ŨVOO MŨSEO ŨLA ŨANDĨKĨTWE NĨ MATHAYO

1 Ĩvuku ya isitoli ya * Yesũ Klĩsto, * mwana wa Ndaviti, mwana wa Avalaamu:

17 Nzyawa syonthe kuma Avalaamu nginya Ndaviti syaĩ 14; kuma Ndaviti nginya ĩvinda ya kũtavwa na kũtwawa Mbaviloni, syaĩ 14, kuma ĩvinda ya kũtavwa na kũtwawa Mbaviloni nginya Klĩsto, syaĩ 14.

18 Ĩndĩ kũsyawa kwa Yesũ Klĩsto kwailye ũũ: Ĩvinda yĩla inyia wake Meli weevaĩtwʼe nĩ Yosevu, nĩwaitavie kwĩsĩla veva mũtheu * matambĩte kũtwaana. 19 Ĩndĩ nũndũ mũũme wake Yosevu aĩ mũlũngalu na ndaaenda kũmwĩkĩĩthya nthoni andũnĩ, atwʼa kũmũeka kwa kĩmbithĩ. 20 Ĩndĩ ĩtina wa kũsũanĩa maũndũ asu, sisya! mũlaĩka wa Yeova amumĩlĩla ndotonĩ na amwĩa: “Yosevu, mwana wa Ndaviti, ndũkakĩe kũtwaa Meli, * nũndũ ĩvu yake yumanĩte * na veva mũtheu. 21 Akasyaa kavĩsĩ, na no nginya ũkete Yesũ, * nũndũ akatangĩĩa andũ kuma naĩnĩ syoo.” 22 Kwa wʼo, maũndũ asu onthe meethĩiwe nĩ kana ndeto ila Yeova ũneenete kwĩsĩla mwathani wake ianĩe. Aĩtye atĩĩ: 23 “Sisya! Mwĩĩtu ũtesĩ mũndũũme akaitava na akasyaa kavĩsĩ na makaketa Imanueli,” na ũalyũlo wayo nĩ, “Ngai e Vamwe Naitũ.”

24 Na Yosevu aamũka kuma toonĩ na eeka ũndũ mũlaĩka wa Yeova wamwĩaĩe, na atwaa Meli. * 25 Ĩndĩ ndaakoma nake nginya esa kũsyaa kavĩsĩ, na aketa Yesũ.

2 Ĩtina wa Yesũ kũsyaĩwa Mbetheleemu ya Yutia, ĩvinda ya Mũsumbĩ Elote, * sisya! andũ oĩ * kuma Wumĩlonĩ wa Syũa nĩmookie Yelusaleme, 2 na makũlya: “Kaĩ va kana kala kasyaĩtwe keĩthĩwa mũsumbĩ wa Ayuti? Nũndũ nĩtwoonie ndata yako twĩ ngalĩko ya Wumĩlonĩ wa Syũa, na nĩtwooka kũkakumanĩa.” 3 Yĩla Mũsumbĩ Elote weewie ũu nĩwambĩĩe kũthĩnĩka mũno, we vamwe na Yelusaleme yonthe. 4 Na ĩtina wa kũmombanyʼa vamwe anene onthe ma athembi na aandĩki onthe, nĩwamakũlilye vala Klĩsto * waĩ asyaĩwe. 5 Namo mamwĩa: “Mbetheleemu ya Yutia, nũndũ ũũ nĩwʼo kwaandĩkiwe kwĩsĩla mwathani: 6 ‘Naku we Mbetheleemu wa nthĩ ya Yuta ndwĩ ndũa nini nongi katĩ wa atongoi ma Yuta, nũndũ kwaku vakauma mũtongoi ũla ũkaĩthya andũ makwa Isilaeli.’”

7 Na Elote amatũmana kĩmbithĩnĩ ala andũ oĩ, na ĩndĩ amanya nesa kuma kwoo ĩvinda yĩla ndata yaumĩlile. 8 Na ĩndĩ amatũma Mbetheleemu, akĩmea: “Endai mũkamanthe kana kau nesa, na mwakona, mũisyoka mũndavye nĩ kana o nakwa nĩthĩwe ndonya kũthi na kũkakumanĩa.” 9 Ĩtina wa kũmwĩthukĩĩsya mũsumbĩ, nĩmakwatie nzĩa mathi, na sisya! ndata ĩla moonete yĩla maĩ Wumĩlonĩ wa Syũa yamatongoesya nginya yathi kũũngama ĩũlũ wa vala vaĩ kala kana. 10 Yĩla moonie ndata ĩsu nĩmatanie mũno. 11 Na yĩla malikile nyũmba, nĩmoonie kala kana ke na inyia wako Meli, na matulya ndu na makakumanĩa. O na nĩmavingũie vala meekĩĩte syĩndũ syoo sya vata na makanenga mĩthĩnzĩo ĩno: thaavu, ũvumba, na manemane. 12 Ĩndĩ nũndũ nĩmakaniwʼe nĩ Ngai ndotonĩ maikasyokele kwa Elote, nĩmasyokie kwoo mesĩle nzĩa ĩngĩ.

13 Mamina kũthi, sisya! mũlaĩka wa Yeova nĩwamumĩlĩĩile Yosevu ndotonĩ na amwĩa atĩĩ: “Ũkĩla wose kana na inyia wako na mũikĩa mũthi Misili, na mũyĩkala kwʼo nginya yĩla ngaũtavya, nũndũ Elote nũkilyĩ kũmantha kana kau akoae.” 14 Kwoou Yosevu nĩwookĩlile na oosa kana na inyia wako na mauma ũtukũ mathi Misili. 15 Ekalile kũu nginya yĩla Elote wakwie. Ũu weanĩisye ndeto ila Yeova waneenie kwĩsĩla mwathani wake, akyasya: “Nĩnamwĩtie mwana wakwa kuma Misili.”

16 Kwoou yĩla Elote wamanyie kana nũnakĩlilwʼe ũĩ nĩ ala andũ oĩ, athata mũno, na atũmana nĩ kana tũmwana twʼonthe ndũanĩ ya Mbetheleemu na isio syayo tũawe, tũla twaĩ na myaka ĩlĩ na kũtheea. Eekie ũu kwosana na ĩvinda yĩla wamanyĩte nesa kuma kwa ala andũ oĩ. 17 Ũu weanĩisye ndeto ila syaneeniwe kwĩsĩla mwathani Yelemia ũla waisye atĩĩ: 18 “Wasya nĩweewʼĩkie Lama wa kĩĩo kĩnene kĩ woo. Waĩ wa Lakeli aiĩa kwondũ wa syana syake na ndendaa kũkiakiwʼa, nũndũ iyaĩ vo.”

19 Yĩla Elote wakwie, sisya! mũlaĩka wa Yeova nĩwamumĩlĩĩile Yosevu ndotonĩ e Misili 20 na amwĩa: “Ũkĩla wose kana na inyia wako na mũithi nthĩ ya Isilaeli, nũndũ ala manamanthaa kũaa kana kau nĩ akwʼũ.” 21 Kwoou nĩwookĩlile na oosa kana na inyia wako na mathi nthĩ ya Isilaeli. 22 Ĩndĩ yĩla weewie kana Alikelau nĩwe wasumbĩkĩte Yutia vandũ va ĩthe wake Elote, nĩwakĩie kũthi kũu. O na eka ũu, nĩwakaniwʼe nĩ Ngai ndotonĩ, na nũndũ wa ũu athi kĩsionĩ kya Kalilii. 23 Na avika kũu atũa ndũanĩ ya Nasaleti, nĩ kana ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla athani syĩanĩe: “Akeetwa Mũnasaleti.” *

3 Mĩthenyanĩ ĩsu Yoana Mũvatisi nĩwaumĩlile akĩtavanyʼa weũnĩ wa Yutia, 2 akyasya: “Ĩlilei, nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ mũthengeeu.” 3 Kwa wʼo, ũũ nĩwe wawetiwe kwĩsĩla mwathani Isaia ndetonĩ ii: “Wasya mũnene wa mũndũ akĩneena weũnĩ, akyasya: ‘Seũvyai nzĩa ya Yeova! Lũngalyai nzĩa syake.’” 4 Na Yoana eekĩĩte ngũa ya wʼĩa wa ngamĩle na aĩ na mũsivi wa kĩthuma kĩnyunyunĩ kyake. Lĩu wake waĩ ngie na ũkĩ wa nzũkĩ wa kĩthekanĩ. 5 Na andũ onthe ma Yelusaleme na Yutia na nthĩ syonthe ila syathyũlũlũkĩte Yolotani nĩmaendaa vala waĩ, 6 na kũvatiswa * nĩwe Ũsĩnĩ wa Yolotani, na kumbũla naĩ syoo ũtheinĩ.

7 Yĩla woonie Avalisi na Asatukai aingĩ mokĩte kũvatiswa, ameie atĩĩ: “Inywʼĩ ũsyao wa nzoka mbai, nũũ ũla ũmũtavĩtye kana nĩmũtonya kũkĩa ũthilĩku ũla wũkĩte? 8 Kwondũ wa ũu, syaai ũsyao ũkwonanyʼa nĩmwĩlilĩte. 9 Mũikasũanĩe ngoonĩ syenyu mũkyasya, ‘Avalaamu nĩwe ĩthe waitũ.’ Nũndũ nĩmwĩa kana Ngai nũtonya kũmũkĩlĩlya Avalaamu syana kuma mavianĩ aa. 10 Yu ĩthoka nĩyiĩtwe matinanĩ ma mĩtĩ. Kwoou kĩla mũtĩ ũtasyaaa ũsyao mũseo ũkatemwa na kwĩkwʼa mwakinĩ. 11 Nyie, a vakwa, nĩmũvatisaa na kĩwʼũ nũndũ wa wĩlilo wenyu, ĩndĩ ũla wũkĩte ĩtina wakwa e na vinya kwĩ inyie, o na ndyaĩlĩte kũmumya iatũ syake. Ũsu akamũvatisaa na veva mũtheu na mwaki. 12 Kĩũlũkya kyake kya nganũ kĩ kwʼokonĩ kwake, nake akathesya vyũ kĩvũĩo kyake na ayũmbanyʼa nganũ yake ĩkũmbĩnĩ, ĩndĩ mavuti akamavĩvya na mwaki ũtatonya kũvowʼa.”

13 Nĩvo ĩndĩ Yesũ waumie Kalilii athi Yolotani vala Yoana waĩ, nĩ kana avatiswe nĩwe. 14 Ĩndĩ Yoana atata kũmũsiĩĩa, akĩmwĩa: “Nyie ninyie naĩle kũvatiswa nue, na yu we wĩũka vala nĩĩ?” 15 Yesũ amũsũngĩa, amwĩa: “Eka kwĩthĩwe ũu ĩvinda yĩĩ, nũndũ kwa nzĩa ĩsu nĩtwaĩle kwĩanĩsya ũlũngalu wʼonthe.” Na aeka kũmũsiĩĩa. 16 Ĩtina wa kũvatiswa, Yesũ nĩwaumĩlile o mĩtũkĩ kĩwʼũnĩ; na sisya! matu mavingũka, na oona veva wa Ngai ũtheeete ta ĩvũĩ, wũkĩte ĩũlũ wake. 17 Na sisya! Wasya nĩwaumie ĩtunĩ, ũkyasya: “Ũũ nĩwe Mwana wakwa mwendwa, ũla nendeeawʼa nĩwe.”

4 Nĩvo ĩndĩ Yesũ watongoeiwʼe nĩ veva mũtheu nginya weũnĩ, na ĩndĩ atatwa nĩ Ndevili. 2 Ĩtina wa kũtĩĩa kũya mĩthenya 40 ũtukũ na mũthenya, eewʼa nzaa mũno. 3 Na ũla Mũtati ooka na amwĩa: “Ethĩwa wĩ mwana wa Ngai, ĩaĩe mavia aa matwʼĩke mĩkate.” 4 Ĩndĩ amũsũngĩa: “Nĩkũandĩkĩtwe: ‘Mũndũ ndekalaa thayũ nũndũ wa mũkate wʼoka, ĩndĩ nũndũ wa kĩla ndeto yumaa kanywʼanĩ wa Yeova.’”

5 Nĩvo ĩndĩ Ndevili waendie nake ĩla ndũanĩ ntheu, na amũtwaa vandũ vala vatũlu vyũ ĩkalũnĩ, 6 na amwĩa: “Ethĩwa wĩ mwana wa Ngai, ĩyĩkye nthĩ, nũndũ nĩkũandĩkĩtwe: ‘Akameaĩa alaĩka make ĩũlũ waku,’ na, ‘Makakũkua mokonĩ moo, nĩ kana kũũ kwaku kũikatulwʼe nĩ ĩvia.’” 7 Nake Yesũ amwĩa: “Ĩngĩ nĩkũandĩkĩtwe: ‘Ndwaĩle nongi kũmũtata Yeova Ngai waku.’”

8 Na ĩngĩ Ndevili amũtwaa kĩĩmanĩ kĩtũlu mũno, na amwonyʼa mosumbĩ onthe ma nthĩ na ũnene wamo. 9 Na amwĩa: “Nĩngũũnenga syĩndũ ii syonthe ethĩwa nũũtulya ndu na kũnthaitha.” * 10 Nĩvo Yesũ wamwĩie: “Thi, Satani! Nũndũ nĩkũandĩkĩtwe: ‘No Yeova Ngai waku waĩle kũmũthaitha, na nowe e weka waĩle kũmũthũkũma ũthũkũmi mũtheu.’” 11 Na ĩndĩ Ndevili amũtia, na sisya! alaĩka mooka na mambĩĩa kũmũthũkũma.

12 Na yĩla weewie kana Yoana nũnakwatiwe, aenda Kalilii. 13 Ĩtina wa vau, auma Nasaleti na athi ekala Kavelinaumi ũtee wa ũkanga, nthĩnĩ wa kĩsio kya Nzevuluni na kya Navitali, 14 nĩ kana ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla mwathani Isaia syĩanĩe: 15 “We nthĩ ya Nzevuluni na nthĩ ya Navitali, nzĩanĩ ĩla yelekele ũkanganĩ, mũingo wa Yolotani, Kalilii ya andũ ma mbaĩ ingĩ! 16 Andũ ala mekalĩte kĩvindunĩ nĩmonete kyeni kĩnene, na ala mekalĩte kĩsionĩ kya kyuu kya kĩkwʼũ, nĩmaumĩlĩlwe nĩ kyeni.” 17 Kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, Yesũ nĩwambĩĩie kũtavanyʼa, akyasya: “Ĩlilei, nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ mũthengeeu.”

18 Na esĩle ũtee wa Ũkanga wa Kalilii, nĩwoonie aũme elĩ masyaanĩwʼe, Simoni, ũla wĩtawa Vetelo, na Endelea mwana-a-inyia, mayĩkya itei * ũkanganĩ, nũndũ maĩ atei ma makũyũ. 19 Na amea: “Ngatĩĩai, nakwa ngamũtwʼĩkĩthya atei ma andũ.” 20 Na vau kwa vau matia itei syoo na mamũatĩĩa. 21 Aumĩte vau, nĩwoonie aũme angĩ elĩ masyaanĩwʼe, Yakovo mwana wa Sevetii na mwana-a-inyia Yoana. Maĩ ĩsiwanĩ * na ĩthe woo Sevetii, maiseũvya itei syoo, na ameta. 22 Na vau kwa vau matia ĩsiwa na matia ĩthe woo na mamũatĩĩa.

23 Na athi kĩla vandũ Kalilii yonthe, akĩmanyĩsya masinakokenĩ na kũtavanyʼa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ na kũvosya andũ mĩthemba yonthe ya ũwau na mĩthemba yonthe ya wonzu. 24 Na ũvoo ĩũlũ wake wanyaĩĩka kĩsionĩ kyonthe kya Silia, na mamũetee andũ onthe ala manyamaawʼa nĩ mĩthemba yĩ kĩvathũkanyʼo ya mowau na mathĩna, na ala maĩ na ndaimoni na ala maĩ na mũngʼathũko na ala maĩ onzu mamutha, na amavosya. 25 Kwondũ wa ũu, andũ aingĩ mũno mamũatĩĩa kuma Kalilii na Ndekavoli * na Yelusaleme na Yutia na mũingo wa Yolotani.

5 Yĩla Yesũ woonie ĩkomano nĩwambatie kĩĩmanĩ, na ĩtina wa kwĩkala nthĩ, amanyĩwʼa make mooka vala ũĩ. 2 Na ĩndĩ ambĩĩa kũmamanyĩsya, akyasya:

3 “Nĩ atanu ala mesĩ me na nzaa ya kĩ-veva, * nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ woo.

4 “Nĩ atanu ala me na kĩmeto, nũndũ makakiakiwʼa.

5 “Nĩ atanu ala auu, nũndũ makatiĩwa nthĩ.

6 “Nĩ atanu ala me na nzaa na waũni wa ũlũngalu, nũndũ wendi woo ũkeanĩwʼa.

7 “Nĩ atanu ala me tei, nũndũ makeewʼĩwa tei.

8 “Nĩ atanu ala atheu ngoo, nũndũ makamwona Ngai.

9 “Nĩ atanu ala mamanthaa mũuo, nũndũ makeetwa ana ma Ngai.

10 “Nĩ atanu ala mathĩnawʼa kwondũ wa ũlũngalu, nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ woo.

11 “Tanai yĩla andũ meũmũumanga na kũmũthĩnyʼa na kũneena kĩla ũndũ mũthũku wa ũvũngũ ĩũlũ wenyu nũndũ wakwa. 12 Tanai na mũyĩthĩwa na mũyo mwingĩ, nũndũ ĩtuvi yenyu nĩ ĩnene ĩtunĩ, nĩkwĩthĩwa ũu nowʼo mathĩnisye athani ala maĩ mbee wenyu.

13 “Inywʼĩ mwĩ mũnyũ wa nthĩ, ĩndĩ mũnyũ waasya mũsamo, ũtonya kũtũngĩĩwa mũsamo wawʼo ata? Ndwĩthĩawa ũtonya kũtũmĩwa ĩngĩ ũndũnĩ o na wĩva, ate o kwĩkwʼa ĩtheka ũkinyangwe nĩ andũ.

14 “Inywʼĩ mwĩ kyeni kya nthĩ. Ndũa yĩ kĩĩmanĩ ndĩvithĩka. 15 Andũ makwatya taa, maiũkunĩkĩlasya kĩkavũ, * ĩndĩ mawilĩĩlaa kĩndũnĩ kya kwilĩĩla taa, na ũimulĩkĩla onthe ala me nyũmba. 16 O ta ũu, ekai kyeni kyenyu kĩkene mbee wa andũ, nĩ kana mone mawĩa menyu maseo na maimũtaĩa Ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ.

17 “Mũikasũanĩe ta nookie kwananga Mĩao kana Mavuku ma Athani. Nookie kwĩanĩsya, ĩndĩ ti kwananga. 18 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana nĩ ũndũ wĩ laisi ĩtu na nthĩ kũvĩta kũte kateto o na kamwe kana kaũvavathĩ ka ĩla Mĩao kũvĩta nginya maũndũ onthe ala maandĩkĩtwe meanĩe. 19 Kwoou, mũndũ o na wĩva ũla ũtũlaa ũmwe wa mĩao ĩla yonekaa ta mĩnini na ũmanyĩasya angĩ meke ũu ndakethĩwa aĩle Ũsumbĩnĩ wa ĩtu, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũmĩatĩĩaa na ũmanyĩasya angĩ akeethĩwa aĩlĩte Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. 20 Nũndũ nĩngũmwĩa, ethĩwa ũlũngalu wenyu ndũvĩtũkĩte ũla wa aandĩki na Avalisi, mũikalika nongi Ũsumbĩnĩ wa ĩtu.

21 “Nĩmweewie kana andũ ma tene mataviwʼe atĩĩ: ‘Ndũkoae, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla wĩũaa akaumya ũtalo mbee wa koti.’ 22 Ĩndĩ nĩngũmwĩa, kĩla mũndũ ũendeeaa kũmũthatĩa mwana-a-asa wake akaumya ũtalo kotinĩ; na mũndũ o na wĩva ũla ũtavasya mwana-a-ĩthe ndeto nthũku sya kũumana, akaumya ũtalo Kotinĩ Ũla Mũnene Vyũ; nake mũndũ o na wĩva ũla waasya, ‘We wĩ ndia ya mana!’ akethĩwa aĩlĩte kwĩkwʼa mwakinĩ wa Ngiena. *

23 “Kwoou ethĩwa nĩwaete mũthĩnzĩo waku kĩthembeonĩ, na ũililikana kana mwana-a-asa waku e na ũndũ naku, 24 tia mũthĩnzĩo waku vau mbee wa kĩthembeo, na ũithi wambe kwĩwʼana na mwana-a-asa waku. Na ĩndĩ ũisyoka ũkaumye mũthĩnzĩo waku.

25 “Ĩwʼana mĩtũkĩ na ũla ũkũsikatĩte, yĩla mwĩ nzĩanĩ mũendete kotinĩ, nĩ kana ũla ũkũsikatĩte ndakese kũũnengane kwa mũsili, nake mũsili aikũnengane kwa mũthũkũmi wa koti, na ũyĩkwʼa yela. 26 Nĩũtavya nesa ki kana ndũkauma vau nongi, nginya yĩla ũkaĩva mbesa syonthe ila ũtwʼĩĩwe.

27 “Nĩmweewie kana nĩkwaneeniwe atĩĩ: ‘Ndũkalaalae.’ 28 Ĩndĩ nĩngũmwĩa kana kĩla mũndũ ũsyaĩĩasya mũndũ mũka na aimwĩwʼĩa mũmeo ethĩawa eeka ũlaalai nake ngoonĩ yake. 29 Kwoou, ethĩwa itho yaku ya kwʼoko kwa aũme nĩyĩũtuma ũlulutĩka, yumye ũyĩkye kũasa naku. Nũndũ nĩ kavaa ũkasya ĩmutha yĩmwe yaku, kwĩ mwĩĩ waku wʼonthe kwĩkwʼa Ngienanĩ. * 30 O na ĩngĩ, ethĩwa kwʼoko kwaku kwa aũme nĩkũũtuma ũlulutĩka, kũtile ũkwĩkye kũasa naku. Nũndũ nĩ kavaa ũkasya ĩmutha yĩmwe yaku, kwĩ mwĩĩ waku wʼonthe kwĩkwʼa Ngienanĩ. *

31 “O na ĩngĩ nĩkwaneeniwe atĩĩ: ‘Mũndũ o na wĩva ũla ũthaasya mũtwaano na kĩveti kyake, akĩnenge valũa wa kũthasya mũtwaano.’ 32 Ĩndĩ nĩngũmwĩa kana kĩla mũndũ ũthaasya mũtwaano na kĩveti kyake, ate o kwondũ wa ũlaalai, * atumaa kĩlika ũlaalainĩ, na ũla ũtwaaa kĩveti ta kĩu * ethĩawa ayĩka ũlaalai.

33 “O na ĩngĩ, nĩmweewie kana andũ ma tene mataviwʼe atĩĩ: ‘Ndũkevĩte ũte kwĩanĩasya wĩvĩto waku, ĩndĩ no nginya wĩanĩsye kĩla wamwĩvĩtĩa Yeova.’ 34 Ĩndĩ nĩngũmwĩa atĩĩ: Ndũkevĩte na ĩtu nongi, nũndũ nĩkyo kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Ngai; 35 kana na nthĩ, nũndũ nĩyo kavĩla kake ka nyaaĩ, kana na Yelusaleme, nũndũ nĩyo ndũa ya ũla Mũsumbĩ mũnene. 36 Ndũkevĩte na mũtwe waku, nũndũ ndũtonya kũalyũla ũswʼĩĩ ũmwe ũkatwʼĩka mweũ kana mwiũ. 37 Ekai ‘Ĩĩ’ yenyu yĩthĩwe ĩĩ, na ‘Aiee,’ aiee, nũndũ kĩla kĩvĩtũkĩte ndeto isu kyumĩte kwa ũla mũthũku.

38 “Nĩmweewie kana nĩkwaneeniwe atĩĩ: ‘Itho kwa itho na ĩeo kwa ĩeo.’ 39 Ĩndĩ nĩngũmwĩa atĩĩ: Ndũkamũsiĩĩe mũndũ mũthũku, ĩndĩ mũndũ o na wĩva aũkũna ĩtau ya kwʼoko kwa aũme, mũthyũũĩe yĩla yĩngĩ o nayo. 40 Na ethĩwa mũndũ nũkũũtwaa kotinĩ ayenda ngũa yaku ĩla ya nthĩnĩ, mũnenge ĩla ya ĩũlũ o nayo. 41 Na ethĩwa mũndũ wĩ na ũkũmũ easya no nginya ũthi nake maili ũmwe, enda nake maili elĩ. 42 Ũla ũkũkwĩtya kĩndũ mũnenge, na ũla ũkwenda kũũkova ndũkamũvate.

43 “Nĩmweewie kana nĩkwaneeniwe atĩĩ: ‘No nginya ũmwende mũtũi waku na ũimũmena mũmaitha waku.’ 44 Ĩndĩ nĩngũmwĩa atĩĩ: Endeeai kũmenda amaitha menyu na kũmavoyea ala meũmũthĩnyʼa, 45 nĩ kana mwĩthĩwe mwĩ ana ma Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ, nũndũ we nũmaumĩasya syũa yake onthe, athũku na aseo, na nũmauĩasya mbua ala alũngalu o na ala mate alũngalu. 46 Nũndũ ethĩwa mũkamenda o ala mamwendete, mwĩ na ĩtuvi yaũ? O namo aumĩthya ma koti tyo mekaa oou? 47 Na ethĩwa mũkakethasya ana-a-asa oka, nĩ ũndũ mwaũ wa mwanya mũkethĩawa mweeka? Andũ ma mbaĩ ingĩ o namo tyo mekaa oou? 48 Inywʼĩ ĩndĩ, no nginya mwĩthĩwe eanĩu, nũndũ Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ nĩ mwĩanĩu.

