Mosũanĩo Maku Mavwʼanene na Maũ?
“Mũikavwʼananwʼe na nthĩ ĩno.”—ALO. 12:2.
1, 2. (a) Yesũ asũngĩie Vetelo ata yĩla wamwĩie ndakethĩnyʼe? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.) (b) Yesũ amũsũngĩie ũu nĩkĩ?
VE ĨVINDA Yesũ weeie amanyĩwʼa make kana akilĩlyĩ kũthĩnwʼa na kũawa. Amanyĩwʼa asu make matelemile mũno nũndũ meekwatĩtye Yesũ nĩwe ũkũtũngĩĩa ũsumbĩ wa Isilaeli. Vetelo eewie atomĩĩsya. Aathamisye eea Yesũ atĩĩ: “Ũu nĩwĩthĩwe kũasa naku, Mwĩaĩi; ũu ndũkethĩwa kwaku o na ĩndĩĩ.” Nake Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Enda ĩtina wakwa, Satani: we wĩ ũlulutĩkyo kwakwa: nũndũ ndũũlilikana maũndũ ma Ngai, ĩndĩ nĩ ala ma andũ.”—Mt. 16:21-23; Meko 1:6.
2 Yĩla Yesũ waneenie ndeto isu, oonanisye kana ve kĩvathũkanyʼo katĩ wa mosũanĩo ala maumanaa na Ngai na ala maumanaa na nthĩ ĩno ĩtongoewʼe nĩ Satani. (1 Yoa. 5:19) Vetelo asũanĩaa ta andũ ma nthĩ nũndũ eeaa Yesũ ndakethĩnyʼe. Ĩndĩ Yesũ nĩweesĩ kana mosũanĩo ma Ĩthe wake me kĩvathũkanyʼo. Nĩweesĩ kana Ngai endaa ekale elũmĩtye esĩ kana akilĩlyĩ kũthĩnwʼa na kũawa. Ndeto ila Yesũ watũmĩie aisũngĩa Vetelo, syoonanisye kana nĩwaleanile vyũ na mosũanĩo ma nthĩ ĩno na aatĩĩa ala ma Yeova.
3. Nĩkĩ nĩ laisi mũndũ kwĩtĩkĩla mosũanĩo ma nthĩ ĩno vandũ va mosũanĩo ma Yeova?
3 Nao nata ithyĩ? Tũsũanĩaa mosũanĩo ma Ngai kana tũsũanĩaa ala ma nthĩ ĩno? Nĩvatonyeka tũkethĩwa twavĩndũie mwĩkalĩle witũ woosana na kwenda kwa Ngai. Ĩndĩ nata mosũanĩo maitũ? Yo ithyĩ nĩtwĩkĩĩte kĩthito twonae maũndũ ta Yeova na tũisũanĩaa take? Mũndũ ndamba kwĩka ũu atekĩĩte kĩthito. Ĩndĩ vai kĩthito kyendekaa nĩ kana mosũanĩo ma nthĩ ĩno malike ilĩkonĩ sitũ. Na kĩtumi nũndũ tũthyũlũlũkĩtwe ngalĩ syonthe nĩ veva wa nthĩ. (Aev. 2:2) O na ĩngĩ, nĩ laisi mũno kũlikwa nĩ veva ũsu nũndũ ũtwĩkĩaa vinya twĩyende. Ũwʼo nĩ kana ti laisi kũsũanĩa ta Yeova, ĩndĩ kũsũanĩa ta nthĩ ĩno nĩ laisi mũno.
4. (a) Tũtonya kũkwatwa nĩ kyaũ tũkaelya kwĩtĩkĩla kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ ĩno? (b) Ĩsomo yĩĩ yĩtũtethya ata?
