“Ĩkaai Ũu Ũndũ wa Kũndilikana”

1, 2. Nĩ maũndũ meva matonya kwĩthĩwa matumie atũmwa ma Yesũ masũanĩa kana aĩ vakuvĩ kũthi Yelusaleme?

AMWE ma amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmatonya kwĩthĩwa masũanĩaa kana no nginya Yesũ ethĩwe akilyĩ kuma Velea athi Yelusaleme kwondũ wa Vasaka. Nĩmatonya kwĩthĩwa masũanĩaa ũu nũndũ mwei mũtisu nĩweenekee nesa mũthenya ũsu, na ũtukũ ũmwe mũvĩtu andũ ala masyaĩĩasya mamanye kana mwei nũtisie maĩ manatavanyʼa ĩũlũ wa kwoneka kwawʼo. Nayo myaki ya kũmanyĩthya andũ kana mwei nĩ mũtisu yaĩ ĩnooneka. O na nzama nene ya Ayuti yaĩ ĩnatavwʼa ũvoo ũsu, na ĩkatangaasa kwambĩĩa kwa mwei wa Nisani.

² Ĩvinda yĩu amanyĩwʼa maĩ vamwe na Yesũ ndũanĩ ya Velea (mũingo wa Yolotani), mbee wa atanambĩĩa kyalo kyake kya mũthya kya kũthi Yelusaleme. (Mt. 19:1; 20:17, 29; Mko. 10:1, 32, 46) Ĩla mũthenya wa mbee wa mwei wa Nisani wamanyĩka, Ayuti meeteelaa mĩthenya ĩngĩ 13 na ĩndĩ maililikana Vasaka matukũ 14 ma mwei ũsu wa Nisani, ĩtina wa syũa yathũa.

3. Nĩkĩ mũthenya wa matukũ 14 ma Mwei wa 4 ũkethĩwa wĩ wa mwanya kwa Aklĩsto

³ Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi kĩkeethĩwa Matukũ 14, Mwei wa 4, 2014, mũthenya ũla ũkethĩwa wosanĩte na mũthenya ũla Vasaka yeethĩawa. Ũsu ũkeethĩwa wĩ mũthenya wa mwanya kwa Aklĩsto ma wʼo na andũ ala mekwendeewʼa nĩ momanyĩsyo ma wʼo. Nĩkĩ? Nũndũ ĩandĩko ya 1 Akolintho 11:23-25 yĩasya atĩĩ: “Yesũ, ũtukũ ũla wavũnyanĩiwe oosie kĩmũtũ [“mũkate,” NW]; na atũnga mũvea, atilanʼya na asya, Kĩĩ nĩkyo mwĩĩ wakwa, nawʼo nĩ kwondũ wenyu: ĩkaai ũu ũndũ wa kũndilikana. No ta ũu oosie kĩkombe nakyo.”

4. (a) Ũtonya kwĩkũlya makũlyo meva ĩũlũ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ? (b) Matukũ ma kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ mamanyĩkaa ata kĩla mwaka? (Sisya ĩsandũkũ “Kũlilikana Kĩkwʼũ kya Yesũ Mwaka wa 2014.”)

⁴ Vate nzika, ũkeethĩwa vo mũthenya ũsu wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, nũndũ nowʼo mũthenya ũla Yesũ weeĩaĩe aatĩĩi make maũlilikanae kĩla mwaka. Mũthenya ũsu ũtanamba kũvika ĩkũlye atĩĩ: ‘Naĩle kwĩyũmbanĩsya ata kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ? Nĩ syĩndũ syĩva ikatũmĩwa mũthenya ũsu? Nĩ maũndũ meva makekwa ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kĩu? Na nĩkĩ Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, o vamwe na syĩndũ ila ikatũmĩwa, nĩ maũndũ ma vata kwakwa?’

MŨKATE NA NDIVAI

5. Yesũ eeie atũmwa make meke ata nĩ kana meyũmbanĩsye Vasaka?

⁵ Ĩla Yesũ wameie atũmwa make makamanthe vandũ maseũvye kwondũ wa Vasaka, ndaamea vandũ vau vethĩwe ve vanakavye mũno. Nĩvatonyeka akethĩwa endaa o nyũmba nzeo, ĩla we na atũmwa make maĩ matonya kwĩanĩa. (Soma Maliko 14:12-16.) Ve syĩndũ matonya kwĩthĩwa mamanthie, ta mũkate ũte ĩlawa na mbinyu (ndivai ndune). Mamina kũya Vasaka, Yesũ nĩwaneenie ĩũlũ wa mũkate na ndivai.