6 “Ĩsũvĩei mũikekae ũlũngalu wenyu mbee wa andũ nĩ kana mwoneke nĩmo; nĩkwĩthĩwa mweeka ũu mũikakwata ĩtuvi kuma kwa Ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ. 2 Kwoou yĩla mũkumya mĩthĩnzĩo kwondũ wa ngya, * mũikavuve soo o tondũ anganganyʼa mekaa masinakokenĩ na nzĩanĩ ila nene nĩ kana mataĩwe nĩ andũ. Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, nĩmakwatĩte ĩtuvi yoo yonthe. 3 Ĩndĩ inywʼĩ, yĩla mũkumya mĩthĩnzĩo kwondũ wa ngya mũiketĩkĩle kwʼoko kwenyu kwa aka kũmanye kĩla kwa aũme kũkwĩka, 4 nĩ kana mĩthĩnzĩo ĩla mũkumya kwondũ wa ngya yĩthĩwe yĩ ya kĩmbithĩnĩ. Nake Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ ũla wonaa kĩmbithĩnĩ akamũĩva.

5 “Na yĩla mũũvoya mũikethĩwe ta anganganyʼa, nũndũ mendaa kũvoya maũngamĩte masinakokenĩ na makomanĩonĩ ma nzĩa ila nene nĩ kana moneke nĩ andũ. Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, nĩmakwatĩte ĩtuvi yoo yonthe. 6 Ĩndĩ yĩla ũũvoya lika nyũmbanĩ yaku ya nthĩnĩ na wavinga mũomo, voya Ĩthe waku ũla wĩ kĩmbithĩnĩ. Nake Ĩthe waku ũla wonaa kĩmbithĩnĩ akakũĩva. 7 Na mũkĩvoya mũikatũngĩlĩĩle ndeto o ila ila o tondũ andũ ma mbaĩ ingĩ mekaa, nĩkwĩthĩwa masũanĩaa kana makeewʼĩka nũndũ wa kũneena ndeto mbingĩ. 8 Kwoou mũikethĩwe mũilye tamo, nũndũ Ĩthe wenyu nĩwĩthĩawa esĩ mavata menyu o na mũtambĩte kũmũtavya.

9 “Inywʼĩ ĩndĩ voyaai atĩĩ:

“‘Asa waitũ ũla wĩ ĩtunĩ, ĩsyĩtwa yaku yĩtaĩwe. * 10 Ũsumbĩ waku wũke. Kwenda kwaku kwĩke kũũ nthĩ o ta * kũya ĩtunĩ. 11 Tũnenge ũmũnthĩ mũkate * witũ ũtwĩanĩe; 12 na ũitũekea mathiĩ maitũ, o tondũ ithyĩ tũmaekeaa ala me na thiĩ naitũ. 13 Na ndũkatũeke tũlike * matatwanĩ, ĩndĩ tũtangĩĩe * kumana na ũla mũthũku.’

14 “Nũndũ ethĩwa mũkamaekea andũ mavĩtyo moo, Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ akamũekea; 15 ĩndĩ mwalea kũmaekea andũ mavĩtyo moo, nake Ĩthe wenyu ndakamũekea mavĩtyo menyu.

16 “Yĩla mwatĩĩa kũya mũikatukye mothyũ menyu o tondũ anganganyʼa mekaa, nũndũ nĩmathokoanasya mothyũ moo nĩ kana moneke nĩ andũ kana nĩmatĩĩĩte kũya. Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, nĩmakwatĩte ĩtuvi yoo yonthe. 17 Ĩndĩ inywʼĩ yĩla mwatĩĩa kũya, vakai mĩtwe yenyu mauta na mũithambya mothyũ menyu, 18 nĩ kana mũikoneke nĩ andũ kana nĩmũtĩĩĩte kũya, ĩndĩ mwoneke nĩ Ĩthe wenyu ũla wĩ kĩmbithĩnĩ. Nake Ĩthe wenyu ũla wonaa kĩmbithĩnĩ akamũĩva.

19 “Mũikeyiĩe ũthwii kũũ nthĩ, vala ngulu na nganga syanangaa na vala ingʼei itonya kũtũla na kũya. 20 Vandũ va ũu, ĩyiĩei ũthwii wenyu ĩtunĩ, vala ngulu na nganga itesa kwananga, na ingʼei itesa kũtũla na kũya. 21 Nũndũ vala ũthwii waku ũĩ, nĩ vo ngoo yaku yĩthĩawa.

22 “Taa wa mwĩĩ nĩ itho. Kwoou, ethĩwa itho yaku yĩsyaĩtye mbee, * mwĩĩ waku wʼonthe ũkeethĩwa wĩ na kyeni. * 23 Ĩndĩ ethĩwa itho yaku nĩ ĩthũku, * mwĩĩ waku wʼonthe ũkeethĩwa wusĩe kĩvindu. Ethĩwa ĩndĩ kyeni kĩla kĩ nthĩnĩ waku nĩ kĩvindu, kĩvindu kĩu kote kingĩ!

24 “Vaiĩ mũndũ ũtonya kũthũkũma mavwana elĩ; nũndũ akamũmena ũmwe na aimwenda ũla ũngĩ, kana akalũmanyʼa na ũmwe na aimũmena ũla ũngĩ. Mũitonya kũmũthũkũma Ngai na Ũthwii.

25 “Kwondũ wa ũu nĩngũmwĩa: Mũikemakĩe nũndũ wa mathayũ menyu ĩũlũ wa kĩla mũkaya kana kĩla mwĩnywʼa, kana nũndũ wa mĩĩ yenyu ĩũlũ wa kĩla mũkekĩa. Thayũ ndwĩ vata mũno kwĩ lĩu na mwĩĩ kwĩ ngũa? 26 Sisyai nesa nyũnyi sya yayaya, iivandaa kana kũketha kana kũmbanyʼa ĩkũmbĩnĩ, ĩndĩ Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ nũiĩthasya. Inywʼĩ mũi ma vata mũno kũte syo? 27 Nũũ katĩ wenyu ũtonya kwongela thayũ wake mũkono ũmwe nũndũ wa kwĩmakĩa? 28 Na ĩngĩ, nĩkĩ mũkwĩmakĩa nũndũ wa ngũa? Ĩmanyĩsyei kumana na malaa ma kĩthekanĩ ma lili, ũndũ meanaa; maitethasya wĩa, o na mayokothaa; 29 ĩndĩ nĩngũmwĩa kana o na Solomoni ũnenenĩ wake wʼonthe ndaaĩvwʼĩka ta yĩmwe yamo. 30 Ethĩwa ũu nĩwʼo Ngai ũvwʼĩkaa mĩtĩ ya kĩthekanĩ ĩla yĩ vo ũmũnthĩ na ũnĩ ĩkekwʼa ikonĩ, ndakamũvwʼĩka mbee mũno inywʼĩ mwĩ na mũĩkĩĩo mũnini? 31 Kwoou, mũikemakĩe nongi mũkyasya, ‘Tũkaya kyaũ?’ kana, ‘Tũkanywʼa kyaũ?’ kana, ‘Tũkeekĩa kyaũ?’ 32 Nũndũ syĩndũ isu syonthe nĩsyo andũ ma mbaĩ ingĩ masembanasya nasyo. Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ nĩwĩsĩ mwĩ na vata wa syĩndũ isu syonthe.

33 “Endeeai ĩndĩ kũmantha mbee Ũsumbĩ na ũlũngalu wake, na syĩndũ isu ingĩ syonthe mũkongeleelwa. 34 Kwoou mũikemakĩe nongi kwondũ wa ũnĩ, nũndũ ũnĩ ũkeethĩwa na mawĩmakĩo mawʼo. Kĩla mũthenya wĩ na mathĩna mawʼo ala mawĩanĩe.

7 “Ekai kũsilĩla nĩ kana mũikasilĩlwe; 2 nũndũ ũsilĩlo ũla mũsilĩlaa nawʼo, nowʼo mũkasilĩlwa nawʼo, na kĩthimi kĩla mũthimaa nakyo nokyo makamũthimĩa nakyo. 3 Nĩkĩ ĩndĩ ũsiasya kaũseki kala ke ithonĩ ya mwana-a-asa waku na ndwonaa ĩtingʼĩ yĩla yĩ ithonĩ yaku? 4 Kana ũtonya ata kũmwĩa mwana-a-asa waku, ‘Eka ngumye kaũseki ithonĩ yaku,’ na sisya! we mwene wĩ na ĩtingʼĩ ithonĩ yaku? 5 Mwanganganyʼa we! Amba kumya ĩtingʼĩ ithonĩ yaku, na ĩndĩ ũkoona nesa ũndũ ũtonya kumya kaũseki ithonĩ ya mwana-a-asa waku.

6 “Mũikanenge ngitĩ kĩla kĩtheu kana mwĩkye lũlũ wenyu mbee wa ngũlũe, iikese kũũkinyanga na maaũ masyo na ĩndĩ ikĩmũvĩndũkĩa na kũmũtembũanga.

7 “Endeeai kũvoya na mũkanengwa; endeeai kũmantha na mũkakwata; endeeai kũkũnanga na mũkavingũĩwa; 8 nũndũ kĩla mũndũ ũvoyaa nũnengawe, na kĩla mũndũ ũmanthaa nũkwataa, na kĩla mũndũ ũkũnangaa nũvingũĩawa. 9 Nũũ katĩ wenyu ethĩwa mwana wake nĩwamwĩtya mũkate ũmũnengae ĩvia? 10 Kana ethĩwa nĩwamwĩtya ĩkũyũ ũmũnengae nzoka? 11 Ethĩwa ĩndĩ inywʼĩ, o na kau mwĩ athũku, nĩmwĩsĩ kũnenga syana syenyu mĩthĩnzĩo mĩseo, Ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ akamanenga mĩthĩnzĩo mĩseo mbee wa ĩsu ala mamwĩtasya!

12 “Kwoou maũndũ onthe ala mũkwenda andũ mamwĩke, o nenyu no nginya mũmeke o ta ũu. Nũndũ ũu nĩwʼo Mĩao na Mavuku ma Athani maĩtye.

13 “Likĩlai mbingĩlonĩ ĩla ntheke, nũndũ mbingĩlo nĩ nthanthau na nzĩa nĩ mbaamu ĩla ĩelete wanangĩkonĩ, namo nĩ aingĩ ala mesĩlaa vo; 14 ĩndĩ mbingĩlo nĩ ntheke na nzĩa nĩ mbivinyanu ĩla ĩelete thayũnĩ, namo nĩ anini ala mamyonaa.

15 “Ĩsũvĩanei na athani ma ũvũngũ ala mokaa kũla mũĩ mevwʼĩkĩte ũa wa ĩlondu ĩndĩ nthĩnĩ nĩ nzũi mbai. 16 Mũkamamanya kwĩsĩla mosyao moo. Andũ nĩmatusaa nzavivũ mĩwʼanĩ kana makũyũ thangilanĩ? 17 O ta ũu, kĩla mũtĩ mũseo ũsyaaa ũsyao mũseo, ĩndĩ kĩla mũtĩ mũthũku ũsyaaa ũsyao mũthũku. 18 Mũtĩ mũseo ndwĩsa ũsyaa ũsyao mũthũku, nawʼo mũtĩ mũthũku ndwĩsa ũsyaa ũsyao mũseo. 19 Kĩla mũtĩ ũtasyaaa ũsyao mũseo nũtemawa na kwĩkwʼa mwakinĩ. 20 Kwondũ wa ũu, mũkamamanya andũ asu kwĩsĩla mosyao moo.

21 “Ti kĩla mũndũ ũmbĩtaa, ‘Mwĩaĩi, Mwĩaĩi,’ ũkalika Ũsumbĩnĩ wa ĩtu, ĩndĩ no ũla wĩkaa kwenda kwa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ. 22 Mũthenya ũsu aingĩ makambĩa: ‘Mwĩaĩi, Mwĩaĩi, ithyĩ tũyaaathana na ĩsyĩtwa yaku, na kumya ndaimoni na ĩsyĩtwa yaku, na kwĩka syama mbingĩ na ĩsyĩtwa yaku?’ 23 Nĩvo ĩndĩ ngamea: ‘Ndyaamũmanya o na ĩndĩĩ! Umai vaa nĩĩ, inywʼĩ atũli ma mĩao!’

24 “Kwoou, kĩla mũndũ wĩwʼaa ndeto ii syakwa na kũsyĩka akeethĩwa ailye ta mũndũ mũĩ ũla waakie nyũmba yake ĩvianĩ. 25 Na mbua yaua, na kĩwʼũ kingĩ kyooka, na iseve syauutana na syakima ĩla nyũmba, ĩndĩ ndyaavalũka nũndũ yaakĩtwe ĩvianĩ. 26 Na kĩla mũndũ wĩwʼaa ndeto ii syakwa na ndasyĩkaa akeethĩwa ailye ta mũndũ mũtumanu ũla waakie nyũmba yake kĩthangathĩnĩ. 27 Na mbua yaua, na kĩwʼũ kingĩ kyooka, na iseve syauutana na syakima ĩla nyũmba, na yavalũka, na kũvalũka kwayo kwaĩ kũnene.”

28 Yĩla Yesũ waminie kũneena ndeto isu, ĩkomano nĩyasengʼiwʼe nĩ nzĩa yake ya kũmanyĩsya, 29 nũndũ amanyĩasya ta mũndũ wĩ na ũkũmũ, na ti ta aandĩki moo.

8 Ĩtina wa kũtheea kuma kĩĩmanĩ, ĩkomano ĩnene yamũatĩĩa. 2 Na sisya! mũndũ wawaĩte mangũ ooka vala waĩ na amũkumanĩa, akyasya: “Mwĩaĩi, ethĩwa nũkwenda, nũtonya kũnthesya.” * 3 Nake atambũũkya kwʼoko kwake, amũkiita, na amwĩa: “Nĩngwenda! Ĩthĩwa mũtheu.” Na vau kwa vau athewʼa mangũ make. 4 Nĩvo Yesũ wamwĩie: “Ndũkatate kũtavya mũndũ o na ũmwe, ĩndĩ enda ũkeyonanyʼe kwa mũthembi, na ũyumya mũthĩnzĩo ũla Mose waisye nĩwumawʼe, nĩ kana ũu wĩthĩwe ũkũsĩ kwoo.”

5 Yĩla walikile Kavelinaumi, mũnene wa asikalĩ ooka vala ũĩ na amwĩsũva, 6 akyasya: “Mwĩaĩi, mũthũkũmi wakwa nũkomete nyũmba e na ũwau wa kwonza mamutha, na nũkũthĩna mũno.” 7 Nake amwĩa: “Yĩla ngũvika, nĩngũmũvosya.” 8 Mũnene ũsu wa asikalĩ amũsũngĩa, amwĩa: “Mwĩaĩi, ndyaĩlwe nĩ kũũthokya wũke nyũmba kwakwa, ĩndĩ ĩka o kũweta ndeto na mũthũkũmi wakwa nũkũvoa. 9 Nũndũ o nakwa nĩ mũndũ wĩ ungu wa ũkũmũ wa anene angĩ, na nĩ na asikalĩ me ungu wakwa, na namwĩa ũmwe, ‘Thi!’ nũendaa, na neea ũngĩ, ‘Ũka!’ nĩwũkaa, na neea ngombo yakwa, ‘Ĩka ũndũ mũna!’ nĩyĩkaa.” 10 Yĩla Yesũ weewie ũu, nĩwasengʼie na amea ala mamũatĩĩe atĩĩ: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, vaiĩ mũndũ ũngĩ naaona Isilaeli wĩ na mũĩkĩĩo ũnenevete ũu. 11 Ĩndĩ nĩngũmwĩa kana aingĩ makooka kuma wumĩlonĩ wa syũa na ũthũĩlonĩ wa syũa na makekala mesanĩ vamwe na Avalaamu, Isaka, na Yakovo Ũsumbĩnĩ wa ĩtu, 12 ĩndĩ ana ma Ũsumbĩ makekwʼa nza kĩvindunĩ. Na vau nĩ vo makaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo moo.” 13 Nĩvo ĩndĩ Yesũ wamwĩie ũla mũnene wa asikalĩ: “Enda, na kũyĩthĩwa kwaku kwosana na mũĩkĩĩo waku.” Na ũla mũthũkũmi avowʼa saanĩ o ũsu.

14 Na yĩla Yesũ wavikie nyũmba kwa Vetelo, nĩwoonie inyia wa mũka akomete e mũwau ndetema. 15 Kwoou amũkiita kwʼoko, na avoa ndetema, na ookĩla ambĩĩa kũmũthũkũma. 16 Ĩndĩ kwavika ĩ ya mawĩoo, andũ mamũetee andũ aingĩ ala malikĩtwe nĩ ndaimoni; na aumya maveva asu kwa kũneena o ndeto tũ, na amavosya onthe ala maĩ awau, 17 nĩ kana eanĩsye ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla mwathani Isaia: “We mwene nĩwoosie mowau maitũ na akua mawonzu maitũ.”

18 Yĩla Yesũ woonie ĩkomano yĩmũthyũlũlũkĩte, amea amanyĩwʼa make mathi vamwe nake mũingo ũla ũngĩ. 19 Na mũandĩki ũmwe ooka vala ũĩ na amwĩa: “Mũmanyĩsya, nĩngũkũatĩĩa kwʼonthe kũla wĩthi.” 20 Ĩndĩ Yesũ amwĩa: “Mbĩwa syĩ na maima na nyũnyi sya yayaya syĩ na ndala, ĩndĩ Mwana wa mũndũ nde na vandũ va ũkomya mũtwe wake.” 21 Na ũngĩ wa amanyĩwʼa amwĩa: “Mwĩaĩi, nenga mwanya nambe kũthi kũthika ĩthe wakwa.” 22 Yesũ amwĩa: “Endeea kũngatĩĩa, na ũyĩeka akwʼũ mathike akwʼũ moo.”

23 Na yĩla walikile ĩsiwanĩ, * amanyĩwʼa make mamũatĩĩa. 24 Na sisya! kwookĩla kĩuutani kĩnene ũkanganĩ, na ĩsiwa yambĩĩa kũvwʼĩkwa nĩ itulumo; ĩndĩ we nĩwakomete. 25 Na mathi mamũamũkya, makyasya: “Mwĩaĩi, tũtangĩĩe, nĩtũũthela!” 26 Ĩndĩ amakũlya: “Nĩkĩ mwĩ na wia wingĩvĩte ũu inywʼĩ mwĩ na mũĩkĩĩo mũnini?” Na ĩndĩ ookĩla na akanyʼa iseve na ũkanga, na kwausya vyũ. 27 Kwoou amanyĩwʼa make masengʼa na makũlya: “Ũũ nĩ mũndũ wa mũthemba mwaũ? O na iseve na ũkanga niũmwĩwʼa.”

28 Yĩla wavikie mũingo ũla ũngĩ, kĩsionĩ kya Akatalene, aũme elĩ malikĩtwe nĩ ndaimoni nĩmakomanie nake maumĩte kũla kweethĩawa mbũa. Aũme asu maĩ ai mũno ũkethĩa vaiĩ mũndũ waĩ na ũkũmbaũ wa kwĩsĩla nzĩanĩ ĩsu. 29 Na sisya! makaya, makyasya: “Ithyĩ twĩ na ũndũ mwaũ naku, Mwana wa Ngai? Wũkĩte kũtũthĩnyʼa ĩvinda yĩla yĩnyuvĩtwe yĩtanamba kũvika?” 30 Na vaasa namo vaĩ ĩĩthya ĩnene ya ngũlũe yĩkĩya. 31 Kwoou ndaimoni syambĩĩa kũmwĩsũva, ikyasya: “Ethĩwa nũũtwĩa tume andũnĩ aa, tũeke tũkalike ĩĩthyanĩ ya ngũlũe.” 32 Na asyĩa: “Endai!” Ĩtina wa kwasya ũu, syauma na syathi syalika ila ngũlũenĩ, na sisya! ĩĩthya yonthe yatheea kĩvaũũkonĩ yĩsembete yalika ũkanganĩ na yakwʼĩĩa kĩwʼũnĩ. 33 Namo aĩthi masemba na mavika ndũanĩ maweta maũndũ onthe, o na maelesya ĩũlũ wa ala aũme maĩ na ndaimoni. 34 Na sisya! andũ onthe ma ndũa ĩsu mooka makomane na Yesũ, na yĩla mamwonie, mamwĩsũva aume kĩsionĩ kyoo.

9 Kwoou alika ĩsiwanĩ * na ainga athi ndũanĩ ya kwoo. 2 Na sisya! andũ mamũetee mũndũ mwonzu mamutha akomete ũkomonĩ. Na yĩla Yesũ woonie mũĩkĩĩo woo, amwĩa mũndũ ũsu waĩ mwonzu mamutha atĩĩ: “Ĩthĩwa na ũkũmbaũ, mwanawa! Naĩ syaku nĩsyaekewa.” 3 Na aandĩki amwe mambĩĩa kũsũanĩa ũũ ngoonĩ syoo: “Mũndũ ũũ nũkũuma Ngai.” 4 Na Yesũ amanya mosũanĩo moo asya: “Nĩkĩ mũũsũanĩa maũndũ mathũku ngoonĩ syenyu? 5 Nĩ ũndũ wĩva wĩ laisi, nĩ kwasya, ‘Naĩ syaku nĩsyaekewa,’ kana nĩ kwasya, ‘Ũkĩla ũthi’? 6 Ĩndĩ nĩ kana mũmanye kana Mwana wa mũndũ e na ũkũmũ ĩũlũ wa nthĩ wa kũekea naĩ—” na ĩndĩ amwĩa mũndũ ũsu waĩ mwonzu mamutha atĩĩ: “Ũkĩla, wose ũkomo waku, na ũyĩnũka.” 7 Na ookĩla enũka. 8 Yĩla ĩkomano yoonie ũu, nĩyakwatiwe nĩ wia, na yamũtaĩa Ngai, ũla wanengete andũ ũkũmũ ta ũsu.

9 Na Yesũ aumĩte vau, oona mũndũ weetawa Mathayo ailyĩ nthĩ ovisinĩ wa koti, na amwĩa: “Ĩthĩwa mũatĩĩi wakwa.” Nake ookĩla na amũatĩĩa. 10 Na kweethĩwa Yesũ ekalĩte nyũmba aiya, * sisya! aumĩthya aingĩ ma koti na eki ma naĩ mooka mambĩĩa kũya * vamwe nake, na amanyĩwʼa make. 11 Ĩndĩ yĩla Avalisi moonie ũu, mamea amanyĩwʼa make atĩĩ: “Nĩkĩ mũmanyĩsya wenyu ũĩsanĩaa na aumĩthya ma koti na eki ma naĩ?” 12 Nake eewʼa ũu, amea: “Andũ mate awau mayĩthĩawa na vata wa mũiiti, ĩndĩ no ala awau. 13 Endai ĩndĩ mũkemanyĩsye ũndũ ndeto ii syonanasya: ‘Nĩenda tei, na ti nthembo.’ Nũndũ ndyaaũka kwondũ wa ala alũngalu, ĩndĩ nookie kwondũ wa eki ma naĩ.”

14 Nĩvo ĩndĩ amanyĩwʼa ma Yoana mookie vala ũĩ na mamũkũlya: “Nĩkĩ ithyĩ na Avalisi tũtĩĩaa kũya ĩndĩ amanyĩwʼa maku maitĩĩaa kũya?” 15 Nake Yesũ amakũlya atĩĩ: “Anyanyae ma mũtwaani nĩmethĩawa na kĩtumi kya kwĩthĩwa na kyeva yĩla mũtwaani wĩ namo? Ĩndĩ mĩthenya nĩyũkĩte yĩla mũtwaani ũkavetwa vala maĩ, na ĩvinda yĩu makatĩĩa kũya. 16 Vaiĩ mũndũ ũtumĩĩaa kĩlaka kya ngũa nzaũ ngũanĩ ngũũ ya ĩũlũ, nũndũ kĩlaka kĩu kyeũ nĩkĩkusasya ngũa ĩsu na ũtembũku wayo ũineneveea. 17 O na andũ mayĩkĩaa mbinyu nzaũ ithumanĩ ngũũ sya mbinyu. Nũndũ meeka ũu, ithuma isu sya mbinyu nitembũkaa na mbinyu ĩyĩtĩka, nasyo ithuma isu sya mbinyu iyanangĩka. Ĩndĩ andũ mekĩaa mbinyu nzaũ ithumanĩ nzaũ sya mbinyu, na syelĩ nisũvĩĩkaa.”

18 Na aendeee kũmatavya maũndũ asu, sisya! mũtongoi ũmwe ũla waĩ anamũthengeea amũkumanĩa, akĩmwĩa: “Yu tũĩ no nginya mwĩĩtu wakwa ethĩwe e mũkwʼũ, ĩndĩ ũka ũkamwilĩĩle kwʼoko kwaku, na nũkwĩthĩwa thayũ ĩngĩ.”

19 Na Yesũ ookĩla na amũatĩĩa e vamwe na amanyĩwʼa make. 20 Na sisya! mũndũ mũka ũmwe waĩ na ũwau wa kumwa nĩ nthakame kwa ĩvinda ya myaka 12, ooka ĩtina wake na akiita ũtiivo wa ngũa yake ya ĩũlũ, 21 nũndũ aisye ngoonĩ yake: “Nakiita, o na ethĩwa no ngũa yake ya ĩũlũ, nĩngũvoa.” 22 Yesũ nĩweethyũũie, na yĩla wamwonie, amwĩa: “Ĩthĩwa na ũkũmbaũ, mwĩĩtu wakwa! Mũĩkĩĩo waku nĩwakũvosya.” Na kuma saanĩ o ũsu mũndũ mũka ũsu avoa.

23 Yĩla Yesũ walikile nyũmbanĩ kwa ũla mũtongoi na oona avuvi ma mĩtũlilũ na andũ aingĩ me na kĩtuu, 24 asya: “Umai vaa, nũndũ kelĩtu ti kakwʼũ ĩndĩ kekĩte kũkoma. Na meewʼa ũu mambĩĩa kũmũthekeea na kĩvũthya. 25 Andũ asu mamina kumaalwʼa nza oou, alika vala kelĩtu kaĩ na akakwata kwʼoko, na kelĩtu kookĩla. 26 Na ũvoo ĩũlũ wa ũndũ ũsu wanyaĩĩka kĩsionĩ kĩu kyonthe.