4 Tũkaelya kwĩtĩkĩla kũsũanĩa ta andũ ma nthĩ ĩno nĩtũtonya kwambĩĩa kwĩyenda ithyĩ ene, na kwenda kwĩtwʼĩĩa ũseo na ũthũku. (Mko. 7:21, 22) Kwoou ve vata mũnene wa kũtata tũsũanĩae “maũndũ ma Ngai” ĩndĩ ti “ala ma andũ.” Kwa ndeto ingĩ, ũu nĩ kwasya twaĩle kũtata tũsũanĩae ta Yeova, ĩndĩ ti ta andũ ma nthĩ ĩno. Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtũtetheesya kwĩka ũu. Nĩyĩũtwonyʼa nĩkĩ kũtata tũsũanĩe ta Yeova ti kũvatwa ũthasyo vyũ, ĩndĩ nĩkũtonya kũtũuna. O na nĩyĩũtwonyʼa ũndũ tũtonya kwĩsiĩĩa tũikalikwe nĩ mosũanĩo ma nthĩ ĩno. Nayo ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, nĩtũũneenea mosũanĩo ma Yeova ĩũlũ wa maũndũ kauta, na tũyona ũndũ tũtonya kwĩyĩelekanyʼa nake.
KŨSŨANĨA TA YEOVA NĨ KWA VATA NA NĨKŨTŨUNAA
5. Nĩkĩ andũ amwe matendaa matwʼĩke atĩ mũndũ ũngĩ nĩwe ũkũmatavya ũndũ meũsũanĩa?
5 Andũ amwe mayendaa matwʼĩke atĩ mũndũ ũngĩ nĩwe ũkũmatavya ũndũ meũsũanĩa o na ethĩwa nũũ. Maasya atĩĩ: “Ninyie nĩtavasya kĩla ngwĩka.” Yĩla mekwasya ũu, nĩvatonyeka makethĩwa mendaa kwonanyʼa kana nĩmo meyĩkĩaa motwi moo na kana ũu nĩwʼo waĩle. Mewʼaa matekwenda mũndũ amasumbĩke kana amalasimĩthye kwĩthĩwa mailye ta andũ angĩ.a
6. (a) Yeova atũnengete ũthasyo wĩva? (b) Ũthasyo ũla Yeova ũtũnengete nĩ wa kwĩka kyonthe kĩla tũkwenda?
6 Ũseo ũla wĩ vo nĩ kana yĩla tweewa tũsũanĩae ta Yeova tũyĩthĩawa tũyĩwa atĩ tũyaĩle kwona maũndũ na nzĩa yitũ na tũyaĩle kwĩyĩelesya. Ĩandĩko ya 2 Akolintho 3:17 yĩwetete nesa kana “vala ve Veva wa Mwĩaĩi [Yeova], nĩvo ve ũthasyo.” Twĩ na ũthasyo wa kwĩtwʼĩĩa twĩenda kwĩthĩwa tũilye ata. Kĩla mũndũ ve maũndũ ala wĩwʼaa maimwendeesya na ve syĩndũ ila wĩwʼaa endete. Yeova atũmbie tũilye ũu. Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana ũthasyo witũ wĩ mĩvaka. (Soma 1 Vetelo 2:16.) Yeova endaa tũtongoewʼe nĩ mosũanĩo make ala me Ndetonĩ yake yĩla tũũtwʼa kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. We wĩona kwĩka ũu ta kũvatwa ũthasyo-ĩ, kana ta kĩndũ kĩtonya kũtũuna?
7, 8. Nĩkĩ kũsũanĩa ta Yeova ti kwonanyʼa kana we nũtũvinyĩĩe mũno? Nengane ngelekanyʼo.
7 Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Asyai nĩmatataa mũno kũmanyĩsya syana syoo mwĩkalĩle mũseo. Nĩmatonya kũimanyĩsya kũsũanĩaa andũ ala angĩ yĩla syĩkwĩka maũndũ, kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku, na syĩ kĩthito. Ũu ti kwonanyʼa asyai asu nĩmaivinyĩĩe mũno. Ĩndĩ methĩawa maisyũmbanyʼa syĩĩthĩwa andũ aima meyĩũngamĩe nesa. Syana isu syesa kwĩana na syauma mũsyĩ, ikeethĩwa syĩ na ũthasyo wa kwĩka kĩla syĩkwenda. Syekala kwosana na kĩla asyai maimanyĩisye, nĩvatonyeka mũno ikekaa motwi maseo matakatuma syĩsa kwĩlila. Nũndũ wa ũu, iikakwatwa nĩ mathĩna maingĩ ma kwĩmanthĩa.