6. (a) Ĩtina wa kũya mboka ya Vasaka, Yesũ aisye ata ĩũlũ wa mũkate? (b) Nĩ mũkate wa mũthemba wĩva ũtũmĩawa ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ?

⁶ Mũtũmwa Mathayo aĩ vo mũthenya ũsu, na ĩtina aandĩka ũũ: “Yesũ oosa kĩmũtũ [“mũkate,” NW] akĩathima, na akĩtilanga; na anenga amanyĩwʼa, na asya, Osai, mũye.” (Mt. 26:26) Mũkate ũsu ũyaĩ ĩlawa, o ũndũ ũmwe na ũla watũmĩawa ĩvinda ya Vasaka. (Kuma 12:8; Kũt. 16:3) Waseũvawʼa na mũtu wa nganũ ũvulanĩtwʼe na kĩwʼũ, na ndwongelawa ĩlawa kana syĩndũ ingĩ ta mũnyũ. Ndweethĩawa ũtonya kwĩvuvĩĩa nũndũ ndwaĩ ĩlawa. Na nũndũ wauawa o na mũtu wa nganũ na kĩwʼũ, weethĩawa wĩ mũmũ na ũitilĩka laisi. Mũthenya wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ ũtanavika, atumĩa ma kĩkundi no makũlye ũmwe aseũvye mũkate ta ũsu, atũmĩĩte mũtu wa nganũ na kĩwʼũ, na aiũua na kalaĩ kavakĩtwe tũmaluta o tũnini. Ethĩwa vai mũtu wa nganũ, mũkate ũsu no ũseũvwʼe na mũsele mũthie, mũtu wa mbemba, wa mwee, wa mũvya, wa ũĩmbĩ, kana mĩtu ĩngĩ o ta ĩsu.

7. Yesũ aneeneie ndivai ya mũthemba wĩva, na nĩ ndivai ĩilyĩ ata yaĩle kũtũmĩwa ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ?

⁷ Mathayo ongelile kwasya atĩĩ: “[Yesũ] oosa kĩkombe, na atũnga mũvea, na amanenga, akyasya, Nywʼai inywʼonthe.” (Mt. 26:27, 28) Kĩkombe kĩla Yesũ woosie kyaĩ na ndivai ndune. (Ndivai ĩsu ndĩtonya kwĩthĩwa yaseũvĩtwʼe kumana na nzavivũ syaĩ inauma kũtuwa mũũndanĩ, nũndũ nzavivũ syaĩ syakethiwe tene.) Ndivai ndyaatũmĩwa ĩla Aisilaeli maĩsaa Vasaka ya mbee Misili, ĩndĩ Yesũ ndaalea ĩitũmĩwa ĩvinda ya Vasaka. O na nĩwamĩtũmĩie ĩvinda ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi. Kwoou, o namo Aklĩsto ĩla meũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ nĩmethĩawa na ndivai. Ndivai ĩsu ndyaĩle kwĩkĩwa syĩndũ sya kwongela mũsamo, nũndũ nthakame ya Yesũ ndyaĩ na vata wa kwongeleelwa kĩndũ o na kĩmwe. Mũndũ no aseũvye ndivai ĩsu ya nzavivũ mũsyĩ kwake, kana akathooa ndukanĩ ndivai ta Beaujolais, Burgundy, kana Chianti.

MŨKATE NA NDIVAI SYONANASYA KYAŨ?

8. Nĩkĩ Aklĩsto mendaa kũmanya kĩla kyonanawʼa nĩ mũkate na ndivai?

⁸ Mũtũmwa Vaulo nĩwoonanisye kana ti atũmwa oka maaĩle kũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, ĩndĩ ũu waĩle kwĩkawa nĩ Aklĩsto onthe. Amaandĩkĩie Aklĩsto ma Kolintho atĩĩ: “Nyie noosie kwa Mwĩaĩi kyu kĩla namũnengie inywʼĩ, kana Mwĩaĩi Yesũ . . . oosie kĩmũtũ; na atũnga mũvea, atilanʼya na asya, Kĩĩ nĩkyo mwĩĩ wakwa, nawʼo nĩ kwondũ wenyu: ĩkaai ũu ũndũ wa kũndilikana.” (1 Ako. 11:23, 24) Nũndũ Aklĩsto nĩmeĩaĩwe malilikanae kĩkwʼũ kya Yesũ kĩla mwaka, nĩmendaa mũno kũmanya kĩla kyonanawʼa nĩ kĩmũtũ (mũkate) na ndivai.

