Ĩthukĩĩasye Wasya wa Yeova wĩ Vala Ũĩ

1, 2. Yeova aneenaa na andũ make ata?

MAVINDA onthe Yeova ethĩĩtwe aitongoesya andũ make kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. Ĩvinda ya tene aneenaa na andũ amwe aitũmĩa alaĩka, kana aitũmĩa woni, kana ndoto nĩ kana amavuanĩsye maũndũ ala makekĩka ĩvinda yũkĩte. O na nĩwamanengae mawĩa ma kũtethya. (Mot. 7:89; Esek. 1:1; Nda. 2:19) Mavinda angĩ Yeova nĩwatũmĩaa andũ ala wanyuvĩte kĩlungunĩ kya ũseũvyo wake kya kũũ nthĩ nĩ kana matavye ala angĩ ũndũ wendaa. Ala maatĩĩaa ũndũ ũmeĩaĩe nĩmaathimawa mũno o na ethĩwa makwatĩte ndeto syake kwĩsĩla nzĩa yĩva.

² Ũmũnthĩ Yeova atongoeasya andũ make aitũmĩa Mbivilia, veva mũtheu, na kĩkundi. (Meko 9:31; 15:28; 2 Tim. 3:16, 17) Yeova atũtongoeasya kwa nzĩa ĩyumĩlĩtye vyũ ũkethĩa ‘matũ maitũ no ta mekwĩw’a ndeto ĩtina witũ, ĩkyasya, Nzĩa nĩ ĩno, endaai nayo.’ (Isa. 30:21) O na ĩngĩ, Yeova nũtũmĩaa Yesũ nĩ kana atũtavye ndeto yake. Yesũ ekaa ũu kwa kũtongoesya kĩkundi aitũmĩa “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ.” (Mt. 24:45) Kwoou, ethĩwa nĩtũkwenda thayũ wa tene na tene, nĩtwaĩle kwĩtĩkĩla kũtongoew’a na kwonw’a nzĩa nĩ Yeova.—Aevl. 5:9.

3. Nĩ kyaũ kĩla kĩtonya kũtũsiĩĩa tũikamwĩw’e Yeova vyũ? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.)

³ Satani, ũla nĩ Ndevili, ndendaa tũimwĩthukĩĩsya Yeova nũndũ nĩwĩsĩ twalea kũmwĩthukĩĩsya Yeova tũikakwata thayũ ũtathela. O na ĩngĩ, nũndũ “ngoo nĩ ngengani” nĩtonya kũtũsiĩĩa tũikew’e ũndũ Yeova ũkũtũtavya. (Yel. 17:9) Kwoou, ekai twĩmanyĩsye ũndũ tũtonya kũkĩlya vinya maũndũ onthe ala matumaa wĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩthukĩĩsya wasya wa Ngai. O na ĩngĩ, ekai twĩmanyĩsye ũndũ kũmwĩthukĩĩsya Yeova na kũneena nake kwĩsĩla mboyanĩ kũtonya kũtũtetheesya tũendeee kwĩthĩwa anyanyae o na kweekĩka ata.

NDŨKETĨKĨLE KŨKENGWA NĨ SATANI

4. Satani atataa kũvĩndũa mesilya ma andũ ata?

⁴ Satani atataa kũvĩndũa mesilya ma andũ kwa kũnyaĩĩkya ũvũngũ. (Soma 1 Yoana 5:19.) Atũmĩaa mathangũ ma ũvoo, mavuku, makaseti, letiũ, televiseni, na Indaneti kũnyaĩĩkya ũvũngũ ũsu ĩũlũ wa nthĩ yonthe. O na vala mavinda amwe nzĩa isu sya kũnyaĩĩkya maũvoo nĩsyĩthĩawa na ũvoo ũte mũthũku, mavinda maingĩ ikathĩĩaa mwĩkalĩle ũtamwendeeasya Yeova. (Yel. 2:13) Kwa ngelekany’o, syonanasya kana mũndũũme kũtwaa mũndũũme, na mũndũ mũka kũtwaa mũndũ mũka ti ũthũku, na ũu ũtumaa andũ aingĩ mona kana Mbivilia yĩ mĩao myũmũ nũndũ ndĩtĩkĩlanaa na ũu.—1 Ako. 6:9, 10.