8 Yeova no ta mũsyai mũseo. Endaa syana syake syĩkale nesa vyũ ũndũ vatonyeka. (Isa. 48:17, 18) Kwoou, nũnenganĩte myolooto ya vata ya kũtongoesya andũ mwĩkalĩlenĩ woo, na ya kũmatetheesya kwĩkalanyʼa nesa. Nĩ kana twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo na tũyĩkalanyʼa na angĩ nesa, endaa twĩthĩwe na mosũanĩo ta make. Ũu ti kwasya atĩ ethĩawa atũvata ũthasyo. Kwĩka ũu kũtũvingũaa kĩlĩko na kũkatũtetheesya tũsũanĩe nesanga na twone maũndũ kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte. (Sav. 92:5; Nth. 2:1-5; Isa. 55:9) Nĩkũtũtetheeasya kwĩka motwi matonya kũtuma twĩkala twĩ atanu, na ũyĩthĩa tũi avate kũtanĩa kwĩka maũndũ ala ithyĩ ene twendete. (Sav. 1:2, 3) Vate nzika, kũsũanĩa ta Yeova nĩ kwa vata na nĩkũtũunaa!
MOSŨANĨO MA YEOVA NĨMO MASEO VYŨ
9, 10. Nĩkĩ mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ kwĩ mosũanĩo ma nthĩ?
9 Mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ. Ũsu nĩ ũndũ ũngĩ ũtumaa athũkũmi make menda mosũanĩo moo methĩwe mavwʼanene na make. Andũ amwe mate athũkũmi ma Yeova nĩmanenganae ũtao ĩũlũ wa maũndũ ta mwĩkalĩle, kwĩkalanyʼa na andũ ma mũsyĩ, kũtanĩa wĩa, na maũndũ angĩ. Ĩndĩ ũtao mwingĩ manenganae nũleanaa na mosũanĩo ma Yeova. Kwa ngelekanyʼo, mekĩaa andũ vinya mekathĩĩe na mayĩmanthĩa nguma. O na monanasya ũlaalai ti mũthũku. Ũtao ũngĩ ũnenganawe mavinda angĩ nĩ kana kũthasya mũtwaano kana kũtaanĩsya na ũla ũtwaanĩte nake, no kũtume wĩthĩwa wĩ mũtanu. Ũtao wa mũthemba ũsu nũleanĩte vyũ na Maandĩko. Ĩndĩ no twasye atĩ ũtao wa mũthemba ũsu nĩwaĩlĩte ĩvindanĩ yĩĩ tũtwĩe?
10 Yesũ aisye atĩĩ: “Ũĩ nũtalĩlawa ũlũngalu nĩ syana syawʼo [kana, mawĩa mawʼo].” (Mt. 11:19) Ve maendeeo maingĩ mũno mekĩtwe ĩũlũ wa nthĩ ũmũnthĩ, ĩndĩ andũ mayaatonya kũmina mathĩna ala manene matumaa andũ matekala me atanu ta kaũ, kĩmena kya mbaĩ, na ũtũli wa mĩao. Nao nata woni ũla wĩthĩawa na andũ nthĩ ĩno wa kana kwĩka ũlaalai ti ũndũ? Andũ aingĩ nĩmesĩte kwĩtĩkĩla kana mwĩkalĩle mũthũku wa ũlaalai ndũminaa mathĩna ĩndĩ wĩkaa kwananga mĩsyĩ, kũete mowau, na mathĩna angĩ. Kĩvathũkanyʼo na ũu, Aklĩsto ala metĩkĩlĩte woni wa Ngai ũndũnĩ ũsu methĩawa na ũtanu mĩsyĩ kwoo, nĩmevathanaa na mowau, na methĩawa na mũuo na ana-a-asa moo nthĩ yonthe. (Isa. 2:4; Meko 10:34, 35; 1 Ako. 6:9-11) We ndũkwona ũsu ta ũndũ ũtoetye vyũ kũtũĩkĩĩthya kana mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ kwĩ ma nthĩ ĩno?
11. Mose atongoeawʼa nĩ mosũanĩo maũ, na atethekie ata?
11 Athaithi ma wʼo ala mawetetwe Mbivilianĩ nĩmeetĩkĩlile kana mosũanĩo ma Yeova nĩmo maseo vyũ. Kwa ngelekanyʼo, o na kau Mose amanyĩiwʼe “ũĩ wʼonthe wa Amisili,” amwĩkwatĩtye Ngai amũnenge “ngoo yĩ ũĩ.” (Meko 7:22; Sav. 90:12) O na nĩwamũvoyie Yeova amwĩa: “Mbonʼya yu mĩendele yaku.” (Kuma 33:13) Nũndũ nĩweetĩkĩlile kũtongoewʼa nĩ mosũanĩo ma Yeova, nĩwatũmĩiwe mũno kwĩanĩsya kĩeleelo kyake, na Maandĩkonĩ awetetwe ta mũndũ waĩ mũĩkĩĩo mũlũmu.—Aevl. 11:24-27.
