Kĩla Kĩtonya Kumĩla

Andũ me kĩvathũkanyʼo, na nũndũ wa ũu, yĩla mũndũ wakwʼĩĩwa nũtonya kwonanyʼa kyeva kwa nzĩa yĩ kĩvathũkanyʼo na ũla ũngĩ. Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana amwe mayĩũmĩaa mũno yĩla makwʼĩĩwa, kana methĩawa mateenda kwonanyʼa kyeva? Ti nginya vethĩwe vailye ũu. O na kau kwonanyʼa kyeva no kũolange woo ũla mũndũ wĩ nawʼo ngoonĩ, vai nzĩa tũtonya kwasya kana nĩyo nzeo vyũ ya kũmeta. Andũ no monanyʼe kyeva kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo kwosana na kĩthĩo kya kwoo, nguma syake, maũndũ ala ũkomanĩte namo thayũnĩ, kana kwosana na ũndũ kĩkwʼũ kyu kĩneethĩiwe.

MAŨNDŨ MATONYA KŨTHŨKA MŨNO WĨANA ATA?

Mũndũ nũtonya kũlea kũmanya maũndũ ala meũmũkwata ĩtina wa kwasya mwendwa wake. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ve mathĩna amwe makothaa kũkwata andũ aingĩ yĩla makwʼĩĩwa, na o naku nĩmatonya kũũkwata. Kwasũanĩa maũndũ aa:

Kwĩwʼa wĩ mũitavĩe mũno ngoonĩ. Nũtonya kũĩa mũno, ũkewʼa ũikosa mwendwa waku mũno, na mavinda angĩ wĩĩ o mũseo maũndũ maivĩndũka na mĩtũkĩ na ũyambĩĩa kwĩthĩwa na kyeva. Kũota na mwendwa waku na kũlilikana maũndũ ala weekaa nake nĩkũtonya kwongelanga woo ũla wĩ nawʼo. Ĩndĩ mbeenĩ, mũndũ nũtonya kũtelema na ũyĩthĩa ndekũĩkĩĩa kana kĩu nĩkĩneekĩkie. Mũndũ mũka ũmwe wĩtawa Tiina nũlilikanaa ũndũ weewie yĩla mũũme, Timo, wakwie atataĩĩe. Aĩtye atĩĩ: “Mbeenĩ natelemile mũno. O na ndyaĩ ndonya kũĩa. Naĩ mũitavĩe mũno nginya mavinda amwe ũkethĩa nditonya kũveva nesa. Ndyaĩkĩĩaa kana ũu nĩwĩkĩkie.”

Kwĩmakĩa, ũthatu, na kwĩtũla mũtĩ, nĩ maũndũ angĩ makothaa kumĩla. Mũndũũme ũmwe wĩtĩtwe Ivan aĩtye atĩĩ: “Kĩmwana kitũ kya myaka 24, kĩla kyeetawa Eric kyamina kũkwʼa, nĩ na kĩveti kyakwa, Yolanda, twathatie mũno! Ũndũ ũsu watũsengʼisye mũno nũndũ ithyĩ tũyoonaa twĩ andũ ma kũthata. O na nĩtweetũlaa mũtĩ tũikũlya ethĩwa ve ũndũ twaĩ tũtonya kwĩka tũtethye kĩmwana kitũ kĩikakwʼe.” Nake Alejandro ũla mũka wakwie ĩtina wa kũwaa kwa ĩvinda ĩasa, nĩwambĩĩie kwĩtũla mũtĩ. Aĩtye atĩĩ: “Mbeenĩ nasũanĩaa kana ethĩwa Ngai no etĩkĩlye ngathĩna mũno wĩana ũu, no nginya nĩthĩwe nĩ mũndũ mũthũku. Kuma vu nĩnambĩĩe kwĩmena nũndũ no ta natũlaa Ngai mũtĩ nũndũ wa kĩla kyeekĩkĩte.” Nake Kostas ũla wawetwa kĩlungunĩ kĩvĩtu aĩtye atĩĩ: “Mavinda amwe o na nĩnamũthatĩaa Sophia nũndũ wa kũkwʼa. Na ĩndĩ ndyambĩĩa kwĩtũla mũtĩ nũndũ wa kwĩwʼa ũu. Na kĩtumi nũndũ mayaĩ mavĩtyo make.”

