Eji A Da Ne Emhin Nan Gbẹn Ọbhi Ebe ọsi Ikolo Unyẹnmhin bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan
APRIL 2-8
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | MATTHEW 26
“Iluemhin ọsi Anagbera bi Ayere ọsi Uyumhin Nọnsi Jesu—Ọkpa Be Nọn?”
(Matthew 26:17-20) Bhi ukpẹdẹ ọhẹnhẹn ọsi iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ, ene odibo da bu iJesu re ha yọle: “Ijela uwẹ guanọ nin mhan dọ hẹnhẹn ọbhi otọ nin uwẹ ha da le ebale ọsi iluemhin Anagbera?” 18 Ọle da taman ele yọle: “Bha nanbhi ẹkẹ ọne agbaẹbho, bha ha bu Ọria-nọn-dia-inian dọ taman ọlẹn ghe, ‘Ọman-emhin yọle: “Ẹghe nan rẹyi nin mẹn sire; Mẹn dẹ deba edibo nesẹmhẹn lu iluemhin ọsi Anagbera bhi uwa nọnsẹ.”’” 19 Ene odibo da lu beji Jesu taman ele. Ele da muegbe khẹ ọne iluemhin Anagbera. 20 Ẹghe nin emuan ki rẹ re, ọle bi edibo 12 nesọle da dotua nẹga itebu.
nwtsty foto
Ebale Nan Le bhi Iluemhin ọsi Anagbera
Ene emhin nan hi ebale nan le bhi iluemhin ọsi Anagbera: (1) obhi ohuan nan tọn (a ida guọghọ ọle ugue soso a); (2) eka nọn ihuẹ; (3) ebe ne riala. (Ex 12:5, 8; Nu 9:11) Asabọ miẹn ghe ene ebe ne riala rẹkpa ibhokhan Izrẹl rẹ ha yere oya nin ele le bhi otọ Egypt. Ọne brẹdi nan bha re emhin gua, ọle iJesu yọle ghe ọ mundia nin egbe nọn gbale nọnsọle. (Mt 26:26) Paul nin odibo da yẹ tie iJesu ‘obhi ohuan Anagbera nọnsẹmhan.’ (1Co 5:7) Bhi ore nin ọhẹnhẹn, anyọn (4) da ki dọ deba ebale nan le bhi iluemhin ọsi Anagbera. Jesu da re ọne anyọn mundia nin aranlẹn nọnsọle nin ọle da rẹ zọese.—Mt 26:27, 28.
(Matthew 26:26) Beji ele sẹyẹ le ebale, Jesu da re eka, ọle ki nan erọnmhọn fo, ọle da khuẹnẹn ọlẹn an, ọle ki ne nin ene edibo, ọle da yọle: “Bha miẹn, bha le ọle. Egbe nọnsẹmhẹn ọnan mundia nan.”
nwtsty study note ọsi Mt 26:26
mundia nan: Ukpọta iGreek nan noo bhi enan, ọle hi e·stinʹ. Ọne ukpọta mundia nin “ọnan hi.” Bhi uwedẹ nan rẹ noo ọle bhi enan, a sabọ yẹ tie ọle “mundia nin”. Edibo nesi Jesu lẹn ebi Jesu re ọle ta, ranmhude egbe sẹyẹ gba nin Jesu ẹghe nin ọle rẹ ha re ọne ibrẹdi nin ele. Bhiriọ, ọiyi efun nọnsọle Jesu ha rẹ nin ele le. Ọne ukpọta iGreek nan a yẹ noo bhi ebe nọnsi Mt 12:7. Bhi Baibo ne bunbun, “mundia nan” ele zedu ọle diọ.
(Matthew 26:27, 28) Ọle da yẹ re ukpu, nan erọnmhọn yẹ mun nin ele yọle: “Ibha rebhe wọn bhi ẹkẹ ọle, 28 ranmhude ọnan hi ‘aranlẹn ọsi akovẹn’ nọnsẹmhẹn, nan da giẹn kua, nin ẹbho ne bunbun da sabọ miẹn irẹhunmhan.
nwtsty study note ọsi Mt 26:28
aranlẹn ọsi akovẹn: Aranlẹn nọnsi Jesu, ọle a rẹ zọese ọbhọ, nin Jehova bi enanzẹle da sabọ nanbhi akovẹn natiọle akovẹn ọsọgbọn. (Heb 8:10) Ẹmhọn nin Moses tale ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ nanbhi akovẹn ọsi Uhi, bhi Ukoke iSinai, ọle iJesu yẹ ta bhi enan. (Ex 24:8; Heb 9:19-21) Beji a rẹ re aranlẹn ọsi ẹbhe bi ẹmena rẹ zọese ọbhi akovẹn ọsi Uhi nan rẹ mun ọlẹn gbọ, iriọ aranlẹn nọnsi Jesu yẹ rẹ kiẹn izọese nan rẹ mun akovẹn ọsọgbọn gbọ. Osẹnobulua bi ibhokhan Izrẹl bhi ọsi efun ko nanbhi akovẹn ọsi Uhi. Ọle bi ibhokhan Izrẹl bhi ọsi oriọn ko nanbhi akovẹn ọsọgbọn. Ukpẹdẹ iluemhin Pentecost bhi ukpe 33 C.E., ọle a rẹ munhẹn a re ọne akovẹn wẹnna.—Heb 9:14, 15.
Guanọ Emhin Oriọn ne Ghanlẹn
(Matthew 26:17) Bhi ukpẹdẹ ọhẹnhẹn ọsi iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ, ene odibo da bu iJesu re ha yọle: “Ijela uwẹ guanọ nin mhan dọ hẹnhẹn ọbhi otọ nin uwẹ ha da le ebale ọsi iluemhin Anagbera?”
nwtsty study note ọsi Mt 26:17
Bhi ukpẹdẹ ọhẹnhẹn ọsi iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ: A ha lu iluemhin ọsi Anagbera fo bhi ukpẹdẹ iNisan 14, a ki mun iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ hẹn bhi ukpẹdẹ nọn rẹkhan ọlẹn (Nisan 15). Ikpẹdẹ ihinlọn a rẹ lu ọne iluemhin nan. (Fe App. B15 ghe.) Bhi ẹghe nọnsi Jesu, ranmhude uwedẹ nin ene iluemhin veva nan rẹ sikẹ egbe, a da ki ha ghe ene iluemhin veva bii iluemhin ọkpa, rẹsẹbhọ ghe ẹghe eso, a ki tie ene iluemhin veva “Iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ.” (Lu 22:1) Bhi enan nian, eji a da yọle “ukpẹdẹ nin ọhẹnhẹn,” ọ sabọ yẹ ha yi “Bhi ọne ukpẹdẹ ọkuẹsẹ.” (Fẹ Joh 1:15, 30 ghe, eji a da zedu ukpọta nin ene iGreek tie “emhin nọn kalo” [proʹtos] diọ bhi “ọkuẹse.” Ọ da ki diriọ kiẹn, ‘ọle ka nyẹnlẹn ọkuẹsẹ [proʹtos] mẹn bhi egbe.’) Uwedẹ nan rẹ dinian zẹ urolo iGreek bhi ẹghe ẹdẹlẹ bi uwedẹ nin ene iJew re lu emhin rẹman ghe ẹdẹ iNisan 13, ọle edibo nesi Jesu nọọn ọlẹn ọne ọta nan. Ẹghe odanmhẹn ẹdẹ iNisan 13, ọle edibo nesi Jesu dọ hẹnhẹn emhin ọbhi otọ nin ele ha rẹ lu iluemhin ọsi Anagbera bhi ọsemuan. Ọne ọsemuan nin, ọle ukpẹḍe iNisan 14 munhẹn.—Mr 14:16, 17.
