Eji A Da Ne Emhin Nan Gbẹn Ọbhi Ebe ọsi Ikolo Unyẹnmhin bi Iwẹnna Oga Nọnsẹmhan
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SẸTẸMBA 4-10
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | ESTHER 1-2
“Ha Lu Emhin Ọbhi Oleghe Bii Ẹsta”
w17.01 25 ¶11
Uwẹ Dẹ Sabọ Yẹ Ha Lu Emhin Ọbhi Oleghe Aharẹmiẹn Uwẹ Kuẹlo Da Edọnmhẹn
11 A dẹ sabọ lẹn ọria nọn lu emhin ọbhi oleghe sade a manman gẹn ọlẹn la tian ọlẹn. Bha ji mhan fẹ uwedẹ nin Ẹsta rẹ lu emhin ẹghe nin emhin rẹ fidenọ nanlẹn. Ọmanmhẹn nọn manman mhọn-ose ọle ha khin. Sẹyẹ, bhi ẹkẹ ukpe ọkpa bhi uwa ọsi ọnojie nin ọle ha ye, a da wo ha gaga ọle. Ọle da ha mhọn ọne isẹhoa rẹ ha ribhi ẹwẹ imanmhẹn ne bunbun nan yẹ ha gaga, ne na otọ Pẹsia rebhe vae. Ene imanmhẹn da yẹ ha khu ọbhọ nin ele ha yi ọmanmhẹn nin ọnojie ha zẹ. Ọrẹyiriọ, ọle da yẹ ha mun ekpẹn nin ẹbho, yẹ mun ekpẹn ọbhi egbe. Arẹmiẹn ọle hi ọmanmhẹn nin ọnojie zẹle nọn ha yi esọọn nọnsọle, ọle da yẹ ha lu emhin ọbhi oleghe.—Esther 2:9, 12, 15, 17.
ia 130 ¶15
Ọle Da Mundia Nin Ẹbho Nesi Osẹnobulua
15 Ọ ki sẹ ẹghe nan ha rẹ re Ẹsta bu ọnojie, a da taman ọlẹn nin ọle tobọle zẹ emhin nọn hi ki rẹ khin nan ha rẹ ho ọle ose. Sokpan, ọle bha ta emhin soso gbera emhin nin Hega taman ọlẹn nin ọle ta, ranmhude ọle wo ha lu emhin ọbhi oleghe. (Esther 2:15) Asabọmiẹn ọle lẹnmhin ghe, ọ iyi ose nọnsọle ọkpa ọle ha rẹ nabhi ẹlo ọsi ọnojie; ranmhude idegbere bi nan rẹ ha lu emhin ọbhi oleghe, ọle mhẹn gbera ose nin ọria ha rẹman bhi odalo ọsi ọnojie. Ọne iria-eria nọnsọle nan be gba?
w17.01 25 ¶12
Uwẹ Dẹ Yẹ Sabọ Ha Lu Emhin Ọbhi Oleghe Aharẹmiẹn Uwẹ Kuẹlo Da Edọnmhẹn
12 Ọria nọn lu emhin ọbhi oleghe ki ha re ekpẹn muegbe, yẹ hẹnhẹn egbe ọi. Mhan lẹnmhin ghe ọria nọn fu, ọle yẹẹ ẹbho, ọ iyi ọria nọn dẹgbọ la ọria nọn lu emhin nan ba daghe ọle. (Tie 1 Peter 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) A sabọ daghe ebe ọria ria bhi ọkhọle bhi uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọria dẹ sabọ re uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin rẹ rẹman ghe, ọle mhọn ihe kpataki nin ọle ye bhi ẹkẹ agbotu, ghe ọle lẹn emhin nin ẹbho ne bunbun bha lẹn, la ọle deba ibhio mhan ne ribhi ihe kpataki muobọ, la ọle ki ha gbotọ emhin kpataki fanọn an bhi uwedẹ nan ha da ha riale ghe, ọle ọkpa hi ọnọn zilo ọle, beji a ha da ha gẹn ọlẹn. Jesu da re ijiẹmhin esili man nọn ha sabọ rẹkpa mhan bhi idia nọn sẹnian. Ọta ne bunbun nin ọle ta, obọ Baibo nan re urolo Hibru gbẹn ọle da ne ele. Ọle da tale bhi uwedẹ nin ẹbho ne ka ọle ehọ ha da lẹn ghe, obọ Jehova, ọle ebi ọle ta na dagbare, ọ iyi ọsi obọ ọle, ranmhude ọria nọn lu emhin ọbhi oleghe ọle khin.—John 8:28.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
Uwẹ Be Rẹ Lẹn?
Ẹbho ne gua otọ emhin fẹghe da miẹn emhin nan re ekẹn man nan gbẹn emhin ọi, nan gbẹn elin ọsi okpea ọkpa ọi natiọle Marduka (Mọdẹkai a tiọle bhi urulo Esan). Asabọmiẹn iwẹnna ọsi ene ka igho ọle ha lu bhi agbaẹbho ọsi Shushan. Ẹghe nan rẹ miẹn ọne emhin nan, Arthur Ungnad nọn wo manman lẹn otọ ebe sunu bhi ọne ẹghe nin da gbẹn ghe, rẹ gbera Baibo, ọne ẹghe nan hi ẹghe ọhẹnhẹn nan rẹ sounun ọsi Mọdẹkai bhi emhin nan gbẹn.
Rẹ na ẹghe nin Ungnad rẹ ta emhin nin ọle ta ha vade, ẹbho ne gua otọ emhin fẹghe wo zedu emhin ne bunbun nan gbẹn ọbhi ene emhin nan re ekẹn man dagbare. Rẹ deba eso bhi ene emhin nan hi, ibhi emhin nan re ekẹn man nan gbẹn emhin ọi nan miẹn bhi agbaẹbho ọsi Persepolis nọn dunmhun an. A da miẹn ele bhi eji a da ka rẹ ha ne emhin ne ghanlẹn ya bhi egbegbe ogbe ọsi ọne agbaẹbho. Ene emhin nan da tẹmhọn emhin ne sunu ẹghe nin Xerxes I rẹ ha gbẹloghe. Urolo ọsi ibhokhan Elam a rẹ gbẹn ene emhin. Sẹyẹ, elin ne bunbun ọsi ẹbho nan sounun ele bhi ebe ọsi Ẹsta da yẹ ha ribhọ.
Ene bunbun bhi ene ibhi emhin nan re ekẹn man nan gbẹn emhin ọi, nan miẹn bhi agbaẹbho ọsi Persepolis da sounun bhi elin ọsi Marduka nọn ha yi akọwe ọsi ojie bhi ẹguare ọsi Shushan ẹghe nin Xerxes I rẹ ha gbẹloghe. Ọkpa bhi ene emhin nan da yọle ghe, ọnọn zedu ebe Marduka khin. Ọnan wo diẹn mun ebi Baibo tale rẹji Mọdẹkai. A da zẹ ọle nin ọle ha yi ọguọmhandia ọsi Ahazuirọs (Xerxes I) nin ojie. Ọle yẹ zẹ urolo eva. Mọdẹkai kẹ wo debhi igeti ọsi ọne ojie a nọn ribhi ẹguare bhi Shushan. (Ẹsta 2:19, 21; 3:3) Ọne igeti nan ribhi uwa nọn manman kpọnọ, nin ẹbho ne wẹnna bhi ẹguare ọsi ọne ojie da wẹnna.
Emhin kpataki kikẹ wo ribhọ nọn re Marduka nan sounun ọlẹn bhi ene ibhi emhin nan re ekẹn man, bi Mọdẹkai nan sounun ọlẹn bhi Baibo khọ egbe. Ẹghe ọkpa ele rẹ nyẹnlẹn, bi bhi ijian ọkpa. Sẹyẹ, ele da ko wẹnna bhi ijianlẹn ọkpa. Ene emhin nan rebhe rẹman ghe asabọmiẹn ọria ọkpa Marduka bi Mọdẹkai ha khin.
