RAMOT-GALAAD

[nalabit, Dagiti Nangato a Disso ti Galaad].

Maysa a napateg a siudad iti teritoria ti Gad, iti daya ti Jordan. Daytoy a siudad ket naawagan met iti ab-ababa a naganna a Rama. (2Ar 8:28, 29; 2Cr 22:5, 6) Maysa dayta kadagiti siudad dagiti Levita iti makindaya a deppaar ti karayan (1Cr 6:80), ket napili kas maysa kadagiti siudad a pagkamangan. (De 4:43; Jos 20:8; 21:38) Nangdutok ni Solomon iti maysa a diputado idiay Ramot-galaad a mangimaton iti pannakaipaay ti taraon iti ari manipud kadagiti siudad idiay Galaad ken Basan.​—1Ar 4:7, 13.

Idi nangisayangkat ti Siria iti nadumaduma nga iraraut iti Israel kalpasan ti pannakabingay ti pagarian, naaddaan ti Ramot-galaad iti napateg a paset iti pakasaritaan ti Israel, agsipud ta nagbalin dayta a pannakatulbek iti teritoria iti daya ti Jordan. Adda idi tiempo nga innala dagiti Sirio ti siudad. Nupay inkari ni Ben-hadad II nga isublina dagiti siudad ti Israel nga immun-unan a naala, nalawag a saan a naisubli ti Ramot-galaad. (1Ar 20:34) Gapuna, ni Acab ti Israel ginandatna a bawyen dayta babaen ti tulong ni Ari Jehosafat ti Juda. Daytoy a tignay, a sinupiat ni Mikaias, ket nagbanag iti ipapatay ni Acab.​—1Ar 22:13-38.

Ti anak ni Acab a ni Jehoram, agraman ni Ocozias ti Juda, nakirupakda met kadagiti Sirio idiay Ramot-galaad. Kunaen ti 2 Ar-ari 9:14: “Ni met laeng Jehoram agbambantay idi iti Ramot-galaad . . . gapu ken Hazael nga ari ti Siria.” No kasta, mabalin a naala idin ni Jehoram ti siudad ket idepdepensana dayta (saanna a rarauten) idi nakikadua kenkuana ni Ocozias tapno lumabanda ken Hazael. Bayat ti rinnupak, nasugatan ni Jehoram ket nagsubli idiay Jezrael tapno agpaimbag.​—2Ar 8:25-29; 9:14, 15; 2Cr 22:5-8.

Idiay Ramot-galaad a pinulotan ti katulongan ni Eliseo ti sumaruno nga ari a ni Jehu, ti panguluen ti militar.​—2Ar 9:1-14.

Saan a masigurado ti eksakto nga ayan ti Ramot-galaad. Ti maysa kadagiti adu a naikuna nga ayanna ket ti Tell Ramith, agarup 45 km (28 mi) iti abagatan-a-daya ti makin-abagatan a murdong ti Baybay ti Galilea. Ti nagan daytoy a munturod ket mabalin a naala manipud nagan a Ramot-galaad. Adda dayta iti rabaw ti maysa a turod a tumannawag iti maysa a tanap, a tumunos iti posible a kaipapanan ti Ramot (Dagiti Nangato a Disso; nagtaud iti sao a kaipapananna ti “tumakder”). Maikanatad daytoy a pagsaadan ti maysa a diputado a makinrebbeng iti Galaad ken Basan.​—1Ar 4:13.