5. Nĩ kyaũ kĩtonya ũtũtetheesya tũikakengwe nĩ Satani?

⁵ Mũndũ ũla wendete ũlũngalu wa Ngai ũmũnthĩ atonya kwĩsũvĩa ata ndakakengwe nĩ Satani? O na ĩngĩ atonya ata kũvathũkany’a ũthũku na ũseo? Nĩ “kwa kũsũvĩa thayũ wake kwĩanana na ndeto [ya Ngai].” (Sav. 119:9, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Ndeto ya Ngai yĩthĩawa na myolooto ya vata ĩla ĩtũtetheeasya kũvathũkany’a katĩ wa ũvoo wa ũvũngũ na ũvoo wa w’o. (Nth. 23:23) Yesũ aisye kana ‘mũndũ ekalaa thayũ kwondũ wa kĩla ndeto yumaa kanyw’anĩ wa Ngai.’ (Mt. 4:4) Twaĩle kwĩmanyĩsya ũndũ tũtonya kũtũmĩa myolooto ya Mbivilia thayũnĩ witũ. Kwa ngelekany’o, Yosevu nĩweesĩ kana kwĩka ũlaalai nĩ naĩ, o na kau nĩvavĩtie ĩvinda ĩasa Mose ayĩsa kũandĩka mwĩao wa Yeova ũla ũvatanĩte ũlaalai. O na ndaasũanĩa kũmũvĩtĩsya Yeova yĩla mũka wa Votivali wamwĩsũvie meke naĩ. (Soma Mwambĩlĩlyo 39:7-9.) O na kau atindĩaa kũmwĩsũva, Yosevu ndaaĩtĩkĩla wasya wake ũtume atew’a wasya wa Yeova. Kwoou, ũndũ wa vata mũno ũla ũtonya kũtũtethya kũvathũkany’a katĩ wa ũseo na ũthũku, nĩ kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova, ĩndĩ ti ũvũngũ ũla Satani ũtindĩaa kũkathĩĩa.

6, 7. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũikaw’e nĩ Satani?

⁶ Nthĩ ĩno yusĩe momanyĩsyo maingĩ ma ndĩni nginya ũkethĩa andũ nĩmatuanĩwe nĩ nthĩ na makambĩĩa kwona vate vata wa kũmantha ndĩni ĩla ya w’o. Ĩndĩ Yeova nĩwonanĩtye nesa vyũ nzĩa ĩla yaĩlĩte nĩ kana ala mekwenda mamĩatĩĩe. Nĩ ĩũlũ witũ kwĩtw’ĩĩa twĩĩthukĩĩsya ũũ. Na nũndũ kũitonyeka kwĩthukĩĩsya mawasya elĩ ĩvinda yĩmwe, twaĩle kwĩthĩwa ‘twĩsĩ wasya’ wa Yesũ na tũimwĩthukĩĩsya. Nĩwe Yeova ũmũnengete wĩa wa kũtongoesya malondu make.—Soma Yoana 10:3-5.

⁷ Yesũ aisye atĩĩ: “Ĩsũvĩei ũndũ mũkwĩw’a.” (Mko. 4:24) Ũtao wa Yeova nĩ mũseo vyũ na nĩwaĩlĩte ĩndĩ no nginya twĩthĩwe na woni ũla waĩle nĩ kana tũũatĩĩe. Tũkaema kwĩsũvĩa, twĩsa kwĩthĩa tũyĩthukĩĩsya ũtao mũthũku wa Satani vandũ va kwĩthukĩĩsya ũtao wĩ wendo ũla umaa kwa Ngai. Kwoou, ndũkaaĩtĩkĩlye mbathi, vitio, televiseni, mavuku, atindany’a, alimũ, kana asomi matongoesye thayũ waku.—Ako. 2:8.

8. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva ngoo yitũ ĩtonya kũtuma twaw’a nĩ Satani? (b) Tũtonya kũkwatwa nĩ kyaũ twavũthĩĩsya maũndũ ala matonya kũtuma tũlika thĩnanĩ?

⁸ Satani nĩwĩsĩ twĩ ene naĩ na nũtataa kũtũtongoesya twĩke kwosana na mawendi maitũ ala mathũku. Ĩla Satani ũsyĩmanĩte naitũ kwa nzĩa ĩsu, wĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ vinya mũno kwĩkala twĩ aĩkĩĩku. (Yoa. 8:44-47) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũsinde ũndũ ũsu? Kwa ngelekany’o, twasye mũndũ nĩweeka naĩ ũtaasũanĩa kana no amĩke, nũndũ wa kũatĩĩa mawendi make ala mate maseo. (Alo. 7:15) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma mũndũ avikĩĩa vau? Nĩvatonyeka ũkethĩa mũndũ ũsu nũnaĩ anambĩĩa kũeka kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova o kavola kwa kavola. O na nũtonya kwĩthĩwa atanaĩ anoona kana ngoo yake nĩyambĩĩe kũthũka kana akethĩwa aneekie kũvũthĩĩsya ũndũ ũsu. Kwa ngelekany’o, nũtonya kwĩthĩwa anaekete kũvoya, akaeka kwĩthĩwa na kĩthito nthĩnĩ wa ũtavany’a, kana akambĩĩa kũtĩĩa maũmbano. Na ĩndĩ ĩtina ayĩsa kwĩka ũndũ wĩsĩ kana nĩ mũthũku. Nĩtũtonya kwĩvetangana na mũisyo ũsu ethĩwa tũkeethĩwa twĩ metho kwona maũndũ ala matonya kũtuma tũlika thĩnanĩ na tũimalũnga. Ũndũ ũngĩ nĩ kana, kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova nĩkũtonya kũtũtetheesya twĩsiĩanĩe na momanyĩsyo ma akaĩi ma mũĩkĩĩo.—Nth. 11:9.

9. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmanya tene maũndũ ala matonya kũtuma tũlika naĩnĩ?

⁹ Mũndũ nũtonya kũiitwa ũwau akavoa ethĩwa ũwau ũsu wamanyĩka tene. O ta ũu, no twĩsiĩanĩe na mũisyo ethĩwa nĩtũkwona maũndũ ala matonya kũtuma tũlika matatwanĩ. Twaĩle kwosa ĩtambya ya mĩtũkĩ twamina kũmanya kana ve maũndũ matonya kũtũlikya matatwanĩ nĩ kana Satani ndakese ‘kũtũkwatya na kũtuma twĩka kwenda kwake.’ (2 Tim. 2:26, BCK) Twaĩle kwĩka ata ĩla twesa kwĩthĩa kana nĩtwambĩĩe kũeka mosũanĩo maitũ na mawendi maitũ mathi ũtee na kwenda kwa Yeova? Tũte kwananga ĩvinda, twaĩle kũmũsyokea twĩnyivĩtye, tũkethukĩĩsya ũtao wake, na tũiũatĩĩa na ngoo yitũ yonthe. (Isa. 44:22) Twaĩle kũmanya kana kwĩka ũtwi mũthũku nĩkũtonya kũtũũmĩsya mũno nginya tũkatiwa na mathĩna manene. Kwoou nũseo tũkekĩa kĩthito mũno tũikese kũmũtia Yeova o na vanini.

LEANA NA NGATHĨĨO NA ĨTOMO

10, 11. (a) Mũndũ atonya kũmanyĩka ata kana e na ngathĩĩo? (b) Twĩĩmanyĩsya kyaũ kumana na mwĩkalĩle mũthũku wa Kola, Ndathani, na Avilamu?