27 Na Yesũ aumĩte vau, aũme elĩ maĩ ilalinda mamũatĩĩa, maneenete na wasya mũnene, makyasya: “Twĩwʼĩe tei, Mwana wa Ndaviti.” 28 Na yĩla walikile nyũmba, ala aũme ilalinda mathi vala waĩ, na Yesũ amakũlya: “Mwĩ na mũĩkĩĩo kana no nĩke ũndũ ũũ?” Namo mamũsũngĩa: “Ĩĩ, Mwĩaĩi.” 29 Na ĩndĩ akiita metho moo, akyasya: “Nĩ kwĩkĩke kwenyu kwosana na mũĩkĩĩo wenyu.” 30 Na metho moo masalukwʼa. Nake Yesũ amakanyʼa kwa ũito, akĩmea: “Mũikatate kũtavya mũndũ o na wĩva ũndũ ũũ.” 31 Ĩndĩ mauma vau, manyaĩĩkya ũvoo ĩũlũ wake kĩsionĩ kĩu kyonthe.

32 Na maumĩte vau, sisya! andũ mamũetee mũndũ ũtaneenaa walikĩtwe nĩ ndaimoni; 33 na ndaimoni ĩsu yamina kumwʼa, mũndũ ũsu ũtaneenaa ambĩĩa kũneena. Na ĩkomano yasengʼa na yasya: “Ũndũ ta ũũ ndwaamba kwoneka Isilaeli.” 34 Ĩndĩ Avalisi mambĩĩa kwasya: “Aumasya ndaimoni aitũmĩa vinya wa mũnene wa ndaimoni.”

35 Na Yesũ alika ndũanĩ syonthe na motũinĩ, aimanyĩsya masinakokenĩ na kũtavanyʼa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ, o vamwe na kũvosya mĩthemba yonthe ya ũwau na mĩthemba yonthe ya mawonzu. 36 Yĩla woonie ĩkomano, nĩwayĩwʼĩie tei, nũndũ nĩyanyamaĩtwʼe * na kwĩkwʼa kũũ na kũũ ta malondu mate na mũĩthi. 37 Na ĩndĩ amea amanyĩwʼa make: “Ngetha nĩ nene, ĩndĩ atethya ma wĩa nĩ anini. 38 Kwoou, voyai Mũnene wa ngetha atũme atethya ma wĩa ngethanĩ yake.”

10 Kwoou ameta amanyĩwʼa make 12 na amanenga ũkũmũ ĩũlũ wa maveva mavuku, nĩ kana mamaumye na kũvosya mĩthemba yonthe ya mowau na mĩthemba yonthe ya mawonzu.

2 Masyĩtwa ma atũmwa make 12 nĩmo aa: Wa mbee nĩ Simoni ũla weetawa Vetelo, na Endelea mwana-a-inyia; Yakovo na mwana-a-inyia Yoana, ana ma Sevetii; 3 Vilivu na Valitholomayo; Thoma na Mathayo mumĩthya wa koti; Yakovo mwana wa Alivaio; na Thatayo; 4 Simoni Mũkena; * na Yutasi Isikalioti, ũla wesie kũmũvũnyanĩa.

5 Yesũ nĩwamatũmie asu 12 na ameaĩa, akĩmea: “Mũikathi kwa andũ ma mbaĩ ingĩ, na mũikalike ndũanĩ o na yĩva ya Asamalia; 6 vandũ va ũu, endai o kwa malondu ala mau ma nyũmba ya Isilaeli. 7 Na mũendete tavanyʼai, mũkyasya: ‘Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ mũthengeeu.’ 8 Vosyai ala awau, thayũũkyai ala akwʼũ, na mũyumya ndaimoni. Mwanengiwe mana, nenganai mana. 9 Mũikakue thaavu kana vetha kana ũthuku * mĩsivinĩ yenyu ya kwĩkĩa mbesa, 10 kana mũvuko wa lĩu wa kũthi kyalo, kana ngũa ilĩ, * kana iatũ, kana ndata, nũndũ mũtethya wa wĩa nĩwaĩle kũnengwa lĩu.

11 “Na ndũa kana ũtũi o na wĩva ũla mwĩlika, manthai ũla waĩlĩte, na mũyĩkala vo nginya yĩla mwĩuma vau. 12 Mwalika nyũmba, kethyai andũ ma nyũmba ĩsu. 13 Ethĩwa nyũmba ĩsu nĩyaĩle, mũuo wenyu nĩwĩthĩwe ĩũlũ wayo; ĩndĩ ethĩwa ndyaĩle, mũuo wenyu nũmũsyokee. 14 Na vandũ o na va vala mũtethokwʼa nĩ mũndũ kana ndeto syenyu kwĩthukĩĩwʼa, mumĩte vo tuangai kĩtoo maaũnĩ menyu. 15 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, kũkeethĩwa kavaa kwa nthĩ ya Sotomo na Ngomola Mũthenya wa Sila, kwĩ ndũa ĩsu.

16 “Sisyai! nĩngũmũtũma ta malondu katĩ wa nzũi; kwoou ĩkalai mwĩ metho ta nzoka na mwĩ auu ta mavũĩ. 17 Ĩsũvĩanei na andũ, nũndũ makamũnengane kotinĩ na makamũvũĩa masinakokenĩ moo. 18 Na mũkatwawa mbee wa makavana na asumbĩ kwondũ wakwa, nĩ kana mumye ũkũsĩ kwoo na kwa andũ ma mbaĩ ingĩ. 19 Ĩndĩ, mamũtwaa kũu, mũikavũavũane ĩũlũ wa ũndũ mwĩneena kana kĩla mwĩneena, nũndũ kĩla mwĩneena mũkanengwa saanĩ o ũsu, 20 nũndũ ti o inywʼĩ mwĩĩthĩwa mũineena, ĩndĩ nĩ veva wa Ĩthe wenyu ũla wĩ ĩtunĩ wĩĩthĩwa ũineena kwĩsĩla inywʼĩ. 21 O na ĩngĩ, mũndũ akanengane mwana-a-inyia oawe, na ĩthe mwana wake, na syana ikamokĩlĩla asyai masyo na kũmoaĩthya. 22 Na mũkamenwa nĩ andũ onthe kwondũ wa ĩsyĩtwa yakwa, ĩndĩ ũla ũkomĩĩsya * kũvika mũthya, ũsu akatangĩĩwa. 23 Mamũthĩnyʼa ndũanĩ ĩmwe, kĩai mũthi ĩngĩ; nũndũ nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana mũikakomanyʼa nongi ndũa syonthe sya Isilaeli Mwana wa mũndũ atavikĩte.

24 “Mũmanyĩwʼa ti mũnene kwĩ mũmanyĩsya wake, o na ngombo ti nene kwĩ vwana wayo. 25 Mũmanyĩwʼa nĩwaĩle kwĩanĩwa nĩ kwĩthĩwa ailye ta mũmanyĩsya wake, na ngombo ta vwana wayo. Ethĩwa nĩmamwĩtie mwene nyũmba Veelisevuli, * ti mbee mũno ala ma nyũmba yake? 26 Kwoou mũikamakĩe nũndũ vaiĩ ũndũ mũvwʼĩke ũtakavuanwʼa, na vaiĩ kĩndũ kya kĩmbithĩ kĩtakamanyĩka. 27 Kĩla ngũmũtavĩsya kĩvindunĩ, kĩneeneei kyeninĩ, na kĩla mũkwĩwʼa kĩineenwa na kĩwe, kĩtavanyʼei mwĩ nyũmbanĩ ĩũlũ. 28 Na mũikamakĩe ala moaaa mwĩĩ ĩndĩ maitonya kũaa thayũ; vandũ va ũu, mũkĩei ũla ũtonya kwananga thayũ o vamwe na mwĩĩ Ngienanĩ. * 29 Tũsũni twĩlĩ tũitesawa ĩsendi * o yĩmwe? Ĩndĩ vaiĩ kamwe katwʼo kakavalũka nthĩ Ĩthe wenyu atesĩ. 30 Ĩndĩ o na nzwʼĩĩ syonthe sya mũtwe wenyu nĩ ndale. 31 Kwoou mũikethĩwe na wia; mwĩ ma vata mũno kwĩ tũsũni twingĩ.

32 “Kwoou ĩndĩ, kĩla mũndũ ũmbĩtĩkĩlaa mbee wa andũ, ngamwĩtĩkĩla mbee wa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ. 33 Ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũngaĩaa mbee wa andũ, o nakwa ngamũkaĩa mbee wa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ. 34 Mũikasũanĩe kana nookie kũete mũuo kũũ nthĩ; ndyaaũka kũete mũuo ĩndĩ nĩ ũvyũ. 35 Nookie kũete mũaanĩko: mũndũ akookĩlĩla ĩthe, mwĩĩtu akookĩlĩla inyia, na kĩveti kĩkookĩlĩla inyia wa mũũme. 36 Kwa wʼo, amaitha ma mũndũ makeethĩwa andũ ma nyũmba yake mwene. 37 Mũndũ o na wĩva ũla wendaa ĩthe kana inyia kwĩ nyie ndambaĩle; na mũndũ o na wĩva ũla wendaa mwana kana mwĩĩtu wake kwĩ nyie ndambaĩle. 38 Na mũndũ o na wĩva ũla ũtetĩkĩlaa kũkua mũtĩ * wake wa mathĩna na kũngatĩĩa, ndambaĩle. 39 Mũndũ o na wĩva ũla wendaa kũsũvĩa thayũ wake akawasya, na mũndũ o na wĩva ũla waasya thayũ wake kwondũ wakwa akaũkwata.

40 Mũndũ o na wĩva ũla ũmũthokasya inywʼĩ anthokasya nyie, na mũndũ o na wĩva ũla ũnthokasya nyie athokasya Ũla wandũmie. 41 Mũndũ o na wĩva ũla ũthokasya mwathani nũndũ ũsu nĩ mwathani akakwata ĩtuvi ya mwathani, na mũndũ o na wĩva ũla ũthokasya mũndũ mũlũngalu nũndũ ũsu nĩ mũlũngalu, akakwata ĩtuvi ya mũndũ mũlũngalu. 42 Na mũndũ o na wĩva ũla ũnengae ũmwe wa aa anini kĩkombe kya kĩwʼũ kĩthithu anywʼe nũndũ ũsu nĩ mũmanyĩwʼa, nĩmũtavya wʼo kana ndakasya ĩtuvi yake nongi.”

11 Yesũ amina kwĩaĩa amanyĩwʼa make 12, nĩwaumie vau nĩ kana akatavanyʼe ndũanĩ ila syaĩ vakuvĩ.

2 Na Yoana e yela eewʼa maũndũ ala Klĩsto ũkwĩka na atũma amanyĩwʼa make 3 makamũkũlye: “We nue Ũla Wũkĩte, kana ve ũngĩ tweteele?” 4 Na ĩndĩ Yesũ amasũngĩa, amea: “Endai mũkamũtavye Yoana kĩla mũkwĩwʼa na kĩla mũkwona: 5 Ilalinda nikwona na ala onzu maaũ nĩmeũthi, ala me na mangũ nĩmeũthewʼa na ala au matũ nĩmekwĩwʼa, ala akwʼũ nĩmeũthayũũkwʼa na ala ngya nĩmeũtavwʼa ũvoo mũseo. 6 Nĩ mũtanu mũndũ ũla ũtonaa kĩndũ kĩmũlulutĩkya nthĩnĩ wakwa.”

7 Na yĩla asu maendie, Yesũ ambĩĩa kũneena na ĩkomano ĩũlũ wa Yoana, akĩyĩa: “Mwaendie weũnĩ kwona kyaũ? Mwaendie kwona mũangi ũithingithangwʼa nĩ kĩseve? 8 Kwoou ĩndĩ mwaendie kwona kyaũ? Mũndũ wĩkĩĩte ngũa sya thooa mũnene? Ala mekĩaa ngũa sya thooa mũnene mekalaa nyũmbanĩ sya asumbĩ. 9 Nĩkĩ ĩndĩ mwaendie? Nĩ kwona mwathani? Ĩĩ, nĩngũmwĩa, ũsu nĩ mũnene o na kwĩ mwathani. 10 Ũsu nĩwe kũandĩkĩtwe ĩũlũ wake atĩĩ: ‘Sisya! nĩngũtũma mũtũmwa wakwa mbee waku, * ũla ũkaseũvya nzĩa kwondũ waku!’ 11 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, katĩ wa ala masyaĩtwe nĩ aka, kũyaaoneka ũngĩ mũnene kwĩ Yoana Mũvatisi, ĩndĩ ũla mũnini Ũsumbĩnĩ wa ĩtu nĩ mũnene kũte we. 12 Kuma mĩthenyanĩ ya Yoana Mũvatisi nginya yu, Ũsumbĩ wa ĩtu nĩwʼo ũndũ ũla andũ methingʼĩĩsye kũvikĩa, na ala methingʼĩĩasya nĩmaũkwataa. 13 Nũndũ onthe, Mavuku ma Athani na Mĩao, maumisye wathani nginya Yoana; 14 na ethĩwa nĩmũkwĩtĩkĩla ũndũ ũũ, we nĩwe ‘Eliya ũla wũkĩte.’ 15 Ũla wĩ matũ nĩewʼe.

16 “Nzyawa ĩno ngamĩvwʼananyʼa naaũ? No ta syana nini ila syĩkalaa nthĩ sokonĩ na kwĩta ila ingĩ ithaũkaa nasyo, 17 ikyasya: ‘Nĩtwamũvuvĩie mũtũlilũ, ĩndĩ mũyaasũnga; nĩtwaĩie na wasya mũnene, ĩndĩ mũyaaĩkũnanga nũndũ wa kyeva.’ 18 O ta ũu, Yoana ookie ate kũya na ate kũnywʼa, ĩndĩ andũ masya, ‘E na ndaimoni.’ 19 Nake Mwana wa mũndũ ookie akĩya na akĩnywʼa, ĩndĩ andũ masya, ‘Sisya! Mũndũ wĩ ĩtomo na ũnyusaa mbinyu mbingĩ, mũnyanyae wa aumĩthya ma koti na eki ma naĩ.’ O na vailye ũu, ũĩ nũtalĩlawa ũlũngalu * nĩ mawĩa mawʼo.”

20 Na ĩndĩ ambĩĩa kũitavya ũtheinĩ vyũ ndũa mbingĩ ila weekĩte syama, nũndũ iyaaĩlila: 21 “Kyeva nĩ kwaku we Kolasini! Kyeva nĩ kwaku we Vethisaita! nũndũ ta kethĩwa syama ila syeekĩkie nthĩnĩ waku syeekĩkie Tile na Sitoni, methĩwa meelilile mekĩĩte ngũa sya makunia na makeyũmba mũu. 22 Ĩndĩ nĩngũmwĩa, Mũthenya wa Sila, ũsilĩlo wa Tile na Sitoni ũkeethĩwa wĩ kavaa kwĩ wenyu. 23 Naku we Kavelinaumi, ũkookĩlwʼa kũvika ĩtunĩ? Aiee, ũkatheea nginya Mbũanĩ; * nũndũ syama ila syeekĩkie nthĩnĩ waku ta kethĩwa syeekĩkie Sotomo, yĩthĩwa yĩ vo kũvika ũmũnthĩ. 24 Ĩndĩ nĩngũmwĩa, Mũthenya wa Sila, ũsilĩlo wa Sotomo ũkeethĩwa wĩ kavaa kwĩ waku we Kavelinaumi.”

25 Na Yesũ asya: “Nĩngũũkumya ũtheinĩ, Asa, Mwĩaĩi wa ĩtu na nthĩ, nũndũ maũndũ aa nĩwavithie ala oĩ na me na ũmanyi, ĩndĩ wavuanĩsya syana nini. 26 Ĩĩ, Asa, nũndũ ũu nĩwʼo ũkwendeeasya. 27 Asa wakwa nũnengete syĩndũ syonthe, na vaiĩ mũndũ ũmwĩsĩ nesa Mwana ate o Asa, na vaiĩ mũndũ ũmwĩsĩ nesa Asa ate o Mwana vamwe na o ũla Mwana wendaa kũmũvuanĩsya. 28 Ũkai kwakwa inywʼonthe ala mũnoete na mwĩ na mĩio mĩito nakwa ngamũthũmũsya. 29 Ĩyaĩkyei ĩsoki yakwa na mũyĩmanyĩsya kuma vala nĩĩ nũndũ nyie nĩ mũuu na nĩ wĩnyivyo ngoonĩ, nenyu mũkakwata * ũthũmũo. 30 Nũndũ ĩsoki yakwa yĩi vinya kũkua, na mũio wakwa nĩ mũvũthũ.”

12 Ĩvindanĩ yĩu Yesũ nĩwesĩle katĩkatĩ wa mĩũnda ya nganũ mũthenya wa Savato. Na amanyĩwʼa make meewʼa nzaa na kwoou mambĩĩa kũtwʼa iia sya nganũ maiya. 2 Yĩla Avalisi moonie ũu mamwĩa: “Sisya! Amanyĩwʼa maku meĩka ũndũ ũtosanĩte na mĩao mũthenya wa Savato.” 3 Nake amea: “Mũyaasoma ũndũ Ndaviti weekie yĩla we na aũme ala waĩ namo maĩ na nzaa? 4 Alikile nyũmbanĩ ya Ngai na anengwa mĩkate ĩla yaiawa mbee wa Ngai * na we na aũme ala waĩ namo maya, o na kau ũndũ ũsu ndwoosanĩte na mĩao nũndũ no athembi maaĩlĩte kũya mĩkate ĩsu. 5 No mwaasoma nthĩnĩ wa Mĩao kana athembi ala meethĩawa ĩkalũnĩ mĩthenya ya Savato nĩmavukasya Savato na mayatalĩlawa mavĩtyo? 6 Ĩndĩ nĩmũtavya kana ũmwe mũnene kwĩ ĩkalũ e vaa. 7 Na ta kethĩwa nĩmwamanyie ũndũ ndeto ii syonanasya, ‘Nĩenda tei, na ti nthembo,’ mũyĩsa kũmasilĩla ala mate na ĩvĩtyo. 8 Nũndũ Mwana wa mũndũ nĩwe Mwĩaĩi wa Savato.”

9 Auma vau nĩwaendie ĩsinakokenĩ, 10 na sisya! vaĩ mũndũ waĩ na kwʼoko kwonzu! Na kwoou, nũndũ mendaa kũmantha kĩndũ matonya kũmũsikatĩa, mamũkũlya, “Nĩ ũndũ wosanĩte na mĩao kũvosya mũndũ mũthenya wa Savato?” 11 Nake amea: “Twasye wĩ na ĩlondu yĩmwe na yĩivalũka ĩimanĩ mũthenya wa Savato, nũũ katĩ wenyu ũtayĩkwata na kũyumya? 12 Mũndũ nĩ wa vata mũno kũvĩtũka ĩlondu. Kwoou nĩ ũndũ wosanĩte na mĩao kwĩka ũndũ mũseo mũthenya wa Savato.” 13 Na ĩndĩ amwĩa mũndũ ũsu: “Tambũũkya kwʼoko kwaku.” Nake akũtambũũkya, na kwavowʼa kwekala kũla kũngĩ. 14 Ĩndĩ Avalisi maumaala na masamana ũndũ matonya kũmũaa. 15 Yĩla Yesũ wamanyie ũu nĩwaumie vau. Na andũ aingĩ mamũatĩĩa na amavosya onthe, 16 ĩndĩ ameaĩa kwa ũito maikawete we nĩwe ũũ, 17 nĩ kana eanĩsye ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla mwathani Isaia:

18 “Sisya! Mũthũkũmi wakwa mwendwa ũla nĩnyuvĩte na nendeeawʼa nĩwe! Ngeekĩa veva wakwa nthĩnĩ wake, na akamanyĩsya nesa andũ ma mbaĩ ingĩ ĩũlũ wa ũsili wa katĩ. 19 Ndakateta na mũndũ, o na ndakokĩlya wasya wake, na vaiĩ mũndũ ũkewʼa wasya wake nzĩanĩ nene. 20 Ndakatumbanga mũangi mũkonze, na vaiĩ kaũtambi keũtoa ũkavosya, nginya yĩla ũkaete ũsili wa katĩ vyũ. 21 Kwa wʼo ki, mbaĩ ikeekwatya ĩsyĩtwa yake.”

22 Na mamũetee mũndũ walikĩtwe nĩ ndaimoni na waĩ kĩlalinda na ũtaneenaa, nake amũvosya, na mũndũ ũsu ũtaneenaa ambĩĩa kũneena na kwona. 23 Yĩla ĩkomano yoonie ũu yasengʼa mũno na yambĩĩa kwasya: “Nĩvatonyeka ũkethĩa ũũ nĩwe Mwana wa Ndaviti?” 24 Yĩla Avalisi meewie ũu masya: “Mũndũ ũũ aumasya ndaimoni atũmĩĩte vinya wa Veelisevuli, * mũnene wa ndaimoni.” 25 Na nũndũ nĩwamanyie mosũanĩo moo, amea atĩĩ: “Kĩla ũsumbĩ ũaanĩkĩte nĩwanangĩkaa, na ndũa kana nyũmba ĩla ĩaanĩkĩte ndĩsa kũũngama. 26 O ta ũu, Satani akalũngya Satani ethĩwa e mũaanĩku, na ũu ũkethĩwa, ũsumbĩ wake nĩwũũngama? 27 O na ĩngĩ, ethĩwa numasya ndaimoni na vinya wa Veelisevuli, syo syana syenyu syumasya ndaimoni na vinya waũ? Kĩu nĩkyo kĩtumi ngũmwĩa kana ikeethĩwa asili menyu. 28 Ĩndĩ ethĩwa numasya ndaimoni nĩtũmĩĩte veva wa Ngai, Ũsumbĩ wa Ngai nĩwamũvĩtũkie mũtesĩ. 29 Kana vatonyeka ata mũndũ akavithũkĩa nyũmba ya mũndũ wĩ vinya na kũmũvena malĩ yake atambĩte kũmwova? No ekie ũu nĩ kana amũvene malĩ ĩla yĩ nyũmbanĩ yake. 30 Mũndũ o na wĩva ũla ũte ngalĩko ĩla yakwa ethĩawa aileana nakwa, na mũndũ o na wĩva ũla ũtombanasya vamwe nakwa ethĩawa ainyaĩĩkya.

31 “Kwondũ wa ũu nĩngũmwĩa, kĩla mũthemba wa naĩ na kũumana, andũ makaekewa, ĩndĩ ũla ũumaa veva ndakaekewa nongi. 32 Kwa ngelekanyʼo, mũndũ o na wĩva ũla ũneenaa naĩ ĩũlũ wa Mwana wa mũndũ akaekewa, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũneenaa naĩ ĩũlũ wa veva mũtheu ndakaekewa, ĩvindanĩ yĩĩ * o na yĩla yũkĩte.

33 “Vandai mũtĩ mũseo na ũsyao wawʼo ũkeethĩwa mũseo, kana mũvande mũtĩ mũthũku na ũsyao wawʼo ũkeethĩwa mũthũku, nũndũ mũtĩ ũmanyĩkaa kwĩsĩla ũsyao wawʼo. 34 Inywʼĩ ũsyao wa nzoka mbai, mũtonya ata kũneena maũndũ maseo na mwĩ athũku? Nũndũ kĩla kyusũĩte ngoonĩ nĩkyo kanywʼa ũneenaa. 35 Mũndũ mũseo aumasya syĩndũ nzeo kuma syĩndũnĩ syake nzeo ila wiĩte, ĩndĩ mũndũ mũthũku aumasya syĩndũ nthũku kuma syĩndũnĩ syake nthũku ila wiĩte. 36 Nĩngũmwĩa kana andũ makaumya ũtalo Mũthenya wa Sila kumana na ndeto o na yĩva ĩtatethya ĩla maneenaa; 37 nũndũ kwa ndeto syaku ũkatalĩlwa ũlũngalu, na kwa ndeto syaku ũkasilĩlwa.”

38 Nĩvo amwe ma aandĩki na Avalisi mamwĩie: “Mũmanyĩsya, twĩenda kwona kyama kuma kwaku.” 39 Nake amasũngĩa, amea: “Inywʼĩ nzyawa nthũku na yusĩe ũlaalai, * mũendeee kũkũlya nĩmwonyʼe kyama, ĩndĩ vaiĩ kyama mũkona ate o kĩla kya mwathani Yona. 40 Nũndũ o tondũ Yona waĩ ĩvunĩ ya ĩkũyũ ĩnene mĩthenya ĩtatũ ũtukũ na mũthenya, nowʼo Mwana wa mũndũ ũkekala ngoonĩ ya nthĩ mĩthenya ĩtatũ ũtukũ na mũthenya. 41 Andũ ma Nineva makookĩla ĩvinda ya ũsilĩlo vamwe na nzyawa ĩno na makamĩsilĩla, nĩkwĩthĩwa mo nĩmeelilile nũndũ wa kĩla Yona wamatavisye. Ĩndĩ sisya! mũndũ mũnene kwĩ Yona e vaa. 42 Na mũsumbĩ mũndũ mũka wa ngalĩko ya ĩtheo akathayũũkwʼa ĩvinda ya sila vamwe na nzyawa ĩno na akamĩsilĩla, nũndũ we nĩwaumie vaasa mũno oke kwĩwʼa ũĩ wa Solomoni. Ĩndĩ sisya! mũndũ mũnene kwĩ Solomoni e vaa.

43 “Yĩla veva mũvuku wauma mũndũnĩ, ũvĩtĩlaa kũndũ kũte kĩwʼũ ũimantha vandũ va kũthũmũa ĩndĩ ndũvonaa. 44 Na ĩndĩ ũkyasya, ‘Nĩngũsyoka nyũmbanĩ yakwa ĩla nĩnaumie,’ na wavika ũyĩthĩa nyũmba ĩsu ĩte ndũe, yĩ ndute na yĩ mbanakavye. 45 Nĩvo ĩndĩ veva ũsu ũendaa na kwosa maveva angĩ mũonza mathũku kũte wʼo, na malika nyũmbanĩ ĩsu, maitũa vo; na mũminũkĩlyo wa mũndũ ũsu ũyĩthĩwa wĩ mũthũku kũte mwambĩlĩlyo wake. Ũu nowʼo kũkethĩwa kwa nzyawa ĩno nthũku.”

46 O aendeee kũneena na ĩkomano, inyia wake na ana-a-inyia make nĩmaũngamĩte nza mayenda kũneena nake. 47 Na mũndũ ũmwe amwĩa: “Sisya! Inyia waku na ana-a-inyia maku maũngamĩte vaya nza mayenda kũneena naku.” 48 Na amũsũngĩa mũndũ ũsu waneenie nake, amwĩa: “Inyia wakwa nũũ, na ana-a-inyia makwa naaũ?” 49 Na amatambũũkĩsya kwʼoko amanyĩwʼa make na asya: “Sisya! Inyia wakwa na ana-a-inyia makwa! 50 Nũndũ mũndũ o na wĩva ũla wĩkaa kwenda kwa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ, ũsu nĩwe mwana-a-inyia wakwa na mwĩĩtu-a-inyia wakwa na inyia wakwa.”

