Eji A Da Ne Emhin Nan Gbẹn Ọbhi Ebe Ọsi Ikolo Unyẹnmhin Bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MACH 4-10
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 16-17
‘Jehova Ọnọn Lu Emhin Esili Nin Mẹn’
Elasẹre, Ibha Dẹ Sabọ Miẹn Ọkhọnlẹn Bhi Iẹnlẹn
HA MHỌN IMỌẸ ỌSAJE
11 Tie Psalm 16:3. Devid lẹn ebi ọle ha rẹ miẹn imọẹ ọsaje yẹ. Eria ne hoẹmhọn Jehova, ọle Devid ha ne lu ọmọẹ, ọnan da wo re ọle ha ghọnghọn. Devid da tale ghe, eria ne khiale, ọle imọẹ nesọle khin, ranmhude ele dọnmhegbe nin ele rẹ lu ebi Jehova guanọ. Ọria ọbhebhe nọn yẹ deba gbẹn ebe nọnsi Psalm da yọle: “Eria ne mun ofẹn uwẹ, ne yẹ re obọ rẹkhan uhi nesẹ, ele mẹn ne lu ọmọẹ.” (Ps. 119:63) Beji mhan ka zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn kike, mhan dẹ sabọ miẹn imọẹ ọsaje bhi ẹwẹ eria ne mun ofẹn Jehova, ne yẹ lu rẹkhan ebi ọle ta. Lẹn sẹbhọ ghe, ọ i wo yi eria ne yi otu mhan ọkpa mhan ha deba ha lu imọẹ.
w14 2/15 29 ¶4
“Ha Ghe Umhẹnmhin Nọnsi Jehova”
Bhi illo nin Devid so, ọle da yọle: “Jehova hi uku nọnsẹmhẹn, ọle hi uku nan gha mhẹn, ọle yẹ ukpu nọnsẹmhẹn. Uwẹ gbega uku nọnsẹmhẹn. Eje mhẹn, ele a gha zẹ mhẹn.” (Ps. 16:5, 6) Emhin uku nan gha nin Devid wo ti ọle bhọ. Ọne emhin uku hi, ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn, bi isẹhoa nin ọle mhọnlẹn rẹ ha ga Jehova. Bii Devid, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọnọghọ ẹgheso, ọrẹyiriọ, mhan yẹ miẹn erọnmhọn ne bunbun bhi obọ Jehova. Bhiriọ, bha ji mhan dọnmhegbe rẹ ha lu re alo bhi oga ọsi ẹmhọanta, yẹ ji oga nọnsi Jehova ha ti mhan bhọ ẹghe rebhe.
w08 2/15 3 ¶2-3
Mun Jehova Ọbhi Odalo Nọnsẹ Ẹghe Rebhe
2 Imhan rebhe dẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi okha ọsi ẹbho nan tẹmhọnlẹn bhi Baibo. Ẹbho bii Ebraham, Sera, Mozis, Rut, Devid, Ẹsta, Pọl nin odibo, bi ẹbho nekẹle. Sokpan, mhan dẹ yẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi okha ọsi ẹbho nan bha manman tẹmhọnlẹn bhi Baibo. Mhan da ha kaehọ ene okha nan yẹ ria eria nyan ele, ele dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ lu rẹkhan ebi ọria ọkpa nọn gbẹn ebe ọsi psalm tale bhi ẹghe nin ọle rẹ yọle: “Jehova mẹn mun ọbhi odalo nọnsẹmhẹn ẹghe rebhe. Ranmhude ọle ribhi obera nọnsẹmhẹn, emhin soso ida mun mẹn lueghe.” (Ps. 16:8) Be imhan ha rẹ sabọ lẹn otọ ọne ọta nan yẹ?
3 Obera, ọle ọyokhọnlẹn rẹ mun agbada nọnsọle mhọnlẹn, ọle ki re obọ-agobọ rẹ mun ugue nọnsọle mhọnlẹn. Sokpan, ọne ugue ida sabọ gbega obera nọnsọle, ranmhude ọne obera ọle rẹ khọnlẹn. Bhiriọ, ahamiẹn ọmọẹ ọlẹn ribhi eji ọle ye nọn yẹ deba ọle ha khọnlẹn bhi efẹn ọsi obera nọnsọle, ọne ọmọẹ ọle ki rẹkpa ọle rẹ gbega obera nọnsọle. Iriọ yẹ nọn. Ahamiẹn mhan ji ẹmhọn Jehova da ha ri mhan bhi ọkhọle yẹ lu iho nọnsọle, ọle ki gbega mhan. Bhiriọ, bha ji mhan fẹ ebi okha ne ribhi Baibo ha rẹ sabọ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan yẹ nin mhan da sabọ “mun Jehova ọbhi odalo nọnsẹmhẹn ẹghe rebhe.”—Byington.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
it-2 714
Ọmọn-ẹlo
Ebi a re ọle ta sade a noo ọne ukpọta Hibru natiọle ʼi·shohnʹ (De 32:10; Pr 7:2), bi ʽaʹyin (ikpẹnlo) hi, “obhokhan okpea nọn ribhi ikpẹnlo”; iriọ yẹ nọn rẹji ọne ukpọta natiọle bath (ọmọn-okhuo) nan noo bhi Lamentations 2:18. Ebi a re ọle ta hi, “ọmọn-okhuo nọn ribhi ikpẹnlo,” ọmọn-ẹlo , ọle a noo ene ikpọta veva nan rẹ talọ je. Bhi Psalm 17:8, a da ku ene ikpọta veva nan kugbe (ʼi·shohnʹ bath-ʽaʹyin), nọn mundia nin “obhokhan okpea la obhokhan okhuo nọn ribhi ikpẹnlo” (“ọmọn-ẹlo nọn ribhi ikpẹnlo,” NW ). Emhin nọn ribhi odalo ọsi ebe diabe bọlu, nọn dia khorobo nọn ribhi ikpẹnlo ọsi ọria, nan da sabọ daghe egbe ọria bhi ẹkẹ ọle, ọle a tẹmhọnlẹn.
Ikpẹnlo ọsi ọria bha ziẹn, sẹyẹ ọ sabọ kẹ lẹn sade emhin rẹso ọle. Obhi emhin khere bii iku-eto la ẹbubu ha rẹso ọne ikpẹnlo la egbegbe ọle, ọne ikpẹnlo ki wo lẹn ghe emhin rẹso ọle. Ọkhẹke nan gbega emhin nọn gue ọne ọmọn-ẹlo nin ebo tiọle Kọnia, ranmhude ahamiẹn ọria da kuan ọlẹn, la emianmhẹn da nabhọ, ọ dẹ sabọ re ọle miẹn ghe, ọne ọria bha yẹ daghe nọnsẹn, la ọle ki wo ruẹlo. Ẹghe nin Baibo rẹ ha tẹmhọn emhin kpataki nọn khẹke nan manman gbega nọnsẹn, ọle da noo ọmọn-ẹlo ọsi ikpẹnlo rẹ tẹmhọnlẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta beji a rẹ gbega ẹlo, iriọ ọkhẹke nan rẹ ha gbega uhi nọnsi Osẹnobulua. (Pr 7:2) Deuteronomy 32:10 ki ha tẹmhọn ebi Jehova rẹ ha gbega ibhokhan Izrẹl yẹ bọsi aba ele, ọ da yọle ghe Ọle da ha gbega ele bọsi ọmọn-ẹlo nọnsole. Devid da yẹ nan erọnmhọn ji Osẹnobulua rẹ taman ọlẹn ghe, nọn gbega ọle yẹ gbẹloghe ọle bọsi ọmọn-ẹlo ọsi ikpẹnlo nọnsọle. (Ps 17:8) Ọle da ha guanọ nin Jehova re ẹjẹje rẹkpa ọle sade ighian ọlẹn mun okhọn bu ọle. (Fẹ Zec 2:8; bhi eji a da noo ikpọta Hibru natiọle ba·vathʹ ʽaʹyin, “ikpẹnlo,” ghe.)—Fẹ EYE ghe.
MACH 11-17
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALM 18
“Jehova Hi . . . Ọnọn Miẹn Mẹn Fan”
w09 5/1 14 ¶4-5
Ọnyẹnmhẹn Nọnsi Jehova Hi Ahu Nọnsẹmhan
Baibo yẹ re Jehova rẹ khọkhọ emhin ne imhọn iẹnlẹn, bọsi “Udo” ọsi Izrẹl, bi eji a da nẹko. (2 Samuel 23:3; Psalm 18:2; Deuteronomy 32:4) Bezẹle nan da re Jehova rẹ khọkhọ ene emhin nan? Beji udo nọn kpọnọ rẹ deziẹn, sẹyẹ emhin soso i sabọ sua ọle, iriọ Jehova nin Osẹnobulua nọnsẹmhan dia, ọle dẹ sabọ gbega uwẹ.