¹⁰ Twaĩle kũmanya kana ngoo yitũ nĩtonya kũtũkenga. Mawendi maitũ ala mathũku nĩmatonya kwĩthĩwa na vinya mũno. Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa ngathĩĩo na ĩtomo. Nĩ kwa nzĩa yĩva maũndũ asu elĩ matonya kũtũsiĩĩa kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova na makatũlikya mũisyonĩ? Mũndũ wĩ ngathĩĩo onaa e wa vata mũno. We onaa aĩle kwĩka ũndũ ũkwenda, na vate mũndũ waĩle kũmũtongoesya na kũmũnenga ũtao. Kwoou, onaa ataĩle kũtongoew’a kana kũnengwa ũtao nĩ Aklĩsto ala angĩ, atumĩa, kana ũseũvyo wa Ngai. Mũndũ ta ũsu ndonaa wasya wa Yeova ta kĩndũ.

¹¹ Ĩla Aisilaeli maĩ weũnĩ, Kola, Ndathani, na Avilamu nĩmaleanile na ũkũmũ wa Mose na Aluni. Nũndũ wa ngathĩĩo, alei asu nĩmeekie mũvango woo ene wa kũmũthaitha Yeova. Ũu watumie Yeova eka ata? Oosie ĩtambya ya kũmoaa. (Mot. 26:8-10) Kyu kĩtũmanyĩsya ũndũ wa vata ta kĩ! Twĩĩmanyĩsya kana kũlea kwĩw’a Yeova nĩkũetae mũisyo mũnene. O na ĩngĩ twaĩle kũlilikana kana “ngathĩĩo nĩtongoeasya wanangĩko.”—Nth. 16:18; Isa. 13:11.

12, 13. (a) Nengane ngelekany’o ĩkwonany’a ũndũ ĩtomo yĩtonya kũlikya mũndũ thĩnanĩ. (b) Elesya ũndũ ĩtomo yĩtonya kwongeleka yalea kũsiĩĩwa.

¹² Sũanĩa ĩũlũ wa ĩtomo nayo. Mũndũ wĩ ĩtomo onaa mĩao ya Yeova ĩtamũkonetye na esilasya vai thĩna kwosa syĩndũ syeene. Ĩla mũnene wa ita sya Silia, ũla weetawa Naamani, wavoiw’e ũwau wa mangũ nĩ mwathani Elisa, nĩwamũnengie mĩthĩnzĩo, na Elisa alea kũmyosa. Ĩndĩ mũthũkũmi wake ũla weetawa Ngeasi nĩweew’ĩie mĩthĩnzĩo ĩsu ĩtomo. Ngeasi aisye atĩĩ: “O tondũ Yeova wĩ thayũ, ngasemba nĩmũvikĩle [Naamani], na ngyosa kĩndũ kwake.” Ngeasi nĩwasembie Elisa atesĩ, na ĩla wavikĩie Naamani, atũmĩa ũvũngũ kũmwĩtya “talendi ya vetha, na ngũa sya ũkũan’ya makũan’ya elĩ.” Nĩ kyaũ kyeekĩkie nũndũ wa Ngeasi kwĩka ũu na kũkenga mwathani wa Yeova? Ũwau wa mangũ ũla waĩ na Naamani nĩwamũkwatie Ngeasi!—2 Asu. 5:20-27.