13 Mũthenya ũsu Yesũ nĩwaumie nyũmba na athi ekala nthĩ ũtee wa ũkanga. 2 Na ĩkomano ĩnene yooka vala ũĩ, nake alika ĩsiwanĩ, * ekala nthĩ, na ĩkomano yonthe yaũngama ũtee wa ũkanga. 3 Na ambĩĩa kũmamanyĩsya maũndũ maingĩ aitũmĩa ngelekanyʼo, akyasya: “Sisyai! Mũvandi nĩwaendie kũvanda mbeũ. 4 Na aendeee kũvanda, mbeũ imwe syavalũka ũtee wa nzĩa na nyũnyi syooka syaiya. 5 Nasyo ingĩ syavalũka vandũ ve mavia na vate mũthanga mwingĩ, na syamea mĩtũkĩ nũndũ mũthanga ndwaĩ mũliku. 6 Ĩndĩ yĩla syũa yaaie, nĩsyavĩe na syavoova nũndũ iyaĩ na mĩi. 7 Ingĩ nasyo syavalũka katĩ wa mĩtĩ yĩ mĩwʼa, na mĩwʼa yainyita. 8 Ĩndĩ ingĩ syavalũka mũthanganĩ mũseo na syambĩĩa kũsyaa, imwe kũndũ 100, ingĩ kũndũ 60, na ingĩ kũndũ 30. 9 Ũla wĩ matũ nĩewʼe.”

10 Na ĩndĩ amanyĩwʼa make mooka vala waĩ na mamũkũlya: “Nĩkĩ ũneenaa namo ũtũmĩĩte ngelekanyʼo?” 11 Nake amasũngĩa, amea: “Inywʼĩ nĩmũnengetwe ũtonyi wa kũelewa syĩmbithĩ ntheu sya Ũsumbĩ wa ĩtu, ĩndĩ mo mainengetwe. 12 Nũndũ mũndũ o na wĩva ũla wĩ na kĩndũ akongeleelwa, na ayĩthĩwa na mbingĩ, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũte na kĩndũ, o na kĩla wĩ nakyo akavenwa. 13 Nĩkyo kĩtumi nĩneenaa namo nĩtũmĩĩte ngelekanyʼo, nũndũ o na masisya masiasya mana, na meewʼa mewʼaa mana, na maikwatasya kĩndũ. 14 Na wathani wa Isaia nũendeee kwĩanĩwʼa ĩũlũ woo. Waĩtye atĩĩ: ‘Kwa wʼo, mũkeewʼa na mũikakwatya kĩndũ nongi, na mũkasisya ĩndĩ mũikona nongi. 15 Nũndũ ngoo sya andũ aa nĩ mbũmũ, nĩmewʼaa na matũ moo ĩndĩ mayosaa ĩtambya, na nĩmalalĩtye nĩ kana maikone, na makalinda matũ moo nĩ kana maikewʼe, na maikwatasya kĩndũ na ngoo syoo nĩ kana maalyũke nakwa ngĩmavosya.’

16 “Ĩndĩ metho menyu nĩ matanu nũndũ nĩmonaa, na matũ menyu nũndũ nĩmewʼaa. 17 Nũndũ nĩ wʼo nĩngũmwĩa, athani aingĩ na andũ alũngalu nĩmendie mũno kwona maũndũ ala mũkwona ĩndĩ mayaamona, na kwĩwʼa maũndũ ala mũkwĩwʼa ĩndĩ mayaamewʼa.

18 “Yu, ĩthukĩĩsyei ĩla ngelekanyʼo ya ũla mũndũ wavandie mbeũ. 19 Mũndũ o na wĩva ũla wĩwʼaa ĩla ndeto ya Ũsumbĩ ĩndĩ ailea kũmĩkwatya, ũla mũthũku nĩwũkaa na aivulya kĩla kĩvandĩtwe ngoonĩ yake; ĩsu nĩyo mbeũ ĩla ĩvandĩtwe ũtee wa nzĩa. 20 Nayo mbeũ ĩla ĩvandĩtwe vandũ ve mavia yĩonanyʼa ũla wĩwʼaa ĩla ndeto na o mĩtũkĩ aimĩtĩkĩla na ũtanu. 21 Ĩndĩ nũndũ nde na mĩi nthĩnĩ wake, aendeeaa kwa ĩvinda ĩkuvĩ, na mathĩna kana monyamao maumĩla nũndũ wa ĩla ndeto, o mĩtũkĩ ailulutĩka. 22 Nayo mbeũ ĩla ĩvandĩtwe katĩ wa mĩtĩ yĩ mĩwʼa yĩonanyʼa mũndũ ũla wĩwʼaa ndeto, ĩndĩ mawĩmakĩo ma nthĩ ĩno na vinya wa ũkengani wa ũthwii ũinyita ĩla ndeto na ĩilea kũsyaa. 23 Nayo mbeũ ĩla ĩvandĩtwe mũthanganĩ mũseo yĩonanyʼa ala mewʼaa ĩla ndeto na maimĩkwatya, namo maisyaa ũsyao, ũmwe kũndũ 100, ũla ũngĩ 60, nake ũla ũngĩ 30.”

24 Na amanenga ngelekanyʼo ĩngĩ, akĩmea: “Ũsumbĩ wa ĩtu no ũelekanwʼe na mũndũ wavandie mbeũ nzeo mũũndanĩ wake. 25 Na andũ makomete, mũmaitha wake ooka avanda ĩthaaa katĩ wa nganũ na athi. 26 Yĩla syameie na syasyaa, ĩthaaa o nayo nĩyaumĩlile. 27 Kwoou ngombo sya mũnene wa nyũmba syooka na syamũkũlya, ‘Vwana, we ndwavandie mbeũ nzeo mũũndanĩ? Yu ĩndĩ ĩthaaa yumie va?’ 28 Na aisũngĩa: ‘Mũndũ mũna, mũmaitha, nĩwe wĩkie ũu.’ Nasyo ngombo syamwĩa, ‘Nũkwenda tũkakũe ĩthaaa yĩu na tũiyũmbanyʼa vamwe?’ 29 Nake asyĩa: ‘Aiee, nũndũ yĩla mũũkũa ĩthaaa no mwĩse kũyĩkũanĩsya na nganũ. 30 Ekai syonthe syĩane vamwe nginya ĩvinda ya ngetha, na ĩndĩ ĩvinda yĩu ngatavya akethi atĩĩ: Ambai kũmbanyʼa ĩthaaa na mũiyova syove nĩ kana mũyĩvĩvye; na ĩndĩ mũyũmbanyʼa nganũ mũmie ĩkũmbĩnĩ.’”

31 Nĩwamanengie ngelekanyʼo ĩngĩ, akĩmea: “Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta mbeũ ya kalatali ĩla mũndũ woosie na avanda mũũndanĩ wake. 32 Kwa wʼo, nĩyo mbeũ ĩla nini vyũ katĩ wa mbeũ syonthe, ĩndĩ yeana nĩyo yĩthĩawa yĩ nene kwĩ mboka sya mũũndanĩ na nĩtwʼĩkaa mũtĩ, ũkethĩa nyũnyi sya yayaya nĩsyakwata wĩkalo mbongenĩ syawʼo.”

33 Na amanenga ngelekanyʼo ĩngĩ, akĩmea: “Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta ĩlawa yĩla mũndũ mũka woosie avulanyʼa na ithimo itatũ nene sya mũtu nginya mũtu wʼonthe wakaata.”

34 Maũndũ asu onthe Yesũ aneenaa na ĩkomano atũmĩĩte ngelekanyʼo. Kwa wʼo, ndaneenaa nayo atatũmĩĩte ngelekanyʼo, 35 nĩ kana eanĩsye ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla mwathani ũla waisye: “Ngaathamya kanywʼa wakwa na ngelekanyʼo; ngatavanyʼa maũndũ ala mavithiwe kuma mwambĩlĩlyonĩ.” *

36 Na amina kũmbũũkya ĩkomano, nĩwaendie alika nyũmba. Na amanyĩwʼa make mooka vala ũĩ na mamwĩa: “Tũelesye ĩũlũ wa ĩla ngelekanyʼo ya ĩthaaa ya mũũndanĩ.” 37 Na amasũngĩa, amea: “Mũvandi wa ĩla mbeũ nzeo nĩ Mwana wa mũndũ; 38 nawʼo mũũnda nĩ nthĩ. Nayo mbeũ nzeo nĩ ana ma Ũsumbĩ, ĩndĩ ĩthaaa nĩ ana ma ũla mũthũku, 39 nake mũmaitha ũla wavandie ĩthaaa nĩ Ndevili. Nayo ngetha nĩ mũminũkĩlyo wa ĩvinda, * namo akethi nĩ alaĩka. 40 Kwoou, o tondũ ĩthaaa yũmbanawʼa na kũvĩvwʼa na mwaki, nowʼo kũkethĩwa mũminũkĩlyonĩ wa ĩvinda yĩĩ. * 41 Mwana wa mũndũ akatũma alaĩka make, na makoombanyʼa na maiveta kuma Ũsumbĩnĩ wake syĩndũ syonthe ila ietae ũlulutĩkyo vamwe na andũ ala matũlaa mĩao, 42 na makamekya ĩikonĩ ĩnene yĩ mwaki. Na vau nĩ vo makaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo moo. 43 Ĩvindanĩ yĩu ala alũngalu makatisa ta syũa Ũsumbĩnĩ wa Ĩthe woo. Ũla wĩ matũ nĩewʼe.

44 “Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta ũthwii mũvithe mũũndanĩ, ũla woonekie nĩ mũndũ na aũvithĩĩa, na nũndũ nĩwatanie, athi athoosya kyonthe kĩla waĩ nakyo na athooa mũũnda ũsu.

45 “O na ĩngĩ, Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta mũkũni wa viasala ũla ũendaa aimantha lũlũ nzeo. 46 Na yĩla woonie lũlũ ũmwe wa thooa mũnene, athi athoosya mĩtũkĩ syĩndũ syonthe ila waĩ nasyo na aũthooa.

47 “O na ĩngĩ, Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta kĩtei kĩnene kya * kũtea makũyũ, kĩla kyekiwʼe ũkanganĩ na kyakwatya makũyũ ma kĩla mũthemba. 48 Na kyausũa, makĩkusya nginya ũtee wa ũkanga, na mekala nthĩ, moombanĩsya ala maseo kĩkavũnĩ na ala mathũku mamekya ĩtheka. 49 Ũu nĩwʼo kũkethĩwa mũminũkĩlyonĩ wa ĩvinda yĩĩ. * Alaĩka makathi na maivathanyʼa ala athũku na ala alũngalu 50 na makamekya ĩikonĩ ĩnene yĩ mwaki. Na vau nĩ vo makaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo moo.

51 “Nĩmwakwatya maũndũ asu onthe?” Namo mamũsũngĩa, mamwĩa: “Ĩĩ.” 52 Nake amea atĩĩ: “Ethĩwa vailye ũu, kĩla mũndũ ũmanyĩasya mbee wa andũ na ũmanyĩĩtwʼe ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa ĩtu ailye ta mũnene wa nyũmba, ũla umaalasya syĩndũ sya vata ila wiĩte, sya mĩtũkĩ na sya tene.”

53 Yĩla Yesũ waminie kũnengane ngelekanyʼo isu, nĩwaumie vau. 54 Na avika kĩsionĩ kya kwoo, ambĩĩa kũmanyĩsya ĩsinakokenĩ nginya andũ masengʼa na makũlya: “Mũndũ ũũ aumĩtye va ũĩ ũũ na syama ii? 55 Ũũ tyo ũla mwana wa vundi wa mbwaũ? Inyia wake tyo Meli, na ana-a-inyia make tyo Yakovo, Yosevu, Simoni, na Yutasi? 56 Na eĩtu-a-inyia make onthe tũi o namo? Aumisye maũndũ aa onthe va?” 57 Na kwoou mambĩĩa kũlulutĩka nũndũ wake. Ĩndĩ Yesũ amea: “Mwathani ethĩawa anengetwe ndaĩa kĩla vandũ, ate o kĩsionĩ kya kwoo na nyũmbanĩ yake mwene.” 58 Na ndaaĩka syama mbingĩ kũu nũndũ mayaĩ na mũĩkĩĩo.

14 Ĩvinda yĩu, Mũsumbĩ * Elote nĩweewie ĩũlũ wa Yesũ 2 na amea athũkũmi make: “Ũsu nĩ Yoana Mũvatisi. Nũnathayũũkiwʼe, na nĩkyo kĩtumi ũkwĩka syama ii.” 3 Elote * aĩ anamũkwata Yoana akamwova na kũmwĩkya yela nũndũ wa Elotia mũka wa Vilivu mwana-a-ĩthe. 4 Nũndũ Yoana amwĩaa atĩĩ: “Ti ũndũ wosanĩte na mĩao kũmwosa.” 5 Ĩndĩ o na kau nĩwendaa kũmũaa, nĩwakĩaa andũ nũndũ mamwonaa e mwathani. 6 Ĩndĩ mũthenya wa kũtanĩa kũsyawa kwa Elote, mwĩĩtu wa Elotia nĩwasũngie nesa kyathĩnĩ kĩu na atanĩthya Elote mũno, 7 na kwoou amwatha na wĩvĩto kũmũnenga kĩndũ o na kĩva kĩla ũkũmwĩtya. 8 Na mwĩĩtu ũsu nĩwaatĩĩie woni wa inyia wake na amwĩa atĩĩ: “Nenge mũtwe wa Yoana Mũvatisi wĩ ĩsaaninĩ.” 9 Mũsumbĩ nĩwakwatiwe nĩ kyeva, ĩndĩ nũndũ wa kũkĩa wĩvĩto wake na ala maĩsaa nake, * nĩweeaie anengwe. 10 Kwoou atũmana Yoana atilwa mũtwe e yela. 11 Na mũtwe wake waetwe wĩ ĩsaaninĩ na wanengwa ũla mwĩĩtu, nake aũtwaĩa inyia wake. 12 Na ĩtina amanyĩwʼa make mooka moosa mwĩĩ wake maũthika na mamũtavya Yesũ. 13 Yĩla Yesũ weewie ũu auma vau alika ĩsiwanĩ * na athi vandũ vate andũ nĩ kana ekale e weka. Ĩndĩ yĩla ĩkomano yeewie nĩwathi, yamũatĩĩa na maaũ kuma ndũanĩ.

14 Yĩla wavikie ũtee wa ũkanga, nĩwoonie ĩkomano ĩnene ya andũ na amewʼĩa tei na avosya awau moo. 15 Ĩndĩ yĩla kwambĩĩe kũtuka, amanyĩwʼa make mooka vala ũĩ mamwĩa atĩĩ: “Vandũ vaa vaitwĩe andũ na nĩkwambĩĩa kũtuka; ũmbũũkya ĩkomano yĩthi nĩ kana yĩkethooee lĩu ndũanĩ.” 16 Ĩndĩ Yesũ amea: “Vaiĩ vata wa mathi; manengei kĩndũ maye.” 17 Namo mamwĩa: “Ithyĩ tũi na kĩndũ ate o mĩkate ĩtano na makũyũ elĩ.” 18 Nake amea: “Etei vaa.” 19 Na ayĩa ĩkomano yĩkale nthĩ nyekinĩ. Na ĩndĩ oosa ĩla mĩkate ĩtano na ala makũyũ elĩ, na asisya ĩũlũ ĩtunĩ na aiathima, na amina kũtilanga mĩkate ĩsu anenga amanyĩwʼa make, namo manenga ĩkomano. 20 Na andũ onthe maya mavũna, na moosanyʼa tũlungu tũla twatialile mausũsya ikavũ 12. 21 Ala maĩe maĩ aũme ta 5,000, vate kũtala aka na syana nini. 22 Na vate kũselewa, amea amanyĩwʼa make malike ĩsiwanĩ maendae mũingo ũla ũngĩ wa ũkanga, nake aitiwa ayũmbũũkya ĩkomano.

23 Ĩtina wa kũmbũũkya ĩkomano nĩwambatie kĩĩmanĩ e weka nĩ kana akavoye. Na kwatuka e vau e weka. 24 Na ĩvindanĩ yĩu ĩsiwa yaĩ mita maana maingĩ kuma nthĩ nyũmũ, na nĩyakũnawa nĩ itulumo nũndũ kĩseve kyaumĩte ngalĩko ĩla maendete. 25 Ĩndĩ kũkilye kũkya, * ooka vala maĩ akinyĩle ũkanganĩ ĩũlũ. 26 Yĩla amanyĩwʼa mamwonie akinyĩle ũkanganĩ ĩũlũ makwatwa nĩ wia na masya: “Kĩya nĩ kyaũ kyũkĩte!” * Na makayanyʼa nũndũ wa wia. 27 Ĩndĩ vau kwa vau Yesũ aneena namo, akĩmea: “Ĩthĩwai na ũkũmbaũ! Ninyie; ekai ũkĩa.” 28 Vetelo amũsũngĩa, amwĩa: “Mwĩaĩi ethĩwa nue, mbĩe nũke vau ũĩ nĩkinyĩle ĩũlũ wa kĩwʼũ.” 29 Nake amwĩa: “Ũka!” Na Vetelo auma ĩsiwanĩ na akinyĩla ĩũlũ wa kĩwʼũ aendete vala ve Yesũ. 30 Ĩndĩ yĩla wasyaisye kĩuutani, akwatwa nĩ wia. Na yĩla wambĩĩe kũvota kĩwʼũnĩ, akaya, akyasya: “Mwĩaĩi, ndangĩĩe!” 31 O mĩtũkĩ Yesũ amũtambũũkĩsya kwʼoko amũkwata na amũkũlya: “We wĩ na mũĩkĩĩo mũnini, nĩkĩ wakwatwa nĩ nzika?” 32 Na yĩla malikile ĩsiwanĩ kĩuutani kĩu kyausya. 33 Na ĩndĩ ala maĩ ĩsiwanĩ mamũkumanĩa, makyasya: “Kwa wʼo we wĩ Mwana wa Ngai.” 34 Na mainga, mavika Kenesaleti.

35 Na yĩla andũ ma kũu mamanyie kana nĩwe, nĩmanyaĩĩkisye ũvoo ĩũlũ wake isionĩ syonthe ila syaĩ vakuvĩ, na andũ mamũetee onthe ala maĩ awau. 36 Na mamwĩsũva nĩ kana o makiite ũtiivo wa ngũa yake ya ĩũlũ, na onthe ala mokiitie mavowʼa vyũ.

15 Na ĩndĩ Avalisi na aandĩki kuma Yelusaleme mooka vala ve Yesũ na masya: 2 “Nĩkĩ amanyĩwʼa maku mataatĩĩaa syĩthĩo sya andũ ma tene? Kwa ngelekanyʼo, maithambaa * moko matanamba kũya.”

3 Nake Yesũ amasũngĩa, amea: “Nĩkĩ inywʼĩ mũleaa kũkwata mĩao ya Ngai nũndũ wa syĩthĩo syenyu? 4 Kwa ngelekanyʼo, Ngai aisye, ‘Nenga ndaĩa ĩthe waku na inyia waku,’ na ‘Ũla ũmũtavasya naĩ * ĩthe kana inyia nĩoawe.’ 5 Ĩndĩ inywʼĩ mwaasya atĩĩ, ‘Mũndũ o na wĩva ũla ũmwĩaa ĩthe kana inyia: “Kyonthe kĩla nĩ nakyo kĩtonya kũũtethya nĩ kĩndũ kyumĩtwʼe kĩthĩwe mũthĩnzĩo kwa Ngai,” 6 ũsu ndaĩle kũmũtethya ĩthe o na vanini.’ Kwondũ wa ũu nĩmwanangĩte mĩao ya Ngai nũndũ wa syĩthĩo syenyu. 7 Inywʼĩ anganganyʼa, Isaia nĩwathanie nesa ĩũlũ wenyu yĩla waisye: 8 ‘Andũ aa mandaĩaa na ilomo syoo, ĩndĩ ngoo syoo syĩ vaasa mũno nakwa. 9 Manthaithaa mana, nũndũ mamanyĩasya mĩao ya andũ tayo momanyĩsyo makwa.’” 10 Na eeta ĩkomano vakuvĩ nake na ayĩa atĩĩ: “Ĩthukĩĩsyei na mũikwatya: 11 Mũndũ ndavukawʼa nĩ kĩla kĩlikaa kanywʼanĩ wake, ĩndĩ avukawʼa nĩ kĩla kyumaa kanywʼanĩ wake.”

12 Namo amanyĩwʼa mooka kũla ũĩ na mamwĩa: “Nĩwĩsĩ kana Avalisi nĩmalulutĩkiwʼe nĩ ndeto ila ũneenie?” 13 Nake amasũngĩa, amea: “Mũtĩ o na wĩva ũla ũtaavandwa nĩ Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ ũkakũwa. 14 Ekanai namo. Nĩ atongoi ilalinda. Na ĩndĩ ethĩwa kĩlalinda kĩkatongoesya kĩngĩ, elĩ makalika ĩimanĩ.” 15 Na Vetelo amwĩa: “Tũelesye ĩla ngelekanyʼo.” 16 Nake asya: “Nenyu o na yu mũinesa kwĩthĩwa na ũmanyi? 17 Mũyĩsĩ kana kĩndũ kyonthe kĩla kĩlikaa kanywʼanĩ kĩvĩtĩlaa ĩvu na ĩtina kĩyĩsa kũlika kyoonĩ? 18 Ĩndĩ, kĩndũ kyonthe kĩla kyumaa kanywʼanĩ nĩkyo kĩvukasya mũndũ nũndũ kĩthĩawa kyumĩte ngoonĩ. 19 Kwa ngelekanyʼo, ngoonĩ nĩ vo vaumaa mosũanĩo mathũku: ũaani, ũthaaa, ũlaalai, * ũngʼei, ũkũsĩ wa ũvũngũ, na numano. 20 Asu nĩmo maũndũ ala mavukasya mũndũ, ĩndĩ mũndũ ndavukawʼa nĩ kũya atathambĩte * moko.”

21 Na Yesũ auma vau na athi kĩsionĩ kya Tile na Sitoni. 22 Na sisya! mũndũ mũka ũmwe Mũvoenike kuma kĩsionĩ kĩu aneena na wasya mũnene, akyasya: “Mwĩaĩi, mbĩwʼĩe tei Mwana wa Ndaviti. Mwĩĩtu wakwa nũkũthĩnwʼa mũno nĩ ndaimoni.” 23 Ĩndĩ ndaamũsũngĩa ndeto o na ĩmwe. Na kwoou amanyĩwʼa make mambĩĩa kũmũthingʼĩĩsya, makĩmwĩa: “Mũlũngye, nũndũ akwetye kũtũatĩĩa aĩĩte.” 24 Nake asũngĩa: “Ndyaatũmwa kwa mũndũ ũngĩ o na wĩva ate o kwa malondu ala maaie ma nyũmba ya Isilaeli.” 25 Ĩndĩ mũndũ mũka ũsu amũthengeea, amũkumanĩa, na amwĩa: “Mwĩaĩi, ndethye!” 26 Nake amũsũngĩa, amwĩa: “Ti ũseo kwosa mũkate wa syana na kwĩkĩsya tũkitĩ.” 27 Nake amwĩa: “Nĩ wʼo Mwĩaĩi, ĩndĩ o na tũkitĩ nĩtũĩsaa tũtilĩkango tũla twavalũka kuma mesanĩ ya ene matwʼo.” 28 Nake Yesũ amũsũngĩa, amwĩa: “Mũndũ mũka, mũĩkĩĩo waku nĩ mũnene, eka kwĩthĩwe kwaku o ũndũ ũkwenda.” Na mwĩĩtu wake avowʼa saanĩ o ũsu.

29 Yesũ auma vau athi vakuvĩ na Ũkanga wa Kalilii, na ambata kĩĩmanĩ ekala vau. 30 Na ĩkomano ĩnene yooka vala ũĩ na yamũetee andũ ala maĩ syonze, au mamutha, ilalinda, ala mataneenaa, na angĩ aingĩ, na mamaia maaũnĩ make na amavosya. 31 Na ĩkomano yasengʼa mũno yĩla yoonie ala mataneenaa maineena, ala au mamutha me aima, ala maĩ syonze maikinya, na ala maĩ ilalinda mayona, na mamũtaĩa Ngai wa Isilaeli.

32 Na Yesũ eeta amanyĩwʼa make, na amea: “Nĩngũmewʼĩa tei andũ aa nũndũ yu mekalĩte nakwa mĩthenya ĩtatũ mateũya kĩndũ. Na ndikwenda kũmombũũkya mayĩwʼa nzaa * maikese kũvalũkĩla nzĩanĩ.” 33 Ĩndĩ, amanyĩwʼa make mamũkũlya: “Twĩumya va mĩkate ĩtonya kwĩanĩa ĩkomano yĩĩ yonthe na vandũ vaa vaitwĩe andũ?” 34 Na Yesũ amakũlya: “Mwĩ na mĩkate yĩana ata?” Namo mamwĩa: “Twĩ na mĩkate mũonza na tũkũyũ tũte twingĩ.” 35 Na ĩtina wa kwĩa ĩkomano yĩkale nthĩ, 36 oosa ĩla mĩkate mũonza na tũla tũkũyũ, na ĩtina wa kũtũnga mũvea, atilanga na ambĩĩa kũmanenga amanyĩwʼa, namo amanyĩwʼa manenga ĩkomano. 37 Na andũ onthe maya mavũna, na moosanyʼa tũlungu tũla twatialĩte mausũsya ikavũ mũonza nene. * 38 Ala maĩe maĩ aũme 4,000, vate kũtala aka na syana nini. 39 Ĩtina wa kũmbũũkya ĩkomano, nĩwalikile ĩsiwanĩ * na athi kĩsionĩ kya Makatani.