(Matthew 26:39) Ọle ki khian diọ bhi odalo khere, ọle da de sa ẹlo ru bhi oto, ha bhii yọle: “Aba mẹn, ahamiẹn ọ dẹ ja lu, ji ọne ukpu nan nan mẹn gbera. Ọrẹyiriọ, ọiyi beji mẹn guanọ ọle le, sokpan beji uwẹ guanọ ọle le.”
nwtsty study note ọsi Mt 26:39
ji ọne ukpu nan nan mẹn gbera: Bhi ẹkẹ iBaibo, iho nọnsi Osẹnobulua la ẹsọn nan gha zẹ nin ọria, ọle a kẹ re ukpu khọkhọ. (Fẹ study note ọsi Mt 20:22 ghe.) Ọ wo manman ha ba iJesu bhi egbe ghe ọ dẹ sabọ re okan ji elin nọnsi Osẹnobulua sade a gbe ọle a bọsi ọria nọn runun ji Osẹnobulua yẹ sọtẹ da ene gbẹloghe. Ọnan zẹle nin ọle da bhii nin Osẹnobulua ji ọne “ukpu” nan gbera ọle.
Baibo Nan Ha Tie
(Matthew 26:1-19) Ẹghe nin Jesu ki rẹ ta ene ọta nan rebhe fo, ọ da taman edibo nesọle yọle: 2 “Bha lẹn ghe iriakhọ a da lu iluemhin Anagbera, a ki mun Ọmọn nọnsi okpea dagbare yẹ gbe ọle a bhi okhun oran.” 3 Ene ojohẹn bi ene ewanlẹn ọsi ene ẹbho da sikoko bhi azagba ọsi ọne ojohẹn natiọle Caʹia·phas. 4 Ele da siuman nin ele rẹ re eku mun iJesu yẹ gbe ọle a. 5 Ọkpakinọn, ele da ha yọle: “Ọiyi bhi eji a da ha lu ọne iluemhin, nin ẹbho hẹi dọ ha so.” 6 Ẹghe nin Jesu rẹ ribhi Bethʹa·ny bhi uwa ọsi Simọn nọn khọnmhọn emianmhẹn egbekẹn, 7 okhuo ọkpa nọn mun ukoko mhọnlẹn nin abhili nọn manman ghan ye, nọn yẹ manman vin ohin, da bu ọle re, ọ da ha biri ọne abhili bhi uhọnmhọn nọnsọle bhi eji ọle da ha le ebale. 8 Ẹghe nin edibo nesọle ki rẹ daghe ọnan, ẹkẹ da manman ha khọ ele. Ele da yọle: “Bezẹle nan da re inian ria ọle a? 9 Udede igho a ha rẹ khiẹn ọnan nian, a ki re ọne igho nin ene ibhioguele.” 10 Jesu ki họn ọnan, ọ da taman ele yọle: “Bezẹle nin bha da ha guanọ ọne okhuo nan ẹmhọn? Emhin nọn mhẹn ọ lu rẹ da mẹn. 11 Ranmhude, ibha bi ene ibhioguele dẹ koko ha ribhi enan, ọkpakinọn, mẹn ida deba bha ha ribhi enan rẹ ha khian. 12 Ẹghe nin ọle rẹ biri ọne abhili nan nọn vin ohin bhi egbe nọnsẹmhẹn, ọ re ọle mun mẹn egbe khẹ ẹghe nan ha rẹ re imẹn tọ. 13 Bhi ọsi ẹmhọanta, mẹn taman bha, eji a ki rẹ wewe ọne ota nọn mhẹn nan na bhi ọne agbọn nan rebhe, a dẹ yẹ ha sounun bhi ebi ọne okhuo nan lu, nan rẹ ha ye ọle re.” 14 Ọkpa bhi ẹwẹ ene Igbeva natiọle iJudas Is·carʹi·ot da bu ene ojohẹn re 15 yọle: “Be ibha ha re mẹn nin mẹn rẹ khiẹn ọlen nin bha?” Ele da ve igho isiliva 30 nanlẹn. 16 Rẹ nin ẹghẹnin rẹ ha khian, ọle da ha guanọ ẹghe nọn mhẹn nin ọle ha rẹ khiẹn Ọlẹn nin ele. 17 Bhi ukpẹdẹ ọhẹnhẹn ọsi iluemhin ọsi Eka Nọn Ihuẹ, ene odibo da bu iJesu re ha yọle: “Ijela uwẹ guanọ nin mhan dọ hẹnhẹn ọbhi otọ nin uwẹ ha da le ebale ọsi iluemhin Anagbera?” 18 Ọle da taman ele yọle: “Bha nanbhi ẹkẹ ọne agbaẹbho, bha ha bu Ọria-nọn-dia-inian dọ taman ọlẹn ghe, ‘Ọman-emhin yọle: “Ẹghe nan rẹyi nin mẹn sire; Mẹn dẹ deba edibo nesẹmhẹn lu iluemhin ọsi Anagbera bhi uwa nọnsẹ.”’” 19 Ene odibo da lu beji Jesu taman ele. Ele da muegbe khẹ ọne iluemhin Anagbera.
APRIL 9-15
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | MATTHEW 27-28
“Bha Ha Khian Dọ Re Ẹbho Kiẹn Edibo—Bezẹle, bhi Ejela, Be A Rẹ Lu Ọle Ye?”
(Matthew 28:18) Jesu da bu ele re, yẹ taman ele yọle: “A re ahu rebhe nin mẹn bhi otọ bi okhun.
w04 7/1 8 ¶4
‘Bha Ha Khian Dọ Re Ẹbho Kiẹn Edibo’
4 Jesu hi ọnọn re agbotu khian. Yẹ rẹ nanbhi ukpe 1914, ọle hi ojie ọsi Agbejele nọnsi Osẹnobulua. (Colossians 1:13; Revelation 11:15) Ọle kokhun nẹ bhi ene ẹhi. Ọle yẹ re ene ẹhi ne bunbun khian. (1 Thessalonians 4:16; 1 Peter 3:22; Revelation 19:14-16) Ọle iJehova re ahu nan nọn re ahu rebhe bi ugbẹloghe rebhe ne bha ka re obọ rẹkhan iho nọnsi Osẹnobulua kiẹn ihoho. (1 Corinthians 15:24-26; Ephesians 1:20-23) Ọi yi ukokhun egbe ọsi ene nyẹnlẹn ọkpa iJesu da mhọn ahu. Ọle da yẹ ‘bhu ọhiẹn ọsi ene nyẹnlẹn bi ene yu.’ Jehova da yẹ re ahu nanlẹn nin ọle rẹ riọ ene yulu kpanọ bhi uu. (Acts 10:42; John 5:26-28) Gene gene, ọria nọn mhọn ahu sẹnian ha je mhan uhọnmhọn, mhan ida re ọne iwẹnna khiẹnlẹn. Ọnan zẹle nin mhan da degbere ha re ọkhọle rebhe lu iwẹnna nin Jesu mun mhan, nin mhan ‘ha khian dọ re ẹbho . . . kiẹn edibo.’
(Matthew 28:19) Bhiriọ, bha ha khian dọ re ẹbho bhi agbaẹbho rebhe kiẹn edibo. Gbe ele ruẹ bhi amẹn bhi elin nọnsi Aba bi ọsi Ọmọn bi ọsi ahu ẹlinmhin nọn khiale.
nwtsty study note ọsi Mt 28:19
re ẹbho . . . kiẹn edibo: Ọne ọta nan hi ma·the·teuʹo bhi urolo iGreek. Ọ dẹ yẹ sabọ mundia nin nan rẹ “man” ọria emhin nan rẹ sabọ re ọle kiẹn odibo, la ọria nọn luẹ emhin. (Fẹ ebi a rẹ noo ọne ukpọta yẹ bhi Mt 13:52. Bhi enin a da tie ọle “man ọlẹn.”) “Ha man ele emhin” bi “gbe ele ruẹ bhi amẹn,” nan ta ba ọle rẹman ebi ọ gene khin nan rẹ “re ẹbho kiẹn edibo.”