Mesilya meũthĩnyʼa mũndũ mũno. Mavinda amwe mũndũ nũtonya kũkwatwa nĩ mesilya mate maseo kana matekwosana na kĩlĩko, na maimũkwataa o na atataĩĩe. Kwa ngelekanyʼo mũndũ no asũanĩe kana mwendwa wake ũla wakwie nũtonya kũmwĩwʼa, akewʼaa e vakuvĩ nake, kana o na kũmwona. O na ĩngĩ, ũla mũkwʼĩĩe nũtonya kwĩwʼa ve vinya kwĩkaa maũndũ ate kwelelũka kĩlĩko, kana akambĩĩa kũlangwa nĩ maũndũ. Tiina aĩtye atĩĩ: “Mavinda amwe nĩnaeaa ngewa na andũ ĩndĩ ũyĩthĩa kĩlĩko kyakwa o na kĩi vau! Natindĩaa kũsũanĩa maũndũ ala meekĩkie Timo aikwʼa. Kwĩthĩwa ndatonya kwĩka maũndũ ndekwelelũka kĩlĩko kwanthĩnasya mũno.”

Kwenda kwĩvathana na ala angĩ. Mũndũ mũkwʼĩĩe nũtonya kwĩwʼa ate mwĩanĩe kana ataĩlĩte yĩla wĩ na andũ ala angĩ. Kostas aĩtye atĩĩ: “Yĩla neeyĩthĩa katĩ wa andũ ala me mũtwaanonĩ, neewʼaa nde wa vata o na vanini. Ĩndĩ o na yĩla nĩ na ala matatwaanĩte kana mate atwae, neewʼaa oou.” Nake mũka wa Ivan, ũla wĩtawa Yolanda, aĩtye: “Neewʼaa ndekwenda o na vanini kwĩkala vakuvĩ na andũ meũtinda mailalamĩka nũndũ wa mathĩna moo ala noonaa me manini maelekanwʼa na maitũ! O na ĩngĩ, ve ala matũtavasya ũndũ syana syoo syaendeee nesa. Nĩnatanaa kwĩwʼa ũu, ĩndĩ o ĩvindanĩ yĩu, neewʼaa ve na vinya kũmethukĩĩsya. Nĩ na mũemewa nĩtweesĩ kana thayũ ndũlea kũendeea, ĩndĩ tũyaĩ na wendi kana wũmĩĩsyo wa kũmantha ũndũ twaaĩle kwĩka nĩ kana tũsonge na mbee.”

Mathĩna ma mwĩĩ. Mũndũ nũtonya kũkwatwa nĩ mathĩna ma kũemwa nĩ lĩu, kũola kĩlo, na kũkosa too. Aaron nũlilikanaa ũndũ kweethĩiwe mwaka ũmwe ĩtina wa kĩkwʼũ kya ĩthe, na aĩtye atĩĩ: “Naĩ na thĩna mwingĩ wa kũkosa too. Kĩla wĩoo naamũkaa o masaa o ala ndisũanĩa ĩũlũ wa kĩkwʼũ kya ĩthe wakwa.”

Alejandro o nake aĩ na mathĩna ma mwĩĩ. Aĩtye atĩĩ: “Ndakĩtalĩ nĩwanthimie mavinda meana ũna, na andĩkĩĩthya ndyaĩ mũwau. Nĩĩkwatya kyeva kĩla naĩ nakyo nĩkyo kyatumaa nĩwʼa ta nĩ mũwau.” Mũthya, mathĩna asu nĩmesie kũthela. O vamwe na ũu, Alejandro nĩweekie ũtwi wa ũĩ kũthi kwona ndakĩtalĩ. Kyeva no kĩtume mwĩĩ wĩthĩwa ũte na ũtonyi wa kũsiĩĩa mowau, kĩkathũkĩĩsya ũwau mũndũ wĩthĩawa nawʼo, kana kĩkaete ũwau mũndũ ũtanatũaa nawʼo.