9. Andũ amwe methĩawa na woni mwaũ ũte wa wʼo ĩũlũ wa mũkate ũla Yesũ watũmĩie?

⁹ Ndĩni imwe syaasya kana ĩla Yesũ waisye: ‘Kĩĩ nĩkyo mwĩĩ wakwa,’ veekĩkie kyama kĩmũtũ kyu kyaalyũka kyatwʼĩka mwĩĩ wake. Ĩndĩ ũu ti wʼo.a Nĩkĩ? Nũndũ mwĩĩ wa Yesũ aĩ o nawʼo vau, na mũkate ũsu wamanengie nawʼo waĩ o vau. Vate nzika, nthĩnĩ wa mũsoa ũsu Yesũ aneenie na ngelekanyʼo o tondũ weekaa mavinda maingĩ.—Yoa. 2:19-21; 4:13, 14; 10:7; 15:1.

10. Mũkate ũla ũtũmĩawa ĩvinda ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi wonanasya kyaũ?

¹⁰ Mũkate ũla waĩ mbee wa amanyĩwʼa, ũla maĩ maye, woonanasya mwĩĩ wa Yesũ. Mwĩĩ wĩva? Ĩvinda yĩmwe athũkũmi ma Ngai masũanĩaa kana mũkate ũsu woonanasya kĩkundi kya Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta kĩla Mbivilia ĩkĩtaa “mwĩĩ wa Klĩsto.” Masũanĩaa ũu nũndũ Yesũ nĩwatilangile mũkate ĩndĩ vai ĩvĩndĩ o na yĩmwe yake yaatũlwa. (Aev. 4:12; Alo. 12:4, 5; 1 Ako. 10:16, 17; 12:27) Ĩndĩ, ĩtina wa kwĩka ũkunĩkĩli, nĩmaeleiwe kana mũkate wonanasya mwĩĩ wa Yesũ. Maandĩko nĩmonanasya kana Yesũ “nĩwathĩniwʼe e na mwĩĩ” o na ooawa kwa kwambwa mũtĩnĩ. Kwoou, ĩla tũũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, mũkate wonanasya mwĩĩ wake ũla ‘wakuie naĩ sitũ.’—1 Vet. 2:21-24; 4:1; Yoa. 19:33-36; Aevl. 10:5-7.

11, 12. (a) Yesũ aisye ata ĩũlũ wa ndivai? (b) Ndivai ĩla ĩtũmĩawa ĩvinda ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi yonanasya kyaũ?

¹¹ Kũmanya kĩla mũkate wonanasya nĩkũtũtetheeasya kũelewa ndeto ila Yesũ waneenie ĩũlũ wa ndivai. Tũsomaa ũũ: ‘No ta ũu oosie kĩkombe nakyo, ĩtina wa kũya, aiasya, Kĩkombe kĩĩ nĩ ũtianĩo mweũ nthakamenĩ yakwa.’ (1 Ako. 11:25) Kyo kĩkombe kĩla Yesũ wakwete nĩkyo ũtianĩo mweũ? Aiee. Yesũ atũmĩie ndeto “kĩkombe” kwonananyʼa ndivai ĩla yaĩ kĩkombenĩ kĩu. Yesũ aisye ndivai ĩsu yoonanasya kyaũ? Yoonanasya nthakame yake ĩla yaĩ yĩtĩkwʼe.

¹² Ĩvukunĩ ya Maliko nĩtũsomaa ndeto ii sya Yesũ: ‘Ĩno nĩyo nthakame yakwa ya ũtianĩo mweũ, ĩla yĩĩtĩkwʼa kwondũ wa andũ aingĩ.’ (Mko. 14:24) Na nthĩnĩ wa ĩvuku ya Mathayo, tũsomaa kana nthakame ya Yesũ yaĩ ‘yĩtĩkwʼe kwondũ wa aingĩ kwa ũekeo wa naĩ.’ (Mt. 26:28) Kwoou, ndivai ndune yonanasya nthakame ya Yesũ mwene. Kwĩsĩla nthakame ĩsu, nĩtwovoawʼa, tũkakwata “ũekeo wa mavĩtyo maitũ.”—Soma Aeveso 1:7.