16 Na Avalisi na Asatukai mooka vala ũĩ nĩ kana mamũtate, na mamũkũlya amonyʼe kyama kuma ĩtunĩ. 2 Nake amasũngĩa, amea: “Yĩla kwambĩĩa kũtuka mwaasya kana nzeve ĩkeethĩwa nzeo nũndũ yayaya nĩ ĩtune, 3 na kwakya, mũkyasya, ‘Kwĩĩthĩwa kwĩ mbevo na mbua nũndũ yayaya nĩ ĩtune na nĩ ĩtuku.’ Nĩmwĩsĩ kũvathũkanyʼa ũndũ yayaya yĩkwĩthĩwa yĩilye, ĩndĩ mũyĩsĩ kũvathũkanyʼa mavinda. 4 Inywʼĩ nzyawa nthũku na yusĩe ũlaalai, * mũendeee kũkũlya nĩmwonyʼe kyama, ĩndĩ vaiĩ kyama mũkona ate o kĩla kya Yona.” Na amina kũneena ũu akwata nzĩa athi amatia.

5 Na amanyĩwʼa mainga mũingo ũla ũngĩ na moolwa nĩ kũkua mĩkate. 6 Na Yesũ amea: “Ĩkalai mwĩ metho na mũyĩsũvĩana na ĩlawa ya Avalisi na Asatukai.” 7 Kwoou mambĩĩa kũneenanyʼa ene kwa ene, makyasya: “Tũinakua mũkate o na ũmwe.” 8 Yĩla Yesũ wamanyie ũu, asya: “Nĩkĩ mũũneena ĩũlũ wa mĩkate, inywʼĩ mwĩ na mũĩkĩĩo mũnini? 9 O na yu mũinesa kũelewa, kana mũyĩũlilikana ĩla mĩkate ĩtano ĩvinda ya ala andũ 5,000 na ikavũ ila mwoosanisye? 10 Kana ĩla mĩkate mũonza ĩvinda ya ala andũ 4,000 na ikavũ nene * ila mwoosanisye? 11 Nĩkĩ mũte kũmanya kana ndinaneena nenyu ĩũlũ wa mĩkate? Ĩndĩ nĩmwĩa mwĩsũvĩane na ĩlawa ya Avalisi na Asatukai.” 12 Nĩvo ĩndĩ maeleiwe kana ameaa mesũvĩane na ũmanyĩsyo wa Avalisi na Asatukai, ĩndĩ ti ĩlawa ya mĩkate.

13 Yĩla mavikie kĩsionĩ kya Kaisalea ya Vilivu, Yesũ nĩwakũlilye amanyĩwʼa make ũũ: “Andũ measya Mwana wa mũndũ nũũ?” 14 Namo masya: “Amwe measya nĩ Yoana Mũvatisi, angĩ measya nĩ Eliya, namo angĩ measya nĩ Yelemia, kana ũmwe wa athani.” 15 Nake amea: “Inywʼĩ nenyu mwĩasya ninyie ũũ?” 16 Simoni Vetelo asũngĩa, asya: “We nue Klĩsto, Mwana wa Ngai ũla wĩ thayũ.” 17 Nake Yesũ amwĩa: “Wĩ mũathime we Simoni mwana wa Yona, nũndũ mwĩĩ na nthakame * ti syo syakũvuanĩsya ũu, ĩndĩ nĩ Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ.” 18 O na nĩngũkwĩa atĩĩ: “We nue Vetelo, na ĩvianĩ yĩĩ ngaaka kĩkundi kyakwa, na mĩvĩa ya Mbũa * ndĩkakĩkĩlya vinya. 19 Ngaũnenga mbungũo sya Ũsumbĩ wa ĩtu, na kĩla ũkova ĩũlũ wa nthĩ kĩkeethĩwa kĩkyove ĩtunĩ, na kĩla wĩthasya ĩũlũ wa nthĩ kĩkeethĩwa kĩkĩthasye ĩtunĩ.” 20 Na ĩndĩ akanyʼa amanyĩwʼa kwa ũito na amea maikatavye mũndũ kana nĩwe Klĩsto.

21 Kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, Yesũ nĩwambĩĩie kũelesya amanyĩwʼa make kana no nginya athi Yelusaleme na aikwatwa nĩ mathĩna maingĩ maumanĩte na atumĩa na anene ma athembi na aandĩki na ayũawa, na mũthenya wa katatũ aithayũũkwʼa. 22 Na Vetelo amwosa na amũtwaa vandũ ũtee na ambĩĩa kũmũkanyʼa, aimwĩa: “Ĩyĩwʼĩe tei, Mwĩaĩi; ũndũ ũsu ndwĩsa kũũkwata.” 23 Ĩndĩ eethyũũa amwonyʼa Vetelo mũongo na amwĩa: “Thi ĩtina wakwa, Satani! Wĩ kĩndũ kya kũlulutĩkya kwakwa, nũndũ mosũanĩo maku nĩ ma andũ, ĩndĩ ti ma Ngai.”

24 Na Yesũ amea amanyĩwʼa make: “Ethĩwa mũndũ o na wĩva nũkwenda kũngatĩĩa, nĩ elee mwene, na aikua mũtĩ wake wa mathĩna * na ayĩendeea kũngatĩĩa. 25 Nũndũ mũndũ o na wĩva ũla wendaa kũtangĩĩa thayũ wake akawasya, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla waasya thayũ wake kwondũ wakwa akaũkwata. 26 Kwa wʼo, mũndũ atonya kũunĩka ata o na akakwata nthĩ yonthe ĩndĩ ayasya thayũ wake? Kana mũndũ atonya kũnengane kyaũ atũngĩwe thayũ wake? 27 Nũndũ Mwana wa mũndũ akooka ũtheunĩ mũtisu wa Asa wake e na alaĩka make, na akaĩva kĩla ũmwe kwosana na mwĩkalĩle wake. 28 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana ve amwe maũngamĩte vaa matakasama kĩkwʼũ nongi nginya mambe kwona Mwana wa mũndũ ayũka Ũsumbĩnĩ wake.”

17 Mĩthenya thanthatũ ĩtina wa vau, Yesũ nĩwoosie Vetelo, Yakovo, na mwana-a-inyia Yoana na ambata namo me oka kĩĩmanĩ kĩtũlu. 2 Na mũvwʼano wake waalyũka e vamwe namo; ũthyũ wake watisa ta syũa, na ngũa syake sya ĩũlũ syakena * ta kyeni. 3 Na sisya! Mose na Eliya mamaumĩlĩla makĩneena nake. 4 Nĩvo ĩndĩ Vetelo wamwĩie Yesũ: “Mwĩaĩi, nũseo kwitũ kwĩthĩwa vaa. Ethĩwa nũkwenda, nĩngwamba maeema atatũ vaa, yĩmwe yaku, yĩngĩ ya Mose, na yĩngĩ ya Eliya.” 5 Na aendeee na kũneena, sisya! ĩtu ĩkenu yooka na yamavwʼĩka, na sisya! wasya kuma ĩtunĩ yĩu wasya: “Ũũ nĩwe Mwana wakwa mwendwa, ũla nendeeawʼa nĩwe. Mwĩwʼei we.” 6 Na amanyĩwʼa meewʼa ũu, mavalũka nthĩ na mothyũ moo na makwatwa nĩ wia mwingĩ mũno. 7 Na Yesũ amathengeea, amakiita, na amea: “Ũkĩlai. Mũikethĩwe na wia.” 8 Yĩla masyaisye ĩũlũ, mayaaona mũndũ ũngĩ ate o Yesũ. 9 Na matheeete kuma kĩĩmanĩ, Yesũ ameaĩa, akĩmea: “Mũikatavye mũndũ o na ũmwe ĩũlũ wa maũndũ ala mwoona nginya yĩla Mwana wa mũndũ ũkathayũũkwʼa.”

10 Ĩndĩ amanyĩwʼa mamũkũlya: “Nĩkĩ ĩndĩ aandĩki maasya kana no nginya Eliya ambe kũka?” 11 Nake asũngĩa, asya: “Eliya nĩwũkĩte na akatũngĩĩa maũndũ onthe. 12 Ĩndĩ nĩngũmwĩa kana Eliya nĩwookie na mayaamũmanya, ĩndĩ mamwĩkie maũndũ o na meva ala mendaa. O ta ũu, Mwana wa mũndũ akathĩnwʼa nĩmo.” 13 Na amanyĩwʼa mamanya kana aneenaa namo ĩũlũ wa Yoana Mũvatisi.

14 Yĩla mavikie vakuvĩ na ĩkomano, mũndũ ũmwe ooka vala ũĩ amũtulĩlya ndu, na asya: 15 “Mwĩaĩi, ĩwʼĩa tei mwana wakwa, nũndũ e na mũngʼathũko na nĩ mũwau. Mavinda maingĩ nũvalũkaa mwakinĩ kana kĩwʼũnĩ. 16 Nĩmũetie kwa amanyĩwʼa maku, ĩndĩ maemwa nĩ kũmũvosya.” 17 Yesũ asũngĩa, asya: “Inywʼĩ nzyawa ĩte mũĩkĩĩo na nthyoeku, ngaendeea kwĩthĩwa nenyu ĩvinda yĩana ata? Nĩendeea kũmũmĩĩsya nginya ĩndĩĩ? Mũetei vaa nĩĩ.” 18 Na Yesũ akanyʼa ndaimoni ĩsu, na yauma na kamwana kavoa saanĩ o ũsu. 19 Na ĩndĩ amanyĩwʼa mooka vala ve Yesũ nzama na mamũkũlya: “Nĩkĩ tũemiwe nĩ kũmyumya?” 20 Nake amea: “Nũndũ wa mũĩkĩĩo wenyu mũnini. Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, ta kethĩwa mwĩ na mũĩkĩĩo wĩana mbeũ ya kalatali, no mwĩe kĩĩma kĩĩ, ‘Uma vaa ũthi vaya,’ na kĩyuma, na vaiĩ ũndũ ũmũema.” 21* ——

22 Na mombanĩte Kalilii, Yesũ nĩwamatavisye ndeto ii: “Mwana wa mũndũ nũkũvũnyanĩwa kũla kwĩ andũ, 23 namo makamũaa, na mũthenya wa katatũ aithayũũkwʼa.” Na makwatwa nĩ kyeva mũno.

24 Na mavika Kavelinaumi, andũ ala moosanasya koti wa ndulakima ilĩ mooka vala ve Vetelo na mamũkũlya: “Mũmanyĩsya wenyu nũĩvaa koti wa ndulakima ilĩ?” 25 Nake asũngĩa: “Ĩĩ.” Ĩndĩ ĩla walikile nyũmba Yesũ amba kũneena nake, akĩmwĩa: “We wĩona ata Simoni? Asumbĩ ma nthĩ mosanasya ĩelo kana koti wa kĩla mũndũ kuma kwaũ? Nĩ kuma kwa ana moo, kana nĩ kuma kwa aeni?” 26 Yĩla waisye: “Kuma kwa aeni,” Yesũ amwĩa: “Nĩ wʼo, ana mayĩĩvaa koti. 27 Ĩndĩ nĩ kana tũikamalulutĩkye, enda ũkanganĩ ũkekye ndoano, na ũyosa ĩkũyũ yĩla ũũkwatya mbee, na wayathamũkanyʼa kanywʼa, nũkwĩthĩa sekeli wa vetha. * Wose ũĩve kwondũ wakwa na kwondũ waku.”

18 Na saanĩ o ũsu amanyĩwʼa mooka vakuvĩ na Yesũ na mamũkũlya: “Nũũ mũnene Ũsumbĩnĩ wa ĩtu?” 2 Na eeta kana kanini akaũngamya katĩkatĩ woo 3 na asya: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, mwaema kũalyũka mwĩthĩwe ta syana nini mũikalika nongi Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. 4 Kwoou, mũndũ o na wĩva ũla ũkenyivya ta kana kaa kanini nĩwe mũnene Ũsumbĩnĩ wa ĩtu; 5 na mũndũ o na wĩva ũla ũthokasya kana kamwe kanini ta kaa ĩsyĩtwanĩ yakwa ninyie ũkethĩwa athokya. 6 Ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũlulutĩkasya kamwe ka tũũ tũnini twĩ na mũĩkĩĩo, nĩ kavaa akoveewa ngingonĩ ĩvia ya kũthia yĩla yĩthyũũkawʼa nĩ ĩngʼoi na ayĩkwʼa ũkanganĩ mũliku.

7 “Kyeva nĩ kwa nthĩ nũndũ wa syĩndũ ila ilulutĩkasya! Nĩ wʼo, syĩndũ sya kũlulutĩkya iiema kwĩthĩwa vo, ĩndĩ kyeva nĩ kwa mũndũ ũla kĩndũ kya kũlulutĩkya kĩũka kwĩsĩla kwake! 8 Kwoou, ethĩwa kwʼoko kwaku kana kũũ kwaku nĩkũũtuma ũlulutĩka, kũtile ũkwĩkye kũasa naku. Nĩ kavaa ũkakwata thayũ ũte na kwʼoko kana kũũ, kwĩ kwĩkwʼa mwakinĩ wa tene na tene wĩ na moko elĩ na maaũ elĩ. 9 O na ethĩwa itho yaku nĩyĩũtuma ũlulutĩka, yumye ũyĩkye kũasa naku. Nĩ kavaa ũkakwata thayũ wĩ na itho yĩmwe kũte kwĩkwʼa wĩ na metho elĩ mwakinĩ wa Ngiena. * 10 Ĩsũvĩei mũikavũthye kamwe ka tũũ tũnini, nũndũ mavinda onthe alaĩka matwʼo nĩmasiasya ũthyũ wa Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ. 11* ——

12 “Mwĩona ata? Mũndũ akethĩwa na malondu 100 na yĩmwe yĩyaa, we ndatia ala angĩ 99 iĩmanĩ na aithi akamanthe yĩu yĩmwe yaĩte? 13 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, ayona nũtanaa mũno nũndũ wayo kũte ala 99 mateeaĩte. 14 O ta ũu, Asa wakwa * ũla wĩ ĩtunĩ ndendeeawʼa nĩ kwona o na kamwe ka tũũ tũnini kayaa.

15 “Ethĩwa mwana-a-asa waku nĩweeka naĩ, enda ũmũtavye naĩ ĩla wĩkĩte * mwĩ o elĩ. Na akwĩthukĩĩsya wĩĩthĩwa wakwata mwana-a-asa waku. 16 Ĩndĩ aema kũkwĩthukĩĩsya osa mũndũ ũngĩ ũmwe kana elĩ, nĩ kana kĩla ũndũ ũĩkĩĩthwʼe nĩ ũkũsĩ * wa ngũsĩ ilĩ kana itatũ. 17 Na ethĩwa ndeũmethukĩĩsya, neena na kĩkundi. Na aema kwĩthukĩĩsya o na kĩkundi, eka ethĩwe kwaku ta mũndũ wa mbaĩ ingĩ na ta mumĩthya wa koti.

18 “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, kĩla mwĩova ĩũlũ wa nthĩ kĩkeethĩwa kĩ kyove ĩtunĩ, na kĩla mwĩthasya ĩũlũ wa nthĩ kĩkeethĩwa kĩ kĩthasye ĩtunĩ. 19 O na ĩngĩ, nĩmũtavya wʼo kana ethĩwa andũ elĩ makeetĩkĩlana kwĩtya kĩndũ o na kĩva kya vata, Asa wakwa ũla wĩ ĩtunĩ akeanĩsya ũndũ mekwenda. 20 Nũndũ vala ve elĩ kana atatũ mombanĩte ĩsyĩtwanĩ yakwa, nyie nĩ vamwe namo.”

21 Na Vetelo ooka vala ũĩ na amũkũlya: “Mwĩaĩi, ethĩwa mwana-a-asa nĩwambĩtĩsya, naĩle kũmũekea mavinda meana ata? Nĩ mavinda mũonza?” 22 Yesũ amwĩa: “Nĩkwĩa kana, ti mavinda mũonza, ĩndĩ nĩ mavinda 77.

23 “Kĩu nĩkyo kĩtumi Ũsumbĩ wa ĩtu ũtonya kũelekanwʼa na mũsumbĩ ũla wendie ngombo syake imũĩve kĩla waitaĩte. 24 Yĩla mambĩĩie kũmũĩva, aetewe mũndũ ũmwe wamũtaĩte talendi 10,000. * 25 Na nũndũ ndaĩ atonya kũĩva, vwana wake aumya mwĩao nĩ kana mũndũ ũsu, mũka, syana syake, na syĩndũ syonthe ila waĩ nasyo ithoowʼe nĩ kana aĩvwe. 26 Na ngombo ĩsu yamũtulĩlya ndu * na yamũkumanĩa, ĩkyasya, ‘Mbũmĩĩsye na nĩngũĩva kyonthe kĩla ũndaĩte.’ 27 Na nũndũ vwana wayo nĩwamĩwʼĩie tei mũno, amĩekea kĩla wamĩtaĩte. 28 Ĩndĩ ngombo ĩsu yauma vau yakomana na ngombo ĩngĩ yamĩtaĩte ndinalĩ 100, na yamĩkwata na yamita, ĩkyasya: ‘Ndĩve kyonthe kĩla ngũtaĩte.’ 29 Na ngombo ĩsu yamĩtulĩlya ndu na yambĩĩa kwĩsũvana, yaĩtye, ‘Mbũmĩĩsye na ngakũĩva.’ 30 Nayo ndyaaĩtĩkĩla, ĩndĩ yamĩnengane yekwʼa yela nginya yĩla ĩkaĩva kyonthe kĩla yataĩtwe. 31 Yĩla ngombo ila ingĩ syoonie kĩla kyeekĩka, nĩsyeewie woo mũno na syathi syamũtavya vwana wasyo kyonthe kĩla kyeekĩka. 32 Na vwana wayo amĩtũmana na amĩtavya atĩĩ: ‘Ngombo nthũku, yĩla ũnambĩsũvie nĩnĩnakũekeie kyonthe kĩla nĩnakũtaĩte. 33 O naku ndwaĩle kwĩthĩwa ũnamĩwʼĩie tei ngombo ĩla ĩngĩ o ũndũ nĩnakwĩwʼĩie tei?’ 34 Na nũndũ wa ũu, vwana wayo athilĩka mũno, na amĩnengane kwa asikalĩ ma yela nginya yĩla ĩkaĩva kyonthe kĩla wamĩtaĩte. 35 O nake Asa wakwa wa ĩtunĩ akeekana nenyu oou, ethĩwa kĩla ũmwe wenyu ndaekeaa mwana-a-asa wake kuma ngoonĩ.”

19 Yĩla Yesũ waminie kũneena maũndũ asu nĩwaumie Kalilii na athi mĩvakanĩ ya Yutia, mũingo wa Yolotani. 2 Na ĩkomano ĩnene yamũatĩĩa, na ala maĩ awau amavoesya kũu.

3 Na Avalisi mooka vala ũĩ mayenda kũmũtata, na mamũkũlya: “Nĩ ũndũ wosanĩte na mĩao mũndũũme kũthasya mũtwaano na kĩveti kyake nũndũ wa kĩtumi o na kĩva?” 4 Nake amasũngĩa, amea: “No mwaasoma kana ũla wamombie kuma mwambĩlĩlyonĩ amombie mũndũũme na mũndũ mũka 5 na asya: ‘Nũndũ wa kĩtumi kĩu mũndũũme akatia ĩthe na inyia na akalũmanyʼa na kĩveti kyake, na me elĩ makeethĩwa mwĩĩ ũmwe’? 6 Kwoou mayĩthĩawa me elĩ ĩngĩ, ĩndĩ nĩ mwĩĩ ũmwe. Kwondũ wa ũu, kĩla Ngai ũlũmanĩtye vamwe, mũndũ ndakakĩtaananyʼe.” 7 Namo mamũkũlya: “Nĩkĩ ĩndĩ Mose weetĩkĩlĩtye mũndũũme kũnenga kĩveti kyake valũa wa kũkĩthasya na kũkĩlũngya?” 8 Nake amea: “Nũndũ wa wũmũ wa ngoo syenyu, Mose nĩweetĩkĩlĩtye mũthasye mũtwaano na iveti syenyu, ĩndĩ ũu tiwʼo kwailye kuma mwambĩlĩlyonĩ. 9 Ĩndĩ nĩngũmwĩa, mũndũ o na wĩva ũla ũthaasya mũtwaano na kĩveti kyake, ate o kwondũ wa ũlaalai, * na aitwaa kĩngĩ ekaa ũlaalai.”

10 Amanyĩwʼa mamwĩa: “Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye katĩ wa mũndũũme na kĩveti kyake, nĩ kavaa kũlea kũtwaana.” 11 Nake amea: Ti andũ onthe matonya kũatĩĩa ndeto isu, ate o ala me na mũthĩnzĩo. 12 Nũndũ kwĩ andũ avakũe ala masyaiwe mailye ũu, na kwĩ andũ avakũe ala mavakũiwe nĩ andũ, na kwĩ andũ avakũe ala meetwie avakũe nũndũ wa Ũsumbĩ wa ĩtu. Ekai ũla ũtonya kũatĩĩa ndeto isu aiatĩĩe.”

13 Na ĩndĩ andũ mamũetee syana nini nĩ kana asilĩĩle moko na kũivoyea, ĩndĩ amanyĩwʼa mamakanyʼa. 14 Ĩndĩ Yesũ amea: “Ekanai na syana nini, na mũikatate kũisiĩĩa kũka vala nĩĩ, nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ wa ala mailye tasyo.” 15 Na asilĩĩla moko na auma vau athi.

16 Na sisya! mũndũ ũmwe ooka vala ũĩ na amũkũlya: “Mũmanyĩsya, naĩle kwĩka ũseo wĩva nĩ kana nĩkwata thayũ wa tene na tene?” 17 Nake amwĩa: “Nĩkĩ ũũngũlya ĩũlũ wa ũla ũseo? No Ũmwe ũla mũseo. Ĩndĩ ethĩwa nũkwenda wĩkwata thayũ, kwataa mĩao.” 18 Amũkũlya: “Yĩva?” Nake Yesũ amũsũngĩa: “Ndũkoae, ndũkalaalae, ndũkoye, ndũkaumye ũkũsĩ wa ũvũngũ, 19 nenga ndaĩa ĩthe waku na inyia waku, na no nginya ũmwende mũtũi waku o ũndũ wĩyendete.” 20 Na mwanake ũsu amũsũngĩa, amwĩa: “Nĩnĩatĩĩte maũndũ asu onthe, nĩ kyaũ yu ndialĩtye?” 21 Yesũ amwĩa: “Ethĩwa nũkwenda kwĩthĩwa wĩ mwĩanĩu, enda ũkathoosye syĩndũ ila wĩ nasyo na ũinenga ngya, na ũkeethĩwa na ũthwii ĩtunĩ; na ĩndĩ ũyũka ũtwʼĩke mũatĩĩi wakwa.” 22 Yĩla mwanake ũsu weewie ndeto isu, nĩwaendie e na kyeva ngoonĩ, nũndũ aĩ na syĩndũ mbingĩ. 23 Na ĩndĩ Yesũ amea amanyĩwʼa make atĩĩ: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana ũkeethĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwa mũndũ mũthwii kũlika Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. 24 O na ĩngĩ nĩngũmwĩa, nĩ ũndũ wĩ laisi kwa ngamĩle kũlikĩla kalimanĩ ka singano, kwĩ mũndũ mũthwii kũlika Ũsumbĩnĩ wa Ngai.”

25 Yĩla amanyĩwʼa meewie ũu, nĩmasengʼie mũno, na masya: “Nũũ ũtonya kũtangĩĩwa?” 26 Yesũ amaketeea, na amea: “Ũndũ ũũ ndũtonyeka kwa andũ, ĩndĩ kwa Ngai maũndũ onthe nĩmatonyeka.”

27 Nĩvo ĩndĩ Vetelo wasũngĩie asya: “Sisya! Ithyĩ nĩtwatiie syĩndũ syonthe na twakũatĩĩa; tũkakwata kyaũ?” 28 Nake Yesũ amea: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, ĩvinda yĩla syĩndũ syonthe ikethĩwa iitwʼĩkĩthwʼa nzaũ, yĩla Mwana wa mũndũ ũkekalĩla kĩvĩla kyake kya ũsumbĩ kya ũtheu mũtisu, inywʼĩ ala mwangatĩĩie mũkekalĩla ivĩla sya ũsumbĩ 12 mũkĩsilĩla mbaĩ 12 sya Isilaeli. 29 Na kĩla mũndũ watiie nyũmba kana ana-a-inyia kana eĩtu-a-inyia kana ĩthe kana inyia kana syana kana mĩũnda, kwondũ wa ĩsyĩtwa yakwa, akakwata kũndũ ĩana na aikwata thayũ wa tene na tene.

30 “Ĩndĩ aingĩ ala me mbee makeethĩwa ĩtina, na ala me ĩtina makeethĩwa me mbee.

20 “Nũndũ Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta mwene nyũmba ũla waendie kwakya tene nĩ kana akamanthe athũkũmi ma kũthũkũma mũũndanĩ wake wa mĩsavivũ. 2 Ĩtina wa kwĩtĩkĩlana na athũkũmi asu kana emaĩva ndinalĩ ĩmwe kwa mũthenya, nĩwamatũmie mũũndanĩ wake wa mĩsavivũ. 3 Na aumaala ĩngĩ ta saa itatũ * na eethĩa angĩ maũngamĩte sokonĩ mate na wĩa; 4 na asu amea, ‘O nenyu endai mũũndanĩ wakwa wa mĩsavivũ na nĩngũmũnenga kĩla kyaĩle.’ 5 Na mathi. Na aumaala ĩngĩ ta saa sita * na ta saa kenda * na eeka oou. 6 Na mũthya, ta saa kũmi na ũmwe, * aumaala na eethĩa angĩ maũngamĩte o vandũ na amakũlya, ‘Nĩkĩ mũũngamie vaa mũthenya wʼonthe mũte na wĩa?’ 7 Na mamwĩa, ‘Nũndũ vaiĩ mũndũ ũnesa kũtũandĩka.’ Nake amea, ‘Endai mũũndanĩ wakwa wa mĩsavivũ.’

