HAFUURA ADHDHA 03
Maxaafa Qullichchakeꞌni Addata Dandeettatto?
Maxaafi Qullichchi giddo heddi tasfinna hedho noꞌoxxeꞌe kadaaki baci gorsi afemaan. Maxaafi Qullichchi barsisaaꞌneexxa barachcho egendottaꞌa yortaattolenna dedha mandaattuu? Kunni olmiki maxaafi uwwaake tasfaꞌninna gorsaꞌn addata dandeesissaa? Maxaafi Qullichchi taꞌanna kaddo ediꞌa gammashshot heꞌnannoxxa kulaꞌneeke yaadaꞌn addattaatte? Heddo miloonnenni laakkoꞌemaaki manni tenne Maxaafi Qullichchinxe barachchoꞌn addataꞌneen. Atinna addattattoshsha assaaka tarjuwwa mee uundo.
1. Maxaafi Qullichchi dhugaatike maxaafa moo xingote?
Maxaafi Qullichchi isi ifiꞌaan ‘toggite kaddeexxa dhugaatixxa qaale’ abideexxa haasoꞌaan. (Mekibebi 12:10) Isi giddo hedheeki raagi dhugaatiken, kulemeeki manninna hedhemmangen. (Luqqaasi 1:3; 3:1, 2 yaansis.) Arkoloojisite [buttina qotati qoꞌne assaaki], ittan heddi raaga qoꞌnisaaki manni Maxaafa Qullichchakeꞌn ifisendeexxi barra, manji, bakka ittan assendeexxi yaane duuchchi dhugaatixxe kaddeexxa kokeesseꞌeen.
2. Maxaafi Qullichchi yanna saxxeeke maxaafabaan hinaanneki mayeete?
Maxaafi Qullichchi yannatee manji egeꞌneemmabaaka sayinsetika tarjuwwa abideemman. Kunni tarjinna okkone wodda hedhemmake manniꞌa bakka afemmabaan. Kaddomaleꞌe, bariinxi sayinse Maxaafi Qullichchi haasoꞌaꞌneexxi yaane dhugaate kaddeexxa kokeessiteꞌeen. Tenneꞌaa, Maxaafi Qullichchi ‘taꞌanna kaddo baro baro, duuchchinii wodda addatemeeken.’—Faaro 111:8.
3. Maxaafi Qullichchi ediꞌa hexxeexxa yanna uuddaaxxa haasoꞌaꞌneexxe tinbiiteꞌn addantaanneki mayeete?
Maxaafi Qullichchi giddo ‘yaane muuxendebaangi edisseenni’ itti yaane muuxendaaxxa kuldaaxxi tinbiituwwaa hexxeen. (Isayaasi 46:10) Maxaafi Qullichchi heddi muuxemeeki raaguwwi, muuxemaaxxa ediseen hedhe hasoꞌeemman. Baro noꞌokeꞌn kaddaꞌneexxa yaanuwwa mitte mittendini manbeꞌa assaꞌneeke orinni ifiseꞌeen. Konne hafuura adhdhaꞌn manbeꞌa assaake orinni muuxendeexxa mitte mitte tinbiituwwa uundannon.
BAꞌLAXXA QOꞌNE
Bariinxi sayinse Maxaafi Qullichchiki hitta weli qabbaaxxa, ittan heenoxxa muuxama alfiteexxa Maxaafi Qullichchinxa tinbiituwwa firfirsinannon.
4. Sayinse Maxaafi Qullichchiki weli qabbaa qico
Bire baroꞌn manni butta kaddeexxe yaaneꞌn hana ofoldeen hiyyee addataamman. VIIDIYO uudde.
Iyyoobike maxaafi giddo 3,500 wogga edi darre borressemeeka yaada uudi. Iyyoobi 26:7 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumaꞌn mariꞌatte:
Butta “abideechchi hedhebaangi” rarraateen hiyyaꞌneki yaadi manbeꞌa hinannoshsha assaꞌneek mayeete?
Arishshotike eebbinjinni abbaayyatiki wodiꞌi finicce duumancha kaddaan. Okkooꞌn xeena kade gane abbaayyatinbaa higaan. Tennee wodiꞌnxa doowwe manni 1800 wogga qicoꞌn adda egeꞌnemmabaan. Tennee uuddaaxxa Maxaafi Qullichchi 3000 saxxaaxxe wogga edi darre maa hiyyeexxa uudi. Iyyoobi 36:27, 28 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumuwwaꞌn mariꞌatte:
Tinni sholla qicinni ifisendeexxi wodiꞌiinxi dowwe manbeꞌa hinannoshsha assittaꞌneeki mayeete?