KŨLILIKANA KĨKWʼŨ KYA KLĨSTO

13. Elesya maũndũ ala mekawa ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Klĩsto.

¹³ Ethĩwa nĩyo ĩvinda yaku ya mbee kũmbana na Ngũsĩ sya Yeova ĩla meũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ, wĩĩsilya ũkoona maũndũ meva? Vandũ vala veũmbanĩwa vakeethĩwa ve va kwendeesya, vatheu, na kĩla ũmwe akeethĩwa atonya kũtanĩa ũmbano ũsu vate na thĩna. Nĩvatonyeka vandũ vau vakanakavwʼa na malaa, ĩndĩ vaikethĩwa vanakavĩtwʼe kũvĩta kĩasi ta ĩvinda ya mboka. Mũtumĩa wa kĩkundi waĩle akaumya ũvoo kwa nzĩa ĩkũeleeka na yĩ na ndaĩa. Nthĩnĩ wa ũvoo ũsu akaelesya ũndũ Mbivilia yaĩtye ĩũlũ wa Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, na aimatetheesya onthe maelewe nĩ kĩla Klĩsto weekie kwondũ witũ. Akaelesya kana Klĩsto eeyumisye ethĩwe nthembo ya wovosyo nĩ kana tũkwate thayũ.—Soma Alomi 5:8-10.

14. Nĩ mawĩkwatyo meva elĩ mumya wa ũvoo ũkaneenea ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ?

¹⁴ O na ĩngĩ, mumya ũsu wa ũvoo akaelesya ĩũlũ wa mawĩkwatyo elĩ me kĩvathũkanyʼo mawetetwe Mbivilianĩ. Wĩkwatyo ũmwe nĩ wa kũsumbĩka vamwe na Klĩsto ĩtunĩ. No Aklĩsto anini katĩ wa aatĩĩi ma Klĩsto me na wĩkwatyo ũsu, na amwe mamo nĩ atũmwa ma Yesũ ala maĩ aĩkĩĩku. (Luka 12:32; 22:19, 20; Ũvu. 14:1) Wĩkwatyo ũla ũngĩ nĩ kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzaũ, nawʼo ũkatanĩwa nĩ Aklĩsto angĩ aingĩ ala ũmũnthĩ mamũthũkũmaa Ngai me aĩkĩĩku. Ĩvinda yĩu kwenda kwa Ngai kũkeekwa vaa nthĩ o ta ĩtunĩ, o tondũ Aklĩsto methĩĩtwe maivoya kwa ĩvinda ĩasa. (Mt. 6:10) Maandĩko nĩmonanĩtye maũndũ maseo ala makatanĩwa ĩũlũ wa nthĩ tene na tene.—Isa. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23.

15, 16. Nĩ maũndũ meva makekwa mũkate ũyĩsa kũtwʼĩka nĩwavĩtwʼa?

¹⁵ Akilyĩ kũmina ũvoo ũsu, mumya wa ũvoo akaweta kana saa nĩwavika wa kwĩka ũndũ Yesũ weeĩaĩe atũmwa make mekae. O tondũ vawetiwe, mũkate ũte ĩlawa na ndivai ndune ikatũmĩwa. Syĩndũ isu no syiwe mesanĩ vakuvĩ na ũla ũkumya ũvoo. Mumya ũsu wa ũvoo akasoma Mbivilianĩ maũndũ ala Yesũ waneenie na eeka ĩla wambĩlĩlye Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi. Kwa ngelekanyʼo, ĩvuku ya Mathayo yaĩtye: “Yesũ oosa kĩmũtũ, akĩathima, na akĩtilanga; na anenga amanyĩwʼa, na asya, Osai, mũye; kĩĩ nĩkyo mwĩĩ wakwa.” (Mt. 26:26) Yesũ nĩwatilangile mũkate ũsu ũte ĩlawa nĩ kana wĩthĩe nĩ ũndũ laisi kũmaaĩa atũmwa. Ĩla wĩvika ũmbanonĩ ũsu matukũ 14, Mwei wa 4, 2014 ũkoona mũkate ũte ĩlawa wĩ masaaninĩ.

¹⁶ Vakeethĩwa na masaani matoetye nĩ kana kũvĩtwʼa kwa mũkate kũikakue ĩvinda ĩasa. Kũikethĩwa na maũndũ mailyĩ ta ma kũatĩĩa kĩthĩo kĩna. Mboya nguvĩ ĩkaumwʼa, na ĩndĩ masaani ala me na mũkate maivĩtwʼa kwa nzĩa nzeo kwosana na ũndũ kĩkundi kĩkethĩwa kĩvangĩte. No andũ anini makaya mũkate, kana vethĩwe o na vate ũmwe ũkaya, o tondũ kwailyĩ ikundinĩ mbingĩ mwaka wa 2013.