SẸTẸMBA 11-17
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | ESTHER 3-5
“Ha Rẹkpa Ẹbho Nin Ele Da Sabọ Ha Lu Emhin Nin Ahu Nọnsele Gbe”
it-2 431 ¶7
Mọdẹkai
Bha Ka Deuhọnmhọnre Nin Heman. Ẹghe nin Ahazuirọs rẹ la re Heman kiẹn ọnọn zẹ sikẹ ọle, ọle da yọle nin ọrebhe ne ribhi geti ha deuhọnmhọnre nin Heman. Sokpan, Mọdẹkai bha ka deuhọnmhọnre nanlẹn, ranmhude ọle yọle ghe, ọbhokhan Ju ọle khin. (Es 3:1-4) Mọdẹkai ta iriọ nin ọle rẹ rẹman ghe, obhokhan Ju nọn sun rẹkhan Jehova nin Osẹnobulua nọnsọle ọle khin. Ibhokhan Izrẹl wo ha deuhọnmhọnre nin ọria nọn ribhi ihe nọn khua, nin ele rẹ rẹman ghe ele mun ekpẹn nanlẹn. Sokpan, Mọdẹkai lẹnmhin ghe nan rẹ deuhọnmhọnre nin Heman gbera nan rẹ gheghe mun ekpẹn nanlẹn. (2Sa 14:4; 18:28; 1Ki 1:16) Emhin esili zẹle nin Mọdẹkai bha da ka deuhọnmhọnre nin Heman. Asabọmiẹn ghe obhokhan Amalẹk Heman khin. Jehova ka tale khẹ ghe, ọle dẹ ha ne ibhokhan Amalẹk khọn rẹ na bhi ore rẹ sẹbhi ore. (Ex 17:16; fẹ HAMAN ghe.) Mọdẹkai bha ka deuhọnmhọnre nin Heman ranmhude ọle ho nin ọle rẹman ghe Osẹnobulua ọle sun rẹkhan, ọ iyi ranmhude ọle bha mun ekpẹn nin Heman bhi ihe nin ọle ye zẹle.
it-2 431 ¶9
Mọdẹkai
Mọdẹkai A Noolo Rẹ Miẹn Ibhokhan Izrẹl Fan. A ki re ọne ebe dagbare nan rẹ fuẹn ibhokhan Ju rebhe a, Mọdẹkai da yọle ghe asabọmiẹn ẹghe nọn sẹnian zẹle nan da re Ẹsta ọbhi ihe nin ọle ye bhi uwa ọsi ọnojie, beji ọle ha da miẹn ibhokhan Ju fan. Mọdẹkai da taman Ẹsta ghe, obọ Ẹsta ọ ye nan rẹ miẹn ibhokhan Ju fan, ghe nọn dọ bhii ọnojie nọn mhọn itohan da ọle bi ẹbho nesọle. Arẹmiẹn Ẹsta lẹnmhin ghe ọle dẹ sabọ re uhọnmhọn ọbhọ, ọle da ka nin ọle dọ bu ọnojie.—Es 4:7–5:2.
ia 133 ¶22-23
Ọle Da Mundia Nin Ẹbho Nesi Osẹnobulua
22 Ọne uhọnmhunje nin Ẹsta họn da gbe ofẹn ọle bhi ẹkẹ. Ọne ẹghe nan dẹ dọnmhẹn urẹọbhọ nọnsọle. Ewanniẹn nin ọle re nin Mọdẹkai da rẹman ghe ofẹn wo gene ha mun ọlẹn. Ọle da ye Mọdẹkai re uhi nin ọnojie gbe ghe, ọria ha dọ bu ọnojie sade a bha tie ọle, a ki gbe ọle a. Ọnojie ha niẹn ukpokpo nọnsọle da ọne ọria ọkpa a ha da zẹ ọle obọ. Emhin soso iribhọ nọn ha sabọ re Ẹsta ha riale ghe a dẹ zẹ ọle obọ, manman nọn, ranmhude ebi a lu da Vashti, nin ọle bha rẹ ka vae ẹghe nin ọnojie rẹ tie ọle. Ẹsta da taman Mọdẹkai ghe, ọnojie bha sẹ tie ọle nin ọle vae dọ miẹn ọlẹn bhi ẹkẹ ikpẹdẹ 30! Bhiriọ, ọle bha lẹn si ẹmhọn ọlẹn yẹ ti ọnojie bhọ, ranmhude ọnojie mhọn ebi ọ rẹ lu emhin yẹ.—Esther 4:9-11.
23 Ewanniẹn nin Mọdẹkai re nin Ẹsta da ziẹn urẹọbhọ nọnsọle. Ọle da taman Ẹsta ghe ahamiẹn ghe ọle bha talọ ọbhi ọne ẹmhọn nan, ọria ọbhebhe ki vae dọ miẹn ibhokhan Ju fan. Sokpan, Ẹsta dẹ be sabọ nẹgbe sade a gbono ibhokhan Ju a? Bhi ọne ẹghe nan, Mọdẹkai da rẹman ghe ọle mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn da Jehova, nin Osẹnobulua nọn mun ive nesọle sẹ, Osẹnobulua nọn ida ka nan fuẹn ẹbho nesọle a. (Josh. 23:14) Mọdẹkai da nọọn Ẹsta yọle: “Họbhọ lẹn si ranmhude emhin nọn sẹ inian zẹle nan da re uwẹ ọbhi ihe nin uwẹ ye bhi isi ọnojie bhi ọne ẹghe nan?” (Esther 4:12-14) Mọdẹkai bha be sẹ ọria nan ha re egbe khọkhọ? Ọle wo re ọkhọle rebhe mun udu nyan Jehova nin Osẹnobulua nọnsọle. Imhan kii?—Prov. 3:5, 6.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
kr 160 ¶14
Ebi Mhan Rẹ Khọn Ọbhọ Yẹ Nin Mhan Rẹ Ha Mhọn ọne Isẹhoa Rẹ Ha Ga
14 Bii Ẹsta bi Mọdẹkai, ẹbho nesi Jehova ẹlẹnan yẹ wo khu ọbhọ nin ele rẹ ha mhọn ọne isẹhoa rẹ ha ga Jehova bhi uwedẹ nin ọle yọle nan rẹ ha ga ọle. (Esther 4:13-16) Uwẹ dẹ yẹ sabọ deba ha khu ọbhi ọne isẹhoa nan sade uwẹ nan erọnmhọn nin ibhio mhan nin ikpea bi ikhuo nan kpokpo ranmhude oga nin ele re nin Jehova. Erọnmhọn nọn sẹnian mhọn ọne ahu rẹ rẹkpa ene ibhio mhan nan kpokpo bi ene ribhi ọnọghọ nọn hi ki rẹ khin. (Tie James 5:16.) Jehova dẹ be họn erọnmhọn nọn sẹnian? Ehe! Ohiẹn kẹkẹ nan sẹ bhu nin mhan bhi kotu wo re ọle man!—Heb. 13:18, 19.
SẸTẸMBA 18-24
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | ESTHER 6-8
“Ebi Mhan Luẹle Rẹji Uwedẹ Nọn Khẹkẹ Nan Rẹ Ha Ne Egbe Talọ”
ia 140 ¶15-16
Ọle Da Re Ẹwanlẹn bi Izebhudu Lu Emhin Yẹ Mun Ẹmhọn Ẹbho Nesọle Kalo
15 Ranmhude Ẹsta ziẹngbe sẹ ukpẹdẹ nọnzi eva ọle kuẹ bhii ọnojie ebi ọle guanọ, ọ da re otọ nin Heman rẹ lu emhin nin ọle rẹ mun egbe ọle bhi ẹmhọn. Uwẹ bha be riale ghe Jehova hi ọnọn si ọle nin ọnojie bha da sabọ wẹ bhi ọne asọn nin? (Prov. 21:1) Ọnin zẹle nin Baibo da taman mhan ghe nin mhan “ha mhọn iziẹngbe”! (Tie Micah 7:7.) Mhan ha ziẹngbe khẹ Osẹnobulua, mhan ki kere ghe, uwedẹ nin ọle ha rẹ re ẹmhọn ọi ọle mhẹn gbera uwedẹ nin mhan rẹ riale ghe mhan dẹ rẹ tobọmhan re ẹmhọn ọi.
