Ve Mũndũ Ũtonya Kũmanya Maũndũ ma Ĩvinda Yũkĩte?

Ithyonthe nĩtũsũanĩaa mũno ĩũlũ wa ĩvinda yĩla yũkĩte. Nĩtwendaa kũmanya ũndũ kũkethĩwa kũilyĩ kwitũ na kwa endwa maitũ. O na nĩtwĩkũlasya makũlyo ta aa: ‘Syo syana syakwa nikekala nthĩ nzeango? Nthĩ ĩno ĩkeeka kwanangwa nĩ mũisyo mũnene? Ve ũndũ ndonya kwĩka yu nĩ kana nĩalyũle ĩvinda yakwa yũkĩte?’ Kĩla mũndũ nĩwĩkũlasya makũlyo ta asu nũndũ kĩla ũmwe witũ nĩwendaa kũũmĩĩw’a, kũĩkĩĩthw’a, na nĩwendaa maũndũ mekĩke na mũvango, na ayĩthĩwa e mwĩanĩe. Ũkamanya kĩla kĩkekĩka ĩvinda yĩla yũkĩte no wĩkale wĩyũmbanĩtye maũndũnĩ onthe.

Kwoou ĩvinda yaku yũkĩte ĩkeethĩwa yĩilyĩ ata? Ve mũndũ ũtonya kũmanya? Asomi ala mathanaa ĩũlũ wa ĩvinda yĩla yũkĩte nĩmathanĩte maũndũ amwe na makekĩka, ĩndĩ maingĩ makaema kwĩkĩka. Namo andũ maasya kana Ngai no atũtavye nesa vyũ ĩũlũ wa maũndũ ala makethĩwa ĩvinda yũkĩte. Ndeto yake yasyaa atĩĩ: “Ngĩtavan’ya mũminũkĩlyo kuma mwambĩlĩlyonĩ, na kuma tene tene maũndũ ala matanamba kwĩkwa.” (Isaia 46:10) Maũndũ ala Ngai wathanĩte nĩmeanĩĩte?

WATHANI WA NGAI NĨWĨANĨAA?

Nĩkĩ waĩlĩte kwendeew’a nĩ kũmanya ũndũ wathani ũla Ngai waumisye ĩvinda ya tene wĩanĩĩte? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Ũkesa kwona mũndũ kwa ĩvinda ĩasa wĩthĩĩtwe aiweta maũndũ makonetye nzeve na kĩla mũthenya amaweta ũyĩthĩa nĩmeanĩaa, we wĩw’a ata? Vate nzika no wendeew’e nĩwe, o na no wĩtĩkĩlane nake ĩla waweta ũndũ nzeve ĩkethĩwa ĩilyĩ mũthenya ũla ũatĩĩe. O ta ũu, ũkamanya kana wathani w’onthe wa Ngai nĩwĩanĩaa vyũ, no wĩtĩkĩlane nake ĩla ũkũweta ũndũ kũkethĩwa kũilyĩ ĩvinda yĩla yũkĩte.

KWANANGWA KWA NDŨA NENE:

Kwa ngelekany’o, nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũsengy’o kwathana kana ndũa nene na yĩthĩĩtwe yĩ vinya kwa ĩvinda ĩasa ĩkaanangwa. Tene Ngai nĩwathanĩte ũndũ ta ũsu, naw’o nĩ kwanangwa kwa ndũa ya Nineva. (Nzevania 2:13-15) Namo asomi ma isitoli maandĩkie kyaũ ĩũlũ wa Nineva? Myaka ta 15 ĩtina wa Ngai kumya wathani ũsu, ndeto syake nĩsyeanĩie ĩla Ambaviloni na Ametia mavithũkĩie ndũa ya Nineva na mamyananga mwakanĩ wa 632 mbee wa kũsyawa kwa Klĩsto. O na ĩngĩ, Ngai nĩwawetete vyũ kana ndũa ĩsu ya Nineva yesaa kũtw’ĩka “ĩanzo, na nyũmũ ta weũ.” Ũndũ ũsu nĩweanĩie? Ĩĩ, nĩweanĩie. O na vala ndũa ĩsu yonthe yaĩ na ũnene wa eka (acres) ta 128,000, andũ asu mamĩvithũkĩie mayaamĩeka nĩ kana mamĩtũmĩe tondũ andũ amwe matonya kwĩsilya. Vandũ va kwĩka ũu, mamyanangie vyũ. Ve mũkunĩkĩli wa maũndũ ma siasa waĩ atonya kwathana maũndũ ta asu, na makeanĩa nesa wĩana ũu?