ẹbho bhi agbaẹbho rebhe: Asabọ wo tie ọle “agbaẹbho rebhe,” ọkpakinọn ẹmhọn nan ta nẹga ọne ọta nan bhi ọne ulọnlẹn nan rẹman ghe ẹbho bhi ẹkẹ agbaẹbho rebhe a tẹmhọn ọlẹn. Ukpọta iGreek nọn mundia nin “ele” bhi “gbe ele ruẹ bhi amẹn” yẹ rẹman ghe ẹbho a tẹmhọn ọlẹn, ọiyi agbaẹbho. Nin Jesu rẹ yọle ghe nin edibo nesọle dọ “re ẹbho bhi agbaẹbho rebhe kiẹn edibo,” uhi ọsọgbọn nọn. Baibo ji mhan lẹn ghe, ọkuẹsẹ iJesu mun iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua hẹn, ẹbho ne iyi Jew sabo vae do ha ga iJehova bhi otọ Izrẹl. (1Ki 8:41-43) Ọkpakinọn, Jesu da re ọne uhi nan taman edibo nesọle nin ele dọ yẹ tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne iyi Jew. Ọle da re ọle ta ghe, a dẹ tẹmhọn Agbejele nanbhi otọ agbọn rebhe.—Mt 10:1, 5-7; Re 7:9; fẹ study note ọsi Mt 24:14 ghe.
(Matthew 28:20) Bha ha man ele emhin nin ele re obọ rẹkhan ene emhin rebhe nin mẹn rẹ gbuhi nin bha. Ghọle! mẹn nin bha dia rẹ nanbhi ene ikpẹdẹ rebhe rẹ dọ sẹbhi ọkpẹnlẹn ọsi ọne agbọn nan.”
nwtsty study note ọsi Mt 28:20
ha man ele emhin: Nan rẹ man ọria emhin, gbe otọ emhin fanọan yẹ taman ọne ọria, la rẹman ọlẹn emhin ne rẹman ghe ẹmhọanta a taman ọlẹn, ele ọne ukpọta nan mundia nan bhi urolo iGreek. (Fẹ study note ọsi Mt 3:1; 4:23 ghe.) Nan rẹ ha man ẹbho nin ele re obọ rẹkhan ene emhin rebhe nin Jesu rẹ gbuhi nin mhan, ọiyi emhin nan re ukpẹdẹ ọkpa rẹ lu fo. A dẹ man ele emhin nin Jesu tale, rẹkpa ele rẹ re obọ rẹkhan emhin nin Jesu man mhan ele, yẹ rẹkpa ele re ha re egbe khọkhọ iJesu.—Joh 13:17; Eph 4:21; 1Pe 2:21.
Guanọ Emhin Oriọn ne Ghanlẹn
(Matthew 27:51) Ghọle! Ukpọn nan rẹ gue ununro ọsi eje khiale da sọ yi eva, rẹ nin okhun rẹ sotọ. Otọ da mun vẹ a. Udo da vanọ a.
nwtsty study note ọsi Mt 27:51
Ukpọn: Ọne udede ukpọn nọn mhọn-ose a nan, ọle waa Eje Khiale sibhi Eje Khia Nẹ re bhi ẹkẹ uwa oga. Okha ọsi ene iJew yọle ghe ọne ukpọn taan sẹbhi 60 feet, ọ da bhia sẹbhi 30 feet, iti nọnsọle da ha yi 2.9 inches. Jehova da sọ ọne udede ukpọn nan yi eva nin ọle rẹ rẹman ghe ẹkẹ eria ne gbe Ọmọn nọnsọle a manman khọ ọle. Gbera ọnin, ọ da yẹ re ọle rẹman ghe uwedẹ ki tuje a nin ẹbho ha rẹ sabọ dọ nyẹnlẹn bhi okhun.—Heb 10:19, 20; fẹ Glossary ghe.
eje khiale: Bhi urolo iGreek, ọne ukpọta nan hi na·osʹ. Bhi ọne ulọnlẹn nan, obọ ọsi uwa oga nin Eje Khiale bi Eje Khia Nẹ ye, ọle a tẹmhọn ọlẹn.
(Matthew 28:7) Bha jẹje ha khian dọ taman edibo nesọle ghe a riọ ọle kpanọ bhi uu, ghọle! Ọle kalọ bha ha khian Galʹi·lee. Ibha dẹ miẹn ọlẹn bhi enin. Ghọle! Imẹn taman bha.”
nwtsty study note on Mt 28:7
dọ taman edibo nesọle ghe a riọ ọle kpanọ bhi uu: Ene ikhuo nan hi eria ọhẹnhẹn nan taman ghe iJesu riọ kpanọ. Ele ẹhi yẹ je nin ele dọ taman edibo nesi Jesu. (Mt 28:2, 5, 7) Arẹmiẹn ghe iBaibo bha re obọ bhọ, ene iJew da gbe uhi ghe okhuo ida sabọ sosali bhi ikotu. Ehi nọnsi Jehova bha re ọne ẹlo nan ghe ene ikhuo nan. Ọle da mun ekpẹn nin ele yẹ je ele ọne uhọnmhunje ọsi eghọnghọn nan.
Baibo Nan Ha Tie
(Matthew 27:38-54) A da khan oyi eva bhi okhun ọran sikẹ ọle bhi enin. Ọkpa ribhi obera nọnsọle, ọnọnkẹle da ribhi agobo nọnsọle. 39 Ẹbho ne gbera bhi enin da ha re unun ji ọle. Ele da ha lueghe uhọnmhọn 40 yẹ yọle: “Uwẹ nọn ha dunmhun uwa oga sotọ sẹye bọn ọlẹn bhi ikpedẹ ea, hinmhin egbe ẹ! Ahamiẹn ọmọn nọnsi Osẹnobulua uwẹ khin, huẹnre bhi okhun oran nan rẹ ha re oya nin uwẹ!” 41 Iriọ ene ojohẹn, ene iscribe bi ene ewanlẹn sẹyẹ rẹ ha jiẹ ọle yọle: 42 “Ọ sabọ hinmhin ẹbho nekẹle; ọ bha sabọ hinmhin egbe ọle! Ojie ọsi Izrẹl Ọle khin; nin ọle huẹnre bhi okhun oran nan rẹ ha re oya nanlẹn, bhiriọ, mhan ki rẹọ ọle bhọ. 43 Osẹnobulua ọle mun udu nyan; Nin Ọle hinmhin ọlẹn nian sade Ọle mhọn ebi Ọle re ọle lu, ọiyi ọle be yọle, ‘Ọmọn nọnsi Osẹnobulua mẹn khin.’” 44 Ene oyi nan khan bhi okhun oran sikẹ ọle da sẹyẹ re iriọ ha re unun ji ọle. 45 Rẹ nin agogo igbeva bhi ọsodanmhẹn rẹ dọ sẹbhi agogo ea bhi ọsodanmhẹn, ije rebhe bhi ọne otọ da so ebiuki. 46 Bhi egbe ẹghe agogo ea, Jesu da manman reso yọle: “Eʹli, Eʹli, laʹma sa·bach·thaʹni?” ebi a re ọnin ta hi, “Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, bezẹle nin uwẹ da mun mẹn fia?” 47 Ẹghe nin ene mundia bhi egbegbe enin rẹ họn ọnan, ele da yọle: “Ọne okpea nan tie E·liʹjah.” 48 Ẹjẹje, ọkpa bhi ẹwẹ ele da runẹ dọ re ihiọn fuọn anyọn nọn mun-okhe, ọ da mun bhi ukpokpo mun ji ọle nọn wọn. 49 Ọkpakinọn, enekẹle da yọle: “Zẹ ọle obọ! Nin mhan fẹghe si E·liʹjah da vae dọ hinmhin ọlẹn.” 50 Jesu da denegbe manman reso yẹ gbe etin sotọ. 51 Ghọle! Ukpọn nan rẹ gue ununro ọsi eje khiale da sọ yi eva, rẹ nin okhun rẹ sotọ. Otọ da mun vẹ a. Udo da vanọ a. 52 Idin da tuje a. Egbe ne bunbun ọsi ene khiale ne yu da kpanọ 53 (ẹghe nan ki rẹ riọ ọle kpanọ fo, ẹbho ne dagbare bhi ẹwẹ ene idin da nanbhi ọne agbaẹbho nọn khiale), ẹbho ne bunbun da daghe ele. 54 Ọkpakinọn ẹghe nin ọne ọyokhọn bi ẹbho ne deba ọle ha gbega iJesu ki rẹ daghe otọ nọn mun vẹ a bi emhin nekẹle ne sunu, ọfẹn da manman ha mun ele. Bhiriọ, ele da yọle “Gene-gene, Ọmọn nọnsi Osẹnobulua ọnan khin.”