Ọle Da Re Izebhudu Talọ
16 Ẹsta ida gbudu re iziẹngbe ọsi ọnojie khiẹnlẹn; bhi ukpẹdẹ nọnzi eva nin ele rẹ ha da anyọn, ọle da ta emhin rebhe ne ri ọle bhi ọkhọle. Sokpan be ọ rẹ sunu yẹ? Ọnojie re ọne isẹhoa nanlẹn. Ọle da kie nọọn Ẹsta ebi ọle guanọ nan lu nanlẹn. (Esther 7:2) Ọne odẹ da ki tuje a nin Ẹsta rẹ talọ.
ia 140 ¶17
Ọle Da Rẹ Ẹwanlẹn bi Izebhudu Lu Emhin Yẹ Mun Ẹmhọn Ẹbho Nesọle Kalo
17 Ria ẹmhọn ebi Ẹsta rẹ nan erọnmhọn ji Osẹnobulua yẹ bhi ẹkẹ ọkhọle nọnsọle ọkuẹsẹ ọle ta ene ọta nan: “Eo ọnojie, ahamiẹn ẹmhọn mẹn ti uwẹ bhọ, bi sade ọ yẹẹ ọnojie, ebi mẹn guanọ nan lu nin mẹn hi, nan gbega iẹnlẹn nọnsẹmhẹn bi ọsi ẹbho nesẹmhẹn, ọnin hi ebi mẹn bhii.” (Esther 7:3) Mhan daghe ọle ghe, Ẹsta wo ji ọnojie lẹn ghe ọle mun ekpẹn nanlẹn bhi emhin nin ọnojie zẹ rẹ lu. Ẹsta wo dikẹ bhi Vasti nọn rẹ ka ha yi okhuo ọnojie, okhuo nọn nyan re ọdọ ọle ọbhi unun! (Esther 1:10-12) Ẹsta bha ha re unun ji ọnojie ghe ọle bha lu nọnsẹn nin ọle rẹ mun udu nyan Heman. Sokpan, ọle da bhii ọnojie nọn hinmhin ọlẹn ranmhude iẹnlẹn nọnsọle ribhi okhẹnan.
ia 141 ¶18-19
Ọle Da Rẹ Ẹwanlẹn bi Izebhudu Lu Emhin Yẹ Mun Ẹmhọn Ẹbho Nesọle Kalo
18 Ebi Ẹsta bhii da han ọnojie ilo. Họla ha gbudu mun iẹnlẹn ọsi esọọn nọnsọle ọbhi okhẹnan? Ẹsta da yọle: “A khiẹn imhan, imẹn bi ẹbho nesẹmhẹn, nan gbono mhan an yẹ fuẹn mhan an sẹsẹsẹ. Sade a gheghe khiẹn mhan nan rẹ mhan kiẹn igbọn ọsi ikpea bi igbọn ọsi ikhuọ nọn, mẹn ha rẹ nyangbe. Sokpan, ọne oya nan imhẹn hiehie ranmhude ọ dẹ rẹso ọnojie.” (Esther 7:4) Uwẹ be gbẹlokotọ daghe ebi Ẹsta rẹ ta ebe sunu yẹ? Ọle da yọle ghe, sade a ho nan gheghe khiẹn ele rẹ kiẹn igbọn nọn, ọle ha rẹ nyangbe. Sokpan, a ha gbono ene ibhokhan Ju a, ọ dẹ rẹso ọnojie sade ọle bha talọ ọbhọ.
19 Ijiẹmhin esili ọsi Ẹsta rẹkpa mhan daghe uwedẹ nọn gbale nin mhan ha rẹ ha ne ọria talọ, nọn ha re ọne ọria ha mhọn ọhubhudu rẹ lu ebe khẹke. Ọkhẹke nin uwẹ ha mhọn iziẹngbe yẹ ha re ekpẹn talọ sade uwẹ ho nin uwẹ ta emhin nọn manman kaka man ọria nin uwẹ hoẹmhọnlẹn la ọria nọn ribhi ihe nọn khua.—Prov. 16:21, 23.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 3/1 11 ¶1
Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Esther
7:4—Be ọ ha rẹ “rẹso ọnojie” yẹ sade a fuẹn ibhokhan Ju a? Ẹsta ki yọle ghe, sade a khiẹn ibhokhan Ju rẹ re ele kiẹn igbọn nọn, ọle da re ọle rẹman ọnojie ghe, ọ dẹ rẹso ọnojie sade a fuẹn ibhokhan Ju a. Igho nan ha miẹn bhọ sade a khiẹn ibhokhan Ju rẹ kiẹn igbọn bhọ dẹ kpọnọ gbera ọne siliva 10,000 nin Heman vele ghe ọle dẹ ha bhi aza ọsi ọnojie nan rẹ fuẹn ibhokhan Ju a. Sẹyẹ, a ha fuẹn ibhokhan Ju a, ọ rẹman ghe a dẹ yẹ gbe ọne esọọn an.
SẸTẸMBA 25–ỌTOBA 1
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | ESTHER 9-10
“Ọle Da Re Ihe Nin Ọle Ye Rẹ Ha Khu Ọbhi Ọmhẹn ọsi Ẹbho Nekẹle”
it-2 432 ¶2
Mọdẹkai
A da ki re Mọdẹkai kiẹn ọnọn zẹ sike ọnojie, ihe nin Heman rẹ ha ye khẹ. A da yẹ re ukporuka nan rẹ re iyaman ọbhi ebe bhi ẹguare nanlẹn. Uwa ọsi Heman nin ọnojie mun nin Ẹsta, Ẹsta da re Mọdẹkai ọbhọ nọn ha gbẹloghe ọle. Mọdẹkai da ki re ahu nin ọnojie re nanlẹn rẹ gbẹn lẹta ji ibhokhan Ju rebhe ghe, a iyẹ da fuẹn ele a, sokpan a re ahu nin ele rẹ khọn nin egbe ele. Ene ibhokhan Ju ki miẹn ọne ilẹta, ele da ha ghọnghọn nin ele ki rẹ lẹn ghe a iyẹ da gbono ele a. Ibhokhan Pẹsia ne bunbun da ki ha ne ibhokhan Ju muobọ. Ọ ki ribhi ukpẹdẹ nọnzi 13 bhi uki ọsi Adar, nan ha rẹ lu ebi ọne uhi tale, ene ibhokhan Ju da wo gene muegbe. Egbanegbe da mundia bhi ikeke ele ranmhude Mọdẹkai nọn ribhi ihe nọn khua. A da ki re ukpẹdẹ ọbhebhe ba ọle nin ene ibhokhan Ju rẹ khọn bhi otọ Shushan. Ọ gbera itue 75,000 nin eghian ọsi ibhokhan Ju bhi otọ Pẹsia nan gbono an, rẹ deba imọn-ikpea 10 ọsi Heman nan gbono an. (Es 8:1–9:18) Mọdẹkai da ki yọle ghe, nin ibhokhan Ju rebhe ha noo ukpẹdẹ 14 bi 15 bhi uki ọsi Adar rẹ lu iluemhin, ghe, a dẹ ha tie ene ikpẹdẹ veva nin “Purim.” Ene ikpẹdẹ nin ele ha rẹ ha ghọnghọn yẹ dujie, yẹ je ebale ji egbe, ọ dẹ yẹ ha yi ikpẹdẹ nan ha rẹ ha ne ẹsele ji ibhioguele. Ene ibhokhan Ju da wo miẹn ene iluemhin ọbhi egbe. Ele da yẹ taman imọn nesele bi ọrebhe ne deba ele nin ele ha lu ọne iluemhin ukpe-ukpe. Mọdẹkai ki kiẹn ọnọn zẹ sike ọnojie bhi otọ Pẹsia, ibhokhan Ju rebhe da ha mun ekpẹn nanlẹn beji ọle rẹ ha khu ọbhi ọmhẹn nọnsele.—Es 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 ¶5
Purim
Ebezẹle nan da ha lu ọle. Ẹbho eso yọle ghe, iluemhin ọsi Purim nin ibhokhan Ju lu ẹlẹnan, ọ iyi ranmhude ẹmhọn oga zẹle nin ele da lu ọle, sokpan, ele gheghe lu ọle rẹ dujie. Ele bhọ lu ọle gbera ughu ẹgheso. Ọkpakinọn, ọ iyi iriọ ibhokhan Ju bhi ẹghe ẹdẹlẹ rẹ ha lu ọle. Eguọmhandia nesi Jehova nin Osẹnobulua ẹmhọanta, ọle Mọdẹkai bi Ẹsta ha khin. Bhiriọ, ele mun ọne iluẹmhin nan gbọ nin ele rẹ ha gẹn ọlẹn. Ẹmhọn oga nọn khẹke nan re nin Jehova ọkpa nin Mọdẹkai ha khu ọi, nọn zẹle nan da rẹ khian gbono ibhokhan Ju a, ọle zẹle nin Jehova da miẹn ele fan. Asabọmiẹn ghe obhokhan Amalẹk Heman ha khin, ọne agbaẹbho nin Jehova fi ọle unun yẹ yọle ghe ọle dẹ fuẹn an. Mọdẹkai wo ha mun ekpẹn nin uhi nọnsi Jehova, ọle da he rẹ deuhọnmhọnre nin Heman. (Es 3:2, 5; Ex 17:14-16) Sẹyẹ, ẹmhọn nin Mọdẹkai taman Ẹsta (Es 4:14) rẹman ghe, ọle mun ọkhọle ọbhọ ghe, ọria nọn mhọn ahu nẹ ele dẹ miẹn ibhokhan Ju fan. Sẹyẹ nin Ẹsta rẹ fi azamin ọkuẹsẹ ọle dọ miẹn ọnojie yẹ tie ọle nọn vae dọ le ebale, ọle da re ọle rẹman ghe ọle mun ọkhọle ọbhọ ghe Osẹnobulua dẹ rẹkpa ele.—Es 4:16.