¹³ Ĩtomo yĩtonya kwambĩĩa o kavola, ĩndĩ yaema kũsiĩĩwa no yĩane na yĩkesa kũkĩlya mũndũ vinya. Ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ĩũlũ wa Akani nĩwonanĩtye ũndũ ĩtomo yĩany’a vinya. Kwoona ũndũ ĩtomo ya Akani yeanie na mĩtũkĩ. Aisye atĩĩ: ‘Yĩla noonie mũtavonĩ suka mũseo wa Mbaviloni, na sekeli maana elĩ ma vetha, na kĩlungu kya thaavu kya sekeli mĩongo ĩtano, nĩvo ĩndĩ nĩnasyĩw’ĩe ĩtomo, na nĩnasyosa.’ Vandũ va kwĩsiĩanĩa na mũmeo ũsu mũthũku, Akani eekie kũya syĩndũ isu nũndũ wa ĩtomo, na aivitha ĩeemanĩ yake. Ĩla naĩ ĩsu ya Akani yamanyĩkie, Yosua amwĩie kana Yeova nũkũmũetee mũisyo. Na mũthenya o ũsu, Akani na mũsyĩ wake nĩmakimangiwe na mavia nginya makw’a. (Yos. 7:11, 21, 24, 25) Kwoou ĩtomo nĩ mũisyo ũtonya kũkwata kĩla ũmwe witũ. Ekai ĩndĩ ‘twĩsũvĩe na wendi w’onthe.’ (Luka 12:15) O na kau mavinda amwe nĩtũtonya kũsũanĩa maũndũ mathũku na mavuku, twaĩle kũkĩlya vinya kĩlĩko kitũ nĩ kana mawendi asu mathũku maikongeleke na maituma twĩka naĩ.—Soma Yakovo 1:14, 15.

14. Twaĩle kwĩka ata twesa kũmanya nĩtwambĩĩe kwĩthĩwa na ngathĩĩo na ĩtomo?

¹⁴ Ĩtomo na ngathĩĩo nĩ maũndũ matonya kũlikya mũndũ mũisyonĩ. Kũsũanĩa kĩla kĩtonya kũtũkwata nũndũ wa kũatĩĩa mwĩkalĩle mũna mũthũku nĩkũtonya kũtũtetheesya tũiketĩkĩlye mwĩkalĩle ũsu ũtũsiĩĩe kwĩw’a wasya wa Yeova. (Kũt. 32:29) Nthĩnĩ wa Mbivilia, Ngai wa w’o nũtũtavasya mwĩkalĩle ũla twaĩle kwĩthĩwa naw’o na moathimo ala maumanaa naw’o, na akasyoka akatũtavya mothũku ala matonya kũtũkwata nũndũ wa kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũtaĩle. Ngoo yitũ ĩkesa kũtũsukuma twĩke ũndũ umanĩte na ngathĩĩo kana ĩtomo, nũseo tũkasũanĩa kĩla kĩtonya kũtũkwata ethĩwa nĩtũkwĩka ũndũ ũsu. Twaĩle kũsũanĩa ũndũ kwĩka naĩ kũtonya kũũmĩsya endwa maitũ, na mũno mũno ũnyanya witũ vamwe na Yeova.

NEENAA NA YEOVA ŨTEŨTĨĨA

15. Ngelekany’o ya Yesũ ĩtũmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa kũneena na Yeova?

¹⁵ Yeova atwendeaa ũseo. (Sav. 1:1-3) Nũtũtongoeasya ũndũ vaĩlĩte ĩvinda yĩla yaĩle. (Soma Aevelania 4:16.) O na kau Yesũ aĩ mũndũ mwĩanĩu, amwĩkwatasya Yeova mũno na eekaa ũu kwa kũvoya kĩla ĩvinda. Yeova nake nĩwamũtetheeisye na amũtongoesya kwa nzĩa sya ũsengy’o. Nĩwatũmie alaĩka mamũtetheesye, amũnenga veva mũtheu, na asyoka amũtetheesya kũnyuva ala atũmwa 12. Wasya wa Yeova nĩweew’ĩkie ũineena kuma ĩtunĩ ayonany’a kana nĩwakwete Yesũ mbau, na nĩwamwĩtĩkĩlĩte. (Mt. 3:17; 17:5; Mko. 1:12, 13; Luka 6:12, 13; Yoa. 12:28) O naitũ twaĩle kũmũelesya Ngai kĩla kĩ ngoonĩ kwĩsĩla mboya, o tondũ Yesũ weekaa. (Sav. 62:7, 8; Aevl. 5:7) Mboya nĩtũtetheeasya kwĩthĩwa na ũnyanya mũseo na Yeova, na kwĩkala mwĩkalĩle mũseo ũtonya kũmũetee ndaĩa.