APRIL 16-22
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | MARK 1-2
“A Rẹhunmhan Uwẹ”
(Mark 2:3-5) Ele da mun akhun nin ikpea enẹn mun yo mun re ji ọle. 4 Ọkpakinọn, ranmhude ene usun ẹbho, ele bha sabọ mun ọlẹn sẹbhi eji Jesu ye tee. Bhiriọ ele da fan okhun ọne uwa a, nin Jesu ha ye. Ele ki zẹ uhio ọbhọ fo, ele da mun ọne ewa nin ọne akhun da nowẹ sotọ. 5 Ẹghe nin Jesu ki rẹ daghe urẹọbhọ nọnsele, ọle da taman ọne akhun: “Ọmọn, a rẹhunmhan uwẹ.”
“A Rẹhunmhan Uwẹ”
Ẹghe nin Jesu rẹ ha man ẹbho emhin bhi ẹkẹ ugha nin ẹbho ne bunbun vuọnlẹn, ikpea enẹn da re ewa mun akhun ọkpa re. Ele guanọ nin Jesu hinmhin ọmọẹ ele. Ọkpakinọn, ranmhude ẹbho ne vuọn enin, ele bha miẹn eji ele ha nan mun ọlẹn sẹbhi eji Jesu ye. (Mark 2:4) Ọnan dẹ wo ba ele bhi egbe. Ele da hẹn okhun ọne uwa dọ ze uhio bhọ. Ele da nanbhi ọne uhio mun ọne akhun soto bhi ẹkẹ ugha nin Jesu ha ye.
Ẹkẹ ki be ha khọ iJesu ghe ele dọ gbe ọta ọle bhi unun? Hiehie! Urẹọbhọ nin ele rẹman da wo manman ti ọle bhọ. Ọle da taman ọne akhun: “A rẹhunmhan uwẹ.” (Matthew 9:2) Jesu bhọ gene sabọ rẹhunmhan olukhọ? Ẹmhọn nin Jesu tale da kiẹn ene Pharisee bi ene scribe idobolo. Ele da ha riale: “Bezẹle nin ọne okpea nan da dinian talọ? Ọle runun ji Osẹnobulua. Ọria ọbhebhe ne la sabọ rẹhunmhan olukhọ gbera Osẹnobulua?”—Mark 2:7.
Jesu lẹn ebi ene iscibe bi ene Pharisee ria bhi ọkhọle. Bhiriọ, ọle da taman ele: “Bezẹle nin bha da ria ene emhin nan bhi ọkhọle? Ọnela lẹkhẹ nẹ, nanrẹ taman ọne akhun, ‘A rẹhunmhan uwẹ’ la nan rẹ yọle, ‘Kpanọ, re ewa nọnsẹ, uwẹ a ha khian’?” (Mark 2:8, 9) Ehe, ranmhude izọese nin Jesu da re egbe nọnsọle ze bhi ẹghe odalo, ọle dẹ sabọ rehunmhan olukho ọsi ọne okpea.
(Mark 2:6-12) Ejayenan, eso bhi ẹwẹ ene iscribe ha ribhi enin. Ele dotua bhi enin. Ele da ha riale bhi ọkhọle nọnsele: 7 “Bezẹle nin ọne okpea nan da dinian talọ? Ọle runun ji Osẹnobulua. Ọria ọbhebhe ne la sabọ rẹhunmhan olukhọ gbera Osẹnobulua?” 8 Sokpan, bhi ọne ẹghe nin, Jesu da nanbhi oriọn nọnsọle lẹn ghe ele ria ene emhin nan bhi ọkhọle. Bhiriọ, ọle da taman ele: “Bezẹle nin bha da ria ene emhin nan bhi ọkhọle? 9 Ọnela lẹkhẹ nẹ, nanrẹ taman ọne akhun, ‘A rẹhunmhan uwẹ bhi olukhọ nesẹ,’ la nan rẹ yọle, ‘Kpanọ, re ewa nọnsẹ, uwẹ a ha khian’? 10 Ọkpakinọn, nin ibha rẹ lẹn ghe Ọmọn nọnsi okpea mhọn ahu nin ọle ha rẹ rẹhunmhan olukhọ bhi ọne otọ nan—” ọle da taman ọne akhun: 11 “Imẹn taman uwẹ, kpanọ, re ewa nọnsẹ, uwẹ a ha khian uwa nọnsẹ.” 12 Bhi ọne ẹghe nin, ọle da kpanọ yẹ jẹje re ewa nọnsọle, ọle da khian dagbare bhi odalo ele rebhe. Bhiriọ ele rebhe da nyan unun an, yẹ ha gẹn Osẹnobulua yọle: “Mhan bha sẹka miẹn emhin nọn sẹnian khẹ.”
nwtsty study note ọsi Mr 2:9
Ọnela lẹkhẹ nẹ: Nin ọria rẹ yọle ghe ọle rẹhunmhan olukhọ nọnsi ọria, ọle lẹkhẹ nẹ. Ranmhude ọne ọria sabọ wo tale fia, arẹmiẹn ghe emhin iribhọ nọn rẹman ghe ẹmhọn nin ọle tale munsẹ. Ọkpakinọn, nan rẹ taman akhun, Kpanọ . . . uwẹ a ha khian, a dẹ lu emhin ọhan-ilo nan rẹ sabọ mun ẹmhọn nan tale sẹ. Ọnan hi emhin nọn ha re ọle man ọrebhe ghe, iJesu gene mhọn ọne ahu nan rẹ rẹhunmhan olukhọ. Ọne okha nan bi ẹmhọn nọn ribhi Isa 33:24, ele re ọle man ghe ọlukhọ zẹle nin mhan da khọnmhọn.
Guanọ Emhin Oriọn ne Ghanlẹn
(Mark 1:11) Uru da yẹ nin okhun yọle: “Ọmọn nọnsẹmhẹn uwẹ khin, nin mẹn hoẹmhọnlẹn; Uwẹ mẹn re obọ nan.”
nwtsty study note ọsi Mr 1:11
Uru da yẹ nin okhun yọle: Bhi ẹkẹ ebe iBaibo nin Matthew, Mark, Luke bi John gbẹn, ọnan hi ọsọhẹnhẹn bhi igba ea nin Jehova tobọle re urulu nọnsọle nin ẹbho talo.—Fẹ study note ọsi Mr 9:7; Joh 12:28.
Ọmọn nọnsẹmhẹn uwẹ khin: Ọkuẹsẹ ọle vae bhi otọ, Ọmọn nọnsi Osẹnobulua iJesu ha khin bhi okhun. (Joh 3:16) Ẹghe nan rẹ biẹ ọle bhi otọ, Jesu da yẹ ha yi “ọmọn nọnsi Osẹnobulua” bhi uwedẹ nin Adam yẹ rẹ ha yi “ọmọn nọnsi Osẹnobulua” ẹghe nin ọle bha sẹ rẹ lu emhin ọbe soso. (Lu 1:35; 3:38) Ọrẹyiriọ, ọdiabe ghe ọiyi nan rẹ gheghe ji ẹbho lẹn ghe ọmọn nọnsọle iJesu khin zẹle nin Osẹnobulua da ta ene ọta nan dagbare. Ene ọta nan bi ahu ẹlinmhin nọn khiale nin Osẹnobulua biri nyan iJesu bhi ọne ẹghe nan rẹman ghe Osẹnobulua re iJesu kiẹn Ọmọn nọnsọle bhi uwedẹ ọsi ọriọn. Jesu da ki kiẹn ọria nan “kie biẹ” nọn ha sabọ kie vae dọ ha nyẹnlẹn bhi okhun. Ọsẹnobulua da yẹ re ọne ahu ẹlinmhin zẹ ọle nọn ha yi Ojie bi Ojohẹn.—Fẹ Joh 3:3-6; 6:51; Lu 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3 ghe.