cl 101-102 ¶12-13
Ha Re Egbe Khọkhọ Jehova bhi Uwedẹ Nin Uwẹ Rẹ Noo Ahu Nan Re Nin Uwẹ
12 Jehova ne ewanlẹn ọbhi ẹkẹ agbotu nin ele ha sun ẹbho nesọle. (Hebrews 13:17) Ene ikpea nan noo ihe nọnsele rẹ rẹkpa ọrebhe bhi ẹkẹ agbotu yẹ khu ọbhi ọmhẹn nọnsele. Ọne ihe nin ele ye nan be re ele denyẹnyẹn ẹbho nin ele gbẹloghe? Hiehie! Ọkhẹke nin ene ewanlẹn ha mhọn idegbere yẹ ha re ẹlo nọn khẹke rẹ ghe ihe nin ele ye bhi ẹkẹ agbotu. (1 Peter 5:2, 3) Baibo da taman ene ewanlẹn yọle: “Bha sun agbotu nọnsi Osẹnobulua, agbotu nin ọle re aranlẹn ọsi Ọmọn nọnsọle rẹ dẹ.” (Acts 20:28) Ọnin manman zẹ nọn da khẹke nin ene ewanlẹn ha rẹ ẹjẹjẹ man ihuan nesi Osẹnobulua.
13 Ji a man yọle ghe, ọmọẹ ẹ mun emhin nọn manman ghan nin uwẹ bhi obọ ha gbẹloghe. Uwẹ lẹnmhin ghe udede igho ọle rẹ dẹ ọne emhin. Bhiriọ, uwẹ ida be dọnmhegbe rẹ manman gbẹloghe ọle beji a ha da miẹn emhin soso bha sunu ji ọle? Iriọ agbotu nọnsi Jehova yẹ ghan bhi ẹlo nọnsọle. Iriọ ele diabe ihuan nin ọle ne nin ene ewanlẹn ha gbẹloghe. (John 21:16, 17) Ene ihuan wo manman ghan bhi ẹlo nọnsọle rẹ sẹbhọ ghe, ọle da noo aranlẹn ọsi Ọmọn nọnsọle nin Jesu Kristi rẹ dẹ ele. Emhin soso iribhọ nọn ha ghan gbera aranlẹn nọnsi Ọmọn nọnsọle nin ọle rẹ dẹ ele. Ewanlẹn ne mhọn idegbere wo lẹn ọnan, ọle zẹle nin ele da re ekpẹn ne ihuan nesi Osẹnobulua lu emhin.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w06 3/1 11 ¶4
Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Esther
9:10, 15, 16—Arẹmiẹn uhi yọle ghe ene yo okhọnlẹn dẹ sabọ ne emhin ọsi ẹbho nin ele khọn miotọ, bezẹle nin ibhokhan Ju bha da lu iriọ? Edandan iribhọ ghe ebezẹle nin ele da yo ọne okhọnlẹn hi, nin ele rẹ gbega egbe ele, ọ iyi nin ele rẹ fe.
ỌTOBA 2-8
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOB 1-3
“Ha Rẹman Ebi Oyẹẹ Nin Uwẹ Mhọn Da Jehova Dinmhin Sẹ Yẹ”
Re egbe Khọkhọ Urẹọbhọ bi Ihẹnmhọn Nọnsi Noah, Daniel, bi Job
16 Ọnọghọ nin Job miẹn. Iẹnlẹn wo ka ha mhẹn nin Job, akizẹbue ọle da dọ miẹn ọnọghọ kikẹ bhi iẹnlẹn. Ọle kuẹ miẹn ene ọnọghọ, ọle da ha yi ọria nọn fe nẹ, nan yẹ mun ekpẹn nan bhi ene agbaẹbho rebhe. (Job 1:3) Ọle da wo manman fe, yẹ wo hẹn usi. Ọria nan mun ekpẹn nan ọle ha khin. (Job 29:7-16) Ọle rẹ ha mhọn enan rebhe, ọle bha ha mhọn okpẹhio, ọle bha zi Osẹnobulua obọ. Jehova bhọ da tiọle ‘ọguọnmhandia nọnsẹmhẹn,’ ọ da yẹ tiọle ọria nọn diale, nọn mun ọfẹn Osẹnobulua, nọn re obọ sibhi emhin nọn imhẹn re.—Job 1:8.
17 Bhi obhi ẹghe khere, iẹnlẹn nọnsi Job da fidenọ. Emhin nin ọle mhọn rebhe da yulua, ọle da dọ kiẹn ọria nin obọ gbe. Mhan lẹn ghe ojuu si enan rebhe, ẹghe nin ọle rẹ re orẹsin sin Job ghe emhin nin ọle mhọnlẹn zẹle ọle ga Osẹnobulua. (Tie Job 1:9, 10.) Jehova bha re ẹlo gbe ọne orẹsin nan an. Bhiriọ Jehova da re ẹghe nin Job rẹ rẹman ghe ọle gene hoẹmhọn ọlẹn, ghe ọkhọle rebhe ọle rẹ ha ga ọle.
Re Ọkhọle Rebhe Sun Rẹkhan IJehova!
10 Ebi Ojuu ta rẹji Job ẹghenin, yẹ wo rẹso ọdeọde ẹlẹnan. Be ọ rẹ resọ uwẹ yẹ? Yere Ojuu bha rẹọbhọ ghe uwẹ gene hoẹmhọn iJehova. Ọle yẹ tale ghe, uwẹ ha miẹn ọkakale bhi egbe, uwẹ dẹ fi ikeke gbe iJehova nin uwẹ da sabọ hinmhin egbe uwẹ, ghe uwẹ ida yẹ ha re ọkhọle rebhe sun rẹkhan ọlẹn! (Job 2:4, 5; Rev. 12:10) Be ọnan dia uwẹ yẹ bhi egbe? Ọ manman ba uwẹ bhi egbe, ọ iyi iriọ be nọn? Ọkpakinọn, ria ọne ẹmhọn nan: Ranmhude Jehova gba ẹkẹ uwẹ, ọle da re isẹhoa nin uwẹ rẹ rẹman ghe, ọ bha ohoghe Ojuu khin, ghe uwẹ dẹ ha sun rẹkhan ọlẹn bhi idia nin uwẹ iki rẹ ha ye. Bhiriọ, ọle da re ẹghe nin Ojuu rẹ dọnmhẹn urẹọbhọ nọnsi uwẹ. Jehova ve nin mhan ghe, ọle dẹ rẹkpa mhan rẹ ga ọle sotọ. (Heb. 13:6) Udede isẹhoa ọnan wo khin, ghe Jehova gba ẹkẹ mhan! Uwẹ be daghe ebezẹle nọn da khẹke nin mhan ha re ọkhọle rebhe sun rẹkhan iJehova? Ọ rẹkpa mhan nin mhan hẹi rẹọ bhi ene ohoghe nin Ojuu bha. Ọ yẹ re isẹhoa nin mhan rẹ deba kpe itọn sibhi elin nọnsi Jehova re, yẹ ha re obọ ọbhi ugbẹloghe nọnsi Jehova. Be imhan ha lu nan da miẹn ghe mhan bha zobọ bhọ rẹ ha sun rẹkhan iJehova?