12. Mũtũmwa Vaulo eekwatasya kyaũ kĩmũtongoesye?
12 Mũtũmwa Vaulo aĩ mũndũ mũĩ na aĩ mũsomu. O na nĩweesĩ Kĩevelania na Kĩkiliki. (Meko 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Ĩndĩ enda kũtwʼa kana ũndũ mũna nĩwaĩle kana ndwaĩle, ndeetĩkĩlaa kũtongoewʼa nĩ ũĩ wa nthĩ ĩno. Vandũ va ũu, eekwatasya Maandĩko vyũ mamũtongoesye. (Soma Meko ma Atũmwa 17:2; 1 Akolintho 2:6, 7, 13.) Nũndũ wa ũu, Vaulo nĩweanĩisye ũthũkũmi wake nesa, na eethĩwa na wĩkwatyo wa tene na tene.—2 Tim. 4:8.
13. Nũũ ũla wĩ na kĩanda kya kũvĩndũa mosũanĩo maitũ mosane na ma Yeova?
13 Tũi na nzika kana mosũanĩo ma Ngai nĩmo maseo vyũ kwĩ ma nthĩ ĩno. Tweetĩkĩla kũatĩĩa mosũanĩo make, tũkekalaa twĩ atanu vyũ na maũndũ maitũ makaendaa nesa. Yeova ndatũlasimĩthasya tũsũanĩe take. O na “ngombo yĩ na kĩthito na mbũĩ,” vamwe na atumĩa, maitũlasimĩthasya twĩke ũu. (Mt. 24:45; 2 Ako. 1:24) Ĩndĩ kĩla Mũklĩsto nĩwe waĩle kũvĩndũa mosũanĩo make mosane na ala ma Ngai. Tũtonya kwĩka ũu ata?
NDŨKAVWʼANANWʼE NA NTHĨ ĨNO
14, 15. (a) Twaĩle kũvindĩĩsya ĩũlũ wa kyaũ ethĩwa nĩtũkwenda kũsũanĩa ta Yeova? (b) Twasũanĩa Alomi 12:2, nĩkĩ twaĩle kwĩvathana na mosũanĩo ma nthĩ ĩno? Nengane ngelekanyʼo.
14 Tũnengetwe ũkanyʼo ũũ ĩandĩkonĩ ya Alomi 12:2: “Mũikavwʼananwʼe na nthĩ ĩno: ĩndĩ mũalyũkwʼe mũtũngwe eũ ilĩkonĩ syenyu, nĩ kana mwĩkuũe ũndũ kũilyĩ kwenda kwa Ngai kũla kũseo na kũla kwĩtĩkĩlĩka na kũla kwĩanĩu.” Ndeto isu mbeveee syĩtwonyʼa ũndũ ũũ: O na twĩthĩwe twasũanĩaa taũ tũtanamba kwĩmanyĩsya ũwʼo, no tũvĩndũe mosũanĩo maitũ mathengeanĩe na ala ma Ngai. Tũyamba kũlea kana mavinda amwe nĩtwĩkaa maũndũ kwosana na ũndũ tweethĩie mayĩkwa, kana kwosana na maũndũ ala matũkwatĩte. Ĩndĩ kĩlĩko kitũ kyũmbĩtwe kĩ na ũtonyi wa kũalyũka. Maũndũ ala tũkwĩtĩkĩlya malike kĩlĩkonĩ kitũ kana ala tũtindĩaa kũsũanĩa, nĩmo matonya kũtuma twĩka moalyũku kana tũema kũmeka. Kũvindĩĩsya mosũanĩo ma Yeova kĩla ĩvinda kũkatuma twĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana woni wake nĩwʼo mũseo. Na tũkenda kuma ngoonĩ kũvĩndũa mosũanĩo maitũ mosane na make.