Uwẹ mẹn re obọ nan: La “ẹmhọn uwẹ yẹẹ mẹn,” la “uwẹ rẹ mẹn ghọnghọn.” Ene ọta nan a yẹ noo bhi Mt 12:18 eji Matthew da gbẹn ẹmhọn nọn ribhi Isa 42:1, nin Isaiah rẹ talọ ji Mezaya. Ahu ẹlinmhin nọn khiale nin Osẹnobulua biri nyan iJesu bi ọta nin ọle tobọle ta dagbare da re ọle khia bhi ẹlo ghe iJesu hi Mezaya nan ve ive ọle.—Fẹ study note ọsi Mt 3:17; 12:18.
(Mark 2:27, 28) Ọle da taman ele: “Ranmhude ọria zẹle nan da ha miẹn iSabbath, ọiyi ranmhude iSabbath zẹle nan da ha miẹn ọria. 28 Bhiriọ, Ebeanlẹn ọsi Sabbath, ọle Ọmọn nọnsi okpea khin.”
nwtsty study note ọsi Mr 2:28
Ebeanlẹn ọsi Sabbath: Egbe ọle iJesu ta ọne ẹmhọn nan je (Mt 12:8; Lu 6:5) Ọle da re ọle ta ghe ọle dẹ sabọ re ukpẹdẹ iSabbath rẹ lu iwẹnna nin Aba ọle nọn ribhi okhun je ọle. (Fẹ Joh 5:19; 10:37, 38 ghe.) Jesu da hinmhin ẹbhọ ne khọnmhọn, bhi ukpẹdẹ isabbath. Ukpẹdẹ iSabbath ọle rẹ lu eso bhi emhin ọhan-ilo nan lẹn nẹ, nin ọle lu. (Lu 13:10-13; Joh 5:5-9; 9:1-14) Ọle da re ọnan rẹman mhan ọfubhegbe nin ọle ha mun re bhi ẹghe nin ọle ha rẹ ha gbẹloghe bhi Agbejele nọnsi Osẹnobulua. Ọne ẹghe nin dẹ ha yi ẹghe nan ha rẹ hẹn-an beji a rẹ hẹn-an bhi ukpẹdẹ isabbath.—Heb 10:1.
Baibo Nan Ha Tie
(Mark 1:1-15) Umunhẹn ọsi ọta nọn mhẹn rẹji Jesu Kristi, Ọmọn nọnsi Osẹnobulua: 2 Beji a rẹ gbẹn ọlẹn bhi ebe nọnsi Isaiah nin akhasẹ: “(Ghe o! Mẹn je ukọ nọnsẹmhẹn kalo nin uwẹ, nọn ha hẹnhẹn uwedẹ khẹ uwẹ.) 3 Uru ọsi ọria nọn so dagbare bhi ẹkẹ ojẹgbo yọle: ‘Hẹnhẹn uwedẹ nọnsi Jehova! Dia uwedẹ nọnsọle nọnsẹn.’” 4 John nọn re amẹn nin ẹbho da ha ribhi ẹkẹ ojẹgbo, nin ọle rẹ ha wewe ẹmhọn imianmẹn bhi arẹman ọsi ufidenọn nan da miẹn urẹhunmhan bhi olukhọ. 5 Ẹbho ne ribhi otọ iJu·deʹa rebhe bi ene ribhi otọ iJerusalem da ha dagbare bu ọle re, ọle da ha re amẹn nin ele bhi Ẹdẹ iJordan. Ele da ha kozi ọsi olukhọ nin ele lu dagbare. 6 Ukpọn nan re ilọn ọsi Kamẹl lu iJohn yọ. Ọ da re ugbakun ọsi ohian rẹ gba akun, yẹ le iriso bi amẹnlọn. 7 Ọle da ha wewe yọle: “Ọria nọn wo nẹ mẹn vade bhi ikeke nọnsẹmhẹn, mẹn bha sẹ ọria nọn ha debhẹre taan ukpiri ọsi ibata nọnsọle a. 8 Amẹn imẹn noo rẹ re amẹn nin bha, ọkpakinọn, ẹlinmhin nọn khiale ọle da rẹ re amẹn nin bha.” 9 Ẹdẹ ki kiẹn ẹdẹ bhi ene ẹghe nin, Jesu da nin agbaẹbho ọsi Nazʹa·reth bhi otọ iGalʹi·lee vae. John da re amẹn nanlẹn bhi ẹdẹ iJordan. 10 Bhi ẹghe nin ọle rẹ wo ha dagbare bhi ẹkẹ amẹn, ọ da wo daghe okhun tuje a, bọsi idu, ọne ẹlinmhin da nin okhun ha vade uki egbe nọnsọle. 11 Uru da yẹ nin okhun yọle: “Ọmọn nọnsẹmhẹn uwẹ khin, nin mẹn hoẹmhọnlẹn; Uwẹ mẹn re obọ nan.” 12 Ejeje, ọne ẹlinmhin da wo re ọle ha khian ẹkẹ ojẹgbo. 13 Iriọ ọle rẹ ha ribhi ọne ojẹgbo bhi ẹkẹ ikpẹdẹ 40. Esu da ha dọnmhẹn ọlẹn bhi enin. Ọle da deba ene elanmhẹn ẹwẹ ha ribhi enin. Ọkpakinọn, ene ẹhi da ha gaga ọle. 14 Ẹghe nan rẹ mun iJohn khue fo, Jesu da ha khian iGalʹi·lee, dọ ha tẹmhọn ọne ọta nọn mhẹn nọnsi Osẹnobulua man ẹbho 15 yọle: “Ọne ẹghe nan rẹyi gbale, one Agbejele nọnsi Osẹnobulua sire. Bha fidenọn, yẹ ha mhọn urẹọbhọ rẹda ọne ọta nọn mhẹn.”
APRIL 23-29
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | MARK 3-4
“Jesu Da Hinmhin Ẹbho bhi Ukpẹdẹ ISabbath”
(Mark 3:1, 2) Ẹghe ọbhebhe, ọle da yẹ nanbhi ẹkẹ synagogue ọkpa. Okpea ọkpa nin obọ nọnsọle nẹghẹa da ha ribhi enin. 2 Bhiriọ, ele da gbẹlokotọ ha ghe ọle, nin ele fẹghe si ọle dẹ hinmhin ọne okpea bhi ẹdẹ iSabbath, nin ele da re ẹmhọn mun ọlẹn.
Emhin Bela Khẹke bhi Ukpẹdẹ iSabbath?
Bhi ukpẹdẹ iSabbath ọbhebhe, Jesu da sẹbhi synagogue. Asabọ miẹn synagogue bhi Galilee nọn. Bhi enin, ọle da miẹn okpea ọkpa nọn mhọn obọ nọn nẹghẹa. (Luke 6:6) Ene iscibe bi ene Pharisee da wo re ẹlo iJesu bhi egbe. Bezẹle? Inọnta nin ele nọọn iJesu le da rẹman ebezẹle. Ele da nọọn iJesu yọle: “Ọ be khẹke nan rẹ ha hinmhin ọria bhi ẹdẹ iSabbath?”—Matthew 12:10.
Ene iscribe bi Pharisee rẹọbhọ ghe ahamiẹn ghe ọria ikhọnmhọn emianmhẹn nọn ha gbe ọria ọsi ẹjẹje, ọbha khẹke nan rẹ hinmhin ọne ọria bhi ẹḍe iSabbath. Bhi oṣi ijiẹmhin, ele bha rẹọbhọ ghe ọ khẹke nan rẹ sin ọria ugue la gbanọ ọẹ ọsi ọria nọn khuẹn ọẹ. Ọ khia bhi ẹlo ghe ene iscribe bi Pharisee bha nọọn iJesu ọne ọta nan ranmhude ohan ọne okpea nin obọ ọle nẹghẹa to ele. Eji ele ha da re ẹmhọn mun iJesu ele ha guanọ.