MAVĨNDĨ MA ANDŨ MAKAVĨVW’A:

Nũũ ũtonya kwĩthĩwa na ũkũmbaũ wa kwathana kana myaka 300 yĩ mbee, ve mũndũ ũkavĩvĩsya mavĩndĩ ma andũ kĩthembeonĩ, akaweta ĩsyĩtwa yake, ũko wake, vamwe na ĩsyĩtwa ya mũsyĩ ũla ũkethĩwa na kĩthembeo kĩu? Mũndũ akaweta ũndũ ta ũsu, na ũyĩanĩa ethĩwa e nguma mũno. Ngai atũmĩie mũthũkũmi wake kũweta kana “kavĩsĩ kakasyawa nyũmbanĩ ya Ndaviti, [na] syĩtwa yako kakeetwa Yosia,” na kana ‘kakavĩvĩsya mavĩndĩ ma andũ’ ĩũlũ wa kĩthembeo kĩkethĩwa kĩ Mbethi-eli. (1 Asumbĩ 13:1, 2) Myaka ta 300 ĩtina wa ũu, nĩvaumĩlile mũsumbĩ ũmwe wa ũko wa Ndaviti. O na kau ti andũ aingĩ Mbivilianĩ metĩtwe Yosia, mũsumbĩ ũsu eetawa ũu! Ũndũ ũsu weanĩie vyũ ũndũ vathanĩtwe nũndũ Yosia nĩwatũmanie na ‘aumya mavĩndĩ ngunganĩ, kana mbũanĩ, na amavĩvĩsya kĩthembeonĩ’ kĩla kyaĩ Mbethi-eli. (2 Asumbĩ 23:14-16) Nĩvatonyeka mũndũ akathana maũndũ ta asu atatongoew’e nĩ Ngai?

KŨTHELA KWA ŨSUMBĨ:

Nĩ ũndũ wa ũsengy’o mũndũ kũweta nesa vyũ ĩsyĩtwa ya mũndũ mũna o na ate mũsyae, aiweta kana mũndũ ũsu akakĩlya vinya ũsumbĩ mũna wĩ vinya, o na aiweta ũndũ ũkeka nĩ kana asinde ũsumbĩ ũsu. Ngai nĩwathanie kana mũndũ wĩtawa Kulusi akavithũkĩa ũsumbĩ mũna. O na ĩngĩ, nĩwathanie kana Kulusi o ũsu akathasya Ayuti ala matavĩtwe na aimakwata mbau wĩanĩ woo wa kwaka ĩngĩ ĩkalũ. Nĩwasyokie athana kana Kulusi akang’alĩthya mbũsĩ, na kana mbingĩlo syaĩ itiwe ite mbinge nĩ kana akĩlye ũsumbĩ ũsu vinya. (Isaia 44:27–45:2) Yo maũndũ asu onthe Ngai wawetete nthĩnĩ wa wathani ũsu nĩmeanĩie? Nĩmeanĩie nũndũ asomi ma isitoli nĩmawetete kana Kulusi nĩwavithũkĩie ũsumbĩ ũsu na aũkĩlya vinya. Ita sya Kulusi nĩsyakũnie wĩa mũnene wa kwathũkya kĩw’ũ kya ũsĩ ũmwe katĩ wa mbũsĩ sya Mbaviloni, na nũndũ wa ũu wathani ũla waĩtye kana mbũsĩ ikang’ala weanĩa. Ĩtina wa ũu, ita isu nĩsyalikile mũsyĩnĩ ũsu nũndũ mbingĩlo syatiĩtwe ite mbinge. Na ĩndĩ Kulusi nĩwathaisye Ayuti na amanenga mwanya mathi makake ĩkalũ Yelusaleme. Ũsu waĩ ũndũ wa ũsengy’o mũno nũndũ Kulusi ndaĩ mũthaithi wa Ngai ũla wathaithawa nĩ Ayuti. (Esala 1:1-3) Ve mũndũ waĩ atonya kwathana maũndũ ta asu ate o Ngai?