17. Ũndũ ũla Yesũ wawetie ĩandĩkonĩ ya Mathayo ũatĩĩawa ata ĩvinda ya kũlilikana kĩkwʼũ kyake?

¹⁷ Mũkate wamina kũvĩtwʼa mumya wa ũvoo akasoma ndeto ii syĩ ĩandĩkonĩ ya Mathayo: ‘Yesũ oosa kĩkombe, na atũnga mũvea, na amanenga, akyasya, Nywʼai inywʼonthe; nũndũ ĩno nĩyo nthakame yakwa ya ũtianĩo, ĩla ĩĩtĩkwʼa kwondũ wa aingĩ kwa ũekeo wa naĩ.’ (Mt. 26:27, 28) Kwĩanana na ũndũ Yesũ waisye, vakaumwʼa mboya ĩngĩ na ĩndĩ ndivai ndune ĩivĩtwʼa kwa onthe ala makethĩwa vo.

18. O na ethĩwa ala makaya mũkate na kũnywʼa ndivai no anini, kana o na veethĩwa vai ũmwe wĩĩka ũu, nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kwĩthĩwa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ?

¹⁸ No ala me na wĩkwatyo wa kũsumbĩka na Yesũ ĩtunĩ maĩsaa mũkate na kũnywʼa ndivai. Kwoou, aingĩ ma ala makethĩwa ũmbanonĩ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ maikaya mũkate kana kũnywʼa ndivai. (Soma Luka 22:28-30; 2 Tim. 4:18) Ĩndĩ o na vala Aklĩsto aingĩ maikaya na kũnywʼa, kwĩthĩwa ũmbanonĩ ũsu nĩ ũndũ wa vata. Nĩkĩ? Nũndũ kwĩka ũu kwonanasya kana nĩmonaa nthembo ya wovosyo ya Yesũ yĩ ya vata mũno. Ĩvinda yĩu nĩmatonya kũsũanĩa kwa ũito moathimo ala maumanaa na nthembo ĩsu ya wovosyo. Kwa ngelekanyʼo, nĩmatonya kũsũanĩa ĩũlũ wa wĩkwatyo wa kwĩthĩwa katĩ wa “ĩkomano ĩnene,” yĩla yĩkatangĩĩwa kuma ũla ‘thĩnanĩ mũnene.’ Nũndũ wa mũĩkĩĩo woo nthĩnĩ wa nthembo ĩsu, Aklĩsto asu makeethĩwa me alũngalu methonĩ ma Ngai, ũkethĩa no ta ‘mathambĩtye ngũa syoo, na kũitwʼĩkĩthya nzaũ nthakamenĩ ya kala Katena.’—Ũvu. 7:9, 14-17.

19. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana wĩyũmbanyʼe na ũitetheka kumana na ũmbano wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ?

¹⁹ Ngũsĩ sya Yeova nthĩ yonthe nĩsyĩyũmbanĩasya ũmbano ũsu wa mwanya wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Syumwa siana ũna mbee wa ũmbano ũsu, nĩtũthokasya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka methĩwe vamwe naitũ. O na Ĩngĩ, mĩthenya mĩvũthũ mbee wa ũmbano ũsu ũtanethĩwa, aingĩ maitũ tũkasoma ilungu sya Mbivilia ila ieleetye ũndũ Yesũ weekie, na kĩla kyeethĩiwe mĩthenya mĩvũthũ mbee wa atanamba kwambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩaĩi, mwaka wa 33. Tũkeeyũmbanyʼa tene nĩ kana twĩĩthĩwa vo mũthenya ũsu. Nũseo kũvika tene mbee wa andũ matanamba kwina na kũvoya nĩ kana tũthokye aeni na tũitanĩa ũmbano wʼonthe. Ithyonthe kĩkundinĩ, o vamwe na aeni maitũ, tũkatetheka mũno twaatĩanĩa na mumya wa ũvoo na kũvua Maandĩko ala meũsomwa. Ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana, kwĩthĩwa ũmbanonĩ ũsu kũkoonanyʼa kana nĩtwonaa nthembo ya Yesũ yĩ ya vata, o na kũkoonanyʼa nĩtũatĩĩaa mwĩao ũũ wake: “Ĩkaai ũu ũndũ wa kũndilikana.”—1 Ako. 11:24.