(Mark 3:3, 4) Ọ da taman ọne okpea nin obọ nọnsọle nẹghẹa yọle: “Kpanọ mundia vae bhi esẹ.” 4 Ọ ki da nọọn ele yọle: “O be khẹke nan rẹ lu emhin nọn mhẹn bhi ẹdẹ iSabbath la nan rẹ lu emhin nọn imhẹn, nan rẹ hinmhin ọria la nan rẹ gbe ọria a?” Ọkpakinọn, ele bha talọ.
Emhin Bela Khẹke bhi Ukpẹdẹ iSabbath?
Jesu lẹnmhin ghe ọhan ele ria ẹmhọn diọ. Ọle lẹnmhin ghe ene ẹbho nan tobele hian ba uhi nin Osẹnobulua gbe rẹji emhin nọn bha khẹke nan ha lu bhi ukpẹdẹ iSabbath. (Exodus 20:8-10) Ele bhọ ki ka runun ria iwẹnna esili nesi Jesu a fo. Ejayenan nian, Jesu muegbe nọn rẹ daghe ebi ele da lu yẹ. Ọle da taman ọne okpea nọn mhọn obọ nọn nẹghẹa: “Kpanọ mundia vae bhi esẹ.”—Mark 3:3.
(Mark 3:5) Ọkhọle nọn gbin nọnsele da manman ba ọle bhi egbe. Ọle ki rẹ re ẹkẹ ukhọmhin ghe ele rebhe nega fo, ọ da taman ọne okpea yọle: “Niẹn obọ nọnsẹ a.” Ọ da niẹn ọlẹn an. Ọne obọ da munhẹn ha wẹnna.
nwtsty study note ọsi Mr 3:5
Ọkhọle nọn gbin nọnsele da manman ba ọle bhi egbe. Ọle ki rẹ re ẹkẹ ukhọmhin ghe ele rebhe nega: Mark ọkpa tẹmhọn ebi ọ rẹ ba iJesu bhi egbe yẹ beji ọle daghe ọkhọle nọn gbin ọsi ene iscribe bi Pharisee. (Mt 12:13; Lu 6:10) Asabọ miẹn ghe unun iPeter, ọle Mark da họn. Okpea nin emhin yẹ kẹ jẹjẹ ọle bhi egbe iPeter khin.—Ghe ọne ividio “Ẹmhọn Ebe Nọnsi Mark.”
Guanọ Emhin Oriọn ne Ghanlẹn
(Mark 3:29) Sokpan ọria nọn ki rẹ khin nọn runun ji ahu ẹlinmhin nọn khiale, a ida rẹhunmhan ọlẹn rẹsẹbhi ighegheghe. Ọle kiẹn ọria nọn lu olukhọ ọsi ighegheghe.”
nwtsty study note ọsi Mr 3:29
runun ji ahu ẹlinmhin nọn khiale: Ọria ha ta ọta nọn imhẹn da Osẹnobulua la emhin ne rẹtẹ oga nọnsọle, ọle hi ghe ọne ọria runun ji Osẹnobulua. Ranmhude obọ Osẹnobulua ahu ẹlinmhin nọn khiale nan vae, ahamiẹn ọria bha rẹọ ọbhi emhin nan re ahu ẹlinmhin nọnsi Osẹnobulua lu, ọne ọria diriọ re unun ji Osẹnobulua. Beji Mt 12:24, 28 bi Mr 3:22 rẹman, ene iscibe bi ene iPharisee rẹ daghe emhin ọhan-ilo nin Jesu re ahu ẹlinmhin nọnsi Osẹnobulua lu, ele da yọle ghe ahu ọsi Esu, iJesu rẹ lu ene emhin ọhan-ilo.
kiẹn ọria nọn lu olukhọ ọsi ighegheghe: Ọnan iyi olukhọ nin ọria dobọ lu. Olukhọ nin ọria lẹn lu, ọnan da ha khin. Eria ne lu olukhọ nọn sẹnian ida miẹn irẹhunmhan ghẹdẹ. A bha miẹn emhin nan ha rẹ sabọ zọese bhi ọne olukhọ nan.—Fẹ study note nọn tẹmhọn runun ji ahu ẹlinmhin nọn khiale ghe. Uwẹ ha yẹ fẹ study note ọsi Mt 12:31 ghe.
(Mark 4:26-29) Bhiriọ, ọle da yẹ yọle: “Inian Agbejele nọnsi Osẹnobulua diabe okpea nọn ko ikpẹ bhi otọ. 27 Ọne okpea ki nowẹ bhi asọn yẹ riọre ọsewewiẹ. Ene ikpẹ ki giẹre yẹ wanre—ebi ọ rẹ sunu yẹ, ọle bha lẹn. 28 Bhi ọsi obọle, ọle ọne otọ rẹ fẹkẹ tobọle biẹ ebale. Ọne ukhu ki ka jẹre, akizebue, ọ gbe ihiakha, bhi ọkike ọle, ọ ki mọn ikpẹ bhi ọne ihiakha. 29 Ọkpakinọn, ene ikpẹ ha wo sẹ, ọne okpea ki wo ji ọghale ọbhọ, ranmhude ẹghe sẹle nan rẹ khuan emhin nan kọ.”
w14 12/15 12-13 ¶6-8
Uwẹ Lẹn Ebi A Re Ọle Ta?
6 Be imhan miẹn luẹ bhi ọne ijiẹmhin nan? Ọhẹnhẹn nọn ribhọ: Ọkhẹke nin mhan lẹn ghe ọiyi ahu nọnsẹmhan ọ ye nin ọria nin mhan man ọlẹn iBaibo rẹ dọ ga iJehova. Ọne ilẹnmhin nan dẹ rẹkpa mhan nin mhan hẹi dọ ha sua ọria nin mhan man ọlẹn iBaibo nin ọle dọ gbegberuẹ bhi amẹn. Mhan dẹ lu emhin rebhe nọn khẹke nin mhan rẹ rẹkpa ọne ọria, ọkpakinọn, mhan lẹnmhin ghe ọne ọria da tobọle zẹ si ọle dẹ re egbe nọnsọle guẹ nin Jehova. Ebi ọria re ọkhọle nọnsọle hoẹmhọn iJehova sẹyẹ, ọle re ọne ọria re egbe guẹ nin Jehova. Iregbeguẹ nọn bha nanbhi ọkhọle nọn sẹriọ vae ida yẹẹ iJehova.—Ps. 51:12; 54:6; 110:3.
7 Ọnọnzeva: Mhan ha lẹn ebi a re ọne ijiẹmhin nan ta, egbe ida lọ mhan aharẹmiẹn ghe mhan bha kẹ daghe emhin esili bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin mhan lu. Ọkhẹke nin mhan mhọn iziẹngbe. (Jas. 5:7, 8) Ahamiẹn mhan lu eka nọn khẹke nin mhan lu, mhan lẹnmhin ọiyi obọ nọnsẹmhan ọ ye sade ọria nin mhan man ọlẹn iBaibo bha ka dọ ga iJehova. Eria ne degbere yẹ muegbe nin ele rẹ fidenọ, ele iJehova rẹkpa ne rẹ dọ lẹn ẹmhọanta yẹ ha ga ọle. (Matt. 13:23) Bhiriọ, ọiyi eka ẹbho nin mhan sabọ rẹkpa ne dọ ga iJehova mhan rẹ lẹn si mhan wẹnna nọnsẹn bhi iwẹnna itẹmhọn Oṣenobulua. Ọiyi ọne ẹlo nan iJehova rẹ ghe iwẹnna oga nọnsẹmhan. Ọ manman ti ọle bhọ sade mhan re ọkhọle rebhe wẹnna nanlẹn, aharẹmiẹn ẹbho kaẹho la ele bha kaehọ.—Tie Luke 10:17-20; 1 Corinthians 3:8.