5 Emhin kẹkẹ nan rẹ tẹmhọn ikpẹ esili nesi Jehova, ele wo vuọn ebe nọnsi Psalm bhi Baibo. Bhi ọsi ijiẹmhin, Psalm 84:11 da tie Jehova “ovuẹn bi ugue”, ranmhude obọ ọle ẹfua, iẹnlẹn, ahu, bi ugbega na vae. Bhi obọ nọnkẹle, Psalm 121:5 da yọle ghe “Jehova hi ugue nọn ribhi obera nọnsẹ.” Beji ugue ha rẹ gbega ọria sade ovuẹn manman ha zẹ, Jehova dẹ sabọ gbega ene ga ọle bhi ẹghe ekpokpo. Ọle ki re ugue nọnsọle rẹ gue ele bhi odotọ “obọ” nọnsọle la “igẹn” nọnsọle.—Isaiah 51:16; Psalm 17:8; 36:7.
it-2 1161 ¶7
Urulu
Osẹnobulua họn urulu ọsi eguọmhandia nesọle. Ẹbho ne ga Osẹnobulua bhi uwedẹ ẹmhọanta dẹ sabọ rẹọbhọ ghe ele ha sotie Osẹnobulua, ọle dẹ kaehọ ele, aharẹmiẹn ghe ele noo urolo nọn hi ki rẹ khin rẹ tie ọle. Aharẹmiẹn ghe ele bha nan erọnmhọn nọnsele dagbare la ẹkẹ ọkhọle ele da nan ọlẹn, Osẹnobulua nọn lẹn ebe ri ọria bhi ọkhọle dẹ sabọ lẹn ebi ele ta, yẹ re ewanniẹn nin ele. (Ps 66:19; 86:6; 116:1; 1Sa 1:13; Ne 2:4) Osẹnobulua họn urulu ọsi ẹbho ne viẹ bu ọle re nin ọle rẹkpa ele, sẹyẹ, ọle yẹ họn urulu ọsi eria ọbe. Ọle yẹ lẹn ebi ene eria ọbe ne ne ọle suan mhanmhan nin ele rẹ kuan eguọmhandia nesọle.—Ge 21:17; Ps 55:18, 19; 69:33; 94:9-11; Jer 23:25.
Ebi Uwẹ Ha Rẹ Sabọ Ziẹngbe Yẹ Sade Emhin Kpokpo Uwẹ Bhi Ọkhọle
2. Ria eria nyan ebi Jehova rẹ rẹkpa uwẹ yẹ bhi ẹghe nọn gbera. Uwẹ ha ria ẹmhọn emhin ne sunu ji uwẹ bhi ẹghe nọn gbera, uwẹ dẹ be sabọ ria ẹmhọn ọnọghọ nin uwẹ sabọ ziẹngbe ọle, ranmhude Jehova rẹkpa uwẹ? Ahamiẹn mhan ria eria nyan ebi Jehova rẹ rẹkpa mhan yẹ, bi eguọmhandia nesọle bhi ẹghe nọn gbera, mhan ki dọ manman ha mhọn ọkhọle nọn fure, yẹ manman mun udu nyan Jehova. (Ps. 18:17-19) Ọwanlẹn ọkpa bhi agbotu natiọle Josua da yọle: “Erọnmhọn nesẹmhẹn nin Jehova wanniẹn, mẹn da ha gbẹn ele ọbhi otọ. Ọnan da rẹkpa mẹn rẹ yere ẹghe nin mẹn rẹ taman Jehova ebi mẹn ho nin ọle lu nin mẹn, ọle da wo gene lu ọle nin mẹn.” Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn mhan ria eria nyan ebi Jehova rẹ rẹkpa mhan yẹ bhi ẹghe nọn gbera, mhan ki ha mhọn ahu rẹ khọn ebe kpokpo mhan bhi ọkhọle.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
it-1 432 ¶2
Chẹrob
Ene chẹrob nan bha diabe amanzẹ ne khọriọn an nin ẹbho ne i ga Jehova ga, nin ele yẹ tẹmhọnlẹn. Ibhokhan Ju bhi ẹghe ẹdẹlẹ bhọ rẹọbhọ ghe, egbe ọsi ene chẹrob diabe egbe ọsi eria. (sokpan, Baibo bha talọ ọbhi ọne ẹmhọn nan.) A wo manman man ene chẹrob nan nọnsẹn, ele da yẹ wo mhọn-ose a bii ene ẹhi. Sẹyẹ, a da wo man ele tee beji Jehova rẹ taman Mozis nan rẹ man ele. (Ex 25:9) Pọl nin odibo da yẹ wo talọ ji ebi ene chẹrob nan rẹ manman mhọn-ose yẹ. (Heb 9:5) Ene chẹrob, ele bhọ mundia nin Jehova. Jehova bhọ da yọle: “Mẹn dẹ re egbe man uwẹ bhi enin, yẹ na bhi uke ọne uvue ne uwẹ talọ. Bhi adesẹ ene chẹrob eva ne ribhi uke ọne ẹkpẹti akovẹn.” (Ex 25:22; Nu 7:89) Ọnin bhọ zẹle nin Baibo da yọle ghe Jehova dotua nyan, la dotua bhi adesẹ ene chẹrob. (1Sa 4:4; 2Sa 6:2; 2Ki 19:15; 1Ch 13:6; Ps 80:1; 99:1; Isa 37:16) Ene chẹrob yẹ mundia nin “arẹkhọkhọ ọsi ọne awẹnẹwẹnẹ” nin Jehova dotua i. (1Ch 28:18), sẹyẹ ifuẹn ọsi ene chẹrob yẹ mhọn ugbega, iriọ ele yẹ rẹ runẹ sade ele tin. Bhiriọ, ẹghe nin Devid rẹ ha so illo, ọle da tẹmhọn ebi Jehova rẹ re ẹjẹje khian bu ọle re yẹ dọ rẹkpa ọle, bọsi ọnọn “hẹn chẹrob yẹ tin vare”, nọn yẹ noo “ifuẹn ọsi ẹlinmhin rẹ tin vae.”—2Sa 22:11; Ps 18:10.
MACH 18-24
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 19-21
“Okhun Ideghedeghe Wo Wewe Uyi Nọnsi Osẹnobulua”
w04 1/1 8 ¶1-2
Ji Ọrebhe Ha Wewe Uyi Nọnsi Jehova
ẸGHE nin Devid nin ọmọn nọnsi Jesi rẹ ha wanre, ọle da ha sun ohuan bhi Bẹtilẹhẹm. Edandan iribhọ ghe, bhi asọn ne bunbun nin ọle ọkpa rẹ ha re ihuan nesi aba ọle kọn, ọle dẹ wo ha khuaẹloghe ahiẹnhiẹn ne ribhi okhun. Asabọmiẹn ghe ọnin ebe vae bhi ọkhọle nọnsọle, bhi ẹghe nin Osẹnobulua rẹ re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ rẹkpa ọle gbẹn ẹmhọn nọn ribhi Psalm 19. Ọle bhọ da gbẹn yọle: “Okhun ideghedeghe wo wewe uyi nọnsi Osẹnobulua; ele re iwẹnna obọ nọnsọle man. Ọta nọnsele wo nẹga otọ rebhe, sẹyẹ, uhọnmhunje nọnsele wo gba otọ rebhe rẹ sẹbhi eji ọ sẹle.”—Psalm 19:1, 4.
2 Ene okhun nin Jehova manlẹn wo wewe uyi nọnsọle asọn bi odanmhẹn arẹmiẹn ghe ele i talọ la ele iso dagbare. Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin nin Osẹnobulua manlẹn wo wewe uyi nọnsọle ẹghe rebhe. Bhiriọ, emhin nọn mhẹn nọn sade mhan gbẹlokotọ daghe uwedẹ nin emhin nan manlẹn rẹ wewe uyi nọnsi Jehova na bhi otọ ọne agbọn nan rebhe arẹmiẹn ele italọ. Sokpan, uwedẹ nin emhin nan manlẹn rẹ wewe ọne uyi nan arẹmiẹn ele i talọ dagbare bha sẹ, ọ yẹ khẹke nin eria nan manlẹn deba ha wewe ọne uyi, ọkpakinọn, ele dẹ ha re urulu nọnsele rẹ wewe ọle dagbare. Ọria ọkpa nan bha lẹn elin ọlẹn nọn gbẹn ebe ọsi Psalm ki ha talọ rẹji ọrebhe ne sun rẹkhan Jehova, ọle da yọle: “Re emhin nọn khẹke Jehova nanlẹn bhi uyi bi ahu nọnsọle. Re uyi nọn khẹke elin nọnsi Jehova nanlẹn.” (Psalm 96:7, 8) Ẹbho ne deba Osẹnobulua ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn dẹ wo re obọ rẹkhan ebi ọne ọria nọn gbẹn ebe ọsi Psalm tale. Ọkpakinọn, be ọria ha rẹ sabọ ha wewe uyi nọnsi Osẹnobulua yẹ?
w04 6/1 11 ¶8-10
Emhin Nan Manlẹn Wo Wewe Uyi Nọnsi Osẹnobulua!
