy dagiti innem a siudad a pagkamangan. Iti kasta ti Israel “inda tinagikua [ti daga] ket nagnaedda iti dayta.” Kas inkari ni Jehova, gapuna “isuamin natungpalda.”—21:43, 45.
18. Aniat’ rimsua a krisis iti tengnga dagiti dumaya ken lumaud a tribo, ngem kasano a narisut daytoy?
18 Dagiti lallaki ti gubat manipud tribo ni Ruben ken Gad ken ti kagudua a tribo ni Manases, a timmultulong ken Josue agingga ita, nagsublidan iti tawidda idiay ballasiw ti Jordan, a sipapanunotdat’ balakad ni Josue nga agkammatalekda ken addaan pamendisionna. Idi umasidegdan iti Jordan, nangbangonda ti dakkel nga altar. Nangparnuay problema daytoy. Yantangay ti naituding a pagdaydayawan ken Jehova isu idiay tolda ti gimong sadi Shilo, dagiti tribo idiay laud nagamakda nga adda kinatraidor ken yaalsa, ket nagsaganada a manggubat kadagiti impapanda a rebelde. Nupay kasta, naliklikanda ti panagibukbok ti dara idi nailawlawag a ti altar ket saan a pagdatonan no di agserbi a “pammaneknek kadatayo [Israel nga adda iti daya ken laud ti Jordan] a ni Jehova isu ti pudno a Dios.”—22:34.
19, 20. (a) Aniat’ inted ni Josue a pammakada a balakadna? (b) Ania nga isyu ti impasangona iti Israel, ket kasanona nga inggunamgunam ti panangpili ti Israel iti umiso a pangngeddeng?
19 Pammakada a balakad ni Josue (23:1–24:33). ‘Ket naaramid a kalpasan ti adu nga aldaw idi a ni Jehova intedna ti inana iti Israel manipud kadagiti amin a kabusorda a nanglikmut, a limmakay ni Josue ken napakapuy kadagiti aldaw,’ nga inayabanna amin nga Israel tapno itedna ti pammakada a balakadna. (23:1) Sipapakumbaba agingga iti panungpalan, intan-okna ni Jehova a gubuayan dagiti dakkel a panagbiktoriada kadagiti nasion. Agtultuloyda koma amin itan nga agkammatalek! “Bumilegkayo unay a mangaywan ken mangaramid iti amin nga adda a naisurat iti libro ti linteg ni Moises a dikayo sumiasi iti dayta uray iti makanawan wenno iti makatigid.” (23:6) Laksidenda koma dagiti ulbod a didiosen ket ‘naynay nga aluadanda ti kararuada babaen iti panangayatda ken Jehova a Diosda.’ (23:11) Dida koma makikompromiso kadagiti natda pay a Cananeo, dida makiasawa wenno makikapammatian kadakuada, di la ket ta umapay ti sumsumged a pungtot ni Jehova kadakuada.
20 Idi naummongnan amin a tribo sadiay Siquem ket inawaganna dagiti panguluen a pannakabagida iti saklang ni Jehova, dinakamat ni Josue ti personal a pannakilangen ni Jehova iti ilina nanipud idi inawagannan Abraham sana impa-Canaan inggat’ pannakaparmek ken panangtagikuada iti Daga a Naikari. Namakdaar manen ni Josue maibusor iti ulbod a relihion, a kunanat’ Israel nga “agbutengkayo ken Jehova ken agserbikayo kenkuana iti kinapalungdo ken kinapudno.” Wen, “agserbikayo ken Jehova”! Sana imbatad unay ti isyu: “Agpilikayo ita nga aldaw no siasino ti pagserbianyonto, no dagiti dios a nagserbian dagidi ammayo . . . wenno kadagiti dios dagiti Amorreo a ti dagada pagtaenganyo. Ngem siak ken ti balayko, agserbikamto ken Jehova.” Buyogen ti kumbiksion kas ken Moises, impalagipnat’ Israel a ni Jehova “Dios a nasantuan; isu ti Dios a kalikagumanna ti naipamaysa a debosion.” Ngarud, iwaksidat’ ganggannaet a didiosenda! Nagutugotda ngarud a nagkaykaysa: “Agserbikamto ken Jehova a Diosmi, ket ipangagminto ti timekna!” (24:14, 15, 19, 24) Sakbay a pinagawidna ida, nakitulag ni Josue kadakuada, sana insurat dagitoy iti librot’ linteg ti Dios, ken nangipatakder ti dakkel a bato kas saksida. Idin natay ni Josue iti kinalakayna a 110 años ket naipumpon idiay Timnat-sera.