8 “Na yĩla kwavikie wĩoo, mwene mũũnda wa mĩsavivũ amwĩa mũndũ ũla waũngamĩe athũkũmi, ‘Ĩta athũkũmi ũmaĩve ndĩvi yoo, na ũyambĩĩa na ũla wa mũthya na ũiminĩĩa na ũla wa mbee.’ 9 Yĩla ala ma saa kũmi na ũmwe mookie, kĩla ũmwe anengiwe ndinalĩ ĩmwe. 10 Yĩla ala ma mbee mookie, moonaa ta meũnengwa mbingĩ, ĩndĩ o namo maĩvwa ndinalĩ ĩmwe. 11 Yĩla manengiwe, nĩmambĩĩe kũnyungunyĩĩsya mwene nyũmba 12 na masya, ‘Aa ma mũthya mathũkũma ĩsaa o yĩmwe na wamaĩva o ũndũ ũmwe naitũ ala tũthũkũmie mũthenya mũima tũvĩte nĩ syũa!’ 13 Ĩndĩ asũngĩa ũmwe woo, amwĩa, ‘Mũnyanyawa, ndinakwĩka naĩ. Twĩtĩkĩlanile ndinalĩ ĩmwe, kana ti wʼo? 14 Osa kĩla kyaku na ũithi. Nĩenda kũnenga ũũ wa mũthya o ũndũ ũmwe naku. 15 Ndi na ũthasyo wa kwĩkana na syĩndũ syakwa ũndũ ngwenda? Kana itho yaku yĩ na kĩwĩu * nũndũ nyie nĩ mũseo?’ * 16 O ta ũu, ala ma mũthya makeethĩwa me ma mbee, na ala ma mbee makeethĩwa me ma mũthya.”

17 Na me nzĩanĩ mambatĩte Yelusaleme, Yesũ nĩweetie amanyĩwʼa make 12 nzama, na amea: 18 “Sisyai! Twambatĩte Yelusaleme na Mwana wa mũndũ akanenganwe mokonĩ ma anene ma athembi na aandĩki. Makamũsilĩla kũawa 19 na maimũnengane kwa andũ ma mbaĩ ingĩ nĩ kana mamũthekeee na maimũvũa na maimũaĩa mũtĩnĩ; na mũthenya wa katatũ aithayũũkwʼa.”

20 Na inyia wa ana ma Sevetii ooka vala ũĩ e na ana make, na amũkumanĩa ayenda kũmũvoya kĩndũ. 21 Nake amũkũlya: “Wĩenda kyaũ?” Na amũsũngĩa: “Ĩka kwasya kana ana aa makwa elĩ makekala ũmwe kwʼokonĩ kwaku kwa aũme na ũla ũngĩ kwʼokonĩ kwaku kwa aka Ũsumbĩnĩ waku.” 22 Yesũ asũngĩa, asya: “Mũyĩsĩ kĩla mũũvoya. Nĩmũtonya kũnywʼa kĩkombe kĩla nĩkilyĩ kũnywʼa?” Namo mamwĩa: “Nĩtũtonya.” 23 Nake amea: “Mũitĩa kũnywʼa kĩkombe kyakwa, ĩndĩ kwĩkala kwʼokonĩ kwakwa kwa aũme na kwʼokonĩ kwakwa kwa aka ti ĩũlũ wakwa kũnengane, ĩndĩ vakekala ala maseũvĩwʼe nĩ Asa wakwa.”

24 Yĩla ala angĩ ĩkũmi meewie ũndũ ũsu, mamathatĩa asu elĩ masyaanĩwʼe. 25 Ĩndĩ Yesũ ameta vala ũĩ, na asya: “Nĩmwĩsĩ kana asumbĩ ma andũ ma mbaĩ ingĩ nĩmenenevasya, na ala me na ũkũmũ nĩmavinyĩĩaa ala angĩ. 26 Inywʼĩ mũyaĩle kwĩthĩwa mũilye ũu, ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla ũkwenda kwĩthĩwa e mũnene katĩ wenyu aĩle kwĩthĩwa e mũthũkũmi wenyu, 27 na mũndũ o na wĩva ũla ũkwenda kwĩthĩwa e mbee katĩ wenyu aĩle kwĩthĩwa e ngombo yenyu. 28 O tondũ Mwana wa mũndũ ũtaaũka kũthũkũmwa, ĩndĩ kũthũkũma na kũnengane thayũ wake wĩthĩwe wovosyo kwondũ wa aingĩ.”

29 Na maumĩte Yeliko, ĩkomano ĩnene yamũatĩĩa. 30 Na sisya! aũme elĩ ilalinda mailyĩ ũtee wa nzĩa, na meewʼa kana Yesũ nũvĩtĩte meetana na wasya mũnene: “Mwĩaĩi, twĩwʼĩe tei, Mwana wa Ndaviti!” 31 Ĩndĩ ĩkomano yamakanyʼa yĩkĩmea mavindye; ĩndĩ meetana na wasya mũnene mũno, makyasya: “Mwĩaĩi, twĩwʼĩe tei, Mwana wa Ndaviti!” 32 Kwoou Yesũ aũngama, ameta, na amakũlya: “Mwĩenda nĩmwĩke ata?” 33 Namo mamwĩa: “Mwĩaĩi, twĩenda metho maitũ masalukwʼe.” 34 Na Yesũ amewʼĩa tei mũno, akiita metho moo, na vau kwa vau mambĩĩa kwona ĩngĩ, na mamũatĩĩa.

21 Yĩla mathengeeie Yelusaleme na mavika ũtũinĩ wa Vethivake, ũla wĩ Kĩĩmanĩ kya Mĩthata, Yesũ atũma amanyĩwa make elĩ, 2 na amea: “Endai ũtũinĩ ũya wĩ mbee wenyu, na mwavika, nĩmũkwĩthĩa ĩngʼoi yovetwe na kangʼoli kayo. Mathasyei mũndetee. 3 Na mũndũ amũkũlya, mwaĩle kũmwĩa, ‘Mwĩaĩi nũkũmenda.’ Mwamina kũmũtavya ũu, vau kwa vau nũkũmũeka mũthi namo.”

4 Kwa wʼo maũndũ asu meekĩkie nĩ kana ndeto ii syaneeniwe kwĩsĩla mwathani syĩanĩe: 5 “Neena na mwĩĩtu wa Saioni ũmwĩe: ‘Sisya! Mũsumbĩ waku nĩwũkĩte kwaku, nĩ mũuu na ekalĩle ĩngʼoi, ĩĩ, kangʼoli, ũsyao wa nyamũ ya kũkua mĩio.’”

6 Kwoou amanyĩwʼa mathi na meeka o tondũ Yesũ wameaĩe. 7 Mamũetee ĩngʼoi na kangʼoli kayo, na mamailĩĩla ngũa syoo sya ĩũlũ, na asyĩkalĩla. 8 Na andũ aingĩ ala maĩ ĩkomanonĩ malanyʼa ngũa syoo sya ĩũlũ nzĩanĩ, na angĩ matũla mbonge sya mĩtĩ na malanyʼa nzĩanĩ. 9 Na ĩngĩ ĩkomano yĩla yaĩ mbee wake na ala mamũatĩĩe nĩmaneenaa na wasya mũnene, makyasya: “Mũtangĩĩe, Mwana wa Ndaviti, nĩtũũvoya! Nĩmũathime ũla wũkĩte ĩsyĩtwanĩ ya Yeova! Mũtangĩĩe, nĩtũũvoya, ku ĩũlũ mũno!”

10 Na yĩla walikile Yelusaleme, andũ onthe ala maĩ ndũanĩ ĩsu mavũavũana, makyasya: “Ũũ nũũ?” 11 Na ĩkomano yaendeea kwasya: “Ũũ nĩ mwathani Yesũ, kuma Nasaleti ya Kalilii!”

12 Na Yesũ alika ĩkalũnĩ na akuthũa onthe ala mathooasya na kũthooa ĩkalũnĩ, na ang’uthũlanga mesa sya ala mavunzasya mbesa na ivĩla sya ala mathooasya mavũĩ. 13 Na amea: “Nĩkũandĩkĩtwe, ‘Nyũmba yakwa ĩkeetwa nyũmba ya mboya,’ ĩndĩ inywʼĩ mũmĩtwʼĩte ngunga ya avutani.” 14 O namo ala maĩ ilalinda na syonze mooka vala ũĩ ĩkalũnĩ, na amavosya.

15 Yĩla anene ma athembi na aandĩki meewie maũndũ ma kũsengyʼa ala weekie na tũmwana tũineena na wasya mũnene ĩkalũnĩ, tũkyasya, “Mũtangĩĩe, Mwana wa Ndaviti, nĩtũũvoya!” nĩmathatie 16 na mamwĩa: “Nũkwĩwʼa ũndũ tũmwana tũũ tũkwasya?” Nake Yesũ amea: “No mwaasoma ndeto ii, ‘Kuma makanywʼanĩ ma syana na tũũkenge, wĩ mũtaĩe’?” 17 Na amatia vau athi ndũanĩ ya Vethania na akomela kũu.

18 Na asyokete ndũanĩ kwakya tene, eewʼa nzaa. 19 Na oona mũkũyũ ũtee wa nzĩa na athi vo, ĩndĩ ndaaĩthĩa kĩndũ ate o matũ, na awĩa: “Ndũkaasyae ĩtunda o na yĩmwe ĩngĩ.” Na mũkũyũ ũsu wooma vau kwa vau. 20 Na amanyĩwʼa moona ũu, masengʼa na masya: “Vatonyeka ata mũkũyũ ũkoma vau kwa vau?” 21 Nake Yesũ amasũngĩa, amea: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, ethĩwa mwĩ na mũĩkĩĩo na mũi na nzika, o na eka kwĩka ũndũ neekana na mũkũyũ ũũ, mũkeea kĩĩma kĩĩ, ‘Ũkĩla ũkalike ũkanganĩ,’ na vakeethĩwa ũu. 22 Na syĩndũ syonthe ila mũkavoya mwĩ na mũĩkĩĩo, mũkakwata.”

23 Na yĩla walikile ĩkalũnĩ, anene ma athembi na atumĩa mooka vala ũĩ aimanyĩsya na mamũkũlya: “Wĩkaa maũndũ aa na ũkũmũ mwaũ? Na nũũ ũkũnengete ũkũmũ ũsu?” 24 Na Yesũ amasũngĩa: “O nakwa nĩngũmũkũlya ũndũ ũmwe, na mwanzũngĩa, nakwa nĩngũmũtavya nĩkaa maũndũ aa na ũkũmũ mwaũ: 25 Ũvatiso wa Yoana waumĩte va? Waumĩte ĩtunĩ kana waumĩte kwa andũ?” * Na mambĩĩa kũneenanyʼa ene kwa ene, makyasya: “Twasya, ‘Waumĩte ĩtunĩ,’ etũkũlya, ‘Nĩkĩ mũtaamũĩkĩĩa?’ 26 Ĩndĩ twasya, ‘Waumĩte kwa andũ,’ nĩtũũkĩa ĩkomano, nũndũ yĩĩkĩĩaa kana Yoana aĩ mwathani.” 27 Kwoou mamũsũngĩa Yesũ, mamwĩa: “Tũyĩsĩ.” Nake amea: “O nakwa ndimũtavya nĩkaa maũndũ aa na ũkũmũ mwaũ.”

28 “Mwĩona ata? Ve mũndũ ũmwe waĩ na ana elĩ. Na athi kwa ũmwe na amwĩa: ‘Mwanawa, enda ũmũnthĩ ũkathũkũme mũũndanĩ wa mĩsavivũ.’ 29 Na amũsũngĩa, amwĩa, ‘Ndithi,’ ĩndĩ ĩtina eelila na athi. 30 Na athi kwa ũla wa kelĩ na amũtavya oou. Nake ũsu amwĩa, ‘Nĩngũthi, Nau,’ ĩndĩ ndaathi. 31 Nĩ wĩva katĩ wa asu me elĩ weekie kwenda kwa ĩthe wake?” Namo mamwĩa: “Nĩ ũla wa mbee.” Nake Yesũ amea: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana aumĩthya ma koti na malwaya makalika Ũsumbĩnĩ wa Ngai mbee wenyu. 32 Nũndũ Yoana ookie aimanyĩsya nzĩa ya ũlũngalu, na mũyaamũĩkĩĩa. Ĩndĩ aumĩthya ma koti na malwaya nĩmamũĩkĩĩie, na o na mwoona ũu, mũyaaĩlila na kũmũĩkĩĩa.

33 “Ĩthukĩĩsyei ngelekanyʼo ĩngĩ: Kwaĩ mũndũ ũmwe mwene mũũnda, ũla wavandie mũũnda wa mĩsavivũ na awiĩĩa, na enza kĩangĩo kya nzavivũ mũũndanĩ ũsu, na aaka mwako mũtũlu; na ĩndĩ akomboethya aĩmi mũũnda ũsu na athi nthĩ ĩngĩ. 34 Yĩla ĩvinda ya ngetha ya matunda yavikie, nĩwatũmie ngombo syake kũla kwĩ aĩmi ikanengwe matunda make. 35 Ĩndĩ aĩmi moosa ngombo isu, na ĩmwe mamĩvũa, ĩngĩ mamyũaa, na ĩngĩ mamĩkimanga na mavia. 36 Na atũma ngombo ingĩ, mbingĩ kũte ila sya mbee, ĩndĩ masyĩka oou. 37 Na mũthya atũma mwana wake, akyasya, ‘Makamũnenga ndaĩa mwana wakwa.’ 38 Na yĩla aĩmi moonie mwana ũsu, maneenanyʼa ene kwa ene, makyasya, ‘Ũũ nĩwe ũkatiĩwa mũũnda. Ũkai tũmũae nĩ kana twose ũtiĩwa wake!’ 39 Kwoou mamwosa mamwĩkya nza wa mũũnda wa mĩsavivũ na mamũaa. 40 Kwondũ wa ũu, yĩla mwene mũũnda wa mĩsavivũ wĩũka akeekana ata na aĩmi asu?” 41 Namo mamwĩa: “Nũndũ nĩ andũ athũku, akamananga vyũ na aikomboethya aĩmi angĩ mũũnda ũsu wa mĩsavivũ, ala makamũnengae matunda ĩvinda yamo yavika.”

42 Yesũ amea: “Mũyaasoma ũũ Maandĩkonĩ, ‘Ĩvia yĩla aki maleile, nĩyo yĩtwʼĩkĩte ĩvia ĩnene ya kĩkotonĩ? Ĩvia yu yumĩte kwa Yeova, na nĩyaũsengyʼa methonĩ maitũ.’ 43 Na nĩkyo kĩtumi ngũmwĩa kana, Ũsumbĩ wa Ngai ũkooswa kuma kwenyu na ũinengwa mbaĩ ĩla ĩsyaaa matunda mawʼo. 44 O na ĩngĩ, mũndũ ũla ũkavalũkĩla ĩvia yĩĩ, akaanangwa. Na mũndũ o na wĩva ũla yĩkamũvalũkĩla, yĩkamũtumbatumba.”

45 Yĩla anene ma athembi na Avalisi meewie ngelekanyʼo isu, mamanya kana eneena ĩũlũ woo. 46 Na o na kau nĩmendaa kũmũkwata, nĩmakĩaa ĩkomano nũndũ yaĩkĩĩaa kana aĩ mwathani.

22 Na ĩngĩ Yesũ aneena namo atũmĩĩte ngelekanyʼo, akĩmea: 2 “Ũsumbĩ wa ĩtu no ũelekanwʼe na mũsumbĩ waseũvisye mboka ya mũtwaano kwondũ wa mwana wake. 3 Na atũma ngombo syake ikete ala mathoketwʼe mbokanĩ ĩsu ya mũtwaano, ĩndĩ mayendaa kũka. 4 Na atũma ngombo ingĩ, akyasya, ‘Matavyei ala mathoketwʼe atĩĩ: “Sisyai! Nĩnĩseũvĩtye kyaũya kyakwa kya wĩoo, nĩnĩthĩnzĩte nzaũ syakwa na indo ila nou, na syĩndũ syonthe nĩsyũmbanĩtwʼe. Ũkai mbokanĩ ya mũtwaano.”’ 5 Ĩndĩ malea kwona ũu ta ũndũ, na ũmwe athi mũũndanĩ wake, ũla ũngĩ viasalanĩ wake; 6 namo ala angĩ, makwata ngombo syake, maithĩnyʼa mũno na masyũaa.

7 “Na mũsumbĩ athata mũno na atũma ita syake na syoaa oaani asu na syavĩvya ndũa yoo. 8 Na ĩndĩ asyĩa ngombo syake, ‘Mboka ya mũtwaano nĩ nzeũvye, ĩndĩ ala meĩthoketwʼe mayaĩle. 9 Kwoou, endai nzĩanĩ ila syumĩte ndũanĩ, na mũithokya mũndũ o na wĩva ũla mũkwona oke mbokanĩ ya mũtwaano.’ 10 Na ngombo isu syaumaala nzĩanĩ na syoombanyʼa onthe ala syoonie, athũku na aseo; na nyũmba ya mboka ya mũtwaano yausũa aeni. *

11 “Yĩla mũsumbĩ walikile asisye aeni, nĩwoonie mũndũ ũteekĩĩte ngũa ya mũtwaano. 12 Na ĩndĩ amũkũlya: ‘We ũlikangile vaa ata ũtekĩĩte ngũa ya mũtwaano?’ Nake akilya ki. 13 Na mũsumbĩ amea athũkũmi make, ‘Mwovei moko na maaũ na mũimwĩkya nza kĩvindunĩ. Vau nĩ vo ũkaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo make.’

14 “Nũndũ nĩ aingĩ athokye, ĩndĩ ala anyuve nĩ anini.”

15 Na ĩndĩ Avalisi mathi kũsamana vamwe ũndũ matonya kũmũkwatya kwĩsĩla ũneeni wake. 16 Kwoou matũma amanyĩwʼa moo kũla ũĩ vamwe na aatĩĩi ma kyama kya Elote, makamwĩe: “Mũmanyĩsya, nĩtwĩsĩ ũneenaa wʼo, na ũmanyĩasya ũla wʼo ĩũlũ wa nzĩa ya Ngai, na ndwendeeasya mũndũ, nũndũ ndũsiasya ũndũ mũndũ ũilye nza. 17 Tũtavye ĩndĩ, we wĩona ata? Nĩ ũndũ wosanĩte na mĩao * kũĩva Kaisali koti ũla waĩle kũĩvwa nĩ kĩla mũndũ, kana ũndũ ũsu ndwaĩle?” 18 Ĩndĩ nũndũ Yesũ nĩwamanyie ũthũku woo, amea: “Nĩkĩ mũũndata, inywʼĩ anganganyʼa? 19 Mbonyʼei mbesa ĩla mũtũmĩaa kũĩva koti.” Namo mamũetee ndinalĩ. 20 Nake amakũlya: “Visa ũũ na ũandĩko ũũ nĩ syaũ?” 21 Namo mamwĩa: “Nĩ sya Kaisali.” Nake amea: “Mũnengei Kaisali syĩndũ sya Kaisali, na Ngai syĩndũ sya Ngai.” 22 Ĩla meewie ũu, nĩmasengʼie, na mamũtia mathi.

23 Na mũthenya ũsu Asatukai, ala maasya kana kũi ũthayũũkyo, mooka, na mamwĩa: 24 “Mũmanyĩsya, Mose aisye atĩĩ: ‘Ethĩwa mũndũ nĩwakwʼa ate na syana, mwana-a-inyia no nginya atwae kĩveti kĩu kyatiwa na aisyaa syana kwondũ wa mwana-a-inyia.’ 25 Kwaĩ aũme mũonza masyaanĩwʼe. Na wa mbee atwaana na akwʼa, na nũndũ ndaĩ na mwana, kĩveti kĩu kyatiĩwa mwana-a-inyia. 26 Na ũu nĩwʼo kweethĩiwe kwa ũla wa kelĩ na wa katatũ nginya ũla wa mũonza. 27 Na ĩtina wa ũu mũndũ mũka ũsu akwʼa. 28 Kwoou ĩvinda ya ũthayũũkyo, mũndũ mũka ũsu akeethĩwa kĩveti kya wĩva katĩ wa asu me mũonza? Nũndũ onthe nĩmamũtwaĩte.”

29 Nake Yesũ amasũngĩa, amea: “Nĩmũvĩtĩtye, nũndũ mũyĩsĩ Maandĩko o na mũyĩsĩ vinya wa Ngai; 30 nũndũ ũthayũũkyonĩ aũme maitwaanaa na aka maitwaawa, ĩndĩ methĩawa ta alaĩka ĩtunĩ. 31 Na ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa akwʼũ, no mwaasoma kĩla Ngai wamũtavisye yĩla waisye: 32 ‘Nyie ninyie Ngai wa Avalaamu, na Ngai wa Isaka, na Ngai wa Yakovo’? We ti Ngai wa ala akwʼũ, ĩndĩ wa ala me thayũ.” 33 Yĩla ĩkomano yeewie ũu, nĩyasengʼiwʼe nĩ nzĩa yake ya kũmanyĩsya.

34 Yĩla Avalisi meewie kana nĩwakilĩthya Asatukai, moombana vamwe na mooka vala ũĩ. 35 Na ũmwe woo wĩsĩ Mĩao nesa amũtata kwa kũmũkũlya: 36 “Mũmanyĩsya, nĩ mwĩao wĩva ũla mũnene ĩla Mĩaonĩ?” 37 Nake amea: “‘No nginya ũmwende Yeova Ngai waku na ngoo yaku yonthe, na thayũ waku wʼonthe, na kĩlĩko kyaku kyonthe.’ 38 Ũũ nĩwʼo mwĩao ũla mũnene na wa mbee. 39 Wa kelĩ, ũla ũilye ta ũsu, nĩ ũũ: ‘No nginya ũmwende mũtũi waku o ũndũ wĩyendete.’ 40 Mĩao yonthe na Mavuku ma Athani matwʼĩĩkĩtwe nĩ mĩao ĩsu ĩlĩ.”

41 Na Avalisi mombanĩte vamwe Yesũ amakũlya: 42 “Mwĩ na woni mwaũ ĩũlũ wa Klĩsto? We nĩ mwana waũ?” Namo mamũsũngĩa: “Wa Ndaviti.” 43 Nake amakũlya: “Na nĩkĩ ĩndĩ Ndaviti e mũveveee ũmwĩtĩte Mwĩaĩi, yĩla ũkwasya, 44 ‘Yeova eeie Mwĩaĩi wakwa atĩĩ: “Ĩkala kwʼokonĩ kwakwa kwa aũme nginya yĩla ngaia amaitha maku ungu wa nyaaĩ syaku”’? 45 Ethĩwa ĩndĩ Ndaviti amwĩtĩte Mwĩaĩi, nĩ mwana wake ata?” 46 Na vaiĩ ũmwe waĩ atonya kũneena ndeto amũsũngĩe, na kuma mũthenya ũsu na kũendeea, vaiĩ ũmwe waatata kũmũkũlya ũndũ.

23 Na ĩndĩ Yesũ aneena na ĩkomano na amanyĩwʼa make, akyasya: 2 “Aandĩki na Avalisi nĩmeyoseete kĩvĩla kya Mose. 3 Kwoou, maũndũ onthe ala mamũtavasya, mekei na mũimaatĩĩa, ĩndĩ mũikeke kwosana na meko moo, nũndũ maũndũ ala mamũtavasya ti mo mekaa. 4 Nĩmovaa mĩio mĩito na kũmilĩĩla ituonĩ sya andũ, ĩndĩ mo ene mayendaa kũmĩkiita na kyaa. 5 Maũndũ onthe ala mekaa, mamekaa nĩ kana moneke nĩ andũ, nũndũ nĩmanenevasya tũsandũkũ twa kũmasũvĩa tũla twĩthĩawa na maandĩko na nĩmanenevasya nyenze sya ndiivo sya ngũa syoo. 6 Mendete kwĩkala vandũ vala va ndaĩa mbokanĩ na ivĩlanĩ sya mbee * masinakokenĩ 7 na kũkethawʼa masokonĩ na kwĩtwa Lavai * nĩ andũ. 8 Ĩndĩ inywʼĩ mũiketwe Lavai, nũndũ Mũmanyĩsya wenyu nĩ ũmwe, na inywʼothe mwĩ ana-a-asa. 9 O na ĩngĩ, mũikete mũndũ o na wĩva asa wenyu ĩũlũ wa nthĩ, nũndũ Asa wenyu nĩ ũmwe, Ũla wĩ ĩtunĩ. 10 O na mũiketwe atongoi, nũndũ Mũtongoi wenyu nĩ ũmwe, nake nĩ Klĩsto. 11 Ĩndĩ ũla mũnene katĩ wenyu aĩle kwĩthĩwa e mũthũkũmi wenyu. 12 Mũndũ o na wĩva ũla wĩnenevasya akanyivwʼa, na mũndũ o na wĩva ũla wĩnyivasya akanenevwʼa.

13 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nũndũ nĩmũsiĩĩaa andũ kũlika Ũsumbĩnĩ wa ĩtu; nũndũ inywʼĩ ene mũiũlika, na ala mekwenda kũlika mũimetĩkĩlasya. 14* ——

15 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nĩkwĩthĩwa nĩmũthyũũkaa ũkanganĩ na nthĩ nyũmũ mũkĩmantha mũndũ ũmwe mũalyũle mũĩkĩĩo wake, na mwamũalyũla mũmũtwʼĩkĩthasya mũndũ waĩle Ngiena * kũndũ kwĩlĩ kwĩ ũndũ inywʼĩ mwaĩle.

16 “Kyeva nĩ kwenyu atongoi ilalinda, ala mwaasya, ‘Ethĩwa mũndũ o na wĩva akeevĩta na ĩkalũ, ũsu ti ũndũ, ĩndĩ ũla ũkevĩta na thaavu ũla wĩ ĩkalũnĩ no nginya eanĩsye wĩvĩto wake.’ 17 Inywʼĩ ndia na ilalinda! Kyo kĩla kĩnene nĩ kyaũ, nĩ thaavu kana nĩ ĩkalũ yĩla yĩtumaa ũ thaavu wĩthĩwa wĩ mũtheu? 18 O na ĩngĩ, ‘Ethĩwa mũndũ akeevĩta na kĩthembeo, ũsu ti ũndũ, ĩndĩ ũla ũkevĩta na nthembo ĩla yĩ kĩthembeonĩ, no nginya eanĩsye wĩvĩto wake.’ 19 Inywʼĩ ilalinda! Kĩla kĩnene nĩ kyaũ, nĩ nthembo kana nĩ kĩthembeo kĩla kĩtumaa ĩ nthembo yĩthĩwa yĩ ntheu? 20 Kwondũ wa ũu, mũndũ o na wĩva ũla weevĩta na kĩthembeo ethĩawa eevĩta nakyo vamwe na kyonthe kĩla kĩ vo; 21 na mũndũ o na wĩva ũla weevĩta na ĩkalũ, ethĩawa eevĩta nayo vamwe na Ũla wĩkalaa nthĩnĩ wayo; 22 na mũndũ o na wĩva ũla weevĩta na ĩtu, ethĩawa eevĩta na kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Ngai vamwe na Ũla ũkĩkalĩle.