Kũemwa nĩ kwĩka mawĩa ala ma vata. Ivan aĩtye atĩĩ: “Ĩtina wa kĩkwʼũ kya Eric, o vamwe na kũtavya andũ ma mũsyĩ na anyanya, nĩtwaaĩlĩte kũtavya andũ angĩ ta ũla wa mũandĩkĩte, na ũla wamũkomboethetye nyũmba. O na ve mathangũ angĩ makonanĩtye na mĩao ya silikalĩ twaaĩlĩte kusũsya. O na eka ũu, nĩtwaaĩlĩte kũvanga syĩndũ sya Eric nesa. Maũndũ asu onthe twendekaa tũmeke tũtekwelelũka kĩlĩko o na kau twaĩ anou mũno kĩ-mwĩĩ, kĩlĩkonĩ, na twaĩ aitavĩe mũno ngoonĩ.”

Kwa andũ amwe, thĩna mũnene ũlikaa yĩla mambĩĩa kũthĩnĩkĩa maũndũ ala maneekawa nĩ mwendwa woo. Thĩna ũsu nĩwʼo Tiina wakomanie nawʼo. Aielesya aĩtye atĩĩ: “Mavinda onthe Timo nĩwe wathĩnĩkĩaa maũndũ ma vengi, na maũndũ angĩ ma viasala. Yu kĩu kyaĩ kĩanda kyakwa, na neewie neeka kwongelwa mũio ĩũlũ wa ũla nakuĩte. Kwa wʼo naĩ ndonya kũthĩnĩkĩa maũndũ asu onthe ndeũvĩtya?”

Mathĩna asu mawetwa ma ngoonĩ, kĩlĩkonĩ, na ma kĩ-mwĩĩ, meonanyʼa kana ti ũndũ wĩ laisi kũmĩanĩsya na kyeva kya kũkwʼĩĩwa. Ũwʼo nĩ kana woo ũla wumanaa na kũkwʼĩĩwa nĩ mũndũ wendete, nũtonya kwĩthĩwa wĩ mwingĩ mũno, ĩndĩ kũmanya ũu kwĩ tene no kũtetheesye ala methĩwa manakwʼĩĩwe o mĩtũkĩ makomĩĩsya. O na ĩngĩ lilikana kana ti andũ onthe makwatawa nĩ maũndũ asu onthe matonya kũetwe nĩ kũkwʼĩĩwa. Ĩndĩ no wĩthĩwe wĩ ũndũ wa kũkiakisya kwa ala makwʼĩĩwe kũmanya kana maũndũ ala mamakwataa nũndũ wa kyeva no maũndũ makwataa andũ.

NGEETHĨWA NĨ MŨTANU ĨNGĨ?

Kĩla kĩtonya kwĩthĩwa: Kyeva kingĩ kĩla kĩkwataa andũ kĩyĩthĩawa kĩ kya tene na tene, ĩtina wa ĩvinda nĩkĩolekaa. Na ũu ti kwasya kana mũndũ nũvoaa vyũ kana akolwa nĩ mwendwa wake. Ĩndĩ woo ũsu mwingĩ nĩwʼo ũthelaa o kavola kwa kavola. O na ũu wĩ o vo, no tũsyokewe ĩngĩ nĩ kyeva yĩla twalilikana maũndũ mana tũtataĩĩe, kana yĩla mũthenya ũla twatwaanie wavika. Ĩndĩ ĩtina andũ aingĩ nĩmoseaa na maisyokea maũndũ ala maneekaa kĩla mũthenya. Na ũu wĩkĩkaa mũno mũno yĩla ũla mũkwʼĩĩe watwʼĩĩkwa nĩ andũ ma mũsyĩ na anyanya, na o nake ayosa matambya ala maĩle nĩ kana omĩĩsye.

Vevĩta ĩvinda yĩana ata ndyĩsa kũusya? Amwe, vathi mũno, nĩmatonya kũmina myei yĩana ũna. Angĩ namo nĩmatonya kũkua mwaka kana o ĩlĩ maikaaĩwʼa nesa. Ĩndĩ angĩ nĩmakũaa ĩvinda yĩasanga.a Alejandro aĩtye: “Kyeva kingĩ kĩla naĩ nakyo kyaendeeie vandũ va myaka ta ĩtatũ.”

Ĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Thĩnĩkĩa mathĩna ma mũthenya ũmwe kũthi ũla ũngĩ, ĩka maũndũ kwĩanana na ũtonyi waku, na ũimanya kana kyeva kĩyĩkalaa tene na tene. Ve maũndũ ũtonya kwĩka ũkaolanga kyeva na ũyĩeka kwĩmakĩa kwa ĩvinda yĩasa mũno?