8 Devid da yẹ tẹmhọn emhin ọhan-ilo ọbhebhe nin Jehova manlẹn. Ọle da yọle: “Ọle da bọn ibọkpọ nin ovuẹn bhi ene okhun; inian ọ diabe okhuo nan ha re nin ọdọ, nọn dagbare bhi ugha nan da ho ọle ose; ọle wo sọnyẹnmhẹn bii okpea nọn ziẹnlẹn nọn lu iwẹnna nọnsọle nọnsẹn. Ọle ki ne ijan ọkpa bhi ene okhun dagbare, yẹ zẹ diọbhi ije nekẹle rebhe; emhin soso i da sabọ nẹko nin ọle hẹi zẹ nyan ọlẹn.”—Psalm 19:4-6.
9 Ovuẹn bhọ bha kpọnọ sẹ bii ene ahiẹnhiẹn, sokpan, a wo manlẹn bhi uwedẹ ọhan-ilo rẹ sẹbhọ ghe planẹti nekẹle nin ọle zẹ nyan da dia khere khere bhi eji ọle ye. Ebe ọkpa yọle ghe a i da sabọ lẹn ebi ukhuanmhin ọsi ovuẹn sẹ yẹ. A ha ku emhin nin Osẹnobulua manlẹn bhi okhun rebhe kugbe, emhin bii ene ahiẹnhiẹn, uki bi ene planẹti, ovuẹn yẹ khua nẹ ele rebhe. Arẹmiẹn ọne otọ nan re ebe sẹbhi ikpọwala uli 93 [150 miliọn km] rẹ ree bhi eji ovuẹnlẹn ye, uwedẹ nin ovuẹn rẹ nega bhi ijan ọkpa, ọle zẹle nin ọne otọ nan da sabọ nẹga ovuẹn ghe ovuẹn bha tuẹ ọle a. Obhi ọkhere bhi ahu nin ovuẹn mhọnlẹn, ọle sabọ dan sẹbhi ọne otọ nan. Ọne obhi ọkhere nin, ọle bhọ rẹkpa mhan rẹ ha nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan.
10 Ọria ọkpa nọn gbẹn ebe ọsi psalm da noo arẹkhọkhọ rẹ tẹmhọn ovuẹnlẹn. Ọle da tie ovuẹn ‘okpea nọn ziẹnlẹn’ nọn na bhi eji ọkpa diọbhi eji ọbhebhe bhi ọsodanmhẹn, yẹ dọ koahua bhi ibọkpọ nọnsọle bhi ọsemuan. Ahamiẹn ọne udede ahian nan si ree bhi eji ọne otọ nan ye, ọ ki diabe ghe ọle dọ nabhi ẹkẹ ibọkpọ nọnsọle dọ koahua. Bhi ọsewewiẹ, ọle ki dagbare yẹ mhọn-ose a bii “okhuo nan ha re nin ọdọ, nọn dagbare bhi ugha nan da ho ọle ose” yẹ manman ha zẹ. Beji a miẹn ghe ọsuohuan Devid khin, ọle wo lẹn ebi olinlin rẹ manman fi yẹ bhi ọsemuan. (Genesis 31:40) Ọle yẹ wo yere ebi ovuẹn rẹ ha dan so ọle yẹ bi eje nẹga ọle rebhe. Ọ wo khia bhi ẹlo a ghe, egbe ilọ ovuẹn bhi okhian nin ọle khian. Inian ọ diabe ‘okpea nọn ziẹnlẹn’ nọn muegbe nin ọle rẹ kie khian okhian nin ọle ka khian khẹ.
g95 11/8 7 ¶3
Ene Aroro Nin Ẹbho Kẹ Re Ẹlo Gbe A
Ahamiẹn ghe mhan ziẹn ọtibhọ nin mhan mhọn da emhin nan manlẹn, ọ ki rẹkpa mhan rẹ sabọ dọ lẹn Aman nọn man ene emhin nan rebhe ne nẹga mhan. Bhi ẹghe ọkpa, Jesu da taman edibo nesọle nin ele gbẹlokotọ bhi aroro kẹkẹ ne ha wanre bhi egbegbe Galili. Ọle da yọle: “Luẹ emhin bhi ebi aroro ne ribhi ẹwẹ rẹ wanre yẹ; ele imiẹnsọn, ele ifi olu; ọrẹyiriọ, mẹn taman bha ghe, arẹmiẹn ghe Solomọn nin ojie wo manman ha mhọn uyi, a bha miẹn ẹghe nin ọle rẹ mhọn-ose sẹ bii ọkpa bhi ẹwẹ ene aroro nan.” (Matiu 6:28, 29) Uwedẹ nan rẹ man ene aroro kẹkẹ ne bha sẹ emhin soso, dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, Osẹnobulua lẹn ebi eria rebhe guanọ tee.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
it-1 1073
Hibru, II
Uwedẹ eso ribhọ nan rẹ gbẹn ebe, nin ọta nan ka ta da dikẹ khere bhi ọta nan kie ta, sokpan, ebi a re ele ta bha dikẹ. Ọkpakinọn, ele ki gbotọ ebi a ka tẹmhọnlẹn fanọn an yẹ rẹkpa ọria rẹ manman lẹn otọle bhi uwedẹ ike. Ijiẹmhin hi ẹmhọn nọn ribhi Psalm 19:7-9:
Uhi nọnsi Jehova gbamhin,
ọ re ọria kie mhọn ahu.
Adia nesi Jehova sẹ ebi a mun udu tẹ,
ọ rẹkpa ọnọn bha lẹn eji a ye mhọn ẹwanlẹn.
Adia nesi Jehova khiakhiamhin,
ọ re ọkhọle ghọnghọn;
Uhi nesi Jehova khiamhin,
ọ re ẹlo fi wanlan-wanlan.
Nan rẹ ha mun ofẹn Jehova khiamhin,
ẹbho dẹ ha mhọn ọne ofẹn nan rẹ sẹbhi ighegheghe.
Ẹmhọanta ibhohiẹn nesi Jehova khin,
ele rebhe khiamhin.
Uwẹ dẹ daghe ọle ghe ọta nan kie ta, ọle gbotọ ọta nan ka ta fanọn an, bhiriọ a dẹ sabọ lẹn otọ ebi a tẹmhọnlẹn bhi ọne ulọnlẹn rebhe ranmhude uwedẹ nan rẹ ku ene ọta kẹkẹ kugbe. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọta na kie ta rẹkhan ebi a ka ta bhi ọne ulọnlẹn, bọsi “ọ re ọria kie mhọn ahu” bi “ọ rẹkpa ọnọn bha lẹn eji a ye mhọn ẹwanlẹn”, ọle ha rẹkpa ọria nọn tie ọne ulọnlẹn rẹ lẹn ghe, “uhi nọnsi Jehova gbamhin”, sẹyẹ ghe, “adia nesi Jehova sẹ ebi a mun udu tẹ.” Ọne uwedẹ nan rẹ gbẹn ene ikpọta kẹkẹ nan kugbe ne yi ebi a ka ta bi ebi a kie ta, ọle rẹkpa ọria rẹ sabọ lẹn otọ ebi a tẹmhọnlẹn. Bhiriọ, beji a rẹ ha re otọ ọne ọta man, a da yẹ mhanmhan ene ọta ọbhi ulọnlẹn nọnsẹn, ele bha zughua. Ọnin zẹle ẹgheso, a ki ha tie ọne uwedẹ nan nan rẹ gbẹn ebe, ọta nan mhanmhan ọbhi ulọnlẹn.
MACH 25-31
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALM 22
Ebi Baibo Tale Rẹji Ẹmhọn Uyumhin Nọnsi Jesu
Ele Da Miẹn Ọne Mezaya!