8 Ọnọnzea: Ọiyi ẹghe rebhe mhan rẹ daghe ọle ghe ọria nin mhan man ọle iBaibo fẹkẹ fidenọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, okhuo bi ọdọ ọkpa ne ha deba obhio mhan ọkpa lue iBaibo da taman ọlẹn ghe ele guanọ nin ele ha deba agbotu tẹmhọn Osẹnobulua. Ọne obhio mhan da taman ele ghe ọkhẹke nin ele re obọ sibhi isiga nin ele sin re, ele kuẹ sabọ ha deba agbotu tẹmhọn Osẹnobulua. Ọ da han ọne obhio mhan ilo eghe nin ele rẹ taman ọlẹn ghe ele ki mọn re obọ sibhi isiga nan sin re bhi uku eso ne gbera. Bezẹle nin ele da re obọ sibhi isiga nan sin re. Ele da tobele lẹn bhi ọkhọle nọnsẹle ghe Jehova dẹ sẹyẹ daghe ele sade ele do sin siga. Ele lẹnmhin ghe oga ikpunun iyẹẹ iJehova. Bhiriọ ele da yọle ghe ahamiẹn ghe ele ida sabọ sin siga bhi isira ọne obhio mhan nọn man ele iBaibo, ele ida yẹ ha do sin siga. Arẹmiẹn ghe ọne obhio mhan nan bha lẹn ghe ọne okhuo bi ọdọ nan dinian fidenọ, ele da sabọ lu emhin nọn mhẹn sẹnian ranmhude ele munhẹn ha hoẹmhọn iJehova.
Baibo Nan Ha Tie
(Mark 3:1-19a) Ẹghe ọbhebhe, ọle da yẹ nanbhi ẹkẹ synagogue ọkpa. Okpea ọkpa nin obọ nọnsọle nẹghẹa da ha ribhi enin. 2 Bhiriọ, ele da gbẹlokotọ ha ghe ọle, nin ele fẹghe si ọle dẹ hinmhin ọne okpea bhi ẹdẹ iSabbath, nin ele da re ẹmhọn mun ọlẹn. 3 Ọ da taman ọne okpea nin obọ nọnsọle nẹghẹa yọle: “Kpanọ mundia vae bhi esẹ.” 4 Ọ ki da nọọn ele yọle: “O be khẹke nan rẹ lu emhin nọn mhẹn bhi ẹdẹ iSabbath la nan rẹ lu emhin nọn imhẹn, nan rẹ hinmhin ọria la nan rẹ gbe ọria a?” Ọkpakinọn, ele bha talọ. 5 Ẹghe nin ọle ki rẹ re ẹkẹ ukhọmhin ghe ele rebhe nega fo, bi egbe nọn lọ ọle ranmhude ọkhọle nọnsele nọn ki gbin, ọ da taman ọne okpea yọle: “Niẹn obọ nọnsẹ a.” Ọ da niẹn ọlẹn an. Ọne obọ da munhẹn ha wẹnna. 6 Ẹghenin, ene iPharisee da dagbare yẹ re ẹjẹje dọ deba usun ẹbho ne rẹkhan iHerod do ha siuman nọnsọle, nin ele rẹ gbe ọle a. 7 Ọkpakinọn, Jesus bi edibo nesọle da ha khian obọ ọsi okpẹdẹ. Usun ebho nọn manman bun da nin Galʹi·lee bi Ju·deʹa rẹkhan ọlẹn. 8 Bhi Jerusalem bhọ sẹyẹ, bi Id·u·meʹa, bi obọ ọsi ikeke ẹdẹ iJordan bi yẹ rẹ nega Tyre bi Siʹdon, Usun ẹbho nọn manman bun da bu ọle re, ẹghe nin ele re họn emhin nin ọle ha lu. 9 Ọ da taman edibo nesọle nin ele mhanmhan okọ nọn bha manman hu nanlẹn, nin ene usun ebho hẹi do nyẹn ọle tẹ otọ. 10 Ranmhude ghe ọle hinmhin ene bunbun, ẹbho rebhe ne mhọn emianmhen nọn kaka bhi egbe da ha ruru ọle nin ele re obọ so ọle. 11 Ene elinmhin ne bha khia bhọ ha sẹyẹ daghe ọle, ele ki de ọbhi otọ bhi odalo ọle ha reso yọle: “Ọmọn nọnsi Osẹnobulua uwẹ khin.” 12 Ọkpakinọn, eka igba ne bunbun, ọ da manman taman ele nin ele hẹi tare ọria nin ọle khin. 13 Ọle da hẹn okhun oke yẹ tie ẹbho nin ọle guanọ, ele da bu ọle re. 14 Ọ da re itue 12 rẹ kiẹn usun ẹbho nin ọle yẹ tie ele etuegbe, ne da ha rẹkhan ọle nega, nin ọle da yẹ ha je dagbare dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua, 15 ne sẹyẹ mhọn ahu rẹ ha khu elinmhin ebe sibhi egbe ọsi eria re 16 Ene itue 12 nin ọle re kiẹn usun da ha yi Simon, nin ọle sẹyẹ mun iPeter hẹ bhi elin, 17 James nin ọmọn nọnsi Zebʹe·dee bi John nin obhio James (ọle da sẹyẹ hẹ ele nan ọne elin natiọle Bo·a·nerʹges. Ebi a re ọle ta hi: “Imọn ọsi Avan-okhun”), 18 Andrew, Philip, Bar·tholʹo·mew, Matthew, Thomas, James nin ọmọn nọnsi Al·phaeʹus, Thad·daeʹus, Simon nin ibhokhan Ca·na·naeʹan, 19 bi Judas Is·carʹi·ot, nọn mun ọlẹn khiẹn beji a ki azẹbue.
APRIL 30–MAY 6
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | MARK 5-6
“Jesu Mhọn Ahu Nọn Rẹ Riọ Ene Yu Kpanọ”
(Mark 5:38) Ele da sẹ bhi uwa ọsi ọne okpea nọn gbẹloghe isynagogue, ọle da daghe ẹbibi nọn ha zẹ, bi ene ẹbho ne ha viẹ bi ene ha so.
(Mark 5:39-41) Ọle ki nan bhi ẹkẹ uwa fo, ọle da taman ele: “Bezẹle nin bha da viẹ, nin ẹbibi da zẹ? Ọne ọmọn bha yu, owe ọle ye.” 40 Ranmhude ọnan, ele da fan ojiẹ ọle bhi egbe. Sokpan ọle ki taman ele rebhe ne diọ bhi olele fo, ọle da re aba ọne ọmọn, inẹn ọne ọmọn bi ene deba ọle rẹkhan egbe. Ọle da nan bhi eji ọne ọmọn ye. 41 Ẹghe nin, ọle da re ọne ọmọn obọ, ọle da taman ọlẹn: “Talʹi·tha cuʹmi,” a ha zedu ọle, ọ ki kiẹn: “Ọmanmhẹn, mẹn taman uwẹ, kpanọ!”
nwtsty study note ọsi Mr 5:39
Ọne ọmọn bha yu, owe ọle ye: Bhi ijianlẹn ne bunbun bhi ẹkẹ iBaibo, a da re uu rẹ khọkhọ owe. (Ps 13:3; Joh 11:11-14; Ac 7:60; 1Co 7:39; 15:51; 1Th 4:13) Jesu lẹnmhin ghe ọle dẹ riọ ọne obhokhan kpanọ bhi uu. Asabọ miẹn ọle ta ọne ọta nan, nin ọle rẹ rẹman ghe beji a rẹ sabọ riọ ọria nọn wẹ owe nọn dinmhin, a dẹ yẹ sabọ riọ ene yulu kpanọ bhi uu. Jehova re ahu nin Jesu rẹ riọ ọne obhokhan nan kpanọ bhi uu. Jehova hi Aba nọn “re ienlẹn nin ene yulu, yẹ tie emhin ne iribhọ bii emhin ne ribhọ fo.”—Ro 4:17.