16. Tũtonya ata kũkwata ũtethyo wa Yeova nĩ kana twĩthukĩĩsye wasya wake?

¹⁶ O na kau ũtao wa Yeova ndwĩ mũo, we ndatũlasimĩthasya kũũatĩĩa. Twaĩle kũmwĩtya veva wake mũtheu nũndũ ndalea kũtũnenga w’o kwa ũlau. (Soma Luka 11:10-13.) Ĩndĩ nĩ ũndũ wa vata mũno ‘kũsũvĩa ũndũ tũkwĩw’a,’ kana ũndũ twĩthukĩĩasya. (Luka 8:18) Kwa ngelekany’o, tũitonya kwĩa Yeova atũtetheesye tũikeke ũlaalai naitũ nĩtũsiasya visa sya ũlaalai, kana sinema syĩ na maũndũ mavuku, nũndũ kwĩka ũu nĩ kwonany’a kana tũi na vata na ũtethyo wake. Nĩ kana Yeova atũtetheesye, twaĩle kwĩthĩwa kũndũ kũla kwĩ veva wake kana tũkethĩwa twĩ maũndũnĩ ala matonya kũtuma tũkwata veva wake. Nĩtwĩsĩ veva wake nĩwĩthĩawa maũmbanonĩ. Athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmevathanĩte na mũisyo kwa kũmwĩthukĩĩsya Yeova ĩla me maũmbanonĩ. Ũndũ ũsu nũmatethetye makamanya ethĩwa nĩmambĩĩe kwĩthĩwa na mawendi mate maseo na makelũnga.—Sav. 73:12-17; 143:10.

ENDEEA KŨTEA KŨTŨ WĨTHUKĨĨSYE WASYA WA YEOVA

17. Nĩkĩ ti ũndũ mũseo kwĩkwatya ngoo sitũ?

¹⁷ Kwasũanĩa Mũsumbĩ Ndaviti wa Isilaeli ya tene. Ĩla waĩ kamwana nĩwakĩlilye vinya ũla Mũvilisiti mũnene weetawa Ngoliathu. Ĩtina wa ĩvinda, Ndaviti nĩwatw’ĩkie mũsikalĩ, mũsumbĩ, mũsũvĩi, na nĩwe weekaa motwi kwondũ wa mbaĩ ya Isilaeli. Ĩndĩ ĩla waekie kũmwĩkwatya Yeova, ngoo yake nĩyamũkengie na eeka naĩ ngito na Mbethi-sieva, o na avanga mũũme wake, Ulia, oawe. Ĩndĩ ĩla wakaniw’e, Ndaviti nĩweetĩkĩlile mavĩtyo make na atũngĩĩa ũnyanya wake na Yeova.—Sav. 51:4, 6, 10, 11.

18. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova?

¹⁸ Ekai tũatĩĩe ũtao ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya 1 Akolintho 10:12, ũla waĩtye kana tũyaĩle kwĩyĩĩkĩĩa mũno. Mbivilia yonanĩtye kana tũitonya ‘kũtongoesya matambya maitũ.’ Kwoou, twalea kwĩthukĩĩsya wasya wa Yeova tũkeethukĩĩsya wa Satani. (Yel. 10:23) Ekai tũtw’e kũvoyaa tũteũtĩĩa, twĩtĩkĩle kũtongoew’a nĩ veva mũtheu, na tũiteaa matũ maitũ nĩ kana twĩthukĩĩasye wasya wa Yeova kĩla ĩvinda.