16 Ọ dẹ diabe ghe Osẹnobulua mun Mezaya fia. (Tie Psalm 22:1.) Beji ọta akhasẹ nan ta ọbhi otọ khẹ rẹman, “ọ ki ha ribhi agogo ea bhi ọsodanmhẹn, Jesu da reso yọle: ‘Ẹli Ẹli lama sabaktani?’ Ebi ọnan mundia nan hi: “Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, bezẹle nin uwẹ da mun imẹn fia?” (Mak 15:34) Jesu bha zobọ bhọ rẹ ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn da Aba ọle nọn ribhi okhun. Okpakinọn, Osẹnobulua da re ugue nin Ọle rẹ gue Jesu sibhọre, beji a ha da miẹn ghe eghian ọlẹn ki dọnmhẹn urẹọbhọ nọnsi Jesu. Nin Jesu rẹ ta ọta nin ọle tale ẹghe nin ọle rẹ so dagbare, ọle da mun ẹmhọn nọn ribhi Psalm 22:1 sẹ.
Ele Da Miẹn Ọne Mezaya!
13 Devid da kha akhasẹ ghe, a dẹ ghunmhun Jesu. (Tie Psalm 22:7, 8.) Bhi ọsi ẹmhọanta, a da gene ghunmhun Jesu ẹghe nin ọle rẹ ha loya bhi eran nan khan ọle i. Matiu bhọ da yọle: “Ẹbho ne ha gbera da ha re unun ji ọle. Ele da ha fieghe uhọnmhọn an yẹ yọle: ‘Uwẹ nọn yọle uwẹ dẹ dunmhun uwa oga sotọ yẹ re ikpẹdẹ ea bọn ọlẹn, hinmhin egbe ẹ! Ahamiẹn ọmọn nọnsi Osẹnobulua uwẹ gene khin, huẹnre bhi okhun oran nan khan uwẹ ọi.’ ” Iriọ ene ohẹn ne khua, ene man uhi, bi ene ewanlẹn yẹ rẹ ha zuọzuọ ọle. Ele da ha yọle: “Ọle sabọ hinmhin ẹbho ebhebhe, ọkpakinọn, ọle bha sabọ hinmhin egbe ọle. Ahamiẹn Ojie ọsi ibhokhan Izrẹl ọle gene khin, ji ọle huẹnre bhi okhun oran nan khan ọlẹn ọi, bhiriọ, imhan ki rẹọ ọle bhọ. Ọ ibe yi Osẹnobulua ọle yọle ọle mun udu tẹ? Ji Ọle dọ hinmhin ọlẹn nian sade Ọle mhọn ebi Ọle re ọle lu. Ọle bha be yọle ‘Ọmọn nọnsi Osẹnobulua ọle khin?’ ” (Mat. 27:39-43) Bhi ẹkẹ ene idia nan rebhe, Jesu da yẹ re idegbere man, yẹ miẹn ene emhin rebhe ọbhi egbe. Ijiẹmhin esili ọnin wo khin rẹji mhan!
Ele Da Miẹn Ọne Mezaya!
14 A ka tale ọbhi otọ khẹ ghe a dẹ fi ono ọbhi ukpọn ọsi Jesu. Ọria nọn gbẹn ebe nọnsi psalm da gbẹn yọle: “Ele da gha awegbe nọnsẹmhẹn, yẹ fi onolo ọbhi ukpọn nọnsẹmhẹn.” (Ps. 22:18) Ọnin emhin nọn gene wo sunu tee. Ene eyokhọnlẹn nesi Rom “ki khan [Jesu] ọbhi oran fo, ele da fi ono ọbhi ukpọn nọnsọle rẹ gha ọle.”—Mat. 27:35; tie Jọni 19:23, 24.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 11/1 29 ¶7
Ha Re Ẹlo Nọn Ghanlẹn Ghe Ikolo Oga
7 Uwedẹ ne bunbun ribhọ nin mhan ha rẹ sabọ rẹman ghe mhan re ẹlo nọn ghanlẹn ghe ikolo oga. Uwedẹ ọkpa hi, sade mhan kẹ vae bhi ikolo oga ọkuẹsẹ a so illo nan rẹ munhẹn. Erọnmhọn eso bhi ene illo nan khin, bhiriọ ọkhẹke nin mhan so ọle beji a rẹ gbẹn ọlẹn. Pọl ki ha talọ rẹji Jesu, ọle da tẹmhọn nan gbẹn ọbhi Psalm 22, ọle da yọle: “Mẹn dẹ wewe elin nọnsẹ man ibhio mẹn. Bhi ẹkẹ agbotu, mẹn ki so illo rẹ gẹn uwẹ.” (Hibru 2:12) Bhiriọ ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe kẹ vae bhi ikolo oga yẹ dotua fo ọkuẹsẹ ọnọn mun aga bhi ọne ikolo yọle nan so illo. Ọ yẹ khẹke nin mhan gbẹlokotọ lẹn ebi a re ikpọta nan noo bhi ọne illo ta beji mhan ha rẹ ha so ọle. Ọkhẹke nin uwedẹ nin mhan rẹ so illo dia mhan bhi egbe beji ọ dia ọria nọn gbẹn ebe ọsi Psalm bhi egbe nọn yọle: “Mẹn dẹ re ọkhọle nọnsẹmhẹn rebhe rẹ gẹn Jehova bhi eji ene khiale da sikoko, bi bhi ẹkẹ agbotu nọnsọle.” (Psalm 111:1) Bhi ọsi ẹmhọanta, nin mhan da sabọ ha so illo rẹ re ogẹn ji Jehova, ọle emhin kpataki nọn zẹle nin mhan ha da kẹ ha vae bhi ikolo oga yẹ mundia sẹbhi ẹghe nan ha rẹ zobọ bhi ọne ikolo oga.
w03 9/1 20 ¶1
Ha Gẹn Jehova Bhi Ẹkẹ Agbotu
Beji ọ dia bhi ẹghe nọn gbera, mhan yẹ wo mhọn ọne isẹhoa ẹlẹnan nin mhan ha rẹ sabọ re urẹọbhọ nọnsẹmhan man bhi ẹkẹ agbotu. Ọkpa bhi ọne isẹhoa nin mhan rebhe mhọn hi, nin mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga sade a lu obọle nan da rẹ ewanniẹn ọbhi inọnta. Ọkhẹke nin mhan lẹn ghe ọnan manman wo rẹkpa. Bhi ọsi ijiẹmhin, ewanniẹn nọn tẹmhọn ebe ha rẹkpa ọria rẹ sabọ khọn ọnọghọ, la rẹban emhin ne imhẹn, dẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan nin ikpea bi ikhuo rẹ ha re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo. Ewanniẹn nan re bhi Baibo eso ne ribhi ebi a zilo nyan, arẹmiẹn a bha yọle nan tiọle dẹ sabọ rẹkpa ẹbho nekẹle rẹ lẹn ebi ele ha rẹ sabọ tobọle ha gua-otọ Baibo yẹ sade ele lu iluẹmhin Baibo nọnsele.
EPRE 1-7
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 23-25
“Jehova Hi Ọnọn Sun Mẹn”
w11 5/1 31 ¶3
“Jehova Hi Ọnọn Sun Mẹn”
Jehova hi ọnọn sun ohuan nọnsọle. Ohuan nọn imhọn ọnọn sun ọlẹn dẹ sabọ yulua. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan ha mhọn ọria nọn ha rẹkpa mhan rẹ ha khian bhi uwedẹ nọn gbale bhi iẹnlẹn. (Jeremiah 10:23) Devid da yọle ghe Jehova dia ẹbho nesọle “[diọbhi] eji ilunmhun nọn fu bhi egbe ye” bi “eji a da manman miẹn amẹn.” Ọle dia ele diọbhi “uwedẹ nọn khiale.” (Ulọnlẹn nọnzi 2, 3) Ọnin rẹman ghe, mhan dẹ sabọ mun udu nyan Osẹnobulua. Beji Baibo rẹman, mhan ha ji ẹlinmhin nọnsi Osẹnobulua ha dia mhan, ọ ki sun mhan sẹbhi eji mhan ha da miẹn ọkhọnlẹn, ọfubhegbe, bi ugbega.