23 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nĩkwĩthĩwa nĩmumasya kĩlungu kya ĩkũmi kya mindi, anisi, na kumini, ĩndĩ nĩmũvũthĩĩasya maũndũ manene ma ĩla Mĩao, namo nĩ, ũsili wa katĩ, na tei, na ũĩkĩĩku. Nĩ ũndũ wa vata kwĩka maũndũ asu, ĩndĩ mũteũvũthĩĩsya maũndũ ala angĩ. 24 Atongoi ilalinda, ala mũsungaa ũmuu ĩndĩ mũimelya ngamĩle!

25 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nũndũ mũthambasya kĩkombe na ĩsaani nza, ĩndĩ nthĩnĩ syusĩe ĩtomo na wendi mũthonoku. 26 We Mũvalisi kĩlalinda, amba kũthambya kĩkombe na ĩsaani nthĩnĩ, na ikeethĩwa syĩ ntheu nza.

27 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nũndũ mũvwʼanene na mbũa ivakĩtwe sokaa, ila syonekaa syĩ mbanake nza ĩndĩ nthĩnĩ syusĩe mavĩndĩ ma andũ akwʼũ na mĩthemba yonthe ya ũvuku. 28 O ta ũu, nza andũ mamwonaa mwĩ alũngalu, ĩndĩ nthĩnĩ musĩe wanganganyʼa na ũtũli wa mĩao.

29 “Kyeva nĩ kwenyu aandĩki na Avalisi, anganganyʼa! nũndũ mwakaa tũvulĩ twa athani na kwanakavya mbũa sya ala alũngalu, 30 na mũkyasya, ‘Ta kethĩwa ithyĩ twaĩ thayũ ĩvinda ya aa-ũmae maitũ, tũyĩthĩwa twaakwatana namo kwĩtĩkya nthakame ya athani.’ 31 Kwoou, mũendeee kumya ũkũsĩ ĩũlũ wenyu ene kana mwĩ ana ma ala mooaie athani. 32 Kwoou ĩndĩ, minũkĩlĩĩlyai kĩla kyambĩlĩlwʼe nĩ aa-ũmae menyu.

33 “Nzoka, ũsyao wa nzoka mbai, mũkakĩa ata ũsilĩlo wa kwĩkwʼa Ngienanĩ? * 34 Kwondũ wa kĩtumi kĩu, nĩngũmũtũmĩa athani na andũ oĩ na amanyĩsya ma andũ. Amwe moo mũkamoaa na angĩ mũimoaĩa mĩtĩnĩ, na angĩ mũkamavũĩa masinakokenĩ menyu na kũmathĩnyʼa kuma ndũa ĩmwe kũthi ĩla ĩngĩ, 35 nĩ kana nthakame yonthe ya ala maĩ alũngalu yĩthĩwe ĩũlũ wenyu, kuma nthakame ya Aveli ũla waĩ mũlũngalu kũvika nthakame ya Nzekalia mwana wa Valakia, ũla mwamũaĩe katĩ wa vala vandũ vatheu na kĩthembeo. 36 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, maũndũ aa onthe makakwata nzyawa ĩno.

37 “Yelusaleme, Yelusaleme, we ũla wũaaa athani na kũmakimanga na mavia ala matũmĩtwe kwake—nĩ mavinda meana ata nĩthĩĩtwe ndyenda kũmbanyʼa syana syaku vamwe o ũndũ ngũkũ yũmbanasya tũswii twayo nthwaunĩ syayo! Ĩndĩ inywʼĩ mũyaaĩtĩkĩla. 38 Sisya! Nyũmba yenyu nĩtiĩtwe yĩ nthei. 39 Nũndũ nĩngũmwĩa kana mũikambona ĩngĩ nongi kuma yu nginya yĩla mũkasya, ‘Nĩ mũathime ũla wũkĩte ĩsyĩtwanĩ ya Yeova!’”

24 Na Yesũ aumĩte ĩkalũnĩ, amanyĩwʼa make mooka vala ũĩ nĩ kana mamwonyʼe myako ya ĩkalũ. 2 Nake amea: “Nĩmũkwona syĩndũ ii syonthe? Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, vaa vaiĩ ĩvia yĩkatiwa nongi ĩũlũ wa yĩngĩ yĩla yĩtakaombowa.”

3 Na ekalĩte Kĩĩmanĩ kya Mĩthata, amanyĩwʼa make mooka vala ũĩ nzama na mamwĩa: “Tũtavye maũndũ aa makeethĩwa ĩndĩĩ, na wonanyʼo nĩ wĩva wa kwĩthĩwa vo * kwaku, na wa mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ?” *

4 Yesũ amasũngĩa, amea: “Ĩsũvĩei mũndũ o na wĩva ndakamwasye, 5 nũndũ aingĩ makooka ĩsyĩtwanĩ yakwa, makyasya, ‘Nyie ninyie Klĩsto,’ na makamasya aingĩ. 6 Na mũkeewʼa ĩũlũ wa makaũ na kũwetangwa kwa makaũ. Mũikateleme, nũndũ no nginya maũndũ asu mekĩke, ĩndĩ mũthya ndũkethĩwa wĩ mũviku.

7 “Nũndũ mbaĩ ĩkookĩlĩla mbaĩ na ũsumbĩ ũkookĩlĩla ũsumbĩ, na kũkeethĩwa ũnyivu wa lĩu na ithingitho sya nthĩ kũũ na kũũ. 8 Maũndũ asu onthe nĩ mwambĩlĩlyo wa woo.

9 “Na andũ makamũnengane mũthĩnwʼe na makamũaa, na mũkamenwa nĩ mbaĩ syonthe nũndũ wa ĩsyĩtwa yakwa. 10 O na aingĩ makalulutĩka, na mũndũ akavũnyanĩa ũla ũngĩ na makamenana mũndũ na ũla ũngĩ. 11 Na athani aingĩ ma ũvũngũ makookĩla na makamasya aingĩ; 12 na nũndũ wa kwongeleka kwa ũtũli wa mĩao, wendo wa aingĩ ũkavoa. 13 Ĩndĩ ũla ũkomĩĩsya * kũvika mũthya, ũsu akatangĩĩwa. 14 Na ũvoo ũũ mũseo wa Ũsumbĩ ũkatavanwʼa nthĩ yonthe wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe, na ĩndĩ mũthya ũivika.

15 “Kwoou yĩla mũkona ũthatyo ũla ũetae wanangĩko ũũngamĩte vala vandũ vatheu, o tondũ mwathani Ndanieli wawetie (ũla ũsomaa natũmĩe ũmanyi), 16 eka ala me Yutia mambĩĩe kũkĩĩa iĩmanĩ. 17 Na mũndũ ũla wĩ nyũmbanĩ ĩũlũ ndakatheee kwosa syĩndũ nyũmbanĩ yake, 18 na ũla wĩ mũũndanĩ ndakasyoke mũsyĩ kwosa ngũa yake ya ĩũlũ. 19 Kyeva nĩ kwa aka ala makethĩwa me aito na ala makethĩwa mayongya mĩthenyanĩ ĩsu! 20 Endeeai kũvoya nĩ kana maũndũ asu maikethĩwe ĩvinda ya mbevo kana mũthenya wa Savato; 21 nũndũ kũkeethĩwa thĩna mũnene ũtaaĩthĩwa kuma mwambĩlĩlyo wa nthĩ kũvika o na yu, na ndũkethĩwa ĩngĩ. 22 Kwa wʼo, ta kethĩwa mĩthenya ĩsu ndyaakuvĩvwʼa, kũivĩta mwĩĩ o na wĩva; ĩndĩ kwondũ wa ala anyuve, mĩthenya ĩsu ĩkakuvĩvwʼa.

23 “Na ethĩwa mũndũ o na wĩva akamwĩa, ‘Sisyai! Klĩsto e vaa,’ kana, ‘E vaya!’ mũikaĩkĩĩe. 24 Nũndũ andũ mekwĩyĩta Klĩsto na athani ma ũvũngũ makaumĩla na makeeka syama nene na maũndũ ma ũsengyʼo nĩ kenda masye andũ, na vatonyeka, o na ala anyuve. 25 Sisyai! nĩnamũkanyʼa kwĩ tene. 26 Kwoou ethĩwa andũ makamwĩa, ‘Sisyai! E weũnĩ,’ mũikaumaale; ‘Sisyai! E tũsũmbanĩ twa nthĩnĩ,’ mũikaĩkĩĩe. 27 Nũndũ o tondũ ũtisi ũtisaa kuma wumĩlonĩ wa syũa nginya ũthũĩlonĩ wa syũa, nowʼo kwĩthĩwa vo * kwa Mwana wa mũndũ kũkethĩwa kũilye. 28 Vala kimba kĩĩ, vau nĩ vo ndiũ syũmbanĩĩaa.

29 “Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa thĩna wa mĩthenya ĩsu, syũa yĩkamesya kĩvindu, na mwei ndũkaumya kyeni kyawʼo, na ndata ikavalũka kuma ĩtunĩ, na mavinya ma ĩtunĩ makathingithangwʼa. 30 Nĩvo wonanyʼo wa Mwana wa mũndũ wĩoneka ĩtunĩ, na mbaĩ syonthe sya nthĩ ikeekũnanga nũndũ wa kyeva, na makoona Mwana wa mũndũ okĩte na mathweo ma ĩtunĩ e na vinya na ũtheu mũtisu mũno. 31 Na akatũma alaĩka make na wasya mũtũlu wa soo, na makamombanyʼa ala anyuve kuma ngalĩko inya sya nthĩ, * kuma mũthya ũmwe wa ĩtu kũvika mũthya ũla ũngĩ.

32 “Yu ĩmanyĩsyei kumana na ngelekanyʼo ya mũkũyũ: Tũũvonge twawʼo twamina kwololoa na twathongoosya matũ, nĩmũmanyaa kana ĩvinda ya mbua nĩyĩthengeee. 33 O ta ũu, o nenyu mwoona maũndũ asu onthe, manyai kana e vakuvĩ mũomonĩ. 34 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana nzyawa ĩno ndĩkavĩta nongi nginya maũndũ asu onthe mekĩke. 35 Ĩtu na nthĩ ikavĩta, ĩndĩ ndeto syakwa iikavĩta nongi.

36 “Na ĩũlũ wa mũthenya ũsu na saa ũsu, vaiĩ mũndũ wĩsĩ, o na alaĩka ma ĩtunĩ, o na Mwana, ate o Asa. 37 Nũndũ o tondũ mĩthenyanĩ ya Noa kwailye, nowʼo kwĩthĩwa vo * kwa Mwana wa mũndũ kũkethĩwa kũilye. 38 Nũndũ o tondũ mĩthenyanĩ ĩsu kwailye, mbua ya kĩwʼũ kingĩ ĩtanamba kua, andũ makĩya na makĩnywʼa, aũme makĩtwaana na aka makĩtwawa, nginya mũthenya ũla Noa walikile ngalawanĩ, 39 na mayaaona ũu ta ũndũ nginya yĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ yookie na yamamina onthe, nowʼo kwĩthĩwa vo kwa Mwana wa mũndũ kũkethĩwa kũilye. 40 Na aũme elĩ makeethĩwa mũũndanĩ; ũmwe akooswa na ũla ũngĩ aitiwa. 41 Aka elĩ makeethĩwa maithiĩa ĩvianĩ yĩmwe; ũmwe akooswa na ũla ũngĩ aitiwa. 42 Kwoou endeeai kũsyaĩĩsya, nũndũ mũyĩsĩ nĩ mũthenya wĩva Mwĩaĩi wenyu ũkoka.

43 “Ĩndĩ manyai ũndũ ũũ: Ta kethĩwa mwene nyũmba nĩweesĩ kĩngʼei kĩũka saa siana ũtukũ, * ekala asyaĩĩsye na ndaeka nyũmba yake ĩtũlwe. 44 Kwondũ wa ũu, o nenyu ĩthĩwai mwĩyũmbanĩtye nũndũ Mwana wa mũndũ akooka ĩsaa yĩla mũtataĩĩe.

45 “Nũũ ĩndĩ ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ ĩla vwana wayo wamĩnyuvie nĩ kana ĩũngamĩe andũ ma nyũmba yake, na kũmanengae lĩu ĩvinda yĩla yaĩle? 46 Ngombo ĩsu ĩkeethĩwa na ũtanu ethĩwa vwana wayo ooka akamĩthĩa ĩyĩka ũu! 47 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, akamĩnyuva ĩũngamĩe syĩndũ syake syonthe.

48 “Ĩndĩ ngombo ĩsu ĩkesa kwĩthĩwa yĩ nthũku na ĩkyasya ngoonĩ yayo, ‘Vwana wakwa nũkwĩkalanga ayĩsa kũka,’ 49 na ĩyambĩĩa kũvũa ngombo ila ingĩ, na kũya na kũnywʼa na athengi, 50 vwana wa ngombo ĩsu akooka mũthenya ũla ĩtataĩe na ĩsaa yĩla ĩtesĩ, 51 na akamĩthĩnyʼa mũno * na akamĩkya vamwe na anganganyʼa. Na vau nĩ vo ĩkaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo mayo.

25 “Ũsumbĩ wa ĩtu no ũelekanwʼe na eĩtu * ĩkũmi ala moosie taa syoo na mathi kũthaũa mũtwaani. 2 Atano maĩ atumanu, na atano maĩ oĩ. 3 Ala maĩ atumanu nĩmakuie taa syoo ĩndĩ mayaakua mauta, 4 namo ala maĩ oĩ nĩmakuie taa vamwe na mauta me isũvanĩ. 5 Yĩla mũtwaani wekalangile ate kũka, onthe nĩmambĩĩie kwombosya na makoma. 6 Na ũtukũ katĩ nĩveewʼĩkie wasya mũnene ũkyasya: ‘Mũtwaani nĩwũkĩte! Umaalai mũmũthaũe.’ 7 Na ĩndĩ ala eĩtu onthe maamũka na maseũvya taa syoo. 8 Ala atumanu meea ala oĩ, ‘Tũolelei mauta, nũndũ taa sitũ ikilyĩ kũvoa.’ 9 Ala oĩ mamasũngĩa, mamea: ‘Nĩvatonyeka ũkethĩa ala twĩ namo mayĩanĩte kwondũ witũ na kwondũ wenyu. Kwoou no mũthi kwa ala matesaa nĩ kana mũkathooe menyu.’ 10 Na maendete kũthooa, mũtwaani avika. Na eĩtu ala meeyũmbanĩtye malika nake mbokanĩ ya mũtwaano na mũomo wavingwa. 11 Ĩtina wa vau, eĩtu ala angĩ nĩmookie na mambĩĩa kwĩtana, ‘Mũtwaani, Mũtwaani, tũvingũĩe!’ 12 Nake amasũngĩa, amea, ‘Nĩmũtavya wʼo, nyie ndimwĩsĩ.’

13 “Kwoou, endeeai kũsyaĩĩsya, nũndũ mũyĩsĩ mũthenya ũsu kana saa ũsu.

14 “Ũsumbĩ wa ĩtu ũilye ta mũndũ waĩ vakuvĩ kũthi nthĩ ĩngĩ na eeta ngombo syake na aitiĩa syĩndũ ila waĩ nasyo. 15 Na anenga ngombo ĩmwe talendi * itano, ĩngĩ amĩnenga ilĩ, na ĩngĩ amĩnenga ĩmwe, na kĩla ĩmwe amĩnengae kwosana na ũtonyi wayo, na athi nthĩ ĩngĩ. 16 Na o mĩtũkĩ, ngombo ĩla yanengiwe talendi itano yathi yakũna viasala nasyo na yakwata ingĩ itano. 17 O ta ũu, nayo ĩla yanengiwe ilĩ yakwata ingĩ ilĩ. 18 Ĩndĩ ngombo ĩla yanengiwe ĩmwe yathi yenza ĩima, na yavitha mbesa * sya vwana wayo.

19 “Ĩtina wa ĩvinda yĩasa vwana wa ngombo isu ooka na eeka ĩsavu vamwe nasyo. 20 Na ĩla yanengetwe talendi itano yooka mbee wake na yaete talendi ingĩ itano na yasya, ‘Vwana, wanengie talendi itano; sisya, nĩngwatĩte ingĩ itano.’ 21 Nake vwana wayo amĩtavya atĩĩ: ‘Nĩwĩkĩte nesa, ngombo nzeo na ndĩkĩĩku! Ũnaĩ mũĩkĩĩku syĩndũnĩ nini. Nĩngũũtwʼĩkĩthya mũnene wa syĩndũ mbingĩ. Lika ũtanunĩ wa vwana waku.’ 22 Nayo ĩla yanengetwe talendi ilĩ yooka mbee wake na yamwĩa, ‘Vwana, wanengie talendi ilĩ; sisya, nĩngwatĩte ingĩ ilĩ.’ 23 Nake vwana wayo amĩtavya atĩĩ: ‘Nĩwĩkĩte nesa, ngombo nzeo na ndĩkĩĩku! Ũnaĩ mũĩkĩĩku syĩndũnĩ nini. Nĩngũũtwʼĩkĩthya mũnene wa syĩndũ mbingĩ. Lika ũtanunĩ wa vwana waku.’

24 “Na mũthya ngombo ĩla yanengiwe talendi ĩmwe yooka mbee wake na yamwĩa: ‘Vwana, nĩneesĩ wĩ mũndũ mwetu, ũkethaa vala ũtaavanda na ũmbanasya vala ũtaaũlũkĩlya. 25 Na nũndũ wa ũu, nakĩa na nathi nenzĩa talendi yaku mũthanganĩ. Kwata ĩ kyaku.’ 26 Nake vwana wayo amĩsũngĩa atĩĩ: ‘Ngombo nthũku na ndulu, aĩ nĩweesĩ nĩkethaa vala ndavandĩte na nũmbanasya vala ndaũlũkĩlye? 27 Ethĩwa nĩweesĩ ũu, waaĩle kwia mbesa * syakwa vengi, nĩ kana nooka nose ila syakwa vamwe na ũsyao.

28 “‘Kwoou, osai talendi ĩla wĩ nayo na mũimĩnenga ũla wĩ na talendi ĩkũmi. 29 Nũndũ kĩla mũndũ wĩ na kĩndũ akongeleelwa, na ayĩthĩwa na mbingĩ. Ĩndĩ ũla ũte na kĩndũ, o na kĩla wĩ nakyo akavenwa. 30 Kwoou mĩkyei nza kĩvindunĩ ngombo ĩno ĩtatethya. Vau nĩ vo ĩkaĩĩa na kũvevetanyʼa maeo mayo.’

31 “Yĩla Mwana wa mũndũ ũkoka ũtheunĩ wake mũtisu vamwe na alaĩka onthe, akekala nthĩ kĩvĩlanĩ kyake kĩtheu kya ũsumbĩ. 32 Na mbaĩ syonthe ikoombanwʼa mbee wake, nake akavathanyʼa andũ o ũndũ mũĩthi ũvathanasya malondu na mbũi. 33 Na akaia malondu kwʼokonĩ kwake kwa aũme, na mbũi kwʼokonĩ kwake kwa aka.

34 “Nĩvo ĩndĩ Mũsumbĩ ũkamea ala me kwʼokonĩ kwake kwa aũme: ‘Ũkai inywʼĩ ala mũathimĩtwe nĩ Asa wakwa, osai Ũsumbĩ ũla waseũviwʼe kwondũ wenyu kuma mwambĩlĩlyo wa nthĩ. 35 Nũndũ naĩ na nzaa na mwanenga kyaũya; naĩ na waũni na mwanenga kyaũnywʼa. Naĩ mũeni na mwanthokya nesa; 36 naĩ mũthei * na mwambwʼĩka ngũa. Naĩ mũwau na mwooka kũnzisya. Naĩ yela na mwooka kũmbona.’ 37 Namo ala alũngalu makamũsũngĩa kwa ndeto ii: ‘Mwĩaĩi, nĩ ĩndĩĩ twakwonie wĩ na nzaa na twaũnenga kyaũya, kana wĩ na waũni na twaũnenga kyaũnywʼa? 38 Nĩ ĩndĩĩ twakwonie wĩ mũeni na twaũthokya nesa, kana wĩ mũthei na twaũnenga ngũa? 39 Nĩ ĩndĩĩ twakwonie wĩ mũwau kana wĩ yela na twooka kũkwona?’ 40 Na Mũsumbĩ akamasũngĩa na kũmea, ‘Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, o ũndũ mweekie ũmwe wa aa anini ma ana-a-asa makwa, ninyie mweekie.’

41 “Na ĩndĩ akamea ala me kwʼokonĩ kwake kwa aka: ‘Umai vaa nĩĩ inywʼĩ aumanĩe, endai mwakinĩ wa tene na tene ũla ũseũvĩwʼe Ndevili na alaĩka make. 42 Naĩ na nzaa na mũyaanenga kyaũya, naĩ na waũni na mũyaanenga kyaũnywʼa. 43 Naĩ mũeni, na mũyaanthokya nesa; naĩ mũthei na mũyaanenga ngũa; naĩ mũwau na naĩ yela, ĩndĩ mũyaaũka kũmbona.’ 44 Namo makamũsũngĩa kwa ndeto ii: ‘Mwĩaĩi nĩ ĩndĩĩ twakwonie wĩ na nzaa kana wĩ na waũni kana wĩ mũeni kana wĩ mũthei kana wĩ mũwau kana wĩ yela na twaema kũũtethya?’ 45 Nake akamasũngĩa, akĩmea: ‘Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, o ũndũ mwaleile kũmwĩka ũmwe wa aa anini ma ana-a-asa makwa, ninyie mwaleile kũmbĩka.’ 46 Asu makathi wanangĩkonĩ wa tene na tene, ĩndĩ ala alũngalu makalika thayũnĩ wa tene na tene.”

26 Na Yesũ amina kũneena maũndũ asu onthe, amea amanyĩwʼa make atĩĩ: 2 “Nĩmwĩsĩ kana Vasaka yĩĩthĩwa mĩthenya ĩlĩ yũkĩte, na Mwana wa mũndũ akanenganwe oaĩwe mũtĩnĩ.”

3 Na ĩndĩ anene ma athembi na atumĩa moombanĩa nza kwa mũthembi mũnene ũla weetawa Kaiava, 4 na masamana vamwe nĩ kana mamũkwate Yesũ matũmĩĩte maũĩ na maimũaa. 5 Ĩndĩ masya: “Tũimũkwata ĩvinda ya mboka, nĩ kana andũ maikambĩĩsye ithokoo.”

6 Yĩla Yesũ waĩ Vethania nyũmbanĩ ya Simoni, ũla mbeenĩ waĩ mũwau mangũ, 7 mũndũ mũka ũmwe waĩ na sũva wa alambasita wĩ na mauta me mũuke mũseo na ma thooa mũnene nĩwookie vala ũĩ, na ambĩlĩĩlya kũmwĩtĩkĩĩsya mauta asu mũtwenĩ wake aendeee kũya. * 8 Yĩla amanyĩwʼa moonie ũu, nĩmeewie woo, na makũlya: “Wanango ũũ nĩ wa kĩ? 9 Nũndũ mauta aa meĩ matonya kũthoowʼa mbesa mbingĩ na ikanengwa ngya.” 10 Yesũ amanya ũu amakũlilye ũũ: “Nĩkĩ mũũmũthĩnyʼa mũndũ mũka ũũ? Ambĩka ũndũ mũseo. 11 Nũndũ ngya mwĩ nasyo mavinda onthe, ĩndĩ nyie mũi nakwa mavinda onthe. 12 Yĩla mũndũ mũka ũũ wetĩkĩĩsya mauta me mũuke mũseo mwĩĩnĩ wakwa, eeka ũu nĩ kana ambũmbanyʼe kwondũ wa mathiko. 13 Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, o kũla kũkatavanwʼa ũvoo ũũ mũseo nthĩ yonthe, ũndũ ũla mũndũ mũka ũũ weeka o nawʼo ũkatavanawʼa kwondũ wa kũmũlilikana.”

14 Na ĩndĩ, ũmwe wa ala Ĩkũmi na Elĩ, ũla weetawa Yutasi Isikalioti, athi kwa anene ma athembi 15 na amakũlya: “Mwĩnenga kyaũ nĩ kana nĩmũvũnyanĩe kũla mũĩ?” Na matwʼa kũmũnenga ilungu 30 sya vetha. 16 Kwoou, kuma ĩvinda yĩu na kũendeea, ambĩĩa kũmantha mwanya mũseo wa kũmũvũnyanĩa.

17 Mũthenya wa mbee wa Mũkate Ũte Ĩlawa, amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmookie vala ũĩ na mamũkũlya: “Wĩenda tũũseũvĩsye va, ũĩĩe Vasaka?” 18 Nake amea: “Endai ndũanĩ kwa Nganyʼa-wa-nganyʼa mũkamwĩe, ‘Mũmanyĩsya easya atĩĩ: “Ĩvinda yakwa yĩla yĩnyuvĩtwe yĩ vakuvĩ; na kwoou nĩtanĩa Vasaka nĩ na amanyĩwʼa makwa mũsyĩ kwaku.”’” 19 Kwoou amanyĩwʼa meeka o tondũ Yesũ wameaĩe na maseũvya Vasaka.

20 Na kũivika wĩoo, nĩwekalĩte mesanĩ aiya e na amanyĩwʼa make 12. 21 Na maiya, amea: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa, ũmwe wenyu nũkũmbũnyanĩa.” 22 Na meewʼa ũu, makwatwa nĩ kyeva kingĩ na kĩla ũmwe ambĩĩa kũmwĩa: “Mwĩaĩi, tinyie, kana ninyie?” 23 Nake asũngĩa, amea: “Ũla ũkũlikya kwʼoko kwake mbakũlinĩ vamwe nakwa, nĩwe ũkũmbũnyanĩa. 24 Nĩ wʼo, Mwana wa mũndũ nũkũthi, o tondũ kũandĩkĩtwe ĩũlũ wake, ĩndĩ kyeva nĩ kwa mũndũ ũla kwĩsĩla kwake Mwana wa mũndũ ũkũvũnyanĩwa! Nĩ kavaa ta kethĩwa mũndũ ũsu ndaasyawa.” 25 Nake Yutasi, ũla waĩ vakuvĩ kũmũvũnyanĩa, asũngĩa, asya: “Tinyie, kana ninyie, Lavai?” Nake Yesũ amwĩa: “We mwene nĩwaweta.”