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
Be Imhan Ha Miẹn Luẹ bhi Ọta Nin Jesu Tale Ẹghe Nan Rẹ Khan Ọlẹn Mun Oran?
9 Ọta nin Jesu tale. Ọkuẹsẹ Jesu yu, ọle da re so dagbare yọle: “Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, Osẹnobulua nọnsẹmhẹn, bezẹle nin uwẹ da mun mẹn fia?” (Matt. 27:46) Baibo bha gbotọle fanọn an man mhan ebezẹle nin Jesu da ta ene ọta nan. Ọkpakinọn, bha ji mhan fẹghe, ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ọne ọta nan. Emhin ọkpa nin mhan ha sabọ miẹn luẹ bhọ hi, ọta akhasẹ nọn ribhi Psalm 22:1 Jesu munsẹ. Rẹ deba ọnin, ọne ọta rẹman ghe, Jehova bha gbega ọle nan hẹi gbe ọle a. (Job 1:10) Jesu lẹnmhin ghe, Aba ọle re ẹho nin eghian ọlẹn rẹ manman re inian re oya nanlẹn beji ọle ha da sabọ re urẹọbhọ nọnsọle man. Ọria soso iribhọ nọn sẹ re inian loya beji Jesu rẹ loya. Sẹyẹ, ọne ọta nan rẹman ghe, Jesu bha lu emhin ọbe soso nọn zẹle nin ẹbho da gbe ọle a.
ỌTOBA 9-15
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOB 4-5
“Gbega Egbe Uwẹ bhi Ọta Ohoghe”
it-1 713 ¶11
Ẹlifaz
2. Ọkpa bhi imọẹ ea nesi Jobu ọle ha khin. (Job 2:11) Ọbhokhan Teman ọle ha khin. Asabọmiẹn ọmọn ọsi ọmọn-ọdiọn ọsi Isọ ọle ha khin. Bhiriọ, azagba-uwa ọsi Ebraham ọle na vae, sẹyẹ, obhio Jobu ọle ha khin. Ọle bi imọn nesọle da ha re ẹwanlẹn nọnsele dẹgbọ. (Jer 49:7) Ẹlifaz hi ọnọn kiẹn okpọria nẹ bhi ẹwẹ ene imọẹ ea ne yọle ghe ele dọ re ikoudure nin Jobu, bhiriọ, asabọmiẹn ọle yẹ hi ọnọn wanre nẹ bhi ẹwẹ ele. Ọle hi ọnọn ka ha talọ ẹghe nin ele rẹ ha gbugan, sẹyẹ ẹmhọn nin ọle tan bun nẹ ọsi enekẹle.
w05 9/15 26 ¶2
Rẹban Iria-eria Ne Bha Gba!
Ẹlifaz ki ha tẹmhọn ebi ẹlinmhin ọkpa rẹ nanlẹn talọ yẹ, ọle da yọle: “Ẹlinmhin da na bhi odalo nọnsẹmhẹn gbera; Ilọn ne ri mẹn bhi egbe da kpanọ mundia. Ọ ki da mundia, ọkpakinọn mẹn bha lẹn ebi ọ khọle. Emhin da mundia bhi odalo mẹn; Ije rebhe da hiẹ a, ẹghenin mẹn da họn urulu.” (Job 4:15, 16) Ẹlinmhin nela ha dia umueria ọsi Ẹlifaz? Ọta nin ọle ki ta rẹman ghe, ọ iyi ẹhi nọn khiale nọnsi Osẹnobulua hi ẹlinmhin nọn nanlẹn talọ. (Job 4:17, 18) Ẹlinmhin ẹbe nanlẹn talọ. Sade ọ iyi iriọ nọn, Jehova ida rẹ re adia nin Ẹlifaz bi imọẹ ele eva bhi ohoghe nin ele bha gbe ọle. (Job 42:7) Ẹlinmhin ẹbe hi ọnọn ha dia umueria ọsi Ẹlifaz ranmhude, ọta nin ọle tale iyi ọsi Osẹnobulua hiehie!
w10 2/15 19 ¶5-6
Rẹban Ohoghe Nin Esu Wewe Nẹga
Esu da noo Ẹlifaz nin ọkpa bhi imọẹ ea ne dọ rẹnẹ ji Jobu rẹ yọle ghe eria wo manman wẹghẹ a. Ọ ki ha taman Jobu ghe uwa ekẹn eria da nyẹnlẹn, ọ da yọle: “Ayotọ nọnsele ribhi ẹkẹ ẹbubu, nan kẹ sabọ lulu a bọsi atutubhiẹbhiẹ! A wo dunmhun ele a sẹsẹsẹ rẹ na bhi ọsewewiẹ rẹ dọ sẹbhi ọsemuan; Ọria soso igbẹlokotọ lẹn ẹghe nin ele rẹ fuẹn an rẹ sẹbhi ighegheghe.”—Job 4:19, 20.
Bhi ije ebhebhe bhi Baibo, a da re eria khọkhọ uwawa nọn kẹ guọghọ a nan re ekẹn man. (2 Cor. 4:7) Olukhọ nin mhan le bhi uku bi ranmhude ọ bha gba nin fo, ọle zẹle nin mhan da yi eria ne wẹghẹ. (Rom. 5:12) Ahamiẹn a zẹ mhan obọ Esu ki wo zanzan mhan an. Sokpan, ranmhude Kristiẹn mhan khin, mhan wo miẹn urẹkpa bhi egbe. Arẹmiẹn eria ne wẹghẹ mhan khin, mhan yẹ wo ghan bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua. (Isa. 43:4) Sẹyẹ, Jehova wo re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin eria ne bhii ọle. (Luke 11:13) Ọne ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle dẹ sabọ re “ahu nọn gbera eji ahu ọsi ọria sẹle” nin mhan, nin mhan rẹ sabọ ziẹngbe ọkakale nọn hi ki rẹ khin nin Esu mun gbe mhan. (2 Cor. 4:7; Phil. 4:13) Mhan ha sabọ ha ziẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan yẹ ne Esu suan, Osẹnobulua ki mun mhan ziẹn. (1 Pet. 5:8-10) Bhiriọ, ọ bha khẹke nin mhan ha mun ofẹn Esu.
Gbega Egbe Uwẹ bhi Ọta Ohoghe
● Lẹn Ebi Ene Ọta Khin bi Eji Ọ Na Vae
Ebi Baibo tale: “Gbẹlokotọ bhi emhin rebhe.”—1 Thessalonians 5:21.
Ọkuẹsẹ uwẹ rẹọbhi okha nin uwẹ họn la ha je ọle ji ẹbho, aharẹmiẹn ọne okha gba ije rebhe, ka fẹ ọle ghe si ẹmhọanta ọne ọkha khin. Be uwẹ ha rẹ lu ọle yẹ?
Ka fẹ ọle ghe si ẹmhọanta ọne okha khin. Ẹgheso, ene mhọn obọ bhi niuz ki ha bi okha gọ ranmhude elele nin ele ha miẹn bhọ la ranmhude ọne okha dẹ rẹso ibo nin ele ye. Bhiriọ, ọkhẹke nin uwẹ re niuz nin uwẹ họn bhi obọ otuọnkpa rẹ fẹ ọsi ọria ọbhebhe ghe si ikikẹ ribhi ẹwẹ ele. Ẹgheso, imọẹ mhan sabọ rẹ ha noo intanẹt rẹ gha niuz ne bha gba nẹga, sokpan ele bha lẹn ghe ọta ohoghe ele gha nẹga. Bhiriọ, hẹi wo gheghe ha rẹọbhi niuz nọn hi ki rẹ khin nin uwẹ họn sade uwẹ bha sẹ fẹghe si ẹmhọanta ele khin.