w11 5/1 31 ¶4
“Jehova Hi Ọnọn Sun Mẹn”
Jehova gbega ohuan nọnsọle. Ahamiẹn ọsuohuan iribhi eji ohuan nọnsọlea ye, ọne ohuan dẹ sabọ ha mun ofẹn, sẹyẹ, emhin dẹ sabọ kuan ọlẹn. Bhiriọ, Jehova da taman ẹbho nesọle ghe, nin ele hẹi mun ofẹn emhin soso, aharẹmiẹn ele ribhi idia nọn diabe ghe ele “khian na bhi iyala nọn manman so ebiuki a” nọn ha diabe ghe, ọne ẹghe nin ẹghe nọn khọ nẹ bhi iẹnlẹn nọnsele. (Ulọnlẹn nọnzi 4) Jehova wo gbega ẹbho nesọle, ọle yẹ muegbe nin ọle rẹ rẹkpa ele. Ọle dẹ sabọ re ẹwanlẹn bi ahu nin eguọmhandia nesọle nọn ha rẹkpa ele rẹ ziẹngbe idia nin ele ye.—Filipai 4:13; Jemis 1:2-5.
w11 5/1 31 ¶5
“Jehova Hi Ọnọn Sun Mẹn”
Jehova re ebale nin ohuan nesole le. Ọsuohuan, ọle ohuan ghe nọn re ebale nanlẹn le. Iriọ yẹ nọn rẹji ẹbho nesi Osẹnobulua. Osẹnobulua ele ghe nọn re ebale oriọn nin ele le. (Matiu 5:3) Ọ ti mhan bhọ ghe, Osẹ nọn zẹ emhin bhi obọ Jehova khin, nọn mhanmhan ebale ne mhẹn bhi unun ọbhi uke tebu nin eguọmhandia nesọle. (Ulọnlẹn nọnzi 5) Baibo bi ebe kẹkẹ bii ọne uwẹ tie nan nian, ọle Osẹnobulua noo rẹ rẹkpa mhan nin mhan da sabọ lẹn ebezẹle nin mhan da nyẹnlẹn, bi emhanmhan nesi Osẹnobulua rẹji mhan.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w11 2/15 24 ¶1-3
Re Ọkhọ Nọnsẹ Rebhe Rẹ Hoẹmhọn Ikhiakhiale
Jehova WO NOO Ọta nọnsọle bi ẹlinmhin nọnsọle rẹ dia ẹbho “ọbhi uwedẹ nọn khiale.” (Ps. 23:3) Ẹgheso, mhan ki sibhi ọne uwedẹ nan re ranmhude ọ bha gba nin mhan fo. Sokpan, nin mhan rẹ sabọ fikiere bhi ọne uwedẹ, mhan dẹ manman dọnmhegbe. Ọkpakinọn, be ha sabọ rẹkpa mhan? Ọkhẹke nin mhan ji emhin esili nan lu ha yẹẹ mhan beji ọ yẹ rẹ ha yẹẹ Jesu.—Tie Psalm 45:7.
2 Be bhọ “uwedẹ nọn khiale”? A ha yọle uwedẹ, ebi a tẹmhọnlẹn hi, eji ọria sabọ rẹkhan diọbhi eji ọle khian. Nin ọria rẹ sabọ rẹkhan uwedẹ nan tẹmhọnlẹn bhi Baibo, ọle dẹ re obọ rẹkhan uwedẹ nọn gbale nin Jehova guanọ nan rẹ ha lu emhin. A ha tẹmhọn “ikhiale” bhi urolo Hibru bi Grik, ebi a re ọle talọ je hi, “emhin nọn gbale”. Ọnin rẹman ghe, ọ diẹn mun uwedẹ nọn gbale nin Jehova ho nan rẹ ha lu emhin. Ranmhude Jehova hi ọnọn khiale, ọ re eguọmhandia nesọle ghọnghọn rẹ ha khuaẹloghe ọle nin ọle rẹman ele uwedẹ nọn khẹke nin ele rẹkhan.—Jer. 50:7.
3 Ahamiẹn mhan re ọkhọ nọnsẹmhan rebhe rẹ ha re ọbọ rẹkhan adia nesi Osẹnobulua, ọle ẹmhọn mhan ha da ha tii Osẹnobulua bhọ. (Deut. 32:4) Nin mhan rẹ sabọ lu iriọ, mhan dẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu nin mhan da sabọ luẹ ẹmhọn Osẹnobulua nin Jehova bhi ẹkẹ ọta nọnsọle nin Baibo. Beji mhan ha rẹ ha luẹ ẹmhọn ọlẹn yẹ sikẹ ọle ukpẹdẹ ukpẹdẹ, iriọ mhan ha rẹ dọ hoẹmhọn ikhiakhiale. (Jem. 4:8) Ọkhẹke nin mhan ji Baibo nin ọta nọnsi Osẹnobulua ha dia mhan sade idia zegbere nọn da khẹke nin mhan zẹ emhin kpataki nin mhan ha lu bhi iẹnlẹn.
EPRE 8-14
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 26-28
Ebi Devid Rẹ Ziẹn Urẹọbhọ Nọnsọle Yẹ
w04 12/1 14 ¶8-9
Ha Khian Bhi Uwedẹ Nọn Khiale
8 Devid ki ha nan erọnmhọn ji Osẹnobulua, ọle da yọle: “Fẹ mẹn ghe Eo Jehova, uwẹ ha yẹ dọnmhẹn mẹn fẹghe; ne mẹn fẹ ọkhọle nọnsẹmhẹn ghe bi iria eria (ikpakẹn) nesẹmhẹn.” (Psalm 26:2) Ẹkẹ egbe ọsi ọria, ọle ikpakẹn nọnsọle ye. Ẹgheso, a noo ọle rẹ tẹmhọn ebi ọria ria ẹmhọnlẹn bhi ẹkẹ ọkhọle nọnsọle. A ha tẹmhọn ọkhọle ẹgheso, a re ọle tẹmhọn ebi ọria gene khin bhi ẹkẹ egbe, ọnin hi, ebi ọle ria bhi ọkhọle, ebi emhin dia ọle yẹ bhi egbe, bi emhin nin ọle lẹn. Bhiriọ, ẹghe nin Devid rẹ yi Jehova nọn fẹ ọkhọle nonsọle ghe, ebi ọle ha tẹmhọnlẹn hi, nin Jehova fẹ iria eria nesọle ghe, bi ebi emhin dia ọle yẹ bhi egbe.
9 Devid da bhii Jehova nin Jehova fẹ ọkhọle nọnsọle ghe bi iria eria nesọle. Sokpan, be Jehova rẹ fẹ unan ọria nin mhan gene khin yẹ? Bhi illo nin Devid so, ọle da yọle: “Mẹn dẹ gẹn Jehova nọn re adia nin mẹn. Rẹ sẹbhi ọsasọn, ọkhọle nọnsẹmhẹn tobọle dia mẹn.” (Psalm 16:7) Sokpan, be ọnin mundia nan? Ọnin rẹman ghe, adia nin Jehova re nin Devid wo rẹso ọle ọkhọle yẹ dia ọkhọle bi iria eria nesọle. Adia nin Osẹnobulua re nin mhan, dẹ wo manman ha dia mhan sade mhan rẹman ghe adia nin ọle noo Ọta nọnsọle, ẹbho nesọle, bi agbotu nọnsọle re nin mhan wo ti mhan bhọ, bi sade mhan ji ọne adia da manman rẹso mhan. Mhan ha nan erọnmhọn ji Jehova ẹghe rebhe nin ọle fẹ ọkhọle bi iria eria nesẹmhan ghe, ọ dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan.
w04 12/1 15 ¶12-13
Ha Khian Bhi Uwedẹ Nọn Khiale
12 Devid ki ha tẹmhọn emhin ọbhebhe nọn rẹkpa ọle rẹ ziẹn urẹọbhọ nọnsọle, ọle da yọle: “Mẹn ideba eria-eku muobọ. Ene re unan eria nin ele gene khin nẹko, mẹn siegbe nin ele. Ọ iyẹẹ mẹn hiehie rẹ dotua bhi ẹwẹ ẹbho ne imhẹn, sẹyẹ, mẹn ika ne ẹbho ne lu emhin ebe muobọ.” (Psalm 26:4, 5) Devid bha ha dotua bhi ẹwẹ ẹbho ne imhẹn, sẹyẹ, ọle wo he eria ọbe.