15 Ĩndĩ manya kana ethĩwa nũkwenda kũvĩndũa mosũanĩo maku mosane na ma Yeova, no nginya ũtate mũno ũeke ‘kũvwʼananwʼa na nthĩ ĩno.’ No nginya tũeke kũlikya maũndũ maleanĩte na mawoni ma Ngai ilĩkonĩ sitũ. Yĩu nĩyo ĩtambya yĩla ya mbee twaĩle kwosa. Nĩ kana ũelewe ũndũ kwĩka ũu ne kwa vata, kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Mũndũ no avange kũya lĩu mũseo nĩ kana ake mwĩĩ. Ĩndĩ we nũkwona kwĩka ũu ta kũmũtethya ethĩwa aya lĩu mũseo esyoka akosa lĩu mũthũku akaya? O ta ũu, tũkatwʼĩka tũkeemanyĩasya mosũanĩo ma Yeova na tũisyoka tũyananga ilĩko sitũ na maũndũ ma nthĩ ĩno, twĩthĩwa tũitethya wĩa wa mana.
16. Twaĩle kwĩsũvĩana na kyaũ?
16 Yo ve ũndũ tũtonya kwĩka tũikakomane na maũndũ ma nthĩ o na vanini? Ve vinya nũndũ tũyĩsa kuma nthĩ ĩno tũkathi kwĩkala kũndũ kũngĩ. Ve maũndũ amwe ma nthĩ tũtalea kũkomana namo. (1 Ako. 5:9, 10) Kwa ngelekanyʼo, yĩla tũũtavanyʼa nĩtwĩwʼaa momanyĩsyo mate ma wʼo. Ĩndĩ yĩla weethĩa tũyamba kwathũkĩa maũndũ amwe ma nthĩ ĩno, tũyaĩle kwĩtĩkĩlana namo na tũyaĩle kũtinda tũimasũanĩa. O ta Yesũ, twaĩle kũlea mosũanĩo ma Satani na mĩtũkĩ mũno. Na eka ũu, tũyaĩle kwĩlikya kũndũ tũũkomana na maũndũ ma nthĩ ethĩwa ti lasima twĩthĩwe kũndũ ta kũu.—Soma Nthimo 4:23 nthĩnĩ wa maelesyo ma kwongeleela.b
17. Nĩ maũndũ amwe meva tũtonya kwĩka tũleane na mosũanĩo ma nthĩ?
17 Kwa ngelekanyʼo, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho mũno yĩla tũũnyuva ala tũkwenda matwʼĩke anyanya maitũ. Mbivilia ĩtũkanĩtye ĩkatwĩa twatindanyʼa na andũ matamũthaithaa Yeova, tũkasũanĩaa o tamo. (Nth. 13:20; 1 Ako. 15:12, 32, 33) O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũnyuva nesa syĩndũ ila tũkwĩtanĩthya nasyo. Nĩtwaĩle kũlea maũndũ ma kwĩtanĩthya ala me na ũngʼendu, ũlaalai, kana ala mekwonanyʼa syĩndũ iyaaũmbwa. Tweeka ũu tũkeethĩwa tũyĩsũvĩana na sumu ũla ũtonya kũlika ilĩkonĩ sitũ, nawʼo nĩ kyonthe kĩla ‘kĩleanĩte na ũmanyi wa Ngai.’—2 Ako. 10:5.
Ithyĩ nĩtũsũvĩanaa syana sitũ na maũndũ mate maseo ma kwĩtanĩthya? (Sisya kalungu ka 18, 19)
18, 19. (a) Nĩkĩ twaĩle kwĩsũvĩana na mawoni ma nthĩ, na mawoni amwe ta asu nĩ meva? (b) Twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva, na nĩkĩ?