NO APAY NAIMBAG
21. Ania a nainsiriban a patigmaan iti libron Josue ti makagunggona unay itatta?
21 No basaenyo ti pammakada a balakad ni Josue maipapan iti matalek a panagserbi, dina kadi parayrayen ti pusoyo? Diyo kadi tuladen ti sinaon Josue 3,400 a tawenen ti napalabas: “Ngem siak ken ti balayko, agserbikamto ken Jehova”? Ket no agserserbikay ken Jehova a masusuot wenno naisinakayo kadagiti dadduma a matalek, dikay kadi tumibker iti sinaon Jehova ken Josue, idi rugiandat’ agmartsa a sumrek iti Daga a Naikari: “Isuna laeng a bumilegka ken umingelka unay”? Sa, diyo kadi pagimbagan unay a suroten ti patigmaanna a ‘basaem [ti Biblia] a siaarasaas iti aldaw ken rabii, tapno parang-ayem ti dalanmo’? Sigurado, nga amin a mangannurot iti kasta a nainsiriban a balakad magunggonaandanto unay.—24:15; 1:7-9.
22. Aniadat’ naitampok a nasken a kalidad ti pudno a panagdaydayaw?
22 Dagiti nairekord iti Josue saan a kadaanan la a historia. Itampokdat’ nadiosan a prinsipio—kangrunaanna a ti nasinged a pammati ken panagtulnog ken Jehova nasken tapno adda bendision. Inrekord ni apostol Pablo a gaput’ pammati “natuang dagiti bakud ti Jerico kalpasan a linawlawda iti pito nga aldaw,” ket gaput’ pammati “ni Rahab a balangkantis saan a nairaman a napukaw kadagidi simmukir.” (Heb. 11:30, 31) Insitar met ni Santiago ni Rahab kas naimbag nga ehemplo dagiti Kristiano a mamataud iti aramid ti pammati.—Sant. 2:24-26.
23. Aniada a nabileg a pammalagip ti linaon ti Josue?
23 Dagiti karkarna a supernatural a pasamak a nairekord iti Josue 10:10-14, idi nagintek ti init ken bulan, agraman dadduma a milagro nga impaay ni Jehova iti ilina, nabilegda a pammalagip iti abilidad ni Jehova ken panggepna a mangikisapto amin a nadangkes a bumusbusor iti Dios. Ti Gabaon, a nagbabakalan idi tiempon Josue ken ni David, insinggalut ni Isaias iti itatakderton Jehova a sirurungsot itoy a panangikisap, “tapno aramidenna ti aramidna—datdatlag ti aramidna—ken tapno trabahuenna ti trabahona—karkarna ti trabahona.”—Isa. 28:21, 22.
24. Kasano a nainaig ti libron Josue kadagiti kari ti Pagarian, ket aniat’ pammasiguradona a ‘pumudnonto amin’ dagitoy?
24 Dagiti pasamak idi aldaw ni Josue ipatuldoda kadit’ Pagarian ti Dios? Talaga! Impasimudaag ni apostol Pablo a ti panangparmek ken panagnaedda iti Naikari a Daga nainaig iti banag a dakdakkel: “Ta no ni Josue indalanna ida iti disso a paginanaan, saan koman a dinakamat ti Dios ti sabali pay nga aldaw. Adda pay ngarud nabati a sabbath a panaginana iti ili ti Dios.” (Heb. 4:1, 8, 9) Agreggetda a mangsiertot’ “iseserrek iti agnanayon a pagarian ni Apotayo ken Manangisalakan a Jesu-Kristo.” (2 Ped. 1:10, 11) Kas impakitat’ Mateo 1:5, ni Rahab nagbalin nga inapo ni Jesu-Kristo. Ti libron Josue itedna ngarud ti sabali pay a kaw-ing iti rekord ti itataud ti Bin-i ti Pagarian. Ipasiguradona a matungpalto dagiti karin Jehova maipapan iti Pagarian. Idi nadakamatna ti kari ti Dios kada Abraham, Isaac, ken Jacob sa naulit kadagiti Israelita, a kaputotanda, kuna ti rekord maipapan idi tiempon Josue: “Awan a pulos idi ti nagkurang iti uray ania a naimbag a kari nga inkari ni Jehova iti balay ti Israel; isuamin natungpal.” (Josue 21:45; Gen. 13:14-17) Kasta met, ti “naimbag a kari” ni Jehova a nalinteg a Pagarian ti langit—matungpalto amin!