13 Imhan bhọ kii? Mhan be gbẹlokotọ bhi ebi mhan ghe bhi tẹlẹvishọn, ifoto, intanẹti bi emhin nekẹle nin mhan lu, nin mhan rẹ rẹman ghe mhan i deba eria ọbe dotua? Mhan be si egbe nẹ bhi ẹwẹ ẹbho ne re unan ọria nin ele gene khin nẹhe? Ẹbho eso nin mhan ko yo isiku la nin mhan ko wẹnna dẹ sabọ deba mhan ha lu ọmọẹ ranmhude ele ho nin mhan lu emhin nin ele guanọ. Sokpan, mhan be ho nin mhan deba ẹbho ne i re obọ rẹkhan uhi nọnsi Osẹnobulua ha muobọ? Ẹbho ne de sibhi oga re dẹ sabọ man lu ghe ele ho nin ele kiẹn imọẹ esili rẹji mhan, sokpan, bhi ọsi ẹmhọanta, ele dẹ sabọ ha mhanmhan emhin ebe nin ele rẹ si mhan sibhi oga nọnsi Jehova re. Ọkpakinọn, ẹbho ne ribhi ẹkẹ agbotu ne ki nyẹnlẹn iẹnlẹn nọn bha gba kii? Ẹbho ne sẹriọ yẹ wo re unan ọria nin ele gene khin nẹhe. Obhio mhan ọkpa natiọle Jayson nọn yi ọkpa bhi ene zẹ sikẹ ene ewanlẹn wo ha mhọn imọẹ ne sẹriọ bhi ẹghe nin ọle rẹ ha yi usẹn. Ọle ki ha tẹmhọn ele, ọle da yọle: “Ẹdẹ ọkpa, ọkpa bhi ẹwẹ ele da taman mẹn yọle: ‘Emhin nin mhan hi ki rẹ lu nian bha rẹtẹ ọria soso, ranmhude agbọn ọsọgbọn ha vare, imhan rebhe dẹ yẹ yuno. Mhan bhọ i da lẹn si emhin soso sunu ji mhan.’ Ọne ọta nan nin ọmọẹ mẹn tale nan da wo re mẹn ria eria dinmhin ranmhude mẹn bha ho nin mẹn yu bhi ẹghe nin agbọn ọsọgbọn ha rẹ vae.” Bhiriọ, Jayson da zobọ bhọ rẹ ha deba ene imọẹ ọle nin muobọ. Iriọ yẹ hi mhan. Pọl nin odibo da sekha nin mhan yọle: “Bha hẹi ji ọria hiẹ bha. Imọẹ ne imhẹn dẹ sabọ riia emhin esili nin bha guẹle a.” (1 Kọrint 15:33) Bhiriọ, emhin nọn mhẹn nọn nin mhan rẹ zobọ bhọ rẹ ha ne ẹbho ne i mhẹn muobọ.
w04 12/1 16 ¶17-18
Ha Khian Bhi Uwedẹ Nọn Khiale
17 Ibọkpọ ọsi oga bi ukhuo-izọese ne ribhọ, ọle ibhokhan Izrẹl da ha ga Jehova. Devid ki ha nan erọnmhọn ji Jehova rẹ taman ọlẹn ọtibhọ nin ọle mhọn da ọne ibọkpọ, ọle da yọle: “Jehova, mẹn hoẹmhọn uwa nin uwẹ da nyẹnlẹn, eji ọghọ nọnsẹ ye.”—Psalm 26:8.
18 Ọ be ti mhan bhọ rẹ ha sikoko bhi eji mhan da luẹ ẹmhọn Jehova? Bhi idunmhun kẹkẹ, mhan mhọn Kindọn Họọ nin mhan da sikoko le ebale oriọn nin Jehova rẹ nin mhan. Rẹ deba ọnin, mhan sẹyẹ le ebale oriọn sade mhan yo usikoko ne nẹ nesẹmhan bi usikoko ne khere khere nesẹmhan. Ẹmhọn adia nesi Jehova mhan luẹ bhi ene usikoko nan rebhe. Ahamiẹn ghe mhan ji ene usikoko nan ha yẹẹ mhan, ọ ki ha ghọn mhan rẹ ha yo ene usikoko nan ẹghe rebhe, yẹ dọnmhegbe ha kaehọ ebi a rẹman bhọ sade mhan ribhi enin. (Psalm 119:167) Bhiriọ, emhin esili nọn nin mhan rẹ deba ibhio mhan nin mhan ko ga ha muobọ, nin ẹmhọn mhan rẹtẹ, ne rẹkpa mhan rẹ ha re obọ rẹkhan emhin nin mhan luẹ, yẹ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan.—Hibru 10:24, 25.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 7/15 28 ¶15
Jehova Hinmhin Ẹbho Ne Viẹ Oya
15 Bhi illo nin Devid so, ọle da yọle: “Aharẹmiẹn aba mẹn bi inẹn mẹn zẹ mẹn obọ, Jehova tobọle ki miẹn mẹn ọbhi egbe.” (Psalm 27:10) Ọ re ikoudure nin mhan nin mhan rẹ lẹn ghe, oyẹẹ nin Jehova mhọn da mhan, ọle khua okhun gbera ọnin enebiọmọn mhọn da ọmọn nọnsele. Ọ manman ba bhi egbe sade ẹbho he mhan, ne mhan lu emhin bhi uwedẹ nọn bha gba, la sade enebiọmọn fikeke gbe ọmọn nọnsele. Sokpan, ọnin i da sabọ re ọle miẹn ghe Jehova bha yẹ gbẹloghe mhan. (Rom 8:38, 39) Bhiriọ yere ghe, ẹbho nin Osẹnobulua hoẹmhọnlẹn ọle sikẹ egbe. (Joni 3:16; 6:44) Bhiriọ, ọkhẹke nin uwẹ lẹn ghe, aba ẹ nọn ribhi okhun yẹ wo hoẹmhọn uwẹ arẹmiẹn ẹbho ne uwẹ lu emhin bhi uwedẹ nọn bha gba.
EPRE 15-21
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 29-31
Oyẹẹ Zẹle Nin Osẹnobulua Da Re Adia Nin Mhan
it-1 802 ¶3
Ẹlo
Emhin kẹkẹ a re ọle ta sade a yọle nan re ẹlo sibhi emhin re, sokpan ebi a tẹmhọnlẹn ha rẹkpa ọria rẹ lẹn ebi a talọ je. Ebi a re ọle ta sade a yọle Osẹnobulua re ẹlo sibhi emhin re hi, ọle i yẹ re ẹlo esili ghe ọne emhin, la ọle i yẹ re ahu nọnsọle wẹnna bhi egbe ọne emhin. Emhin nọn sẹriọ dẹ sabọ sunu sade ọria sọtẹ da Osẹnobulua, la sade usun ẹbho kugbe sọtẹ da Osẹnobulua beji ibhokhan Izrẹl lu. (Job 34:29; Ps 30:5-8; Isa 54:8; 59:2) Ẹgheso, a yẹ noo ọne ukpọta nan rẹ rẹman ghe, Jehova bha ka zẹ egbe ọle dagbare, la ọle bha ka talọ ranmhude ghe ọle khẹ ẹghe nin ọle rẹyi. (Ps 13:1-3) Bhiriọ, ẹghe nin Devid rẹ yọle re ẹlo nọnsẹ sibhi emhin ebe nesẹmhen re, ebi ọle ha ta hi, nin Osẹnobulua re ẹlo gbera olukhọ nọnsọle la rẹhunmhan olukhọ nọnsọle.—Ps 51:9; yẹ fẹ Ps 10:11 ghe.
w07 3/1 19 ¶1
Re Eghọnghọn Mundia Khẹ Jehova
Mhan dẹ sabọ re uwedẹ nin mhan rẹ miẹn elele bhi adia nin Jehova re nin mhan rẹ khọkhọ uwedẹ nin ikpẹ nan kọle rẹ wanre. Baibo ki ha tẹmhọn adia nin mhan miẹn bhi obọ Osẹnobulua, ọle da yọle: “Ọne ọria ha miẹn ọne adia ọbhi egbe, ọ ki rẹkpa ọle rẹ ha mhọn ọfure yẹ ha lu emhin ne gbale.” (Hibru 12:11) Beji ọ rẹ re ẹghe ọkuẹsẹ ikpẹ nan kọle wanre sẹ ebi a le, iriọ ọ yẹ rẹ re ẹghe nin mhan rẹ fi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin denọ nọn da diẹn mun adia nin Jehova re nin mhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ghe a re mhan sotọ bhi ihe nin mhan ye bhi ẹkẹ agbotu ranmhude emhin esankan nin mhan lu, ọkhọle nin mhan mhọnlẹn nin mhan rẹ mundia khẹ Jehova, ọle ha sabọ rẹkpa mhan beji a ha da miẹn ghe, egbe bha lọ mhan. Bhi idia nọn sẹriọ, ọta nin Devid tale dẹ sabọ re ikoudure nin mhan bhi ẹghe nọn ọle rẹ yọle: “Okpohu [nọnsi Osẹnobulua] ibue gbe, ọkpakinọn, ọle ha re ẹlo esili ha ghe ọria, rẹ sẹbhi ighegheghe nọn. A sabọ rẹ ha viẹ eviẹ akhiẹ bhi ọsemuan, sokpan bhi ọsewewiẹ, a ki ha viẹ eviẹ eghọnghọn.” (Psalm 30:5) Ahamiẹn ghe mhan mhọn ọne ọkhọle nin mhan rẹ ziẹngbe, yẹ dọnmhegbe ha re obọ rẹkhan adia nin mhan miẹn bhi ọta nọnsi Osẹnobulua nin Baibo bi agbotu nọnsọle, mhan ki sabọ ha ghọnghọn bhi ẹghe nọn khẹke.