18 Nĩtwaĩle kũmanya na kũleana na mawoni ma nthĩ ĩno o na yĩla mevithanĩtye ũkethĩa ti laisi kũmamanya. Kwa ngelekanyʼo, andũ ma maũvoo nĩmatonya kũelesya ũvoo mũna kwa nzĩa ĩkũkwata mbau na mawũĩ ngalĩko ĩmwe ya maũndũ ma siasa. Na ngewa ingĩ syĩ maũvoonĩ nitonya kwĩthĩwa iyĩkĩa andũ vinya methĩwe na mĩvango ya kwĩanĩsya maũndũ ala monekaa me ma vata nthĩ ĩno. O na mavuku na sinema imwe ikathĩĩaa woni wa kana mũndũ aĩle kwĩyona e wa vata kwĩ ala angĩ, na kwona andũ ma mũsyĩ tamo ma vata kwĩ ala angĩ onthe. Itumaa maũndũ asu moneka me ma kwendeesya, maĩlĩte, na me maseo. Ĩndĩ mayosanĩte o na vanini na kĩla kĩ Maandĩkonĩ. Maandĩko maĩtye kana mũndũ enda Yeova mbee wa ala angĩ onthe, nĩwʼo we mwene ũendeeaa nesa na mũsyĩ wake o nawʼo. (Mt. 22:36-39) Ti ũu wĩ wʼoka. Katuni imwe sya syana, na syĩndũ sya kũitanĩthya, o na kũtwʼĩka ti nthũku, nitonya kũmanyĩsya syana mwĩkalĩle ũte mũseo kwa nzĩa yĩvithanĩtye.
19 Ũu ti kwasya tũyaĩle kũmantha syĩndũ nzeo sya kwĩtanĩthya. Ĩndĩ no ũseo tũkekũlya makũlyo aa: ‘Nĩtwĩthĩawa metho kũmanya momanyĩsyo ma nthĩ ĩno o na yĩla mate ũtheinĩ vyũ kwitũ? Nĩtwĩyĩkĩĩaa kana tũkekĩĩa syana sitũ mĩvaka nĩ kana iikasisye ivĩndĩ itaĩle sya televiseni kana iikasome mavuku mate maseo? Nao yĩla syana sitũ syeewʼa kana syoona maũndũ mataĩle, nĩtũitetheeasya kwĩthĩwa na kĩsũanĩo ta kya Yeova nĩ kana iikalikwe nĩ mosũanĩo ma nthĩ ĩno?’ No nginya tũmanye kĩvathũkanyʼo kya mosũanĩo ma nthĩ na ala ma Ngai nĩ kana tũlee vyũ ‘kũvwʼananwʼa na nthĩ ĩno.’
MOSŨANĨO MAKU MAVWʼANENE NA MAŨ?
20. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũtongoewʼa nĩ mosũanĩo ma Ngai kana ma nthĩ ĩno?
20 Lilikana kana no tũkwate ũvoo kuma kũndũ kwĩlĩ; kwa Yeova, na nthĩ ĩno ĩtongoewʼe nĩ Satani. Ithyĩ tũtongoeawʼa nũũ? Ethĩwa ithyĩ tumasya ũvoo kwa Yeova, nĩwe ũtũtongoeasya. Ĩndĩ ethĩwa twĩkĩaa maũndũ ma nthĩ ĩno kĩlĩkonĩ, nĩmo makatũtongoeasya, na makatumaa twĩthĩwa na mawoni na mwĩkalĩle o ta wa andũ ma nthĩ ĩno. Nĩkyo kĩtumi twaĩle kũsisya mũno maũndũ ala tũekaa ilĩko sitũ isũanĩe.
21. Nĩ ũndũ wĩva wa vata ũũneenewa ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?
21 O tondũ twonie, ve ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka ethĩwa nĩtũkwenda kũsũanĩa ta Yeova eka o kwĩsũvĩana na maũndũ mathũku. No nginya tũvindĩĩasye mosũanĩo make nĩ kana tũsũanĩae take. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩũtwonyʼa mũnango ũndũ tũtonya kwĩka ũu.
a Ũwʼo nĩ kana o na andũ ala mendaa kwĩyĩkĩa maũndũ ũndũ mo mekwenda, mai ũndũ mesa kwĩka makaema kũsũanĩa ta andũ angĩ. Mũndũ ethĩwe esũanĩa ũndũ mũito, ta andũ maumie va, kana ethĩwe esũanĩa ngũa ila ũkwĩkĩa, ndaema kũsũanĩa ta andũ angĩ o na ethĩwa no vanini. Ĩndĩ no twĩnyuvĩe nũũ tũkwenda kũsũanĩa take.
b Nthimo 4:23, NWT: “Sũvĩa ngoo yaku kwĩ syĩndũ syonthe ila syaĩle kũsũvĩwa, nũndũ nĩvo vaumaa mbuluti sya thayũ.”