Fẹghe si ọne okha wo la dagbare bi si ọne okha gbamhin. Gbẹlokotọ bhi ukpẹdẹ nan rẹ gbẹn ọne okha bi emhin ne ha sabọ re ọria rẹọbhi ọne okha. Manman noo ẹwanlẹn sade ọria noo ikpọta ne lẹkhẹ gbe rẹ tẹmhọn emhin ne manman kaka, la sade a ta ọne niuz bhi uwedẹ nọn ha re ẹkẹ khọ ọria la ba ọria bhi egbe.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w03 5/15 22 ¶5-6
Deziẹn, Uwẹ Ha Runẹ ọsi Iẹnlẹn Sotọ
Agbotu ne ga Jehova bhi otọ agbọn rebhe nin mhan deba dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ deziẹn. Mhan wo miẹn erọnmhọn kẹkẹ bhọ beji mhan rẹ deba ọne agbotu nan nọn mhọn oyẹẹ! (1 Peter 2:17) Uwedẹ nin mhan rẹ deziẹn dẹ yẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan nekẹle yẹ rẹ deziẹn.
Fẹ uwedẹ nin Jobu nin okpea nọn gbale rẹ ha lu emhin rẹ rẹkpa ẹbho yẹ, rẹ sẹbhọ ghe, Ẹlifaz nọn iyi ọmọẹ ọle ọsaje da yọle: “Ọta nesẹ dẹ mun ọria nọn hi ki rẹ khin nọn dua oẹ mundia, sẹyẹ, uwẹ dẹ re ahu nin ẹbho nin igun-oẹ nọnsele khin an.” (Job 4:4) Imhan kii, mhan be re iriọ lu emhin? Ọkhẹke nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha rẹkpa ibhio mhan rẹ ha ziẹngbe beji ọle rẹ ga Osẹnobulua. Ahamiẹn mhan ne ele lu emhin, ọkhẹke nin mhan ne ene ikpọta nan ọbhi ọkhọle ne yọle: “Bha ziẹn abọ ne wẹghẹ a, yẹ ziẹn igun-oẹ ne lueghe.” (Isaiah 35:3) Bhiriọ, ẹghe nọn hi ki rẹ khin nin uwẹ rẹ miẹn ọkpa la eva bhi ibhio mhan, dọnmhegbe rẹ re izebhudu la ikoudure nin ele. (Hebrews 10:24, 25) Uwẹ ha khuẹnmhẹn ele yẹ taman ele ebi ele rẹ dọnmhegbe rẹ ha lu ebi yẹẹ Jehova rẹ ti uwẹ bhọ yẹ, ọ ki ha rẹkpa ele rẹ deziẹn bhi oga yẹ runẹ ọsi iẹnlẹn sotọ.
ỌTOBA 16-22
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOB 6-7
“Ebi Uwẹ Ha Lu Yẹ Sade Iẹnlẹn Kaka Mun Uwẹ”
w06 3/15 14 ¶10
Emhin Eso Nan Miẹn Tie bhi Ebe ọsi Job
7:1; 14:14—Be hi “ẹsọn nan sua ọria rẹ lu” bi “ene ikpẹdẹ rebhe nan hian nin ọria gbe” mundia nan? Ọkakale nin Jobu miẹn bhi egbe khọ rẹ sẹbhọ ghe, ọle da ha ghe iẹnlẹn nọnsọle bii ẹsọn nan sua ọria rẹ lu. (Job 10:17) Beji a miẹn ghe, a ida miẹn ghe ọria bha gbe ẹghe bhi ẹkẹ idin—rẹ na ẹghe nin ọle rẹ yu rẹ sẹ ẹghe nan ha rẹ riọ ọle kpanọ—ọnin zẹle nin Jobu da yọle ghe, ọne ẹghe nin ọria gbe bhi idin diabe ẹghe nan hian nin ọria gbe.
“Jehova Rẹkpa Ẹbho Nin Egbe Lọle”
ẸGHESO, ọ sabọ ha ba mhan bhi egbe ghe, ọbalọ wo vuọn iẹnlẹn nọnsẹmhan arẹmiẹn mhan imanman tọ bhi agbọn. (Job 14:1) Ọnan dẹ yẹ sabọ re egbe lọ mhan. Emhin nọn sẹ inian sunu ji ene bunbun ne ga iJehova bhi ẹghe nọn gbera. Eso bhọ da ha guanọ nin ele yu. (1 Ki. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Sokpan, Jehova nin ele ha ga da ko ele udu re yẹ mun ele ziẹn. Jehova da gbẹn okha nọnsele ọbhi Baibo nin mhan da luẹ emhin bhọ, bi nọn da ha ko mhan udu re.—Rom. 15:4.
g 1/12 16-17
Ebi Uwẹ Ha Lu Yẹ Sade Egbe Iẹnlẹn Lọ Uwẹ
Ahamiẹn ghe idia nin uwẹ ye nẹ uwẹ abọ, yere ghe, ọ iyi uwẹ ọkpa ribhi ọkakale nọn sẹriọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọrebhe bhi ọne agbọn nan mhọn ọkakale kẹkẹ nin ele ne dan. Baibo yọle: “Emhin rebhe nan manlẹn kugbe ha viẹ oya, yẹ ribhi ọbalọ.” (Romans 8:22) Ahamiẹn ọkakale nin uwẹ ye nian diabe ghe ọ ida fo ghẹdẹ, lẹn sẹbhọ ghe, beji ẹghe rẹ khian iẹnlẹn sabọ ha mhẹn ọbhọ. Sokpan bhi ejayenan nian, be ha sabọ rẹkpa uwẹ ha ziẹngbe ọle?
Taman ọmọẹ nin uwẹ gbaẹkẹ ọle ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe. Baibo yọle: “Ọmọẹ ọsaje re oyẹẹ man ẹghe rebhe. Obhio ọle yẹ khin bhi ẹghe ọnọghọ.” (Proverbs 17:17) Beji Baibo rẹman, ọria nọn khiale Jobu ha khin. Ọrẹyiriọ ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ọkakale, ọle da taman ẹbho ebi emhin dia ọle yẹ bhi egbe. Ẹghe nin Jobu ki rẹ ha tẹmhọn ebi egbe iẹnlẹn rẹ lọ ọle yẹ, ọle da yọle ghe ọle dẹ talọ beji ọ rẹ ba ọle bhi egbe. (Job 10:1) Ahamiẹn mhan sabọ taman ọria ebi emhin dia mhan yẹ bhi egbe, ọ dẹ sabọ lọ ebi ọne emhin rẹ ba mhan bhi egbe yẹ. Ọ dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan ha re uwedẹ ikẹ rẹ ghe ọkakale nin mhan kuẹlo da.
Tan ọkhọle a man Osẹnobulua bhi erọnmhọn. Ẹbho eso riale ghe, ọta nin ọria gheghe ta nin egbe da fu ọle re, ọle erọnmhọn khin. Sokpan ebi Baibo tale dikẹ. Psalm 65:2 tie Jehova “Ọnọn họn erọnmhọn,” sẹyẹ 1 Peter 5:7 yọle ghe ẹmhọn mhan rẹtẹ Osẹnobulua. Igba ne bunbun Baibo wo tẹmhọn ebezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mun udu nyan Osẹnobulua. Bhi ọsi ijiẹmhin:
“Re ọkhọ nọnsẹ rebhe mun udu nyan iJehova. Hẹi re udu tẹ ilẹn-otọ-emhin nọnsẹ. Guanọ adia nọnsi Jehova bhi ebi uwẹ lu rebhe, ọle ki dia uwedẹ nọnsẹ mundia nọnsẹn.”—PROVERBS 3:5, 6.
“Emhin rebhe nin ẹbho ne mun ofẹn ọlẹn guanọ, ọle re nin ele; Ọle ha họn usomhin nọnsele, ọle ki miẹn ele fan.”—PSALM 145:19.
“Ọnan hi ọne iruduba nin mhan mhọn da ọle, ghe, emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan bhii, nọn diẹn mun iho nọnsọle, ọle dẹ họnmhin.”—1 JOHN 5:14.
“Jehova manman ree bhi eji eria ebe ye. Ọkpakinọn, ọle họn erọnmhọn ọsi eria ne khiale.”—PROVERBS 15:29.