Be A Re Ọle Ta Nin Ọria Rẹ Gene Fidenọ?
18 Nin ọria nan khu bhi agbotu rẹ rẹman ghe ọle gene fidenọ, ọkhẹke nin ọle ha vae bhi ikolo oga ẹghe rebhe. Ọ yẹ khẹke nin ọle re obọ rẹkhan adia ọsi ene ewanlẹn nin ọle rẹ ha nan erọnmhọn yẹ luẹ iBaibo ẹghe rebhe. Ọle ki dọnmhegbe rẹban emhin ne ha kie re ọle lu emhin ebe. Ọle ha dọnmhegbe fidenọ bhi emhin ebe nin ọle lu, Jehova ki rẹhunmhan ọlẹn. Sẹyẹ, ene ewanlẹn ki re ọle kiere bhi agbotu. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn ene ewanlẹn fẹghe si ọria nọn lu emhin ebe gene fidenọ, ele dẹ ka fẹ idia nọn re ọne ọria lu ọne emhin ebe. Bhiriọ, ele ki lẹn uwedẹ nọn khẹke nin ele ha rẹ re ọne ẹmhọn khian.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 5/15 19 ¶13
Emhin Eso Nan Miẹn Tie Bhi Ebe Ọhẹnhẹn Ọsi Psalms
31:23—Be a rẹ re ihaosa nin ọria nọn hianbhegbe yẹ? Ihaosa nan tẹmhọnlẹn bhi enan, ọle hi, oya nan da re nanlẹn. Ihaosa nin Jehova re nin ọria esili, ọle hi adia nin ọle re nanlẹn sade ọne ọria dobọ lu emhin nọn bha gba. Bhi obọ nọnkẹle, beji a miẹn ọria nọn hianbhegbe i ka fidenọ bhi emhin ebe nin ọle lu, ihaosa nan re nanlẹn hi, a ki manman re oya nanlẹn.—Proverbs 11:31; 1 Pita 4:18.
EPRE 22-28
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 32-33
Bezẹle Nọn Da Khẹke Nin Mhan Re Emhin Ebe Nọn Kakale Nin Mhan Lu Ka?
w93 3/15 9 ¶7
Itohan Nọnsi Jehova, Ọle Miẹn Fan Mhan Bhi Ọbalọ
7 Ahamiẹn ghe olukhọ nin mhan lu manman kaka, ọ dẹ nọghọ mhan rẹ re ọle ka, sẹyẹ, ọ bhọ i da lẹkhẹ nin mhan rẹ re ọle ka man Jehova. Be ha sabọ sunu ji mhan sade mhan ribhi idia nọn sẹriọ? Bhi Psalm 32, Devid da yọle: “Ẹghe nin mẹn bha rẹ ka tare, uguẹ nesẹmhẹn da ha wowo kua, ranmhude ọbalọ nin mẹn ha ye bhi asọn bi odanmhẹn. Ranmhude, bhi asọn bi odanmhẹn, obọ nọnsẹ bha si mhẹn bhi egbe re. Ahu nọnsẹmhẹn da kẹa sẹsẹ bọsi amẹn nọn kẹa bhi ẹkẹ ovuẹn bhi ẹghe ọkale.” (Ulọnlẹn nọnzi 3, 4) Ọ da wo manman re egbe lọ Devid ẹghe nin ọle rẹ ha dọnmhegbe rẹ re emhin ebe nin ọle lu nẹko, yẹ re ọle sibhi ọkhọle re nọn ha gbe ọle asan. Ọbalọ nin ọle ha ye da wo le ọle a sẹbhọ ghe, ọle da diabe eran nọn yu mundia nọn bha yẹ miẹn amẹn rẹ jẹre. Asabọmiẹn ọle wo yẹ khọnmhọn bhi ọne ẹghe nin rẹ sẹbhọ ghe, ọle bha yẹ ha ria eria nọnsẹn. Sokpan, ebe hi ki rẹ sunu ji ọle, mhan lẹnmhin ghe ọle bha yẹ ha ghọnghọn ẹghenin. Bhiriọ, ahamiẹn mhan ke egbe mhan re bhi idia nọn sẹriọ, be ọkhẹke nin mhan lu yẹ?
cl 262 ¶8
Osẹ Nọn ‘Muegbe Nin Ọle Rẹ Rẹhunmhan’
8 Devid ki fidenọ bhi olukhọ nọnsọle fo, ọle da yọle: “Ẹghe ọkike mẹn da re olukhọ nọnsẹmhẹn ka man ẹn. Mẹn bha gue idobọ nọnsẹmhẹn. . . . Uwẹ da rẹhunmhan mẹn bhi idobọ nin mẹn rẹ lu olukhọ.” (Psalm 32:5) Ebi a re ọne ukpọta Hibru natiọle “urẹhunmhan” ta hi, nan rẹ “mun emhin okhun” la nan rẹ “mun emhin sibhọre.” Ebi a re ọle ta bhi eji a da noo ọle hi, nan rẹ rẹhunmhan ọria bhi olukhọ nin ọle lu, emhin ebe nin ọle lu la idobọ nọnsọle. Bhiriọ, mhan dẹ sabọ yọle ghe, Jehova mun olukhọ nọnsi Devid okhun yẹ mun ọle sibhọre. Edandan i ribhọ ghe egbe wo fu Devid re, ọkhọle bha yẹ ha gbe ọle asan. (Psalm 32:3) Bhiriọ, ranmhude izọese nọnsi Jesu, mhan dẹ sabọ rẹọbhọ ghe ọria nọn hi ki rẹ khin nọn bhii Osẹnobulua nọn rẹhunmhan ọlẹn, Osẹnobulua dẹ rẹhunmhan ọlẹn.—Matiu 20:28.
w01 6/1 30 ¶1
Elele Nin Ọria Miẹn Sade Ọle Re Emhin Ebe Nọnsọle Ka
Ẹghe nin Devid rẹ re emhin ebe nọnsọle ka fo, ọkhọle bha yẹ ha gbe ọle asan rẹ sẹbhọ ghe ọle ki ha ghe egbe ọle bii ọria nọn bha sẹ emhin soso. Ọta nin ọle tale bhi ebe ọsi Psalm nin ọle gbẹn rẹman ebi egbe rẹ fu ọle re yẹ, bi ebi ọle rẹ muegbe nin ọle rẹ ha sun rẹkhan Osẹnobulua yẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ji mhan fẹ Psalm 32 ghe. Bhi ulọnlẹn nin 1, ọle da yọle: “Eghọnghọn hi ọsi ọria nan rẹhunmhan olukhọ nọnsọle, oria nan gbe kua nan bhi olukhọ nọnsọle.” Ebi olukhọ nin ọria lu hi ki rẹ kaka sẹ yẹ, ọle dẹ sabọ ha ghọnghọn sade ọle gene fidenọ. Bii Devid, uwedẹ ọkpa nọn ọle ha rẹ rẹman ghe ọle gene ho nin ọle fidenọ hi, sade ọle re emhin ebe nọnsọle ka yẹ rẹọbhọ ghe, ọle gene lu ọne emhin ebe. (2 Samuel 12:13) Devid bha ha ta ọta rẹ gue emhin ebe nin ọle lu, la ha mun ọle gbe ẹbho ebhebhe. Bhi ulọnlẹn nọnzi 5, ọle da yọle: “Ẹghe ọkike mẹn da re olukhọ nọnsẹmhẹn ka man ẹn. Mẹn bha gue idobọ nọnsẹmhẹn. Mẹn da yọle: ‘Mẹn dẹ re olukhọ nọnsẹmhẹn ka man Jehova.’ Uwẹ da rẹhunmhan mẹn bhi idobọ nin mẹn rẹ lu olukhọ.” Bhi ọsi ẹmhọanta, egbe fu ọria re sade ọria re ẹkẹata re emhin ebe nesọle ka. Sẹyẹ, ọ yẹ rẹkpa ọle beji a ha da miẹn ghe, ọkhọle bha yẹ ha gbe ọle asan ranmhude emhin ebe nin ọle ka lu khẹ.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 5/15 20 ¶1
Emhin Eso Nan Miẹn Tie Bhi Ebe Ọhẹnhẹn Ọsi Psalms
33:6—Be bhọ ọne “ẹlinmhin” la “ohiẹnhiẹn” nọn sibhi unun nọnsi Jehova re? Ọne ẹlinmhin hi ahu nin Osẹnobulua rẹ wẹnna la ahu ẹlinmhin nọn khiale. Ọle bhọ ọle noolo rẹ man emhin ne ribhi okhun rebhe. (Genesis 1:1, 2) Ebezẹle nan da tiọle ẹlinmhin nọn sibhi unun nọnsi Jehova re hi, inian ọ diabe ohiẹnhiẹn nọn manman mhọn ahu nin Osẹnobulua je rẹ mun emhanmhan nesọle sẹ bhi eje manman ree.
