Makũlyo Kuma kwa Asomi Maitũ

Kwosana na myolooto ya Mbivilia ĩũlũ wa kũtũmĩa nthakame nesa, syo Ngũsĩ sya Yeova syĩthĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa ũiiti ũũtũmĩa nthakame ya mũndũ mwene?

Vandũ va kĩla Mũklĩsto kwĩyĩkĩa ũtwi kwosana na mawoni make kana mawoni ma matakĩtalĩ, no nginya ose kwa ũito kĩla Mbivilia ĩwetete. Ũsu nĩ ũndũ waĩle kwĩthĩwa katĩ wake mwene na Yeova.

Yeova ũla nĩwe ũtũnengete thayũ, aisye kana nthakame ndyaĩlĩte kũĩwa. (Mwambĩlĩlyo 9:3, 4) Nthĩnĩ wa Mĩao ĩla wanengete Aisilaeli ma tene, Ngai nĩwoonanisye ũndũ nthakame yaĩlĩte kũtũmĩwa nũndũ yĩũngamĩaa thayũ. Ameaĩe atĩĩ: “Thayũ wa mwĩĩ wĩ nthakamenĩ; na nĩnĩmũnengete yo kĩthembeonĩ yĩthĩwe ya wĩwʼanĩthyo kwondũ wa mathayũ menyu.” Nao nata yĩla mũndũ wooaa nyamũ kwondũ wa lĩu? Ngai aisye atĩĩ: “Akete nthakame yayo, na kũmĩvwʼĩka na mũthanga.”a (Alivai 17:11, 13) Yeova nĩwatũngĩlĩĩle mwĩao ũũ ĩngĩ na ĩngĩ. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 12:16, 24; 15:23) Ĩvuku yĩmwe ya Kĩyuti yĩtawa Soncino Chumash yaĩtye: “Nthakame ndyaĩlĩte kwiwa ĩndĩ yaĩlĩte kwĩtwa nthĩ kwonanyʼa kana ndyaĩlĩte kũĩwa.” Vai Mũisilaeli waaĩlĩte kumya, kwia, kana kũtũmĩa nthakame ya kyũmbe kĩngĩ kĩla kĩnengetwe thayũ nĩ Ngai.

Kũkwata Mĩao ya Mose kwathelile ĩla Masia wakwie. Ĩndĩ woni wa Ngai ĩũlũ wa ũtheu wa nthakame ndwaavĩndũka. Atũmwa matongoeiwʼe nĩ veva mũtheu wa Ngai kũmeyĩaĩa Aklĩsto ‘mevathane na nthakame.’ Aklĩsto mayaaĩlĩte kũvũĩa ngũĩ mwĩao ũsu. Waĩ ũndũ wa vata o ta kwĩvathana na ũlaalai, kana ũthaithi wa mĩvwʼanano. (Meko ma Atũmwa 15:28, 29; 21:25) Yĩla kumya nthakame na kwĩkĩwa nthakame kwanyaĩĩkie ĩtina wa kaũ wa kelĩ wa nthĩ yonthe, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyaeleiwe kana kwĩka ũu kũyoosanĩte na mĩao ya Ndeto ya Ngai.b

Mavinda amwe, ndakĩtalĩ no ekĩe mũwau vinya aumya nthakame syumwa siana ũna mbee wa kwĩkwa ũthĩnzi (preoperative autologous blood donation, kana PAD) nĩ kana vaumĩla vata ongelwe nthakame ĩla eumĩtye na ĩkaiwa. Ĩndĩ maũndũ ta kumya, kwia, na kwĩkĩwa nthakame ĩngĩ, nĩmaleanĩte vyũ na ũndũ ĩvuku ya Alivai na Kũtũngĩlĩlwa kwa Mĩao maĩtye. Nthakame ndyaĩlĩte kwiwa; yaĩle kwĩtwa nthĩ, kana kwa ndeto ingĩ kũtũngĩwa Ngai. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana Mĩao ya Mose ndĩtũmĩkaa ũmũnthĩ. O na vailyĩ ũu, Ngũsĩ sya Yeova ninengae ndaĩa myolooto ĩla yĩ Mĩaonĩ ĩsu, na nĩmatwʼĩte vyũ ‘kwĩvathana na nthakame.’ Kwoou tũyumasya nthakame yitũ yĩkĩwe andũ angĩ, o na tũimĩiaa, nũndũ yaĩlĩte ‘kwĩtwa nthĩ.’ Kwĩka ũu nĩ kũtũla mwĩao wa Ngai.

Ve nzĩa ingĩ sya ũiiti kana ithimo ingĩ ila itũmĩaa nthakame ya mũndũ italeanĩte ĩmwe kwa ĩmwe na myolooto ĩla Ngai ũtũnengete. Kwa ngelekanyʼo, Aklĩsto amwe nĩmetĩkĩlĩte nthakame yoo yumwʼe kwondũ wa kũthimwa kana kwĩkwa ũkunĩkĩli, na ĩtina ĩyĩtwa nthĩ. O na ĩngĩ, matakĩtalĩ nĩmatonya kũtavya mũndũ nzĩa ite ũtheinĩ na ite laisi ikonanĩtye na kũtũmĩa nthakame yake.