(Mark 5:42) Bhi ọne ẹghe nin tee, ọne ọmanmhẹn da kpanọ yẹ munhẹn ha khian. (Ikpe 12 ọle ha khin.) Bhi ọne ẹghe nin, ele da manman ha ghọnghọn.
Ọmanmhẹn Nan Riọ Kpanọ bhi Uu
Beji Jesu ka lu khẹ, ọle da yẹ taman ene biẹ ọne ọmọn nan ne hẹi taman ẹbho emhin ọhan-ilo nin ọle lu. Ọle rẹ ta iriọ, eghọnghọn bha ji ele da gue unun. Ele bi eria ebhebhe ne họn emhin nọn sunu da ta ọne ẹmhọn nanbhi eje rebhe. (Mathew 9:26) Uwẹ ida be yẹ ha re eghọnghọn tale khian sade obhio uwẹ a riọ kpanọ bhi uu? Ọnan hi ọria ọzeva nan gbẹn ọbhi iBaibo ghe iJesu riọ kpanọ bhi uu.
Guanọ Emhin Oriọn ne Ghanlẹn
(Mark 5:19, 20) Ọrẹyiriọ, ọle bha ji ọle da rẹkhan ọlẹn. Sokpan, ọle da taman ọlẹn yọle: “Ha bu ibhio uwẹ bhi uwa, uwẹ ha taman ele emhin rebhe nin Jehova lu nin uwẹ bi itohan nin ọle mhọn da uwẹ.” 20 Ọne okpea da kpanọ, ọle da munhẹn ha wewe ọle bhi otọ iDe·capʹo·lis emhin rebhe nin Jesu lu nanlẹn. Ọ da han ene ẹbho rebhe ilo.
nwtsty study note ọsi Mr 5:19
uwẹ ha taman ele: Khẹkhẹ, Jesu ha hinmhin ẹbho, ọle ki taman ele ne hẹi dọ ha taman ẹbho emhin ọhan-ilo nin ọle lu. (Mr 1:44; 3:12; 7:36), Ọkpakinọn, bhi ọne ẹghe nan nian, ọle da taman ọne okpea nan nin ọle dọ taman ibhio ọle emhin nọn sunu ji ọle. Asabọ miẹn ghe ranmhude ene ẹbhọ taman iJesu nin ọle sibhi agbaẹbho nọnsele re, ọle zẹle nin Jesu da ta ọnan man ọne okpea. Bhiriọ, Jesu ida sabọ tobọle ta ẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne ribhi ọne agbaẹbho. Asabọ yẹ miẹn ghe nin ẹbho sabọ lẹn ẹmhọanta rẹji ebi ene une rẹ yuno yẹ, ọle zẹle nin Jesu da ta ọne ọta nan man ọne okpea.
(Mark 6:11) Ahamiẹn eji bha yo, ẹbho bha miẹn bha ọbhi egbe la ka bha ehọ, bha a ha sibhi enin re, bha bọnmhẹn ẹbubu nọn ribhi oẹ nọnsẹbha kie, nọn ha yi ọsali rẹji ele.”
nwtsty study note ọsi Mr 6:11
bọnmhẹn ẹbubu nọn ribhi oẹ nọnsẹbha kie: Edibo nesi Jesu re ọne rẹman ghe ọiyi obọ nọnsele Osẹnobulua ha da nene aranlẹn ọsi ene eria nan, sade ọle guanọ nin ọle bhu ele ohiẹn. Ene ọta nan yẹ ribhi Mt 10:14 bi Lu 9:5. Bhi ẹkẹ ebe nọnsi Mark bi Luke, a da gbẹn ba ọle yọle ‘nọn ha yi ọsali rẹji ele.’ Paul bi Barnabas da lu rẹkhan ọne uhi nan ẹghe nin ele rẹ ha kpanọ sibhi Pisidian Antioch re. (Ac 13:51) Bhi Corinth, emhin nọn sẹriọ iPaul yẹ lu. Ọle da bọnmhẹn ẹbubu sibhi ukpọn nọnsọle re. Ọle da yọle: ‘Obọ nọnsẹbha a ha da nene aranlẹn nọnsebha. Obọ mẹn khia.’ (Ac 18:6) Asabọ miẹn ghe ọne emhin nan iyi emhin ọgbọn rẹji edibo nesi Jesu. Ibhokhan iJew eso ribhọ nan miẹn ghe ele ha yo okhian sẹbhi otọ ọsi ẹbho ne iyi Jew, ele ki bọnmhẹn ẹbubu sibhi ibata nọnsele re ele kuẹ kie nanbhi ẹbho ọsi ene iJew. Ele rẹọbhọ ghe ekẹn nọn bha khia ribhi otọ ọsi ẹbho ne iyi Jew. Ọiyi ọnan iJesu ha mhọn bhi ọkhọle ẹghe nin ọle rẹ gbe ọne uhi nan nin edibo nesọle.
Baibo Nan Ha Tie
(Mark 6:1-13) Ọle da sibhi enin re ha khian agbaẹbho nọnsọle. Edibo nesọle da yẹ rẹkhan ọlẹn. 2 Bhi ukpẹdẹ iSabbath, ọle da ha man emhin bhi uwa oga. Ọ da han ẹbho ne bunbun ne họn iman-emhin nesọle ilo, ele da ha yọle: “Ejela ọne okpea nan da miẹn ene emhin nan? Bezẹle nan da yẹ miẹn ghe a re ẹwanlẹn nọn sẹnian nanlẹn? Bezẹle nan da nanbhi obọ ọle lu ene emhin ọhan-ilo nan? 3 Ọnọn kanọ emhin khọnan, ọmọn nọnsi Mary, nin obhio iJames, Joseph, Judas, bi Simon, la, ọ ibe yi ọle? Ibhio ọle nin ikhuo yẹ ribhi ẹwẹ mhan, ọ ibe yi iriọ?” Bhiriọ, ẹmhọn ọlẹn ki da kiẹn ufi rẹji ele. 4 Ọkpakinọn, Jesu da taman ele yọle: “A imiẹn eji a ida mun ekpẹn nin akhase, gbera bhi agbaẹbho nọnsọle, bhi ẹwẹ ibhio ọle bi bhi azagba-uwa nọnsọle.” 5 Bhiriọ, ọle bha sabọ lu emhin ohan-ilo soso bhi enin, gbera nin ọle re ne obọ nyan ikpeta ẹbho ne khọnmhọn yẹ hinmhin ele. 6 Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ da wo han ọle ilo ghe ele imhọn urẹọbhọ. Ọle da ha man emhin nẹga bhi ene otọ kẹkẹ ne ribhọ ọne agbaẹbho. 7 Ọle da tie ene Igbeva koko, gha ele eva-eva yẹ je ele dagbare. Ọle da re ahu nin ele rẹ khọn ẹlinmhin ẹbe. 8 Ọle da sẹyẹ taman ele nin ele hẹi mun emhin soso re yo ọne okhian nan, gbera ukpokpo—nin ele hẹi ne ibrẹdi bi ekpa-ebale mhọnlẹn. nin igho hẹi ha ribhi ogbẹnẹ nọnsele. 9 Nin ele ne ibata yọ, ọkpakinọn ele ida ne ẹwu eva yọ. 10 Ọ da yẹ taman ele yọle: “Eji bha ki da rẹ nanbhi ẹkẹ uwa ọsi ẹbho, bha dotua bhi enin rẹ sẹbhi ẹghe nin bha ha rẹ sibhi enin re. 11 Ahamiẹn eji bha yo, ẹbho bha miẹn bha ọbhi egbe la ka bha ehọ, bha a ha sibhi enin re, bha bọnmhẹn ẹbubu nọn ribhi oẹ nọnsẹbha kie, nọn ha yi ọsali rẹji ele.” 12 Bhiriọ, ele da dagbare ha wewe man ẹbho nin ele fidenọ. 13 Ele da khu ẹlinmhin ebe ne bunbun sibhi egbe ọsi ẹbho re, yẹ re abhili gbo egbe ọsi ene khọnmhọn, yẹ hinmhin ele.