EPRE 29–MEE 5
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | PSALMS 34-35
“Ha Gẹn Jehova Ẹghe Rebhe”
w07 3/1 22 ¶11
Bha Ji Mhan Rebhe Kugbe Ha Gẹn Jehova
11 “Mẹn dẹ ha gẹn iJehova ẹghe rebhe; Ogẹn nọnsọle dẹ ha ribhi unun nọnsẹmhẹn ẹghe rebhe.” (Psalm 34:1) Edandan iribhọ ghe, emhin ne bunbun dẹ wo ha kpokpo Devid bhi ọkhọle ẹghe nin ọle rẹ ha nẹ, emhin bii ebi ọle ha rẹ gbẹloghe egbe. Sokpan, beji ọta nin ọle tale rẹman, ọle bha ji ebe kpokpo ọle bhi ọkhọle re ọle miẹn ghe ọle bha yẹ ha gẹn Jehova. Ijiẹmhin esili wo khọnan nin mhan ha sabọ re egbe khọkhọ sade iẹnlẹn kaka mun mhan. Aharẹmiẹn ghe isiku mhan ye, iwẹnna, ẹwẹ ẹbho nin mhan ko ga, la iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nan lu bhi ogbakha mhan ye, emhin nọn khẹke nin mhan mun kalo bhi iẹnlẹn hi, nin mhan rẹ ha gẹn Jehova. Ria ẹmhọn emhin ne bunbun ne zẹle nọn da khẹke nin mhan ha ga Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe-ẹghe mhan wo rẹ daghe emhin kẹkẹ nin Osẹnobulua manlẹn yẹ sọnyẹnmhẹn bhi ene emhin. Sẹyẹ, ria ẹmhọn ebi ọle sẹ noo agbotu nọnsọle rẹ lu bhi ọne otọ nan! Jehova sẹ wo noo eria ne sun rẹkhan ọlẹn bhi uwedẹ ọhan-ilo bhi ẹghe nọnsẹmhan nan arẹmiẹn ghe, ọ bha gba nin ele fo. Sokpan, be iwẹnna nesi Osẹnobulua rẹ dikẹ yẹ bhi iwẹnna ọsi ẹbho nin ẹbho gẹn bhi ọne agbọn nan? Uwẹ bha be rẹọbhi ẹmhọn nin Devid tale ẹghe nin ọle rẹ gbẹn yọle: “Eo Jehova, osẹ soso iribhọ nọn diabe uwẹ. Iwẹnna soso iribhọ nan ha rẹ sabọ khọkhọ ọsẹ”?—Psalm 86:8.
w07 3/1 22 ¶13
Bha Ji Mhan Rebhe Kugbe Ha Gẹn Jehova
13 “Mẹn dẹ re iJehova ha hio. Ene mhọn ẹkẹ omẹnhiẹn ha họn, ele ki ha ghọnghọn.” (Psalm 34:2) Beji mhan tie bhi enan, Devid bha ha re emhin nin ọle sabọ lu dẹgbọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle bha ha dẹgbọ ghe ọle sabọ hiẹ ojie ọsi Gat. Sokpan, ọle lẹnmhin ghe Jehova gbega ọle bhi ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi Gat, sẹyẹ ghe ranmhude urẹkpa nọnsi Jehova zẹle nin ọle da sabọ nẹ sibhi enin re. (Proverbs 21:1) Jehova, ọle Devid wo rẹ ha hio, ọ iyi egbe ọle. Ranmhude ọnan, ẹbho ne mhọn ọne ọkhọle nin ele rẹ ga Jehova da vae dọ ha ga ọle. Iriọ yẹ hi Jesu. Jesu wo gẹn elin nọnsi Jehova. Ọnin da rẹkpa ẹbho ne mhọn idegbere ne muegbe nin ele rẹ luẹ ẹmhọn Jehova rẹ vae dọ luẹ ẹmhọn Ọlẹn. Ẹlẹnan nian, ẹbho ne bunbun bhi otọ ọne agbọn nan rẹbhe ne muegbe nin ele rẹ luẹ ẹmhọn Jehova wo vae bhi ẹkẹ agbotu, agbotu nin Jesu Sun. (Kolose 1:18) Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ wo rẹso ene ẹbho nan sade ele daghe ebi eguọmhandia nesi Osẹnobulua rẹ gẹn elin nọnsi Osẹnobulua yẹ, bi sade ele họn uhọnmhunje nọn ribhi Baibo nin ẹlinmhin nọnsi Osẹnobulua rẹkpa ele rẹ ha luẹ.—Joni 6:44; Iwẹnna 16:14.
w07 3/1 23 ¶15
Bha Ji Mhan Rebhe Kugbe Ha Gẹn Jehova
15 “Mẹn da bhii Jehova, ọle da wanniẹn mẹn. Ọle da hinmhin mẹn bhi emhin rebhe ne ha re ofẹn mun mẹn.” (Psalm 34:4) Emhin kpataki ọne isẹlobhemhin nan khin rẹji Devid. Bhiriọ, ọle da yọle: “Ọne obhioguele nan da sotie Jehova, ọle da wanniẹn ọlẹn. Ọle da hinmhin ọlẹn bhi ọbalọ nesọle rebhe.” (Psalm 34:6) Mhan ha deba ẹbho nin mhan ko ga Jehova ha muobọ, ọ re isẹhoa nin mhan rẹ gbe okha ọsi iẹnlẹn nọnsẹmhan man ele rẹji ebi Jehova rẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe ọkakale nin mhan miẹn yẹ. Ọnan rẹkpa ziẹn urẹọbhọ nọnsele beji isẹlobhemhin ọsi Devid rẹ rẹkpa ziẹn urẹọbhọ ọsi ene rẹkpa ọle. Ene ẹbho nan ne rẹkpa Devid, ne mun udu nyan “[Jehova] da wo ha fie; ele bha miẹn ẹkhọle bhi ẹlo.” (Psalm 34:5) Arẹmiẹn ghe ele nẹ nin Sọl nin Ojie, ele bha miẹn ẹkhọle. Ele da rẹọbhọ ghe, Osẹnobulua hi ọnọn ne Devid dia, bhiriọ, ọnin da re ẹlo nọnsele ha fie. Iriọ yẹ nọn. Ẹbho ne la munhẹn ha ga Jehova bi ẹbho nọn ki bue ne mọn da ga Jehova yẹ khuaẹloghe ọle nin ọle rẹkpa ele. Beji a miẹn ghe ele tobele daghe ebi Jehova rẹ rekpa ele yẹ, ẹlo nọnsele nọn ha fie wo rẹman ghe ele wo muegbe nin ele rẹ sun rẹkhan ọlẹn.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 5/15 20 ¶2
Emhin Eso Nan Miẹn Tie Bhi Ebe Ọhẹnhẹn Ọsi Psalms
35:19—Be Devid re ọle ta ẹghe nin ọle rẹ bhii Osẹnobulua ghe, nin ọle hẹi ji ẹbho ne bha hoẹmhọn ọlẹn ha hian ẹlo nin egbe ranmhude ọle? Ahamiẹn ghe ighian Devid hian ẹlo nin egbe ranmhude Devid, ọ ki rẹman ghe, ele ghọnghọn bhọ ghe emhin ebe nin ele mhanmhanlẹn rẹji Devid munsẹ bhi egbe ọle. Ọnin zẹle nin Devid da bhii Osẹnobulua ghe, nin ọle hẹi ji emhin nọn sẹriọ sunu.