Kwa ngelekanyʼo, yĩla ũthĩnzi ũendeee, nthakame ĩmwe no yelekelwʼe ũtee kuma mwĩĩnĩ kwĩsĩla nzĩa yĩtawa hemodilution. Na ĩndĩ nthakame ĩla ĩtialĩte mwĩĩnĩ wa mũwau ĩyongelwa kĩwʼũ. Ĩtina, nthakame yake ĩla ĩendeee kũthyũũkwʼa nza wa mwĩĩ wake nĩtũngawa mwĩĩnĩ, na ũu ũituma nthakame yake ĩthengeea kĩwango kĩla kyaĩle kwĩthĩwa mwĩĩnĩ. O ta ũu, nthakame ĩla yumaa kĩtaunĩ no yũmbanwʼe na ĩisungwa nĩ kenda red cells itũngĩĩwe mwĩĩnĩ wa mũwau, na nzĩa ĩsu nĩyo yĩtawa cell salvage. Nthĩnĩ wa nzĩa ĩngĩ, nthakame yelekelawʼa ĩmwe kwa ĩmwe masinĩnĩ ĩla kwa kavinda ĩtethasya wĩa ũla mamutha ma mwĩĩ matethasya (ta kwa ngelekanyʼo ngoo, mavũi, kana mbio). Nthakame kuma masinĩnĩ ĩsu nĩtũngawa ĩngĩ mwĩĩnĩ wa mũwau. Nao nthĩnĩ wa nzĩa ingĩ, nthakame nĩyathũkĩawa ĩkathi masinĩnĩ ya kũvathũkanyʼa nthakame nĩ kenda ilungu ila nthũku kana ila syĩ na thĩna ivetangwe. Kana kĩeleelo kĩkethĩwa no kũvetanga kĩlungu kĩmwe kya nthakame nĩ kenda kĩtũmĩke vandũ vangĩ mwĩĩnĩ. O na ve ithimo ingĩ vala nthakame yumawʼa nĩ kana ĩmanyĩke nĩ ya mũthemba wĩva kana ĩkavulanwʼa na ndawa, na ĩndĩ ĩitũngĩĩwa mwĩĩnĩ wa mũwau.

Maũiiti nĩmatonya kwĩthĩwa me kĩvathũkanyʼo, na nzĩa nzaũ sya ũiiti na sya kũthima no siendeee kumĩla. Kwoou ti kĩanda kitũ kwĩka ũkunĩkĩli ĩũlũ wa kĩla nzĩa ya ũiiti na tũyumya ũtwi. Kĩla Mũklĩsto nĩwe waĩlĩte kwĩyĩkĩa ũtwi wake mwene ĩũlũ wa ũndũ nthakame yake ĩkatũmĩwa yĩla ũkũthĩnzwa, ũkũthimwa nthakame, kana yĩla ũkũiitwa. Ĩvinda yĩu yĩte ĩviku, nĩwaĩlĩte kũmanya kuma kwa ndakĩtalĩ wake ũndũ nthakame yake ĩkũtũmĩwa aendeee kũiitwa. Amina kwĩka ũu no nginya eke ũtwi kwosana na wasya wake wa ngoo. (Sisya ĩsandũkũ.)

No nginya Aklĩsto malilikane kana meyumĩtye kwa Ngai na nĩmanengetwe mwĩao wa ‘kũmwenda na ngoo yoo yonthe, thayũ woo wʼonthe, vinya woo wʼonthe, na kĩlĩko kyoo kyonthe.’ (Luka 10:27) Kĩvathũkanyʼo na andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ, Ngũsĩ sya Yeova nĩsyonaa ngwatanĩo yoo na Ngai yĩ ya vata vyũ. Mũnengani wa Thayũ etwĩkĩa vinya ithyonthe twĩthĩwe na mũĩkĩĩo nthakamenĩ ya Yesũ ĩla yetĩkiwʼe. Mbivilia yaĩtye: “Na nũndũ wake [Yesũ Klĩsto] nĩtũthaĩtwʼe kwĩsĩla wovosyo ũla wumanaa na nthakame yake, ĩĩ, ũekeo wa naĩ sitũ.”—Aeveso 1:7.

[Maelesyo ma Kwongeleela]

[Ĩsandũkũ/​Visa]

ĨKŨLYE MAKŨLYO AA

Nata ethĩwa ve nthakame yakwa ĩkwathũkwʼa mwĩĩnĩ yĩsĩlwʼe vandũ vangĩ na ũyĩthĩa mũthyũlũlũko wayo nĩwaũngamwʼa kwa kavinda, wasya wakwa wa ngoo nũũmbĩtĩkĩlya kũendeea kwona nthakame ĩsu ta yĩ o mwĩĩ kwakwa na ũyĩthĩa ti lasima ‘yĩtwe nthĩ’?

Nao nata nthakame ĩmwe yakwa ĩkamba kumwʼa mwĩĩnĩ ĩthambwʼe kana yĩkwe ũndũ ũngĩ na ĩtina ĩitũngĩĩwa, wʼo wasya wakwa wa ngoo ũla ũmanyĩĩtwʼe nĩ Mbivilia nũũnthĩnyʼa neetĩkĩla nzĩa ta ĩsu?