26 Na maendeee na kũya, Yesũ oosa mũkate, na amina kũũathima, aũtilanga, na amanenga amanyĩwʼa make, akĩmea: “Osai mũye, ũũ wĩonanyʼa mwĩĩ wakwa.” 27 Na oosa kĩkombe, na atũnga mũvea na amanenga, akĩmea: “Nywʼai inywʼonthe, 28 nũndũ kĩĩ kĩonanyʼa ‘nthakame yakwa ya ũtianĩo,’ ĩla yĩĩtĩkwʼa kwondũ wa aingĩ yĩthĩwe ũekeo wa naĩ. 29 Ĩndĩ nĩngũmwĩa: Ndikanywʼa ĩngĩ nongi ya ũsyao ũũ wa mũsavivũ nginya yĩla ngamĩnywʼa yĩ nzaũ nĩ vamwe nenyu Ũsumbĩnĩ wa Asa wakwa.” 30 Na mũthya, ĩtina wa kwina mbathi sya kũmũkumya Ngai, * mathi Kĩĩmanĩ kya Mĩthata.

31 Na ĩndĩ Yesũ amea: “Inywʼonthe nĩmũũlulutĩka nũndũ wakwa ũtukũ ũũ, nĩkwĩthĩwa nĩkũandĩkĩtwe: ‘Ngakũna mũĩthi, na ĩĩthya ya malondu yĩkanyaĩĩka.’ 32 Ĩndĩ ĩtina wa kũthayũũkwʼa, ngathi mbee wenyu Kalilii.” 33 Ĩndĩ Vetelo amũsũngĩa, amwĩa: “O na kau ala angĩ makalulutĩka nũndũ waku, nyie ndikalulutĩka!” 34 Nake Yesũ amwĩa: “Nĩ wʼo nĩngũkwĩa, ũtukũ ũũ nzamba ĩtanasya, nũũngaĩa mavinda atatũ.” 35 Vetelo amwĩa: “O na natwʼĩka nĩngũkwʼa vamwe naku, ndikakũkaĩa nongi.” Na amanyĩwʼa ala angĩ onthe masya oou.

36 Na Yesũ athi namo vandũ vetawa Ngesemanii, na amea amanyĩwʼa: “Ĩkalai nthĩ vaa, nambe kũthi vaya ngavoye.” 37 Na athi vamwe na Vetelo na ana elĩ ma Sevetii, akwatwa nĩ kyeva na ambĩĩa kũthĩnĩka mũno. 38 Na ĩndĩ amea: “Nĩĩwʼa nĩ na * kyeva kingĩ ũkethĩa nĩĩwʼa ta ngũkwʼa. Ĩkalai vaa na mũyĩendeea kũsyaĩĩsya vamwe nakwa.” 39 Na aendanga mbee vanini, na avalũka nthĩ na ũthyũ, na ambĩĩa kũvoya, akyasya: “Asa wakwa, ethĩwa nĩvatonyeka, eka kĩkombe kĩĩ kĩmbĩtũke. Ĩndĩ ti kwosana na kwenda kwakwa, ĩndĩ kwosana na kwenda kwaku.”

40 Na asyoka vala ve amanyĩwʼa na amethĩa makomete, na amwĩa Vetelo atĩĩ: “Mũyĩĩ mũtonya kwĩkala mũsyaĩĩsye vamwe nakwa vandũ va ĩsaa yĩmwe? 41 Endeeai kũsyaĩĩsya na kũvoya mũte kũeka, nĩ kana mũikese kũlika ĩtatwanĩ. Nĩ wʼo veva nũkwenda, * ĩndĩ mwĩĩ nĩ mwonzu.” 42 Na athi ya kelĩ, na avoya, akyasya: “Asa wakwa, ethĩwa vaitonyeka kĩkombe kĩĩ kĩkambĩtũka ndakĩnywʼĩte, eka kwenda kwaku kwĩkĩke.” 43 Na ooka ĩngĩ na amethĩa makomete, nũndũ metho moo maĩ na too mwingĩ. 44 Na amatia, na athi ĩngĩ avoya ya katatũ, aiweta ũndũ o ũla. 45 Na asyoka vala ve amanyĩwʼa make, na amea: “Ĩvindanĩ ta yĩĩ no mũkomete mũthũmũĩte! Sisyai! Saa nĩwathengeea wa Mwana wa mũndũ kũvũnyanĩwa kũla kwĩ eki ma naĩ. 46 Ũkĩlai tũthi. Sisyai! Mũvũnyanĩi wakwa nũthengeee.” 47 Na aendeee kũneena, sisya! Yutasi, ũmwe wa ala Ĩkũmi na Elĩ, ooka e na nguthu nene yĩ na mbyũ na nzũma, ĩtũmĩtwe nĩ anene ma athembi na atumĩa.

48 Na mũvũnyanĩi wake nĩwamanengete wonanyʼo na akamea: “Mũndũ ũla ngũmumunya, nĩwe; mũkwatei.” 49 Na athi ĩmwe kwa ĩmwe kũla kwĩ Yesũ na amwĩa: “Ũvoo, Lavai!” na amũmumunya. 50 Ĩndĩ Yesũ amwĩa: “Nĩ kyaũ kyakũete vaa?” Na ĩndĩ mooka na mamũkwata Yesũ. 51 Ĩndĩ sisya! ũmwe wa ala maĩ na Yesũ akũa ũvyũ wake na atema ngombo ya mũthembi mũnene amĩtila kũtũ. 52 Na Yesũ amwĩa: “Tũnga ũvyũ waku vala wĩkalaa, nũndũ ala matũmĩaa ũvyũ makaminwa na ũvyũ. 53 Kana wĩsũanĩa ndyamba kwĩa Asa wakwa andũmĩe oyu nguthu mbee wa 12 sya alaĩka? 54 Ĩndĩ ũu ũkethĩwa, Maandĩko matonya kwĩanĩwʼa ata ala maĩtye kana no nginya ũndũ ũũ wĩkĩke?” 55 Na kavindanĩ kau, Yesũ atavya nguthu ĩsu ya andũ atĩĩ: “Mwooka kũngwata mũkuĩte mbyũ na nzũma ta mũkĩte kũkwata kĩngʼei? Kĩla mũthenya nĩnekalaa ĩkalũnĩ ngĩmanyĩsya na mũyaangwata. 56 Ĩndĩ maũndũ asu onthe meekĩka nĩ kenda maũndũ ala maandĩkiwe nĩ * athani meanĩwʼe.” Na amanyĩwʼa make onthe masemba mamũtia.

57 Ala mamũkwatie Yesũ mamũtwaie kwa mũthembi mũnene Kaiava, vala aandĩki na atumĩa moombanĩe. 58 Ĩndĩ Vetelo amũatĩĩa e vaasa nginya nza kwa mũthembi mũnene, na amina kũlika nthĩnĩ, ekala nthĩ na athũkũmi ma nyũmba nĩ kana amanye kĩla kĩkũendeea.

59 Na anene ma athembi na Nzama ya Ayuti yonthe mamanthaa ũkũsĩ wa ũvũngũ nĩ kana moae Yesũ. 60 Ĩndĩ mayaakwata ũkũsĩ o na ũmwe, o na kau nĩkwookie ngũsĩ mbingĩ sya ũvũngũ. Ĩtina wa ĩvinda, ngũsĩ ilĩ nĩsyookie 61 na syasya: “Mũndũ ũũ anaisye, ‘Nĩ na ũtonyi wa kwananga ĩkalũ ya Ngai na kũyaka ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ.’” 62 Yĩla mũthembi mũnene weewie ũu aũngama na amwĩa: “Ndũũsũngĩa kĩndũ? No ũkwĩwʼa ũkũsĩ ũla aũme aa mekumya ĩũlũ waku?” 63 Ĩndĩ Yesũ aendeea kũvindya. Na kwoou mũthembi mũnene amwĩa: “Nĩngũkũavĩthya na Ngai ũla wĩ thayũ ũtũtavye kana nue Klĩsto, Mwana wa Ngai!” 64 Nake Yesũ amwĩa: “We mwene nĩwaneena. Ĩndĩ nĩngũkwĩa: Kuma yu na kũendeea mũkoona Mwana wa mũndũ ailyĩ kwʼokonĩ kwa aũme kwĩ vinya na okĩte na mathweo ma ĩtu.” 65 Na ĩndĩ mũthembi mũnene atembũa ngũa syake sya ĩũlũ na asya: “Nĩwauma Ngai! Ve vata ũngĩ mwaũ wa ngũsĩ? Sisyai! Yu nĩmweewʼa ayĩuma Ngai. 66 Woni wenyu nĩ mwaũ?” Namo masũngĩa: “Aĩle kũawa.” 67 Na ĩndĩ mamũtwʼĩlanga mata ũthyũ na mamũkũna ngundi. Na angĩ mamũkũna makovi ũthyũ, 68 makyasya: “Twathanĩe, we Klĩsto. Nũũ ũla waũkũna?”

69 Vetelo nake ailyĩ nthĩ nza, mũthũkũmi mwĩĩtu ooka vala ũĩ na amwĩa: “O naku ũnaĩ na Yesũ ũla Mũkalilii!” 70 Ĩndĩ akaĩa mbee woo onthe, akyasya: “Nyie ndyĩsĩ kĩla ũũneenea.” 71 Yĩla waendie kasũmbanĩ kala kaĩ mũvĩanĩ, mwĩĩtu ũngĩ amwona na atavya ala maĩ vau, akĩmea: “Mũndũ ũũ anaĩ na Yesũ Mũnasaleti.” 72 Na ĩngĩ akaĩa na wĩvĩto, akyasya: “Nyie ndyĩsĩ mũndũ ũũ!” 73 Ĩtina wa kavinda, ala maũngamangĩte kũu ũtee mooka na mamwĩa Vetelo: “Vate nzika, we wĩ ũmwe woo, nĩkwĩthĩwa o na mũneenele waku nũkwonanyʼa * ũu.” 74 Na ĩndĩ ambĩĩa kwĩyĩumanĩa na kwĩvĩta, akyasya: “Nyie ndyĩsĩ mũndũ ũũ!” Na o mĩtũkĩ nzamba yasya. 75 Na Vetelo alilikana ũndũ Yesũ wamũtavĩtye: “Nzamba ĩtanasya, nũũngaĩa mavinda atatũ.” Na aumaala nza na aĩa kĩĩo kĩ woo.

27 Na kwakya, anene ma athembi onthe na atumĩa mamũsamĩa Yesũ nĩ kana mamũae. 2 Na ĩtina wa kũmwova, mamũtwaa na mamũnengane kwa Vilato ũla waĩ ngavana.

3 Na ĩndĩ Yutasi, ũla wamũvũnyanĩie, oona kana Yesũ nĩwatwʼĩĩwa kũawa, nĩwathĩnĩkie ngoonĩ na atũnga ila ilungu 30 sya vetha kũla kwĩ anene ma athembi na atumĩa, 4 na amea: “Nĩnĩkie naĩ kũvũnyanĩa nthakame ĩte na ĩvĩtyo.” Namo mamwĩa: “Yu wĩtũtavya kyaũ? Manya ũndũ ũkwĩka!” * 5 Kwoou ekya ila ilungu sya vetha ĩkalũnĩ na auma vau. Na ĩndĩ athi na eeyita. 6 Na anene ma athembi moosa ila ilungu sya vetha na masya: “Ti ũndũ wosanĩte na mĩao kũsyĩkĩa vala vandũ vatheu vaiawa mĩvothi ĩkalũnĩ nũndũ nĩ thooa wa nthakame.” 7 Ĩtina wa kũsamana, nĩmatũmĩie mbesa isu kũthooa kĩtheka kya mũmbi wa mbisũ kĩthĩwe vandũ va kũthikaa aeni. 8 Na kwoou, kĩtheka kĩu kyeetwa Kĩtheka kya Nthakame kũvika o na ũmũnthĩ. 9 Na ũu weanĩsya ndeto ii syaneeniwe nĩ mwathani Yelemia: “Na nĩmoosie ilungu 30 sya vetha, thooa ũla amwe ma ana ma Isilaeli meewʼanie kũĩva kwondũ wake, 10 na mainengane kwondũ wa kĩtheka kya mũmbi wa mbisũ, o tondũ Yeova wambĩaĩe.”

11 Na Yesũ aũngama mbee wa ngavana, na ngavana amũkũlya: “We nue Mũsumbĩ wa Ayuti?” Nake Yesũ amũsũngĩa: “We mwene nĩwaneena.” 12 Na aendeee kũsikatwa nĩ anene ma athembi na atumĩa, ndaasũngĩa kĩndũ. 13 Na Vilato amũkũlya: “No ũkwĩwʼa ũndũ mekumya ũkũsĩ wingĩvĩte ĩũlũ waku?” 14 Ĩndĩ ndaamũsũngĩa, o na ndaaweta ndeto o na ĩmwe, na nũndũ wa ũu, ngavana asengʼa mũno.

15 Na kĩla ĩvinda ya mboka, ngavana aĩ na kĩmanyĩo kya kũyĩthaĩsya ĩkomano mwovwa ũmwe, o ũla yĩkwenda. 16 Na ĩvinda yĩu maĩ na mwovwa ũmwe mũthũku mũno weetawa Valava. 17 Na yĩla moombanĩte vamwe, Vilato amakũlya: “Mwĩenda nĩmũthaĩsye ũũ, nĩ Valava, kana nĩ Yesũ ũla andũ metaa Klĩsto?” 18 Nũndũ Vilato nĩweesĩ kana mamũnenganĩte kwake nũndũ wa kĩwĩu. 19 O na eka ũu, ekalĩte kĩvĩlanĩ kya sila, mũka wake nĩwatũmanie kwake, akyasya: “Ekana na mũndũ ũsu mũlũngalu, nũndũ ũmũnthĩ nĩthĩnie mũno ndotonĩ nũndũ wake.” 20 Ĩndĩ anene ma athembi na atumĩa mathingʼĩĩsya ĩkomano yasye yĩthaĩwʼe Valava, ĩndĩ Yesũ oawe. 21 Nake ngavana amakũlya: “Mwĩenda nĩmũthaĩsye ũũ katĩ wa andũ aa elĩ?” Namo masya: “Valava.” 22 Vilato amakũlya: “Mwĩenda nĩkane ata na Yesũ ũla andũ metaa Klĩsto?” Na onthe masya: “Akoaĩwe mũtĩnĩ!” 23 Nake amakũlya: “Nĩkĩ? Ekĩte ĩvĩtyo yaũ?” Namo maendeea kũneena na wasya mũnene, makyasya: “Akoaĩwe mũtĩnĩ!”

24 Yĩla Vilato woonie kana nde ũndũ waĩ atonya kwĩka, na kĩthokoo nĩkyaendeee kwongeleka, oosa kĩwʼũ na athamba moko mbee wa ĩkomano, akyasya: “Nyie ndi na ĩvĩtyo ĩũlũ wa nthakame ya mũndũ ũũ. Nĩ ĩũlũ wenyu kwĩka ũndũ mũkwona.” 25 Yĩla waisye ũu andũ onthe masũngĩa, masya: “Eka nthakame yake yĩthĩwe ĩũlũ witũ na ĩũlũ wa syana sitũ.” 26 Nĩvo ĩndĩ wamathaĩsye Valava, na asya Yesũ akũnwe ivoko na ĩndĩ amũnengane akoaĩwe mũtĩnĩ.

27 Na ĩndĩ asikalĩ ma ngavana mamwosa Yesũ na mamũtwaa nyũmbanĩ kwa ngavana, na moombanyʼa ita syonthe sya asikalĩ syamũthyũlũlũka. 28 Na mamumya ngũa syake na mamwĩkĩa kanzũ ndune mũno, 29 na maseũvya ngovia ya mĩwʼa mamwĩkĩa mũtwenĩ wake na mamũkwatĩthya mũangi kwʼokonĩ kwake kwa aũme. Na ĩndĩ matulya ndu mbee wake, na mamũthekeea na kĩvũthya, makyasya: “Ũvoo waku, Mũsumbĩ wa Ayuti!” 30 Na mamũtwʼĩlanga mata na moosa ũla mũangi mambĩĩa kũmũkũna mũtwe. 31 Na mũthya, mamina kũmũthekeea na kĩvũthya, mamumya ĩla kanzũ na mamwĩkĩa ngũa syake sya ĩũlũ na mamũtwaa akaathĩĩwe mũtĩnĩ.

32 Na maendete moona mũndũ ũmwe wa Kulene weetawa Simoni. Na mamũlasimĩthya amũkuĩe mũtĩ * wa mathĩna. 33 Na yĩla mavikie vandũ veetawa Kolokotha, ũalyũlo wayo nĩ, Vandũ va Kĩngʼala, 34 mamũnenga mbinyu ĩvulanĩtwʼe na nyongo * anywʼe; ĩndĩ ĩtina wa kũmĩsama, alea kũmĩnywʼa. 35 Na yĩla mamũathĩĩie mũtĩnĩ, maaana ngũa syake sya ĩũlũ kwa kũkũna kula, 36 na mekala vau mamũsunge. 37 O na nĩmaathĩĩie kĩvwaũ vakuvĩ na mũtwe wake, kĩla kyoonanĩtye kĩla wasikatĩwe, nakyo kyaandĩkĩtwe atĩĩ: “Ũũ nĩwe Yesũ Mũsumbĩ wa Ayuti.”

38 Na ũtee wake vaĩ ingʼei ilĩ, kĩla kĩmwe mũtĩnĩ wakyo, kĩmwe kwʼokonĩ kwake kwa aũme na kĩla kĩngĩ kwʼokonĩ kwake kwa aka. 39 Na ala mesĩlaa vau mamũneeneaa naĩ, makĩthingithya mĩtwe yoo 40 na kwasya: “We ũla ũnaĩ wanange ĩkalũ na kũyaka na mĩthenya ĩtatũ, ĩtangĩĩe mwene! Ethĩwa wĩ mwana wa Ngai, theea ume mũtĩnĩ * wa mathĩna!” 41 O ta ũu, o namo anene ma athembi na aandĩki na atumĩa mambĩĩa kũmũthekeea, makyasya: 42 “Nĩwatangĩĩe angĩ; ĩndĩ ndatonya kwĩtangĩĩa mwene! Nĩ Mũsumbĩ wa Isilaeli; eka yu atheee kuma mũtĩnĩ * wa mathĩna, na nĩtũkũmũĩkĩĩa. 43 Nũmwĩkwatĩtye Ngai; eka yu We amũtangĩĩe ethĩwa We nĩwendeeawʼa nĩwe, nũndũ aisye, ‘Nyie nĩ Mwana wa Ngai.’” 44 O ta ũu, o nasyo ingʼei ilĩ ila syaĩ mĩtĩnĩ ũtee wake nĩsyamũneeneie naĩ.

45 Na kuma ta saa sita, * kweethĩwa na kĩvindu nthĩ ĩsu yonthe nginya ta saa kenda. * 46 Na ta saa kenda, Yesũ aneena na wasya mũnene, akyasya: “Eli, Eli, lama savakathani?” na ũalyũlo wayo nĩ, “Ngai wakwa, Ngai wakwa, ũndekee kĩ?” 47 Na meewʼa ũu, ala maũngamĩte vau mambĩĩa kwasya: “Mũndũ ũũ eĩta Eliya.” 48 Na o mĩtũkĩ ũmwe woo asemba oosa sivongyi amĩinda mbinyunĩ ngaatu na amĩtonyeesya mũanginĩ na amũnenga anywʼe. 49 Ĩndĩ ala angĩ masya: “Ekanai nake! Ekai twone kana Eliya nũkũka kũmũtangĩĩa.” 50 Na Yesũ aneena ĩngĩ na wasya mũnene, na akwʼa. *

51 Na sisya! vasia wa vala vandũ vatheu watembũkanĩla katĩ, kuma ĩũlũ kũvika nthĩ, na nthĩ yathingitha, na mavia manene maatũkanga. 52 Na mbũa syavingũka, na mĩĩ mingĩ ya atheu ala maĩ akwʼũ yauma 53 (na ĩtina wa kũthayũũka kwa Yesũ, andũ amwe ala maumĩte kũla kũthikawa andũ malika ĩla ndũanĩ ntheu), na mĩĩ ĩsu yooneka nĩ andũ aingĩ. 54 Na yĩla mũnene wa asikalĩ na ala maĩ nake maimũsunga moonie kĩthingitho kĩu kya nthĩ na maũndũ ala meekĩkie, makwatwa nĩ wia mwingĩ mũno na masya: “Nĩ wʼo ũũ eĩ Mwana wa Ngai.”

55 Na aka aingĩ maĩ vo masyaĩĩsye me kũasa, namo mamũatĩĩe Yesũ kuma Kalilii nĩ kana mamũthũkũme; 56 na katĩ woo vaĩ Meli Makatalene, Meli inyia wa Yakovo na Yose, na inyia wa ana ma Sevetii.

57 Na yĩla kwavikie ĩ ya mawĩoo, mũndũ ũmwe mũthwii kuma Alimathia weetawa Yosevu, ũla o nake waĩ mũmanyĩwʼa wa Yesũ, nĩwookie. 58 Mũndũ ũsu nĩwaendie kwa Vilato na amwĩtya mwĩĩ wa Yesũ. Na ĩndĩ Vilato aumya mwĩao nĩ kana anengwe mwĩĩ ũsu. 59 Na Yosevu awosa na aũlinga na kĩtambaa kya katane, kĩtheu na kĩseo, 60 na aũthika mbũanĩ yake nzaũ ĩla wasĩte ĩvianĩ. Na avingilitya ĩvia ĩnene avinga mbũa ĩsu, na athi. 61 Ĩndĩ Meli Makatalene na Meli ũla ũngĩ maendeea kwĩkala vau vakuvĩ na mbũa.

62 Na ũnĩ wake, ũla waatĩĩe mũthenya wa Kwĩyũmbanyʼa, * anene ma athembi na Avalisi moombana vamwe mbee wa Vilato, 63 makyasya: “Vwana, nĩtũlilikene kana yĩla mũkengani ũsu waĩ thayũ aisye, ‘Ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ ngathayũũkwʼa.’ 64 Kwoou, umya mwĩao nĩ kana mbũa ĩsungwe nginya mũthenya wa katatũ, nĩ kana amanyĩwʼa make maikese kũka mamũye na mayĩa andũ, ‘Nũnathayũũkiwʼe!’ Na ĩndĩ ũkengani ũsu wa mũthya ũkeethĩwa wĩ mũthũku kwĩ ũla wa mbee.” 65 Nake Vilato amea: “No mwose asungi, nĩ kana ĩsungwe nesa ũndũ mũkwona vaĩle.” 66 Kwoou mathi na mayĩsiĩla nesa vyũ ĩvia yĩu mbũanĩ na maia asungi.

28 Na mũthenya wa Savato wathela, kũyambĩĩa kũkya mũthenya wa mbee wa kyumwa, Meli Makatalene na Meli ũla ũngĩ mathi kũsisya mbũa.

2 Na sisya! kwaĩ kũneethĩwa kĩthingitho kĩnene kya nthĩ nũndũ mũlaĩka wa Yeova aĩ anatheea kuma ĩtunĩ na akavingilitya yĩla ĩvia, na kũyĩkalĩla. 3 Na mũvwʼano wake wailye ta ũtisi, na ngũa syake syaĩ nzaũ ta ĩa. * 4 Na nũndũ wa kũmũkĩa, asungi matetema na meethĩwa mailye ta akwʼũ.

5 Ĩndĩ mũlaĩka ũsu amea ala aka atĩĩ: “Mũikakĩe, nũndũ nĩnĩsĩ mwĩmantha Yesũ ũla ũnooaĩwe mũtĩnĩ. 6 Nde vaa, nũndũ nũthayũũkiwʼe, o tondũ waĩtye. Ũkai mwone vala ũnaiĩtwe. 7 Endai na mĩtũkĩ mũkatavye amanyĩwʼa make kana nũthayũũkiwʼe, nũndũ sisyai! e nzĩanĩ aendete Kalilii. Mwĩmwĩthĩa kũu. Lilikanai maũndũ asu namũtavya.”

8 Kwoou, mauma na mĩtũkĩ vau mbũanĩ, me na wia na ũtanu mwingĩ na masemba makatavye amanyĩwʼa make. 9 Na sisya! Yesũ akomana namo, na amea: “Mũuo nĩwĩthĩwe nenyu!” Namo mamũthengeea na makwata nyaaĩ syake na mamũkumanĩa. 10 Nake Yesũ amea: “Mũikakĩe! Endai, mũkatavye ana-a-asa makwa nĩ kana mathi Kalilii, na kũu nĩkwʼo membona.”

11 Na me nzĩanĩ maendete, amwe ma asungi mathi ndũanĩ na matavya anene ma athembi maũndũ onthe ala meekĩkie. 12 Na ĩtina wa athembi anene kũmbana na kũsamana manenga asikalĩ asu mbesa * mbingĩ 13 na mamea: “Asyai, ‘Amanyĩwʼa make mokie ũtukũ tũkomete na mamũya.’ 14 Na ũvoo ũsu wavikĩa ngavana, nĩtũũmũelesya * na mũyĩĩthĩwa na vata wa kũkĩa.” 15 Namo moosa mbesa isu na meeka ũndũ meeaĩwe, na ũvoo ũsu wanyaĩĩka mũno katĩ wa Ayuti kũvika ũmũnthĩ.

16 Ĩndĩ ala amanyĩwʼa 11 mathi Kalilii kĩĩmanĩ vala Yesũ wavangĩte akomane namo. 17 Yĩla mamwonie, mamũkumanĩa, ĩndĩ amwe maĩ na nzika. 18 Na Yesũ amathengeea na aneena namo, akĩmea: “Nĩnĩnengetwe ũkũmũ wʼonthe ĩtunĩ na kũũ nthĩ. 19 Endai ĩndĩ mũkatwʼĩkĩthye andũ ma mbaĩ syonthe amanyĩwʼa, na kũmavatisa ĩsyĩtwanĩ ya Asa na ya Mwana na ya veva mũtheu, 20 na mũimamanyĩsya kũkwata maũndũ onthe ala namwĩaĩe. Na sisyai! nyie nĩ vamwe nenyu mĩthenya yonthe nginya mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ.” *