Nĩtwoona ngelekany’o itatũ ila ikwonany’a ũndũ Ngai wathanie maũndũ na meanĩa. Na ti o maũndũ asu me moka. Mũtongoi wa Ayuti ũla weetawa Yosua amatavisye ũndũ ũũ meesĩ nesa: “Inyw’ĩ nĩmwĩsĩ ngooni syenyu syonthe na mathayũnĩ menyu onthe, kũtyaalea kwĩanĩw’a ũndũ ũmwe katĩ wa maũndũ onthe maseo ala Yeova Ngai wenyu waneenie ũndũ wenyu; onthe nĩmeanĩw’e kwenyu, kũtyaalea kwĩanĩw’a ũndũ ũmwe katĩ wamo.” (Yosua 23:1, 2, 14) Andũ ala matongoew’e nĩ Yosua nĩmeesĩ nesa kana wathani wa Ngai ndũleaa kwĩanĩa. Ngai eanĩasya maũndũ make ata? Lilikana kana Ngai e kĩvathũkany’o mũno na andũ. Ũsu nĩ ũndũ wa vata mũno na nĩwaĩle kũũmanya nũndũ Ngai nũwetete ĩũlũ wa maũndũ manene ala mekwĩkĩka o mĩtũkĩ, na maũndũ asu nĩmaũkonetye.

KĨVATHŨKANY’O KYA WATHANI WA NGAI NA WA ANDŨ

Andũ mathanaa matongoew’e nĩ maũndũ ta ũkunĩkĩli wa saenzi, kũsisya o ũndũ maũndũ maendee, kana kwĩkathĩĩa mũndũ ayasya e na ũmanyi wa mwanya. Mamina kwathana mekalaa nthĩ mate kwĩka ũndũ meteele mone ũndũ maũndũ meĩthĩwa mailyĩ.—Nthimo 27:1.

Kĩvathũkany’o na andũ, Ngai ethĩawa esĩ ũndũ nesa. Ethĩawa esĩ nesa ũndũ mũndũ wũmbĩtwe, na kwoou enda nũsiasya kĩla mũndũ kana mbaĩ nima itonya kwĩsa kwĩka ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ Ngai no eke maũndũ maingĩ mbee wa asu. O na no aalyũle maũndũ nĩ kana kĩla wathanĩte kĩanĩe. Aĩtye atĩĩ: “Ndeto yakwa . . . ĩla yumaa kanyw’anĩ wakwa: ndĩkanzyokea mana, . . . nayo ĩkaaĩla ũndũnĩ ũla namĩtũmie.” (Isaia 55:11) Kwoou no twasye kana mawathani amwe ma Ngai methĩawa o ta imanyĩthya sya kĩla ũkeka ĩvinda yĩla yũkĩte. Nũĩkĩĩthasya kana mawathani make onthe nĩmeanĩa.

ĨVINDA YAKU YĨLA YŨKĨTE

Ve nzĩa ya kwĩkwatw’a ya kũmanya ũndũ kũkethĩwa kũilyĩ ĩvinda yĩla yũkĩte kwaku na kwa endwa maku? Ũkamanya tene kana ve kĩuutani kingĩ kĩĩsa kũka na kĩiete mũisyo we no wose ĩtambya nĩ kana ũvonoke. Ũu now’o waĩle kwĩka wamanya kĩla Ngai wathanĩte Mbivilianĩ. Ngai nũwetete ĩũlũ wa moalyũku manene ala mekwĩkĩka vaa nthĩ o mĩtũkĩ. (Sisya ĩsandũkũ “Maũndũ Ala Ngai Ũwetete Makekĩka Ĩvinda Yũkĩte.”) Maũndũ asu me kĩvathũkany’o na ala mathanawa nĩ andũ ala meyĩtaa asomi.

Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Maũndũ ala mekĩkaa vaa nthĩ no ũndũ ũmwe na ĩthaũ ĩandĩke. Nũndũ nĩmaminĩte kũandĩkwa wathaninĩ, no tũmanye ũndũ mokĩte kumya mũthya. Ngai aĩtye ũũ: “Ngĩtavan’ya mũminũkĩlyo kuma mwambĩlĩlyonĩ, . . . ngyasya, Ũtao wakwa ũkaũngama, na ngeeka kwenda kwakwa kw’onthe.” (Isaia 46:10) We na andũ maku no mwĩthĩwe na ĩvinda yũkĩte ĩseo mũno. Kũlya Ngũsĩ sya Yeova iũtavye kĩla Mbivilia ĩwetaa ĩũlũ wa maũndũ ala mekwĩkĩka o mĩtũkĩ. Ngũsĩ sya Yeova ti awe, mayaasya kana nĩmew’aa mawasya kuma ĩtunĩ maimatavya maũndũ, o na mayaasya kana me ũtonyi wa mwanya wa kwathana. Mo memanyĩasya Mbivilia na no makwony’e maũndũ maseo ma ĩvinda yũkĩte ala Ngai ũendee kũseũvya kwondũ waku.