TIBERIO
Ti maikadua nga emperador ti Roma. Naipasngay idi 42 K.K.P. kas anak da Tiberio Claudio Nero ken Livia Drusila. Ngem idi agtawen iti tallo, pinilit ni Octavian (Augusto) ti laklakay a Tiberio nga idiborsiona ti asawana tapno maasawa ni Octavian. Kalpasan ti ipapatay ti laklakay a Tiberio, ti ub-ubing a Tiberio ken ti kabsatna nakipagnaedda iti inada. Idi agangay, naiproklamar kas Augusto ti asawa ti inada. Idi nataenganen ni Tiberio, inkasarna ni Vipsania Agrippina, ngem dayta a panagasawada ket nagpatingga idi pinilit ni Octavian nga idiborsio ni Tiberio ti asawana ket asawaenna ni Julia, ti nabalo nga anak ni Augusto.
Ni Augusto pinilina laeng ni Tiberio kas sunona idi natay aminen ti dadduma pay a kaykayatna ngem ni Tiberio. Natay ni Augusto idi Agosto 17, 14 K.P. (Gregorian a kalendario); idi Setiembre 15, pinalubosan ni Tiberio ti Senado nga isu ket pagbalinenda nga emperador. Nangrugi ni Juan a nangbautisar “idi maikasangapulo ket lima a tawen ti panagturay ni Tiberio Cesar.” No bilangen ti tawtawen manipud ipapatay ni Augusto, ti maika-15 a tawen ket manipud Agosto 28 K.P. agingga iti Agosto 29 K.P. No bilangen met manipud pormal a naiproklamar nga emperador, dayta a tawen ket manipud Setiembre 28 K.P. agingga iti Setiembre 29 K.P.—Lu 3:1-3.
Nagbiag ni Tiberio agingga idi Marso 37 K.P., iti kasta isu ti emperador iti intero a panawen ti ministerio ni Jesus. Mabalin a ladawanna ngarud ti adda iti sinsilio a pagbayad iti buis a naited ken Jesus idi kinunana, “Ibayadyo ken Cesar ti bambanag ni Cesar.” (Mr 12:14-17; Mt 22:17-21; Lu 20:22-25) Pinalawa ni Tiberio ti linteg a laesa majestas (krimen maibusor iti ari) ket saanna laengen a ramanen dagiti iyaalsa no di pay ket dagiti sasao a pammardaya iti emperador. Mabalin a gapu iti bileg daytoy a linteg, dagiti Judio napilitda ni Poncio Pilato a mangipapatay ken Jesus. (Jn 19:12-16) Idi agangay, imbilin ni Tiberio a mapan ni Pilato idiay Roma gapu kadagiti reklamo dagiti Samaritano iti administrasionna, ngem natay ni Tiberio ken sinunuan ni Caligula sakbay a nakasangpet ni Pilato.
Kas maysa nga emperador, agpada nga addaan ni Tiberio kadagiti naimbag ken dakes a kababalin. Saan a naluho ti panagbiagna isu a naaddaan iti dakkel a pondo a pangparang-ayna iti imperio kasta met iti reserba a kuarta a pangtulong iti ibabangon dagiti biktima ti didigra ken rigat. Saan nga imbilang ni Tiberio ti bagina kas dios, pinagkedkedanna ti adu a natan-ok a titulo, ket kanayon nga inturongna ken Augusto (Octavian) ti panagdaydayaw iti emperador imbes nga iti bagina.
Ngem dagiti naimbag a kababalinna ket linab-awan dagiti dakes a kababalinna. Managsuspetsa unay ken managinkukuna ti pannakilangenna iti sabsabali, ket adu ti impapatayna bayat ti panagturayna, a karaman kadagita ti adu a sigud a gagayyemna. Nakiuman kadagiti astrologo. Iti dakkel a balayna idiay Capri a sadiay a binusbosna ti naudi a sangapulo a tawen ti panagbiagna, a pinennekna ti nakaro a kinaderrepna a kaduana dagiti lallaki a maar-aramat iti di-nainkasigudan a panggep.
Ni Tiberio ket inumsi dagiti tattao, maysa kadagitoy ti maestrona a ni Teodoro a Gadareno, ti agsiuman kenkuana a ni Augusto, ken ti kaaduan a sakupna. Kalpasan ti ipapatayna, nagkedkedan ti Senado nga ibilangda kas maysa a dios. Gapu kadagitoy ken iti dadduma pay a rason, kunaen dagiti eskolar ti Biblia natungpal ken Tiberio ti padto a ti “maysa a maumsi” bumangon kas “ti ari ti amianan.”—Da 11:15, 21.