Taꞌa yaansissettexxi xiqse Maxaafa Qullichchakeꞌn affeettexxa adde jabeessitaa?
5. Maxaafi Qullichchi ediseen kuleemmaxxi tinbiite baasa kadeeke orinni muuxama alfiteen.
Isayaasi 44:27–45:2 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumaꞌn mariꞌatte:
Maxaafi Qullichchi 200 wogga edi darre Baabiloonixxa baꞌne uuddaaxxa maa hiyyee diideessee kulee?
Faarsiki mootichchi Qiroosinna sannachchi isiki 539 K.I.E.D.b Baabiloonika qachcha bagediki injiffanteexxa raagi kokeessaan. Qachchiinke qarqaraꞌn hedhemmaka lumoka galaana wele darreꞌn gorsati, haanni hite hexxemmaxxe qachchiinxe hulanaaꞌn sholla qicinni eꞌyine loli belo qachcha abindeen. Baabilooniki qachchi diigemeexxenni 2500 wogga saxxoolenna telchi qicoꞌn baꞌeeshshan hedheen. Tennee uuddaaxxa Maxaafi Qullichchi maa hiyyeemmaxxa uudi.
Isayaasi 13:19, 20 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumaꞌn mariꞌatte:
Tinni tinbiite Baabilooniꞌni hitta muuxende?
Taꞌixxe yannaꞌn Iraaqi hiyyemaake bogaꞌn bireka diigemeemmaka Baabiloonika qachcha
6. Maxaafi Qullichchi baro noꞌokeꞌn kaddaꞌneexxa yaane ediseen haasoꞌeemman
Maxaafi Qullichchi heꞌnaanneka baro “muuxamiinxe barruwwa” hiyyaan. (2 Ximootwosi 3:1) Maxaafi Qullichchi konnee heꞌnaanneka baro uuddaaxxa maa hiyyeexxa hubat.
Matwoosi 24:6, 7 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumaꞌn mariꞌatte:
Maxaafi Qullichchi tenne muuxamiinxe barruwwaꞌn hiini yaanuwwa kaddaaxxa haasoꞌee?
2 Ximootwosi 3:1-5 yaansisse, ittan buttiiꞌn hedheeke qortumuwwaꞌn mariꞌatte:
Maxaafi Qullichchi muuxamiinxe barruwwaꞌn hedhaaki manni hitta hedheeka adaba leellishaaxxa ifiseꞌee?
Ati hoonee adabuwwa hubatteette?
MITTI MITTI MANNI IITTA HIYYAAN: “Maxaafi Qullichchi xingotenna yanna saxxeeken.”
Atixxe uushoshsha Maxaafi Qullichchi dhugichchaken hite addattattoshsha asseeki hoone tarjuwwa?
BUKKASSA
Raaginki, sayinsetikinna tinbiitetiki tarjuwwi Maxaafi Qullichchi dhugichchake kadeexxa kokeessaan.
Hige Qalliyya
Maxaafi Qullichchi dhugaatike maxaafa moo xingote?
Sayinse Maxaafi Qullichchiki qabbaꞌneeki hoone garinnite?
Maxaafi Qullichchi ediꞌa hexxeexxa yanna uuddaaxxa hasoꞌaachcho fakkaattaꞌnee? Mayee iitta hitette?
FIRFIRSI
Sayinsetixxe uushshoꞌn dedha kaddeexxi barachcho Maxaafi Qullichchi giddo hexxee?
“Sayinse Maxaafi Qullichchiki Weli Qabbaa?” (Websayiteteꞌn fuleeka umo yaada)
“Muuxamiinxa barra” uuddaaxxa dhugaatixxi barachcho heente?
Maxaafi Qullichchi Giriketixxe mootummaxxa galcha uuddaaxxa hasoꞌeexxi tinbiite hitta muuxendeexxa uudi.
Maxaafi Qullichchiinxi tinbiite mitti manji Maxaafa Qullichchakee afeemmaxxa uushsho jijjiirtee qico hubat.
“Mageni Hedheen Hiyye Addataannabaan” (Heqqecatixxa Xellephpho Laakko. 5, 2017)
a Tinbiitete hiyyo ediꞌaa kaddaaxxa yaane kuldaaxxe Mageniinbaaꞌn daggeexxe ergan.
b K.I.E.D. hiyya “Kirsitoosixxe Ilensha Edi Darre” hiyyaten. Ittan G.W. hiyya “Gattowwaalitixxa Wogga” hiyyaten.