Uwẹ ha taman Osẹnobulua ọnọghọ nin uwẹ kuẹlo da, ọle ki rẹkpa uwẹ. Ọnin zẹle nin Baibo da taman mhan yọle: “Bha ha mun udu nyan ọlẹn ẹghe rebhe . . . Bha ha taan ọkhọle a man ọlẹn.”—Psalm 62:8.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
Re Egbe Khọkho IJehova bhi Uwedẹ Nin Uwẹ Rẹ Ne Ibhio Mhan Lu Emhin
10 Mhan dẹ sabọ re egbe khọkhọ iJehova sade mhan dọnmhegbe rẹ lẹn ebi emhin dia ibhio mhan yẹ bhi egbe. Ha ne ele zilo ọkuẹsẹ a mun ikolo hẹn bi sade a zobọ bhi ikolo. Ha deba ele yo itẹmhọn Osẹnobulua yẹ tie ele nin bha ko le ebale. Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki kere ghe, ẹkhọle nọn lu obhio mhan ọkpa, ọle zẹle nin ọle ida kẹ talọ. La uwẹ ki dọ kere ghe, obhio mhan nin uwẹ rẹ ha riale ghe, ẹfe ọle re iẹnlẹn nọnsọle khu, manman zẹ emhin bhi obọ rẹ rẹkpa ọria. Uwẹ sabọ yẹ kere ghe, azagba-uwa ne ikẹ vae bhi ikolo oga, wo mhọn ekpokpo nọn kaka nin ele ne dan bhi uwa. (Job 6:29) Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan mhọn ẹwanlẹn, nin mhan hẹi ha guanọ otọ emhin ne bha rẹtẹ mhan. (1 Tim. 5:13) Ọrẹyiriọ, bha ji mhan dọnmhegbe lẹn emhin eso rẹji ibhio mhan, bi idia nin ele ye nọn zẹle nin ele da lu emhin bhi uwedẹ nin ele rẹ lu emhin.
ỌTOBA 23-29
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOB 8-10
“Oyẹẹ Nọn Ibeghe Nọnsi Osẹnobulua Gbega Mhan bhi Ohoghe Nọnsi Esu”
w15 7/1 12 ¶3
Mhan Dẹ Be Sabọ Lu Ebe Ti Jehova Bhọ?
Jobu wo loya ne bunbun nọn bha rẹ khẹke nin ọle miẹn bhi egbe. Ọle rẹ ha riale ghe ọ bha rẹtẹ Osẹnobulua si ọle mhọn urẹọbhọ da Ọle la si ọle imhọn urẹọbhọ da Ọle. Sokpan ọne iria-eria nọnsọle nan bha gba. (Job 9:20-22) Jobu wo rẹọbhọ ghe ọria nọn khiale ọle khin. Uwedẹ nin ọle ki rẹ ha tale da re ẹbho ha riale ghe, ọle ghe egbe ọle bii ọria nọn khia gbera Osẹnobulua.—Job 32:1, 2; 35:1, 2.
Ahoẹmhọn-Egbe Nọn Ibeghe Nọnsi Jehova Be Ti Uwẹ Bhọ?
14 Ugbega ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Osẹnobulua khin rẹji mhan. Bhi erọnmhọn nin David nan ji Jehova, ọle da yọle: “Uwẹ hi eji mẹn da nẹko; uwẹ dẹ gbega mẹn bhi ọkakale. Uwẹ dẹ re imẹn ọbhi ẹwẹ ẹbho ne da ha ghọnghọn ranmhude uwẹ miẹn mẹn fan. . . . Jehova re ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsọle rẹ gbega ọria nọn mun udu nyan ọlẹn.” (Ps. 32:7, 10) Beji ogbe nan gba nẹga agbaẹbho bhi ẹghe ẹdẹlẹ rẹ gbega ẹbho ne ribhi ọne agbaẹbho, iriọ ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nin Jehova mhọn da mhan rẹ gbega mhan bhi obọ emhin ne ha sabọ riia ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn an. Sẹyẹ, ahoẹmhọn-egbe nọn ibeghe nọnsi Jehova re ọle si mhan kẹ egbe.—Jer. 31:3.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w10 10/15 6-7 ¶19-20
“Họla Ha Sabọ Lẹn Ebi Jehova Mhọn bhi Ọkhọle?”
19 Be imhan sẹ luẹ rẹji “ebi Jehova mhọn bhi ọkhọ”? Mhan luẹ ghe, ọkhẹke nin mhan ji Ọta nọnsi Osẹnobulua ha dia ebi mhan lẹnlẹn rẹji Jehova. Beji a miẹn ghe ọ bha gba nin mhan, ọ iyi mhan ha taman Jehova uwedẹ nin ọle ha rẹ ha lu emhin la ha re uwedẹ nin mhan rẹ ghe emhin, yẹ ria eria bhuohiẹn gbe ọle. Jobu da yọle: “[Osẹnobulua] iyi okpea bii mẹn nin mẹn ha re ewanniẹn nan, la nin mhan ko ha khian ikotu.” (Job 9:32) Mhan ha munhẹn ha lẹn ọkhọle nọnsi Jehova beji Jobu rẹ lẹn ọlẹn, mhan ki sabọ yọle: “Bhi ọsi ẹmhọanta, khere enan sẹ khin bhi uwedẹ nesọle; Ikuẹkuẹ ọta ọkpa mhan sẹ họn bhi ẹmhọn ọlẹn! Bhiriọ, họla ha sabọ lẹn otọ avan nọnsọle nọn kpọnọ?”—Job 26:14.
20 Ahamiẹn mhan tie Baibo, be ọkhẹke nin mhan lu yẹ sade eji mhan tie bha mun mhan ẹlo kore, manman nọn sade ọ rẹso uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria? Ahamiẹn ghe mhan guaotọ ọne ẹmhọn fẹghe, ghe, ọ bha sẹyẹ mun mhan ẹlo kore, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan si mhan yẹ mun udu nyan Jehova. Yere ghe, ẹgheso, ebi mhan tiele dẹ re isẹhoa nin mhan rẹ rẹman ebi urẹọbhọ nin mhan mhọn da Jehova ziẹn sẹ yẹ. Sẹyẹ, mhan hẹi yele a ghe mhan ida sabọ lẹn otọ emhin rebhe nin ọle lẹnlẹn. (Eccl. 11:5) Bhiriọ, bhi ẹghe nọn sẹ inian, ọkhẹke nin mhan rẹọbhi ebi Pọl nin odibo tale nọn yọle: “Osẹnobulua mhẹn gbe! Ẹwanlẹn bi ilẹnmhin nọnsọle, a imiẹn egbọle! Mhan ida sabọ lẹn uwedẹ nin ọle rẹ bhuohiẹn. Sẹyẹ, mhan ida sabọ lẹn otọ uwedẹ nin ọle rẹ lu emhin! ‘Họla ha sabọ lẹn ebi Jehova mhọn bhi ọkhọle? Họla ha sabọ re ibhude nanlẹn? Ọria be ribhọ nọn re emhin nanlẹn nin ọle ha ha ọle osa?’ Obọ ọle emhin rebhe na vae. Ọle man ele, ọle yẹ nyan ele. Uyi dẹ ha yi ọsi ọle rẹ sẹbhi ighegheghe. Isẹ.”—Romans 11:33-36.
ỌTOBA 30–NOVẸMBA 5
EMHIN NE GHANLẸN NE RIBHI BAIBO | JOB 11-12
“Uwedẹ Ea Nin Mhan Ha Rẹ Sabọ Miẹn Ẹwanlẹn Yẹ Miẹn Elele Bhọ”
w09 4/15 6 ¶17
Jobu Wo Ha Mun Ekpẹn Nin Elin Nọnsi Jehova
17 Be rẹkpa Jobu rẹ sẹyẹ sabọ sun rẹkhan Jehova? Bhi ọsi ẹmhọanta ọkuẹsẹ Jobu miẹn ọkakale bhi egbe, ọle wo deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Asabọmiẹn Jobu bha lẹn ghe Esu si Jehova odan, ọrẹyiriọ ọle da muegbe nin ọle rẹ sẹyẹ sun rẹkhan Jehova. Ọle da yọle: “Mẹn dẹ re ọkhọ nọnsẹmhẹn rebhe ha mhọn asun-rẹkhan rẹ sẹbhi ukpẹdẹ uu!” (Job 27:5) Be Jobu rẹ sabọ deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn yẹ? Edandan iribhọ ghe, ebi ọle họn rẹji uwedẹ nin Jehova rẹ ne ibhio ọle nin Ebraham, Aizik bi Jekọp lu emhin wo ti ọle bhọ. Sẹyẹ beji ọle rẹ ha gbẹlokotọ bhi emhin nin Jehova manlẹn, ọle da sabọ daghe ikpẹ ne bunbun nin Jehova mhọnlẹn.—Tie Job 12:7-9, 13, 16.
Ọ Iyi Uwẹ Ọkpa Khian, Jehova Re Uwẹ bhi Ikeke
10 Ha ne ibhio mhan bhi agbotu lu imọẹ. Ha ne ibhio mhan bhi agbotu nin uwẹ ha sabọ luẹ emhin bhi obọ ele lu imọẹ. Ele sabọ rẹ ha yi ewanlẹn la ibhokhan. Sẹyẹ, a sabọ yẹ miẹn ije ebhebhe ele na vae. Baibo ji mhan lẹn ghe, ene wanre mhọn ẹwanlẹn. (Job 12:12) Ene wanre dẹ yẹ miẹn emhin luẹ bhi obọ elasẹre bhi agbotu ne sun rẹkhan iJehova. Ikpe ne bunbun, ọle Jonathan rẹ diọn iDavid. Ọkpakinọn, ele da sẹyẹ ha yi imọẹ ne manman sikẹ egbe. (1 Sam. 18:1) David bi Jonathan wo rẹkpa egbe rẹ ha ga iJehova arẹmiẹn ele kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ. (1 Sam. 23:16-18) Obhio mhan nin okhuo natiọle Irina nin ọle ọkpa yi Ọsali Jehova bhi azagba-uwa nọnsọle da yọle: “Ibhio mhan bhi agbotu dẹ sabọ kiẹn aba, inẹn bi ibhio rẹji mhan. Jehova dẹ sabọ noo ele rẹ rẹkpa mhan.”
11 Ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nan rẹ deba ọria ha lu ọmọẹ manman nọn sade ọria nin ẹkhọle lo mhan khin. Obhio mhan natiọle Ratna nin ẹkhọ lo, nọn dọ luẹ ẹmhọanta arẹmiẹn a kpokpo ọle da yọle: “Mẹn da taman egbe mẹn ghe, ọkhẹke nin mẹn guanọ urẹkpa bhi obọ ibhio mẹn bhi agbotu.” Ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nin uwẹ rẹ taman ọria ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe. Ọkpakinọn, uwẹ ha lu iriọ, uwẹ bi ọne ọria ki sabọ dọ ha yi imọẹ ne manman sikẹ egbe. Imọẹ ẹ guanọ nin ele re izebhudu nin uwẹ yẹ rẹkpa uwẹ. Ọkpakinọn, nin ele da sabọ lu ọnan, ọkhẹke nin uwẹ ha taman ele ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe.
12 Uwedẹ kpataki nin mhan ha rẹ sabọ zẹ imọẹ ọle hi, sade mhan deba ibhio mhan ha dagbare bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Carol nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Mẹn wo dọ ha mhọn imọẹ ne bunbun bhi agbotu ranmhude nin mẹn rẹ ha deba ibhio mhan nin ikhuo yo inẹbho, yẹ miẹnsọn ebhebhe bhi agbotu nọnsi Jehova. Jehova sẹ wo noo ene ibhio mhan nan rẹ rẹkpa mẹn bhi ikpe ne bunbun nian.” Mhan wo manman miẹn elele sade mhan deba ibhio mhan ne mun oga mhọn nọnsẹn ha lu imọẹ. Jehova noo ene ibhio mhan nan rẹ rẹkpa mhan ahamiẹn egbe lọ mhan, la sade ahiẹ hiẹ mun mhan.—Prov. 17:17.
it-2 1190 ¶2
Ẹwanlẹn
Ẹwanlẹn Nọn Na Obọ Osẹnobulua Vae. Obọ Osẹnobulua nin Jehova ẹwanlẹn nọn ke okhun nẹ na vae. Ọnin zẹle nin Baibo da yọle ghe, “ọle ọkpa hi ọnọn mhọn ẹwanlẹn.” (Ro 16:27; Re 7:12) Ebi ọria daghe bi ebi ọle lẹnlẹn, ọle re ọria mhọn ilẹnmhin. Bhiriọ, beji a miẹn ghe Jehova hi Aman nọn man emhin rebhe, nọn nyẹnlẹn “rẹ nabhi ẹdẹdẹmhẹndẹ rẹ sẹbhi ẹdẹdẹmhẹndẹ” (Ps 90:1, 2), ọle lẹn emhin rebhe rẹji otọ bi okhun, ebe ribhi ẹkẹ ọle bi ebi a rẹ man ọlẹn yẹ, bi ẹghe nọn rẹ munhẹn rẹ sẹbhi eji a ye nan. Emhin nin Osẹnobulua man, ebi ele diaye bi uwedẹ nin ele rẹ lu emhin, ọle eria daghe nin ele rẹ ha man emhin nin ele man ẹlẹnan. Sade ene emhin nin Osẹnobulua manlẹn iribhọ nọn, eria irẹ sabọ miẹn emhin nin ele ha ghe rẹ man ebi ele man. (Job 38:34-38; Ps 104:24; Pr 3:19; Jer 10:12, 13) Uhi nesi Osẹnobulua, ele rẹkpa eria rẹ sabọ ha nyẹnlẹn nọnsẹn, yẹ ha noo ẹwanlẹn nọnsele bhi uwedẹ nin iẹnlẹn ha da kiọnlẹn nin ele. (De 32:4-6; fẹ JEHOVAH [A God of moral standards] ghe.) Ọria soso iribhọ nọn mhọn ẹwanlẹn sẹbi Osẹnobulua. (Isa 40:13, 14) Arẹmiẹn ghe ẹgheso ọle re otọ nin emhin ne bha diẹn mun iho nọnsọle da sunu, ọle yẹ hi ọnọn ha tare ebi ọne emhin ha diayẹ bhi ẹghe odalo nin iho nọnsole da munsẹ, ranmhude emhin nin ọle tale dẹ “munsẹ.”—Isa 55:8-11; 46:9-11.
Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn
w08 8/1 11 ¶5
Ebi Uwẹ Ha Lu Yẹ Sade Uwẹ Ne Elasẹre Talọ
▪ ‘Imẹn be lẹn otọ ebezẹle nin ọle da ta ebi ọle tale?’ Job 12:11 yọle: “Ọ ibe yi ehọ dọnmhẹn ọta fẹghe beji olanmhẹn rẹ dọnmhẹn ebale fẹghe?” Ahamiẹn imọn nesẹ ki kiẹn elasẹre, ọkhẹke nin uwẹ ha gbehọkotọ ka ele ehọ gbera beji uwẹ ka lu khẹ sade ele ne uwẹ talọ. Ranmhude elasẹre ha talọ, ele ki ha talọ bọsi ghe, ebi ele tale, iriọ o wo gene dia. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọmọn nọnsẹ sabọ rẹ yọle: “Ẹghe rebhe uwẹ rẹ ne mẹn lu emhin bọsi ghe, obhokhan mẹn khin!” La “a imiẹn ẹghe nin uwẹ rẹ ka mẹn ehọ!” Hẹi ji ẹkẹ ọmọn nọnsẹ ha khọ uwẹ ranmhude ene ikpọta nin ọle noolo. Ahamiẹn ọle yọle “ẹghe rebhe,” la “a imiẹn ẹghe” nin uwẹ rẹ ne ọle lu emhin, lẹn sẹbhọ ghe ọ iyi ebi ọle gene mhọn bhi ọkhọle khọnin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle ha yọle, “Ẹghe rebhe uwẹ rẹ ne mẹn lu emhin bọsi ghe, obhokhan mẹn khin,” asabọmiẹn ebi ọle re ọle ta hi, “Mẹn riale ghe uwẹ bha gbaẹkẹ mẹn.” La ọle ha yọle, “A imiẹn ẹghe nin uwẹ rẹ ka mẹn ehọ,” asabọmiẹn ebi ọle re ọle ta hi, “Mẹn guanọ nin mẹn taman uwẹ ebi emhin dia mẹn yẹ bhi egbe.” Donmhegbe gbẹlokotọ nin uwẹ lẹn ebi ọle re ọta nin ọle tale ta.